A
A = ANNO -> w roku
A. C. = ANNO CURRENTE -> w roku bieżącym
A CÁPITE -> od głowy, od początku; w drukarstwie: od początku wiersza (akapit)
A.CH.N. = ANTE CHRISTUM NATUM -> przed narodzeniem Chrystusa
A.D. = ANNO DÓMINI -> Roku Pańskiego
A DATO / DE DATO -> od dnia oznaczonego (na dokumencie), od czasu wystawienia dokumentu / od dnia wystawienia dokumentu
A DIE -> od (tego) dnia
A LÍNEA -> od początku wiersza, od nowego wiersza, od nowego ustępu
ABSQUE NOTA -> bez oznaczenia; książka bez daty wydania
ANNO AEATIS SUAE -> w roku swego życia

A CÁPITE AD CALCEM -> od głowy do pięty, od stóp do głów
A CONTRÁRIO -> wychodząc z przeciwnego założenia, przeciwnym sposobem, przeciwnie
A LÍMINE -> od progu, od razu, z miejsca (odrzucać)
A MAIORI (AD MINUS) -> od większego (do mniejszego)
A MÁXIMIS AD MÍNIMA -> od największego do najmniejszego
A MINORE AD MAIUS -> od mniejszego do większego
A NATURA REI -> z natury rzeczy
A PÉDIBUS USQUE AD CAPUT -> od stóp do głów
A POSTERIORI -> "z dołu", wnioskowanie o przyczynach z następstw
A PRIORI -> "z góry", wnioskowanie niezależne
A VERBIS AD VÉRBERA -> od słów do rękoczynów
A VÍNCULO MATRIMÓNII -> (uwolnić się) z więzów małżeństwa
AB ABSURDO -> z fałszywego założenia (wychodząc)
AB AETERNO -> od dawna
AB EXTRA -> z zewnątrz
AB HINC -> stąd/z tego miejsca/od tego czasu
AB HOC ET AB HAC -> o tym i owym
AB IMO PÉCTORE -> z głębi serca
AB INÍTIO -> od początku
AB INTESTATO -> odziedziczenie spadku bez testamentu
AB INTRA -> od wewnątrz
AB ORÍGINE -> od początku
AB RE -> od rzeczy
ABSENTE REO -> pod nieobecność oskarżonego
ABSIT! -> niechaj będzie nieobecny!
ABSIT OMEN! -> oby nie było to złą wróżbą!
ABSOLUTUM DOMÍNIUM -> władza absolutna (władcy)
ACTA EST FÁBULA -> sztuka skończona
ACTA HAEC RES EST -> stało się - przegrałem
ACTAM REM ÁGERE -> zaczynać na nowo ukończoną pracę
ACTIVUM -> strona czynna, działająca
ACTUM EST DE REPÚBLIKA -> działo się dla dobra państwa
ACU REM TETIGISTI -> trafiłeś w sedno
AD ABSURDUM (REDUCTIO) -> (sprowadzenie) do niedorzeczności
AD ACTA -> do akt (odłożyć sprawę)
AD AMUSSIM -> według reguły
AD APERTURAM LIBRI / APERTO LIBRO -> z otwartej ksiązki (bez przygotowania)
AD ARBÍTRIUM / AD LÍBITUM-> do woli
AD AUGUSTA PER ANGUSTA -> do wzniosłych osiągnięć trudną ścieżką
AD CAPTANDUM VULGUS ->dla poklasku tłumu
AD DELIBERANDUM -> do namysłu
AD EUNDEM GRADUM -> do tego samego stopnia
AD EXEMPLUM / EXEMPLI CÁUSA / EXEMPLI GRÁTIA -> dla przykładu
AD EXTREMUM = AD FINEM -> do końca, do ostateczności
AD FUTURAM REI MEMÓRIAM -> na przyszłą rzeczy pamiątkę
AD GUSTUM -> do smaku
AD HOC -> w tym wypadku
AD HÓMINEM ARGUMENTUM -> argumentacja dobrana do poziomu rozmówcy
AD HUNC LOCUM -> do tego miejsca
AD IDEM -> do tego samego
AD INFINITUM -> do nieskończoności
AD INQUIRENDUM -> do analizy, zbadania
AD INTENDE -> dosadnie
AD ÍNTERIM -> tymczasowo
AD KALENDAS GRAECAS (Suetonius) -> na greckie kalendy (których nie było) - "na święty Nigdy"
AD MAIOREM DEI GLÓRIAM (Ignacy Loyola) -> ku większej chwale Bożej
AD MANUM -> pod ręką, gotowe
AD MÁXIMAM POLÓNIAE GLÓRIAM -> dla największej chwały Polski
AD MISERICÓRDIAM -> do łaski
AD MODUM -> na sposób
AD NÁUSEAM -> do obrzydzenia
AD ÓPERAM! -> do dzieła!
