MS DOS

DOS jest jednym z najbardziej znanych, obok Microsoft Windows, systemów operacyjnych. Jego rozwój pokazuje, jak wyglądała ewolucja komputerów osobistych, kiedy pojawiały się techniki tworzące dzisiejsze komputery. Nazwa MS-DOS, to skrót od Microsoft Disk Operating System, czyli Dyskowy System Operacyjny firmy Microsoft. System działa głównie w trybie tekstowym. Wszystkie polecenia wydaje się za pomocą klawiatury. Istnieją nakładki, które pozwalają uniknąć żmudnego wpisywania komend, są to np. : Norton Commander, Dos Nawigator, Volkov Commander

Wszystkie procesy odbiera i interpretuje program, będący powłoką systemu - 'command.com', wchodzący zresztą w jego skład.

Na system oprócz tego pliku, składają się jeszcze dwa - 'io.sys' oraz 'msdos.sys'. W skład systemu wchodzi również oprogramowanie dodatkowe, które dostarcza Microsoft wraz z systemem.

System podczas ładowania działa w następujący sposób :

Po wczytaniu zbiorów systemowych 'io.sys' i 'msdos.sys', następuje odszukanie plików konfiguracyjnych 'config.sys', a potem 'autoexec.bat'.

DOS jest systemem jednozadaniowym, to znaczy w dowolnej chwili tylko jeden program może pracować pod jego kontrolą. System jednozadaniowy bywa nazywany również systemem jednoużytkownikowym (ang. single user-system), w związku z tym, że w jednej chwili może obsługiwać tylko jednego użytkownika.

Zakres czynności wykonywanych przez system operacyjny DOS obejmuje:

Zarządzanie pamięcią operacyjną (przydzielenie pamięci zadaniu, zwolnienie pamięci).

Sterowanie pracą urządzeń zewnętrznych (obsługa klawiatury, wyświetlania na monitorze, obsługa odczytu i zapisu pamięci zewnętrznej, obsługa złącz szeregowych i równoległych).

Zarządzanie informacją zapisaną w pamięci zewnętrznej poprzez organizację systemu plików (tworzenie, zapisywanie, odczytywanie, kasowanie plików w hierarchicznej strukturze).

Komunikację z użytkownikiem i udostępnianie pozostałych elementów oprogramowania (podstawowego, narzędziowego, użytkowego).

Kontrolę poprawności pracy sprzętu i organizację w sytuacjach awaryjnych (brak urządzenia zewnętrznego, brak dostępu do urządzenia zewnętrznego, błąd w pamięci operacyjnej, błąd odczytu z klawiatury, błąd zapisu w pamięci zewnętrznej)

W 1980 roku Seattle Computer Products pisze 86-QDOS, emulator CP/M-80 dla pierwszego 16-bitowego procesora Intela. W 1981 roku Microsoft kupuje od Seattle Computer Products 86-DOS by wypełnić zobowiązania kontraktu z IBM na system operacyjny do przygotowywanego komputera IBM PC, zmienia go tak by mógł pracować na IBM PC i nazywa MS-DOS. Pierwsza wersja beta zaczyna pracować na IBM PC w lutym 1981 roku. W sierpniu 1981 roku pokazany zostaje MS-DOS 1.0, zajmujący 13K dysku i pracujący na 8K pamięci operacyjnej. W listopadzie 1981 roku dodana zostaje obsługa dwustronnych dyskietek 320K. IBM sprzedaje go wraz ze swoimi komputerami jako PC-DOS; Microsoft może rozwijać go i oferować oddzielnie pod nazwą MS-DOS.

Dwa lata później, w 1983 roku, wraz z IBM PC/XT pojawia się napisany praktycznie od nowa MS-DOS 2.0, z hierarchiczną strukturą katalogów i możliwością instalowania sterowników do urządzeń; zajmuje 41K, pracuje na 24K pamięci. Na początku 1984 roku dodane jest wsparcie dla języków narodowych.

W sierpniu 1984 MS-DOS 3.0 dla IBM PC/AT pozwala na stworzenie rozszerzonej partycji na dysku, liczącej do 32 MB i ma wbudowaną obsługę stacji 1.2 MB; system zajmuje 60K na dysku. Wersja 3.1 dodaje obsługę sieci, 3.2 - obsługę dyskietek 3.-5-calowych 720K. W listopadzie 1985 pojawia się Microsoft Windows; nakładka graficzna na DOS. Wersja 3.3 z maja 1987 pozwala na definiowanie dysków logicznych w rozszerzonej partycji dysku twardego, wprowadzone zostają strony kodowe.

W czerwcu 1988 roku MS-DOS 4.0 przekracza barierę 32 MB dla partycji, ma tez wsparcie dla pamięci rozszerzonej; system zajmuje 108K, pracuje w 75K pamięci operacyjnej. Wersja 5.0 z 1991 ma wsparcie dla wysokiej pamięci, system pomocy i program do zarządzania zawartością dysku ( MS-DOS Shell ); system zajmuje 118K, pracuje w 60K pamięci.

Wersja MS-DOS 6.0 w 1993 roku zostaje wyposażona w zestaw programów narzędziowych do przygotowywania kopii zapasowych, ochrony przed wirusami, defragmentacji dysku, kompresji dysku, zarządzania pamięcią; ma także wsparcie dla stacji CD-ROM, zarządzanie poborem mocy pozwalające na oszczędność baterii na komputerach przenośnych.

MS-DOS 7.0... już nie wychodzi, choć tak początkowo nazywano projekt Microsoft pod nazwą kodową Chicago,ktory znamy jako Windows 95.