AD PATRES -> do ojców (pójść) - umrzeć
AD PERPÉTUAM REI MEMÓRIAM -> na wieczną rzeczy pamiątkę
AD PUBLICANDUM -> do opublikowania
AD REFERENDUM -> do zreferowania
AD REM -> do rzeczy
AD SUMMUM -> do szczytu
AD UNGUEM -> "do paznokcia" - dokładnie, szczegółowo
AD UNUM OMNES -> co do jednego, bez wyjątku
AD USUM EXTERNUM/INTERNUM -> do użytku zewnętrznego/wewnętrznego
AD USUM PRÓPRIUM -> do użytku własnego
AD VALOREM -> według wartości
AD VERBUM -> dosłownie
ADSUM -> jestem
ADVOCATUS DIÁBOLI -> adwokat diabła (człowiek o postawie wbrew ogólnemu zdaniu)
AEGRESCIT MEDENDO -> czuje się gorzej po wzięciu leków
AEQUO ÁNIMO -> spokojnie
AGNUS DEI -> Baranek Boży
AIT, AIO; NEGAT, NEGO -> mówi "tak", i ja mówię "tak"; mówi "nie", i ja mówię "nie"
ÁLEAM EMIS -> kupujesz kota w worku
ÁLIAS -> kiedy indziej/w innym miejscu
ÁLIBI -> gdzie indziej (dowód niewinności-bytność w innym miejscu niż miejsce przestępstwa)
ALMA MATER -> "matka karmicielka" - o szkole wyższej
ÁLTERA PARS -> strona przeciwna
ALTER EGO -> drugie ja
ÁLTER IDEM -> drugi, identyczny
ALTERNIS VÍCIBUS -> na przemian/kolejno
ÁLTERNUM TANTUM -> drugie tyle, w dwójnasób
ALTUM SILÉNTIUM -> głęboka cisza
AMARI ÁLIQUID -> coś gorzkiego
AMATA BENE -> szczęśliwa kochanka
AMOR PÁTRIAE -> miłość ojczyzny
ANÁTHEMA SIT! -> niech będzie przeklęty!
ANGUIS IN HERBA -> "waz w trawie" - ukryte niebezpieczeństwo
ÁNIMA DAMNATA ->dusza potępiona
ÁNIMAM DÉBEO -> "jestem winien duszę" - po uszy w długach
ÁNIMA MUNDI -> dusza świata
ÁNIMA VILIS -> podła, nędzna dusza
ÁNIMI CÁUSA -> dla przyjemności
ÁNIMO ET FIDE -> męstwem i wiernością
ANNUM NOVUM FÁUSTUM FELICEM! -> Szczęśliwego Nowego Roku!
ANNUS MIRÁBILIS -> rok cudów
ANTE ÓMNIA -> przede wszystkim
ANTICIPANDO, ANTICIPATIVE -> naprzód, z góry
ANTIQUO MODO, ANTIQUO MORE -> według starego zwyczaju
ÁPAGE SÁTANAS! -> precz, Szatanie!
APPROXIMATIVE -> w przybliżeniu
AQUA VITAE -> "woda życia" - wódka
ÁQUILA VOLARE DOCES -> uczysz orła latać
ÁRBITER ELEGANTIARUM -> znawca w sprawach elegancji
ÁRBITRIS REMOTIS -> bez świadków, w cztery oczy
ARCANA COELÉSTIA -> tajemnice niebieskie
ARCANA IMPÉRII -> tajemnice państwowe
ARDENTIORA VERBA -> słowa, które palą
ARGUMENTI CÁUSA -> jako dowód
ARGUMENTUM AB INCONVENIENTI -> dowód z niewygodnego założenia
ARGUMENTUM AD HÓMINEM -> argumentacja - pobicie kogoś jego własną bronią
ARGUMENTUM AD IGNORÁNTIAM -> argumentacja wykorzystująca niewiedzę słuchacza/rozmówcy
ARGUMENTUM AD IUDÍCIUM -> argumentacja odwołująca się do rozumu
ARGUMENTUM AD PÓPULUM -> argumentacja demagogiczna (dostosowana do tłumu)
ARGUMENTUM AD VERECÙNDIAM -> powoływanie się na znany autorytet
ARGUMENTUM BACULINUM / AD BÁCULUM -> argument w postaci kija / (uciec się) do kija
ARRECTIS ÁURIBUS -> z nadstawionymi uszami, z uwagą
ÁRRIGE ÁURES! -> nadstaw uszy!
ARS AMATÓRIA = ARS AMANDI (Owidius) -> sztuka kochania
ATRA CURA -> ponura troska
AT SPES NON FRACTA -> nadzieja jeszcze nie utracona
AUDACTER ET SINCERE -> odważnie i szczerze
AUDAX ET CÁUTIUS -> odważny i ostrożny
ÁURA POPULARIS (Vergilius) -> atmosfera popularności
ÁUREA MEDIÓCRITAS (Horatius) -> złoty środek, umiar
AUXÍLIUM AB ALTO -> pomoc z góry (nieba)
AVE! -> witaj, bądź pozdrowiony!

B
BENEFÍCIUM DELIBERANDI -> czas przysługujący spadkobiercy do namysłu, czy spadek przyjmie
BENEFÍCIUM INVENTÁRII / CUM BENEFÍCIO INVENTÁRII-> dobrodziejstwo inwentarza / z dobrodziejstwem inwentarza
BONA MOBÍLIA -> ruchomości
BONA VACÁNTIA -> dobra bezpańskie, bez właściciela
BREVI MANU -> odręcznie/w skrócie

BELLUM INTERNECIVUM -> wyniszczająca wojna
BELLUM LETALE -> wojna na śmierć
BÉLUA MULTORUM ES CÁPITUM (Horatius) -> jesteś potworem o wielu głowach (agresywny tłum)
BENE DE PÁTRIA MÉRITUS -> dobrze zasłużony ojczyźnie
BENE EST -> dobrze jest
BENE ID TIBI VERTAT! -> na szczęście!/na pomyślność!
BENE MERÉNTIBUS -> Dobrze Zasłużonym (odznaczenie)
BENE NATI -> dobrze urodzeni
BENE NATUS ET POSSESSIONATUS -> dobrze urodzony, i posiadacz majątku ziemskiego
BENE TIBI! -> za twoje zdrowie!
BENE VALE! -> do widzenia!
BENE VERTAT! -> za pomyślność
BENE VOBIS! -> niech się wam dobrze powodzi!
BIS -> powtórzyć
BLANDAE MENDÁCIA LINGUAE -> kłamstwa, pochlebstwa
BONA FIDE -> w dobrej wierze/w zaufaniu
BONA FIDES -> dobra wiara, przeświadczenie o słuszności
BONA PERITURA -> dobra zniszczalne, doczesne
BONO ÁNIMO ES! -> bądź dobrej myśli!
BONUM COMMUNE -> dobro wspólne
BONUM PÚBLICUM -> dobro ogólne
BONUS EVENTUS -> szczęśliwe zdarzenie
BOS IN LINGUA -> "pypeć na języku" (brak odwagi do wyrażenia własnej opinii)
BRUTUM FULMEN -> nieszkodliwy piorun