DOS był przez długi czas czynnikiem ograniczającym rozwój komputerów osobistych IBM PC. Wynikało to po części z podejścia firmy IBM do swego projektu Personal Computer. Miał to być rodzaj drugorzędnego produktu, planowano sprzedanie go w nie więcej niż 50 tysiącach sztuk; byl przeznaczony dla pojedynczego użytkownika i do rpacy z jednym programem. DOS jako system dla PC miał być najwyżej tak dobry jak CP/M, system operacyjny pracujący na niektórych 8-bitowych mikrokomputerach w tych czasach, a stworzony w 1974 roku przez Digital Research, firmę, do której początkowo zwrócił się IBM zpropozycją napisania systemu dla IBM PC i dopiero gdy ta odmówiła, IBM zwrócił się do Billa Gatesa z Microsoft.

Przez pierwsze kilka lat realizacji takiej polityki MS-DOS był powoli rozbudowywany, bez wprowadzania rewolucyjnych zmian, takich jak praca z wieloma programami jednoczesnie ( multitasking ). System zaczął się szybko starzeć. Jednak sukces komputerów osobistych, ogromna liczba użytkowników i rozwój sprzętu w koncu wręcz wymusiły rozwój DOS, a także pojawienie się Windows. W czerwcu 1991 roku według pisma PC Computing na DOS działało 20 tysięcy komercyjnych programów na 50 milionach komputerów w samych tylko Stanach Zjednoczonych; DOS miał już wtedy 13 wersji językowych.

MS-DOS jest najbardziej znaną, ale nie jedyną wersją DOS. W październiku 1983 roku pojawia się PC-DOS firmy IBM, przeznaczony dla komputerów PCjr. W połowie 1990 roku pojawił się DR-DOS 5.0, produkt firmy Digital Research i początkowo odniósł spory sukces; miał lepsze zarządzanie pamięcią i zbiór programów narzędziowych niż ówczesny MS-DOS 4.x. Digital Research zostaje przejęty przez Novella w 1991 roku i już jako jego część opracowuje Novell DOS 7.0. Novell miał nadzieje na wsparcie nim swego flagowego sieciowego systemu Netware. W 1995 roku pojawia się również PC-DOS 7.0. Jednak żadnen z tych produktów, porównywalnych a w niektórych dziedzinach przewyższających MS-DOS nie zachwiał dominującej pozycji Microsoft na rynku MS-DOS trudno nazwać systemem operacyjnym w obecnie przyjętym znaczeniu tego określenia. Tym niemniej jego budowa i ograniczenia są dla nas istotne, ponieważ elementy DOS-u tkwią również we współczesnych Windows. DOS jest systemem jednozadaniowym, nie zapewnia ochrony, nie zarządza zasobami maszyny. Zajmuje się jedynie obsługą systemu plików, wsparciem dla programów rezydentnych, wykonuje też kilka dodatkowych funkcji. Programy rezydentne, będące sterownikami urządzeń, udostępniają aplikacjom własne specyficzne interfejsy, co stwarza niemało problemów programistom aplikacji, ze względu na konieczność zapewnienia komunikacji z wieloma urządzeniami. Aplikacja systemu DOS ma bezpośredni dostęp do sprzętu i tylko 640 kB dostępnej pamięci. Można było osiągnąć dostęp do większej ilości pamięci, wiązało się z tym jednak wiele utrudnień ? większą pamięć musiały obsługiwać dodatkowe sterowniki EMS i XMS.

Architektura DOS złożona jest z trzech warstw: BIOS-u, czyli warstwy komunikacji ze sprzętem (w skład tak pojmowanego BIOS-u wchodzi również jeden z ładowanych modułów systemu, nie tylko BIOS z pamięci ROM), jądra systemu (zawiera głównie system obsługi plików) oraz prymitywnej powłoki, czyli interfejsu użytkownika command.com. Jednak w praktyce aplikacje komunikują się ze sprzętem z pominięciem zarówno jądra, jak i BIOS-u, jedynie za pośrednictwem sterowników.

Gdy na rynku pojawiły się mocniejsze maszyny, pozwalające na uruchomienie dużych i złożonych aplikacji, architektura DOS stała się poważnym ograniczeniem, utrudniającym wykorzystanie mocy nowych maszyn. Pojawiły się programy-środowiska, umożliwiające uruchomienie w systemie DOS aplikacji działających w trybie rozszerzonym (286) lub programów 32--bitowych, tzw. extendery. Równocześnie powszechnie stosowane procesory, wyposażone w tryb pracy chronionej (Protected Mode), ?domagały się? lepszego wykorzystania, co stało się motorem dla poszukiwań innych rozwiązań.

Polecenia zarządzające dyskami

FORMAT - Formatowanie dysku

Polecenie FORMAT jest poleceniem nierezydentnym. Służy do przygotowania dyskietek (dysku stałego) do użycia przez system operacyjny. FORMAT oznacza na dysku wadliwe ścieżki, inicjalizuje pewne obszary używane przez system. Wadliwe ścieżki są oznaczane podczas formatowania po to, aby później nie były wykorzystywane do zapisu danych. Z dyskietki uprzednio zapisanej i ponownie sformatowanej tracone są wszystkie dane.

Polecenie FORMAT można podawać z szeregiem parametrów:

/s - parametr ten spowoduje przeniesienie zbiorów systemowych na formatowana dyskietkę. Wymaga się, aby w napędzie bieżącym znajdował sig dysk z rezydującym na nim systemem operacyjnym,

/v - parametr ten umożliwia nadanie nazwy (do 11 znaków) formatowanej dyskietce, zwanej etykieta,

PRZYKŁAD

FORMAT b:/s

takie polecenie spowoduje sformatowanie dysku umieszczonego w napędzie B i przeniesienie zbiorów systemowych na nowo sformatowaną dyskietkę.

FDISK Konfigurowanie dysku twardego

Program do konfiguracji i podzialu na partucje dysku twardego

/MBR - parametr umożliwiający odswierzenie zawartości sektora startowego

CHKDSK Weryfikacja stanu dysku

Umożliwia uzyskanie informacji na temat bieżącego dysku, katalogów, plików i pojemności dostępnej pamięci.

Składnia:

CHDSK [d:] [ścieżka] [/F] [/V]

/V - Podaje wykaz plików z pełna nazwa katalogów,

/F - Dopuszcza korektę błędów na dysku. Sektory nie połączone w tablicy rozmieszczenia plików będą zamienione na pliki (mające nazwy FILEnnnn.CHK); później można je usunąć ,albo - korzystając z właściwych narzędzi - wykorzystać.

DEFRAG Reorganizacja zbiorów na dysku

Reorganizuje zbiory w celu zwiększenia efektywności pracy dysku. Nie należy używać tego polecenia, jeżli uruchomiony jest system Windows. Polecenie DEFRAG nie może dokonywać optymalizacji na dyskach sieciowych udostępnionych przez program INTERLINK.

Składnia:

DEFRAG [d:] [/F] [/S[:]sposób_sortowania][/B][/SKIPHIGH][/LCD |/BW |/GO] [/H]
lub DEFRAG [d:] [/V] [/B] [/SKIPHIGH] [/LCD | /BW | /GO] [/H]

Dostępne opcje:

/F - Scalanie zbiorów z usuwaniem wolnych porzestrzeni pomiędzy nimi.

/V - Scalanie zbiorów bez usuwania wolnych porzestrzeni pomiędzy nimi.

/S - Sortowanie zbiorów w katalogach. Przy pominięciu tej opcji DEFRAG przyjmuje domyślny (aktualny) sposób sortowania. Spoób sortowania podaje się po znaku dwukropka :

N alfabetycznie wg nazw zbiorów;

N- odwrotna kolejność alfabetyczna;

E alfabetycznie wg rozszerzeń nazw zbiorów;

E- odwrotna kolejność alfabetyczna wg rozszerzeń nazw zbiorów;

D wg daty i czasu;

D- wg daty i czasu (kolejność odwrotna);

S wg rozmiaru;

S- wg rozmiaru (kolejność odwrotna);

/B Restart komputera po przeprowadzeniu optymalizacji.

LABEL Nadanie etykiety dyskowi

Nadaje (lub usuwa) nazwę dyskowi; nazwa nie może zawierać więcej niż 11 znaków:

Składnia:

LABEL [d:] [nazwa]

Wywołanie polecenia bez parametrów u umożliwia usuniecie nazwy dysku

Wyświetlanie nazwy dysku

Pokazuje aktualna nazwę dysku (etykietę).

Składnia:

YOL [d:]

Polecenia zarządzające plikami i katalogami

ChDir lub CD Zmiana katalogu bieżącego

Jest to polecenie rezydentne. Wymaga podania nazwy jednoznacznej katalogu lub ścieżki dostępu do podkatalogu.

PRZYKŁAD

CD\

powoduje przejście do podkatalogu głównego w napędzie bieżącym.

CD a:\

wymusza przejście do podkatalogu głównego w napędzie A

CD..

wymusza przejście do katalogu nadrzędnego

DIR (directory - katalog) Wyświetlanie zawartości katalogu

Polecenie DIR jest poleceniem rezydentnym. Służy do wyświetlania zawartości katalogów, wyszukiwania pojedynczych zbiorów lub też grup zbiorów. Oprócz nazw wyświetlane są data, czas utworzenia zbioru oraz rozmiar zbioru. Jeżeli nazwa jest nazwa podkatalogu to wyświetlany jest przy niej napis <DIR>. Polecenie to nie wyświetla nazw plików mających atrybut HIDDEN (ukryty). Polecenie to może mieć dwa parametry:

/p - parametr ten powoduje wstrzymanie wyświetlania co jeden ekran przy większej ilości zbiorów. Wznowienie wyświetlania następuje po naciśnięciu dowolnego klawisza.

/w - parametr ten powoduje wyświetlenie wierszami tylko nazw zbiorów.

PRZYKŁAD

DIR b:

spowoduje wyświetlenie bieżącego katalogu znajdującego się w napędzie b:

DIR C:\GRY

spowoduje wyświetlenie zawartości katalogu GRY znajdującego się w napędzie C:

DIR C: *.TXT /p

spowoduje wyświetlenie wszystkich nazw mających rozszerzenie .TXT z katalogu bieżącego w napędzie C:, z tym że w przypadku gdy nazwy nie mieszczą się na jednym ekranie, wyświetlanie zostanie wstrzymane do naciśnięcia dowolnego klawisza.

MkDir lub MD Utworzenie nowego podkatalogu

PRZYKŁAD

MD dane

powoduje utworzenie podkatalogu "dane" w katalogu bieżącym w napędzie bieżącym.

MKDIR C:\GRY\KQ

powoduje utworzenie w napędzie C w podkatalogu GRY nowego podkatalogu o nazwie KQ.