C
C. = CAPUT -> rozdział
CV = CURRICULUM VÍTAE - przebieg życia, życiorys

CADIT QUAÉSTIO -> sprawa upada
CANIS FIDELIS -> wierny pies
CAPTÁTIO BENEVOLÉNTIAE (Cicero) -> zjednywanie sobie względów
CAPUT MUNDI -> głowa (stolica) świata - Rzym
CASUS BELLI -> przypadek będący formalnym powodem wypowiedzenia wojny
CASUS CONCIÉNTIAE -> konflikt z sumieniem
CASUS FÓEDERIS -> przypadek, w którym państwa powinny działać wspólnie na mocy układu
CENSOR MORUM -> cenzor moralności
CÉTERIS PÁRIBUS -> przy równych warunkach, przy tych samych okolicznościach
CICER CUM CÁULE -> groch z kapustą
CÍNGULUM VÉNERIS -> przepaska Wenery
CIRCA -> około (ca)
CIRCÚITUS VERBORUM -> omówienie
CÍRCULUS IN DEFINIENDO -> "błędne koło" w formułowaniu definicji (określenie terminu przez ten sam termin)
CÍRCULUS IN DEMONSTRANDO -> "błędne koło" w dowodzeniu (kiedy dowód jest oparty na tym, co należy dowieść)
CÍRCULUS VITIOSUS -> błędne koło, błędne rozumowanie
CLARA INTERVALLA -> chwile przytomności (u chorych umysłowo)
CLARA VOCE -> jasnym, czystym głosem
CÓMITAS GÉNTIUM -> zwyczajowa grzeczność (zwyczaje obowiązujące w stosunkach międzynarodowych)
CÓMITAS INTER GENTES -> uprzejmość między narodami
COMMUNI CONSENSU -> za ogólną zgodą
COMMUNIS OPÍNIO -> opinia powszechna
COMPESCE MENTEM (Horatius) -> opanuj się
COMPOS MENTIS (Tacitus) -> będący przy zdrowych zmysłach
CONCÓRDIA DISCORS (Horatius) -> niezgodna zgoda
CONDÍTIO SINE QUA NON -> warunek nieodzowny
CONFÍTEOR -> przyznaję się/wyznaję
CONSENSU ÓMNIUM -> za zgodą wszystkich
CONSÍLIUM ABEUNDI -> rada wycofania się
CONSUMMATUM EST -> dokonało się (z Ewangelii św. Jana)
CONTRA BONOS MORES -> przeciw dobrym obyczajom
CONTRADÍCTIO IN TÉRMINIS -> sprzeczność w zestawieniu określeń
CONTRA LEGEM -> wbrew prawu
CORAM NOBIS -> w naszej obecności
CORAM PÓPULO -> wobec ludu
CORAM PÚBLICO -> publicznie
CORPUS DELICTI -> dowód rzeczowy
CORPUS IURIS -> zbiór praw
CORPUS IURIS CIVILIS -> kodeks cywilny
CRIMEN LAESAE MAIESTATIS -> obraza majestatu
CROCODILINIS PROSÉQUITUR LÁCRIMIS -> płacze krokodylimi łzami
CRUX INTÉRPRETUM -> "krzyż tłumacza"; trudne do wyjaśnienia miejsce
CUI BONO? (Cicero) -> po co?/na czyją korzyść?
CUM LÁUDE -> z pochwałą
CUM TÉMPORE -> z dopuszczalnym czasem opóźnienia
CURA POSTÉRIOR -> późniejszy, mniej ważny problem

D
DR MED. = DOCTOR MEDICINAE -> doktor medycyny
DR PHIL. = DOCTOR PHILOSOPHIAE -> doktor filozofii

DAMNATUR -> potępia się (formuła zabraniająca druku, używana w cenzurze)
DATA ET ACCEPTA -> wydatki i dochody
DE DIE IN DIEM -> od dnia do dnia; bez przerwy
DEDUCTIO AD ABSURDUM -> absurdalny wywód, prowadzący do niedorzeczności
DE FACTO -> w istocie, w rzeczywistości
DEI GRÁTIA = D.G / DEO GRÁTIAS-> z bożej łaski / Bogu dzięki
DE IURE -> prawnie
DE LANA CAPRINA (Horatius) -> spór o byle co (dosł. "o wełnę kozią")
DE LEGE LATA -> o ustawie obowiązującej
DEMONSTRÁTIO AD ÓCULOS -> dowód naoczny
DE NÓVITER = DE NOVO -> na nowo
DENTE SUPERBO (Horatius) -> wyniośle, lekceważąco (dosł. "wzgardliwym zębem")
DE PÚBLICIS -> o sprawach publicznych
DEUS AVERTAT -> niech Bóg uchowa
DEUS DET -> niech Bóg da
DEUS EX MÁCHINA -> "bóg z maszyny" (tj. przybyły z góry, z nieba); nieoczekiwany wybawiciel; zbyt łatwe, nieuzasadnione rozwiązanie splątanej intrygi przez nagłe, wprowadzenie nowej osoby bądź okoliczności; wyrażenie zaczerpnięte z techniki teatru greckiego
DEUS VOBISCUM -> Bóg z wami
DEUS VULT -> Bóg tak chce (hasło krzyżowców)
DEXTER HOMO -> człowiek umiejący się zachować, zręczny
DÉXTERO TÉMPORE -> w dogodnym czasie
DICTUM ACERBUM -> gorzka prawda
DICTUM, FACTUM -> powiedziano, wykonano
DIES FÁUSTUS -> dzień pomyślny
DIFFERÉNTIA SPECÍFICA -> różnica gatunkowa
DIRA NECÉSSITAS / DURA NECÉSSITAS (Horatius) -> ponura konieczność / twarda konieczność
DIRECTE -> wprost
DISCIPLINA ETRUSCA -> tajemna wiedza, święta wiedza
DISCIECTA MEMBRE -> rozproszone części
DIXI -> rzekłem
DOCTUS EX LIBRO -> uczony z książki, bez własnych idei, pomysłów
DÓMINUS VITAE NECISQUE -> pan życia i śmierci
DOMUS ET PLACENS UXOR -> dom i miła żona [ :) ]
DOSIS TOLERATA -> dopuszczalna dawka, na recepcie
DÚBIUS EVENTUS BELLI -> wątpliwy wynik wojny
DURANTE VITA -> za życia