UWAGA !!! katalog GRY musi już istnieć

RMDIR lub RD Usunięcie podkatalogu

UWAGA! Nie jest możliwe usunięcie katalogu głównego ani katalogu zawierającego zbiory, będące nawet zbiorami pustymi. Nazwa podkatalogu musi być nazwą jednoznaczną.

PRZYKŁAD

RMDIR a:\GRY\KQ

spowoduje usuniecie podkatalogu KQ z podkatalogu GRY znajdującego się w napędzie A.

RMDIR PAS

spowoduje usuniecie z dysku bieżącego katalogu PAS, o ile katalog ten jest katalogiem pustym.

DEL lub ERASE Usuwanie plików

>Polecenie rezydentne. Można kasować pojedynczy zbiór lub grupę zbiorów jeśli podamy nazwę niejednoznaczna. Polecenie nie usuwa plików mających atrybut READ ONLY (tylko do odczytu).

PRZYKŁAD

DEL teksty.txt

usunięcie pliku o nazwie podstawowej teksty.txt z katalogu bieżącego w napędzie bieżącym.

DEL a:*.*

usunięcie wszystkich plików z katalogu bieżącego napędu A.

RENAME lub REN Zmiana nazwy

Jest to polecenie rezydentne. Wymaga podania dwóch nazw. Nazwa pierwsza jest zastępowana druga. Można stosować nazwy niejednoznaczne. Pierwsza nazwa może być poprzedzona ścieżką dostępu, zaś druga musi być tylko nazwa pliku.

PRZYKŁAD

REN A: teksty.txt letter.txt

spowoduje to zmianę nazwy teksty.txt znajdującego się w katalogu bieżącym napędu A na nazwę letter.txt.

REN *.txt *.ccc

zmiana grupy nazw o rozszerzeniu txt na rozszerzenie CCC w katalogu bieżącym dysku bieżącego.

REN *.txt a.CCC

podczas wykonywania tego polecenia może dojść do błędu w przypadku, gdy w katalogu bieżącym jest więcej nazw o rozszerzeniu txt. System nie dopuści do umieszczenia w tym samym katalogu drugiej nazwy a.CCC.

ATTRIB Definiowanie atrybutów plików

Pozwala modyfikować i wyświetlać informacje o atrybutach zbiorów.

Składnia:

ATTRIB [+/- R] [+/- A] [+/- S] [+/- H] [d:] [ścieżka] plik [/S]

Możliwe są nastąpujące opcje:

+R Nadaje atrybut "plik tylko do odczytu"

-R Wyłącza atrybut "plik tylko do odczytu"

+A Nadaje atrybut archiwizacji

-A Wyłącza atrybut archiwizacji

+S Nadaje atrybut "plik systemowy"

-S Wyłącza atrybut "plik systemowy"

+H Nadaje atrybut "plik ukryty"

-H Wyłącza atrybut "plik ukryty"

/S Rozciąga działanie polecenia na podkatalogi

COPY (ang. Kopiuj)

Jest to polecenie rezydentne. Pozwala skopiować (powielić) zawartość pliku w inne miejsce. Po skopiowaniu zbiory są identyczne. Polecenie to pozwala też na połączenie zawartości kilku plików w jeden plik.

PRZYKŁAD

COPY teksty.txt a:\dane

powoduje skopiowanie zbioru teksty.txt znajdującego się w katalogu bieżącym napędu bieżącego do katalogu dane w napędzie A.

COPY \*.txt A:\zbiorczy

skopiowanie wszystkich plików o rozszerzeniu txt znajdującego się w katalogu głównym napędu bieżącego do podkatalogu "zbiorczy" znajdującego się w napędzie A. W przypadku, gdy nie ma takiego podkatalogu, wszystkie pliki zostaną połączone w jeden i umieszczone w pliku o nazwie zbiorczy w katalogu głównym napędu A.

XCOPY Rozszerzone kopiowanie plików

Polecenie służy do wykonywania selektywnego kopiowania plików; nie można za jego pomocą kopiować plików ukrytych ani systemowych. Źródłem plików może być dysk lub katalog.Przy konfiguracjach z jednym napędem dyskowym wygodniejsze jest polecenie XCOPY, które jest poleceniem nierezydentnym. Polecenie COPY podczas kopiowania grupy plików kopiuje je pojedynczo, natomiast XCOPY najpierw wczytuje pliki do pamięci komputera, a następnie umieszcza je w pamięci masowej.

Składnia:

XCOPY [d:] [ścieżka] [plik] [d:] [ścieżka][plik] [/opcje]

Dopuszczalne są następujące opcje, kumulujące się:

/A - Kopiuje tylko pliki z ustawionym atrybutem archiwowania; sam atrybut pliku nie jest zmieniany.

/D:data - Kopiuje pliki o późniejszej dacie niż podana.

/E - Kopiuje wszystkie podkatalogi źródła, nawet jeśli są puste. Katalogi nie istniejące na dysku przeznaczenia są tworzone. Opcja powinna być stosowana z opcja /S.

/M - Podobna do opcji /A, ale atrybut archiwowania powinien być wyzerowany. Opcja pozwala na korzystanie z polecenia XCOPY zamiast BACKUP w celu wykonania ograniczonej operacji archiwowania.

/P - Wymaga potwierdzenia kopiowania każdego pliku.

/S - Kopiuje wszystkie podkatalogi źródła, pod warunkiem, że nie są puste. Katalogi nie istniejące na dysku przeznaczenia są tworzone.

/Y - Sprawdza poprawność zapisu każdego pliku.

/W - Zatrzymuje operacje w celu włożenia dyskietki do stacji.

DISKCOPY Kopiowanie dyskietek

Dyskietka źródłowa jest kopiowana na dyskietkę wynikowa; ta ostatnia jest w razie potrzeby formatowana.

Składnia:

DISKCOPY [d1: [d2:]] [/1] [/V]

Opcja/1 pozwala na skopiowanie tylko pierwszej strony dyskietki. Opcja /V służy do sprawdzenia, czy kopiowanie przebiegło poprawnie.

EDIT - Edytor systemowy

Edytor plików tekstowych ASCII.

Składnia:

EDIT [d:] [ścieżka] plik [opcje]

Dopuszczalne są następujące opcje:

/B - Pozwala na korzystanie z monitora monochromatycznego przy kolorowej karcie graficznej.

/G - Ułatwia odświeżanie ekranu monitora karty CGA.

/H - Wybiera największa rozdzielczość ekranu.

TYPE Wyświetlenie zawartości zbioru

Jest to polecenie rezydentne. Wymaga jednoznacznej nazwy zbioru. W przypadku dużych zbiorów konieczne jest stosowanie filtru MORE wstrzymującego wyświetlanie po wypełnieniu ekranu do chwili naciśnięcia dowolnego klawisza. MORE jest programem, a zatem należy zadbać o to, aby był on „widziany przez system w momencie jego uruchomienia. Polecenie TYPE stosuje się jedynie do plików zawierających informację tekstowa.

PRZYKŁAD

TYPE C:\WINDOWS\config.txt

spowoduje wyświetlenie informacji zawartej w zbiorze config.txt znajdującego się w katalogu WINDOWS w napędzie C.

TYPE C:\WINDOWS\config.txt MORE

jak wyżej, z tym że wyświetlanie będzie wstrzymywane po wypełnieniu ekranu do chwili naciśnięcia dowolnego klawisza.

DISKCOMP - Porównanie dyskietek

Umożliwia porównanie, sektor po sektorze, zawartości dwóch dyskietek tego samego typu.

Składnia:

DISKCOMP [dl: [d2:]] [/l] [/8]

Dostępne opcje:

/l Porównuje tylko pierwsza stronę dyskietki.

/8 Porównuje tylko 8 pierwszych sektorów każdej ścieżki.

COMP - Porównanie plików

Służy do porównywania zawartości dwóch plików. Różnice w plikach są pokazywane przez podanie ich położenia oraz podanie wartości heksadecymalnej różniących się znaków. Przy liczbie różnych bajtów większej jak 10 polecenie kończy pracę.

Składnia:

COMP [d:] [ścieżka] [plik] [d:] [ścieżka] [plik] [opcje]

Możliwe są następujące opcje:

/D Pokazuje różnice między plikami w formie dziesiętnej.

/A Pokazuje różnice miedzy plikami w formie ASCII.

/L Pokazuje numery różniących się wierszy.

/N=n Porównuje jedynie zadaną liczbę wierszy.

/C Nie odróżnia liter małych i dużych.

FC-Porównanie plików

Porównuje pliki tekstowe ASCII lub binarne i pokazuje ich różnice, podając pozycje w pliku i różniące się bajty.

Składnia:

FC [opcje] [d:][ścieżka][plik] [d:][ścieżka][plik]

Dopuszczalne są następujące opcje:

/L - Porównanie plików ASCII.

/B - Porównanie plików binarnych.

/A - Pokazuje tylko pierwszy i ostatni wiersz różnicy.

/C - Nie odróżnia dużych i małych liter.

/LBnn - Korzysta z bufora pamięciowego nn wierszy. Jeśli bufor jest pełny, to porównywanie jest przerywane.

/N - Pokazuje numery wierszy (dla plików ASCII).

/T - Nie zamienia znaków tabulatora na spacje (domyślnie zamienia znak tabulatora na 8 spacji).

/W - Grupa znaków tabulatora jest zamieniana na jeden znak spacji; spacje na początku wiersza są pomijane.

/nnn - Liczba wierszy, które powinny być identyczne, aby były uważane za grupę.

FIND - Poszukiwanie ciągu znaków w plikach

Poszukuje łańcucha znaków we wskazanym pliku (plikach); poszukiwany plik powinien być umieszczony w wierszu poleceń w cudzysłowie.

Składnia:

FIND [/V][/C][/N]][/I] "ciąg znaków" [[d:][ścieżka] plik] [...]

Dopuszczalne są następujące opcje:

/V - Pokazuje numery wierszy niezawierajacych poszukiwanego ciągu znaków.

/C - Pokazuje wyłącznie numery wierszy niezawierajacych poszukiwanego ciągu znaków.

/N - Pokazuje numery wierszy na początku.

/I - Nie odróżnia liter dużych i małych.

SORT - Sortowanie danych

Jest to filtr dokonujący operacji sortowania zawartości pliku lub danych pochodzących z innego polecenia DOS-u.

Składnia:

polecenie | SORT [opcje] < plik źródłowy

SORT [opcje] < plik źródłowy

SORT [opcje] < plik źródłowy > plik przeznaczenia

Dopuszczalne są następujące opcje:

/R - Odwraca porządek sortowania (malejący, zamiast wzrastającego).

+n - Podaje numer kolumny, od której zaczyna się sortowanie.

FOR - Powtarzanie poleceń

Wykorzystywane w plikach wsadowych. Podstawia kolejne wartości z listy do podanej zmiennej i za każdym razem wykonuje podane polecenie. To polecenie także może zawierać polecenie FOR.