E
EDÍTIO CASTIGATA (EXPURGATA) -> wydanie druku z opuszczeniami
EDÍTIO PRINCEPS -> pierwsze wydanie
ERRATA -> wykaz błędów
ETC. = ET CÉTERA -> i tak dalej

E RE PÚBLICA -> z korzyścią dla rzeczypospolitej
ECCE HOMO -> oto człowiek (z Ewangelii św. Jana)
ECCE SIGNUM -> oto znak
EGO ÚLTIMUS -> ja ostatni
EIUSDEM FARINAE -> z tej samej mąki
EMAX DÓMINA (Ovidius) -> pani lubiąca zakupy
EMINENTÍSSIME! -> Najdostojniejszy!
EMUNCTAE NARIS (Horatius) -> osoba o wrażliwym węchu
EO IPSO -> tym samym
EO NÓMINE -> pod tym imieniem
EPICURI DE GREGE PORCUS (Horatius) -> "wieprz z trzody Epikura" - dogadzający sobie bez ograniczeń
E PLÚRIBUS UNUM -> (wybrać) z wielu jedno
ERGO -> więc
ERGO BIBAMUS! -> a więc pijmy!
ERRATA CORRIGENDA -> błędy do poprawienia
ERROR FUNDAMENTALIS -> błędne założenie
ET SIC DE CÉTERIS -> i tak o pozostałych
EX ABRUPTO / EX IMPROVISO-> nagle, niespodziewanie, bez przygotowania
EX ABUNDANTE CAUTELA -> z przesadnej ostrożności
EX ADVERSO -> z przeciwnej strony
EX AEQUO -> na równi, jednakowo
EX ÁNIMO -> z duszy/z serca
EX CÁPITE -> z głowy (z pamięci)
EX CÁTHEDRA -> "z katedry" - formalnie, w sposób przecinający dyskusję
EXCEDERE MODUM -> przebierać miarę
EXCEPTIS EXCIPIENDIS -> z wyjątkiem tego, co należy wyłączyć
EX DEFINITIONE -> na mocy definicji
ÉXITUS LETALIS -> zejście śmiertelne
EX IURE -> z mocy prawa
EX LEGE -> z mocy ustawy
EX LIBRIS -> z księgozbioru
EX NECESSITATE -> z konieczności
EX OFFÍCIO / EX PROFESSO -> z urzędu (na mocy władzy) / z urzędu, z powołania
EXPEDITE -> szybko/doskonale
EXPERIMENTUM CRUCIS -> próba krzyża (decydująca)
EXPERIMENTUM IN ÁNIMA VILI -> doświadczenie na zwierzęciu
EXPLÍCITE -> jasno, wyraźnie, bez ogródek
EX POST -> po fakcie
EXPRESSIC VERBIS -> wyraźnie, dobitnie (dobitnymi słowami)
EX RE -> z okazji, z powodu
EXTRA MUROS -> poza murami
EXTRA PERÍCULUM ESSE -> być poza niebezpieczeństwem

F
FOLIO AVERSO -> na odwrotnej stronie
FOLI RECTO -> na wierzchniej stronie
FRACTA PÁGINA -> strona złożona na dwa, zapisana z jednej strony