Skladnia:

FOR [%]%zmienna IN (lista) Do polecenie

Pierwszy znak % jest używany w tym przypadku, gdy pętla FOR jest stosowana w pliku wsadowym; przy wywołaniu polecenia z klawiatury nie jest stosowany.

IF - Warunkowe wykonanie polecenia

Umożliwia warunkowe wykonanie polecenia. Stosowane w plikach wsadowych *.BAT.

Składnia:

IF [NOT] ERRORLEYEL n polecenie lub

IF [NOT] ciąg1-=ciąg2 lub

IF [NOT] EXIST [d:][ścieżka] plik polecenie

Dopuszczalne są następujące opcje:

/[NOT] - Odwraca sens warunku.

ERRORLEYEL n - Wykonuje polecenie, jeśli zmienna ERRORLEYEL ma wartość co najmniej równa n. Jeśli potrzeba wykonać kilka testów, to należy zaczynać od największej wartości n.

ciagl==ciag2 - Polecenie jest wykonywane, gdy dwa ciągi znaków są identyczne.

EXIST - Polecenie jest wykonywane, jeśli istnieje wskazany plik.

GOTO - Skok do etykiety

Służy do wykonania skoku do podanej etykiety.

Składnia:

GOTO [[:] etykieta]

W razie braku etykiety w poleceniu operacja jest przerwana. Jedynym dopuszczalnym separatorem w poleceniu jest spacja.

Polecenie wykonuje skok do etykiety Help, jeśli plik został wywołany z opcją /H.Stosowane tylko w plikach wsadowych z rozszerzeniem.

CALL - Wywołanie pliku wsadowego

To polecenie pozwala na wywołanie pliku wsadowego z innego pliku wsadowego, a potem na powrót do tego pierwszego. Plik może wywoływać sam siebie.

Składnia:

CALL [d:] [ścieżka] plik [lista parametrów]

CHOICE Polecenie wyboru

Polecenie stosowane w plikach wsadowych stwarzające możliwość chwilowego wstrzymania działania pliku wsadowego i wyświetlenie żądania wybrania jednej z opcji, uprzednio zdefiniowanych w tym pliku. Polecenie CHOICE daje możliwość wyboru dalszego działania pliku wsadowego w zależności od wybranej opcji poprzez testowanie zmiennej ERRORLEYEL.

Składnia:

CHOICE [/C[:]klawisze][/N][/S][/T[:]c,m][tekst]

Parametry:

tekst
Informacja, która będzie wyświetlana przy żądaniu wybrania opcji w czasie działania pliku wsadowego. Stosowanie nawiasów jest niezbędne tylko w przypadku gdy pojawi się znak / umieszczony jako tekst (w tekście informacji). W przypadku gdy tekst informacyjny nie będzie podany, polecenie CHOICE wyświetli tylko pytanie wyboru. Możliwe opcje:

/C[:]klawisze
Definiuje klawisze dopuszczalne przy wybieraniu opcji z menu. Są one wyświetlane w nawiasach kwadratowych "[]", oddzielone przecinkami wraz ze znakiem zapytania na końcu. Jeżli opcja /C nie została umieszczona to polecenie CHOICE stosuje standardowo dwa stany logiczne YN (Yes.No).

/N - Ukrycie pytania o wybór (wraz z dopuszczalnymi klawiszami) opcji. Jednakże informacja tekstowa pozostaje.

/S - Rozróżnianie małych i dużych znaków.

/T [:]c,nn
Pytanie o wybór będzie wyświetlane przez pewien czas, po którym polecenie CHOICE automatycznie będzie kontynuowało działanie pliku wsadowego z opcja podane w poleceniu jako standardowa. Przy czym: c - symbol klawisza przyjętego jako standard, nn - czas (podany w sekundach) na jaki będzie wstrzymane działanie pliku.

HELP - Pomocnik DOS-u

Pozwala otrzymać pomoc na temat poleceń DOS-u. Korzysta ono z zawartości pliku DOSSHELL.HLP.

Składnia:

HELP [polecenie]

Podanie polecenia bez opcji powoduje wyświetlenie informacji na temat wszystkich poleceń.

DATA - Zarządzanie datą systemu

Służy do wyświetlania i modyfikacji daty przechowywanej w pamięci CMOS komputera.

Składnia:

DATA [data]

Budowa menu startowego

Budowa przykładowego pliku config.sys

[menu]

menuitem=zad1, tworzenie katalogu

menuitem=zad2, usuwanie katalogu

menudefault=zad2, 8

ostatni wpis definiuje która z opcji menu będzie traktowana jako domyśla, cyfra po przecinku okresla czas w sekundach po jakim automatycznie zostanie uruchomiona

menucolor=1,7

ten wpis definiuje kolory tekstu (pierwsza cyfra-może być od 0 do 15) i tła menu (cyfra po przecinku - może być od 0 do 15)

[common]

tu można umieszczać polecenia wywołania sterowników wspólnych dla wszystkich konfiguracji czyli w przykładzie dla "zad1" i "zad2" np.
dos=high
buffers=15
devive=c:\dos\himem.sys

[zad1]

tu można umieszczać wywołania specyficznych sterowników dla konfigyracji "zad1" np.
files=20
devive=c:\net\network.sys

[zad2]

tu można umieszczać wywołania specyficznych sterowników dla konfigyracji "zad2" np.
files=30
devive=c:\dos\emm386.exe 2048

W czasie startu komputera z tak skonfigurowanym zbiorem config.sys na ekranie monitora pojawi się nastepujące nenu:
Microsoft WIN** Startup Menu
1. tworzenie katalogu
2. usuwanie katalogu
enter a choice: 2

Poszczególne opcje menu mogą nie tylko ładować specyficzne konfiguracje ale także realizować określone polecenia, aby to zrealizować potrzebne są następujące wpisy w pliku "autoexec.bat"

Budowa przykładowego pliku autoexec.bat

if "%config%"=="zad1" goto zad1

ten wpis realizuje część pliku autoexec.bat zaczynającą się od miejsca ":zad1" jeżeli z menu config.sys zostanie wybrana opcja zatytułowana "tworzenie katalogu"

if "%config%"=="zad2" goto zad2

ten wpis realalizuje część pliku autoexec.bat zaczynającą się od miejsca ":zad2" jeżeli z menu config.sys zostanie wybrana opcja zatytułowana "usuwanie katalogu"

:zad1

c:

cd c:\windows\command

md a:\dane

goto end

ostatni wpis powoduje przeskoczenie do część pliku autoexec.bat zaczynającej się od miejsca ":end". Jest on konieczny jeżeli po drodze są inne polecenia, które nie mają być wykonywane w trakcje przetwarzania pliku autoexec.bat

:zad2

c:

cd c:\windows\command

rd a:\dane

goto end

:end

Pliki *.bat

Napisz program wsadowy, który w pliku o nazwie CZAS zapisze aktualny czas i datę bez ingerencji użytkownika. Zbędne linie należy wyeliminować. Podaj zawartość pliku pomocniczego

@echo off

time > d:\czas

echo on

Napisz program wsadowy, który w pliku DYSK zapisze ilość wolnego miejsca na dysku. Jeżeli podano parametr „?” wyświetli komunikat PROGRAM PODAJE ILOŚĆ WOLNEGO MIEJSCA NA DYSKU

@echo off

cd\

if %1==? echo PROGRAM PODAJE ILOŚĆ WOLNEGO MIEJSCA NA DYSKU !!!

dir | find "wolny" > d:\dysk

ECHO on

napisz plik który

a)jeżeli nie podano wszystkich parametrów(trzech) to wyświetli komunikat BRAK PARAMETRÓW i zakończy działanie

b)sprawdzi czy nazwa katalogu podanego jako parametr pierwszy jest identyczna z nazwą katalogu podanego jako parametr trzeci

c)jeżeli tak to wyświetli komunikat BŁĘDNE DANE i objaśni znaczenie parametrów

d)jeżeli nie skopiuje z katalogu (parametr pierwszy) plik (parametr drugi) do katalogu podanego jako parametr trzeci i wyświetli komunikat „SKOPIOWANO PLIK”

@echo off

if x%3==x goto b

if %1==%3 goto a

copy %1\%2 %3

echo skopiowano pliki

goto k

:a

echo błędne dane %1- katalog źródłowy

echo %2- pliki do kopiowania

echo %3 - katalog docelowy

goto k

:b

echo brak parametrów

:k

Napisz program wsadowy który

a)zamieni nazwami dwa pliki zadane przez użytkownika

b)założy katalog ROB i skopiuje pliki powyższe do niego

c)ustali sposób zgłaszania się systemu na wzór T:>

d)zapisze w pliku DIR.DAT zawartość katalogu ROB

@echo off

ren %1 a

ren %2 %1

ren a %2

md rob

copy d:\%1 d:\rob

copy d:\%2 d:\rob

prompt t$g

dir rob>dir.dat

Napisz program wsadowy który w pliku zadanym przez użytkownika jako %1 uporządkuje wiersze według kolumny podanej jako %2 i zapisze w pliku podanym jako %3

@echo off

sort /+%2 %1 > %3

echo on

Napisz program wsadowy, który w pliku zadanym przez użytkownika jako %1 wyszuka wszystkich linii ze słowem podanym jako %2. Wynik wyszukiwania zapisze w pliku podanym jako %3

@echo off

find "%2" %1 > %3

echo on

Napisz plik wsadowy, który

a) w pliku podanym jako %2 zapisze w porządku alfabetycznym strukturę katalogu podanego jako %1

b) wybierz z pliku tworzonego w podpunkcie poprzednim wszystkie linie w których wypisane są nazwy katalogów i zapisze wynik w pliku WYN.DAT

@ECHO off

dir/o:n %1 > %2

find/i "dir" %2 > wyn.dat

echo on

Napisz program wsadowy, który będzie zapisywał do tworzonego pliku KAT.DAT nazwy wszystkich plików znajdujących się w katalogu podanym przez użytkownika jako %1. Zapisywane pliki powinny być uporządkowane wg rozszerzenia

@echo off

dir/o:e %1 find/i "*.*" > kat.dat

echo on

Napisz program wsadowy, który porządkuje zawartość katalogu podanego jako parametr według godziny utworzenia plików

@echo off

dir/o:d %1

echo on

plik, który przechodzi do katalogu o nazwie podanej jako %1. Jeżeli istnieje katalog ALA.PAS wyświetli NIE MOŻNA ZAŁOŻYĆ KATALOGU O NAZWIE ALA.PAS PROPONUJĘ BOLEK, LOLEK i kopiuje do niego pliki podane jako %2 z katalogu %3. W przeciwnym przypadku zakłada katalog ALA.PAS i kopiuje do niego pliki podane jako %2 z katalogu podanego jako %3

@echo off

cd %1

if exist ala.pas goto t

md ala.pas

copy %3\%2 d:\ala.pas

goto k

:t

echo nie maożna założyć katalogu o nazwie ala pas. proponuje b-bolek, l-lolek

choice /c:bl

if errorlevel 2 goto l

md bolek

copy %3\%2 d:\ala.pas

goto k

:l

md lolek

copy %3\%2 d:\ala.pas

:k

plik, który przechodzi do katalogu o nazwie podanej jako %1. Jeżeli istnieje katalog ALA.DOC wyświetli NIE MOŻNA ZAŁOŻYĆ KATALOGU O NAZWIE ALA.DOC PROPONUJĘ BOLEK, LOLEK, KONIEC

w przypadku wyboru KONIEC kończy pracę, a w przypadku wyboru L lub B zakłada katalog i kopiuje do niego pliki podane jako %2 z katalogu %3. W przeciwnym przypadku zakłada katalog ALA.DOC i kopiuje do niego pliki podane jako %2 z katalogu podanego jako %3

@echo off

cd %1

if exist ala.doc goto t

md ala.doc

copy %3\%2 ala.doc

goto k

:t

echo nie mozna zalozyc katalogu ala.doc ,broponuje b-bolek, l-lolek n-koniec

choice /c:bln

if errorlevel 3 goto k

if errorlevel 2 goto l

md bolek

copy %3\%2 bolek

goto k

:l

md lolek

copy %3\%2 lolek

:k

Ćwiczenia

@echo off

md rob

copy c:\ali\*ini c:\as\rob

Ścieżka dostępu C:>pr1

@echo off

call pr1.bat

type pr2.bat

echo on

c:>pr2

@echo off

md %1

copy %2 %1

c:>pr3 c:\as\on c:\ali\*.gif

@echo off

if exist 1.gif goto a

copy c:\ali\1.gif c:\as

goto k

:a

echo plik juz istnieje echo

:k

c:>pr4

@echo off

if %1==%2 goto i

echo chcesz kopiowac "T"/"N"

choice /c:TN

if errorlevel 2 goto e2

copy %1 %2

goto k

:e2

echo zaniechano kopiowania

goto k

:i

echo podales identyczne katalogi

:k

c:>pr5 c:\ali\*.jpg c:\as

@echo off

cd %1

if exist 1.gif goto a

md 1.gif

copy %3\%2 1.gif

goto k

:a

echo nie mozna zalozyc katalogu o nazwie 1.GIF proponuje nazwe "b"-bolek; "l"-lolek; "n"- kończymy WYBIERZ!

choice /c:bln

if errorlevel 3 goto k

if errorlevel 2 goto e2

md bolek

copy %3\%2 bolek

goto k

:e2

md lolek

copy %3\%2 lolek

:k

c:>pr6 c:\as *.jpg c:\ali

@echo off

if not exist %2 goto k

if not exist %3 goto k

ren %3 a

ren %2 %3

ren a %2

copy %3+%2 %1

:k

echo brak plikow na dysku

echo on

C:>PR7 c:\as\12.txt 1.txt 2.txt

@echo off

if x%3==x goto a

if %1==%3 goto b

copy %1\%2 %3

echo skopiowano plik

goto k

:a

echo brak parametrow

goto k

:b

echo bledne dane

echo "%1" - katalog zrodlowy

echo "%2" -plik kopiowany

echo "%3" -katalog docelowy

:k

c:>pr8 c:\ali 1.jpg c:\as

@echo off

echo wloz dyskietke do sformatowania i nacisnij "T"

choice /c:t

a:

if exist command.com goto e1

format a:/s

:e1

echo dyskietka jest systemowa

echo czy skopiowac plik autoexec.bat i config.sys "T","N"

choice /c:tn

if errorlevel 2 goto k

copy c:\autoexec.bat a:\

copy c:\config.sys a:\

:k

c:>pr9

@echo off

if %1==ala goto a

md %1

copy %3\%2 %1

goto k

:a

echo nie mozna zalozyc katalogu ala proponuje "b" - Bolek Zgadzasz sie?

choice /c:tn

if errorlevel 2 goto k

md bolek

copy %3\%2 c:\as\bolek

:k

c:>px1 on 1.jpg c:\ali

@echo off

cd %1

if exist ala.pas goto e1

md ala.pas

copy %3\%2 ala.pas

goto k

:e1

echo nie mozna zalozyc katalogu ala.pas, przoponuje:

echo 'b' - Bolek

echo 'l' - Lolek

echo 'k' - koniec

choice /c:blk

if errorlevel 3 goto k

if errorlevel 2 goto a

md bolek

copy %3\%2 c:\as\on\bolek

goto k

:a

md lolek

copy %3\%2 c:\as\on\lolek

:k

@echo off

ren %1 a

ren %2 %1

ren a %2

md rob

copy %1 c:\as\rob

copy %2 c:\as\rob

prompt T$G

dir rob>dir.dat

@echo off

sort/+%2<%1>%3

@echo off

find "%2"%1>%3

Ścieżka dostępu do katalogu który utworzymy - %1

Ścieżka dostępu do pliku, który kopiujemy

Pliki do kopiowania - %2

Sprawdza czy w katalogu as znajduje się plik 1.gif - %1

Z którego katalogu kopiujemy %3

Pliki pod którym zostaną zapisane dwa pozostał - %1

Jeden plik %2

Drugi plik %3

Które pliki kopiujemy %2

Gdzie tworzymy katalog %1

Skąd kopiujemy %3

%1 - plik, w którym szukamy %2 - szukane słowo %3 - plik do którego zapiszemy

%1 - plik, który porządkujemy %2 - wg której kolumny %3 - plik do którego zapiszemy

---