FÁCIES HIPPOCRÁTICA -> twarz umierającego
FACTA, NON VERBA! -> czynów, nie słów!
FACTUM EST -> stało się
FACTUM, NON FÁBULA -> fakt, nie bajka
FALLÁCIA FICTAE UNIVERSALITATIS -> błąd spowodowany pospiesznym uogólnieniem
FAMA VOLAT -> wieść niesie
FATA OBSTANT -> los sprzeciwia się
FAX ET TUBA -> "żagiew i trąba" - przywódca
FEBRIS ÁUREA -> gorączka złota
FECIT -> wykonał (napis na dziele)
FERRO IGNIQUE -> ogniem i mieczem
FIAT IUSTÍTIA! -> niech się stanie sprawiedliwość!
FIAT LUX! -> niech się stanie światłość! - niech prawda wyjdzie na jaw (Genesis)
FIAT VOLUNTAS TUA -> niech się dzieje wola twoja
FICUM CUPIT -> "chce figi" (uprzejmy, bo potrzebuje czegoś)
FIDÉLITER ET CONSTANTER -> wiernie i wytrwale
FIDE MALA -> w złej wierze
FIDES GRAECA -> "grecka wierność"; wiarołomstwo
FILIÓQUE -> i od syna
FIXUS LOCUS -> miejsce stałe
FLECTAMUS GÉNUA -> zegnijmy kolana (klęknijmy)
FLÓRUIT -> rozkwitł
FLOS POÉTARUM (Plautus) -> kwiat poetów
FLUMEN DICENDI -> potok wymowy
FONS ET ORIGO MALI -> źródło i przyczyna zła
FORTUNA TIBI EST -> masz szczęście
FORTUNA TIBI FAVET -> los ci sprzyja

G
GÁLLINA SCRIPSIT -> kura nagryzmoliła
GENS TOGATA (Vergilius) -> "ludzie w togach" - Rzymianie cywilni
GENUS PRÓXIMUM -> rodzaj najbliższy
GLÓRIA IN EXCELCIS DEO -> chwała Panu na wysokościach!
GLÓRIA VICTIS! -> chwała zwyciężonym
GRAECA SUNT, NON LEGUNTUR -> "to po grecku, tego się nie czyta" - nieczytelne
GRÁTIA SÚPERIS! -> dzięki bogom!
GRATIS DICTUM -> powiedzenie nie na temat
GRATÍSSIMUS NUMMUS -> najmilsza gotówka
GRAVIS NOTAE MÁCULAE -> splamiony, zhańbiony (A. Mickiewicz)
GREX VENÁLIUM -> sprzedajna banda
GROSSO MODO -> w przybliżeniu (na receptach)
GRUBIÁNITAS -> grubiaństwo

H
HÁBITA TECUM -> zastanów się nad sobą
HAEC EST RERUM HUMANARUM CONDÍTIO -> tak to się w życiu układa
HAEC RES TIBI CORDI SIT! -> miej tę sprawę na uwadze!
HÁNNIBAL AD (ANTE) PORTAS -> Hannibal u bram (Rzymu) - grozi bezpośrednie niebezpieczeństwo
HAUD DIFFÍCILE CRÉDITU EST -> nietrudno uwierzyć
HELLÉBORO ÍNDIGET -> dosł. potrzebuje rośliny leczącej choroby psychiczne; jest chory psychicznie
HÉLLUO LIBRORUM -> mól książkowy
HIC ET NUNC -> tu i teraz
HIC ET UBIQUE -> tu i wszędzie
HIC HAERET AQUA -> tu woda stanęła - w tym sek, w tym problem
HIC HAERET NÉBULO -> tu wpadł, tu go mam
HIC IACET -> tu spoczywa (napis na nagrobkach)
HIC MÚLIER -> energiczna kobieta - herod-baba
HIC SITUS EST -> tu leży pochowany
HIC SUNT LEONES -> tu są lwy (oznaczenie białych plam na mapach)
HINC ILLAE LÁCRIMAE -> stąd te łzy, narzekania
HOC AGE! -> rób to! (i nie gadaj)
HOC ERAT IN VOTIS -> o to się modliłem
HÓDIE MIHI, CRAS TIBI -> co mnie dzisiaj, jutro tobie
HÓMINEM FELICEM! -> szczęśliwy człowieku!
HOMO ÁRTIFEX -> człowiek artysta
HOMO FABER -> człowiek rzemieślnik
HOMO NOVUS -> człowiek nowy, nieznany
HOMO NULLIUS COLORIS -> człoweik bezbarwny, przeciętny
HOMO PISTRINO DIGNUS -> człowiek godny tego, by go zemleć - nicpoń
HOMO POLÍTICUS -> polityk
HOMO SÁPIENS -> człowiek rozumny (termin naukowy)
HOMO UNIUS LIBRI -> człowiek jednej książki - nieuk
HONORIS CÁUSA -> dla zaszczytu - dla podkreślenia zasług
HORRENDUM -> rzcz straszna
HORRESCO RÉFERENS (Vergilius) -> drżę, opowiadając o tym
HORRÍBILE DICTU -> strach mówić
HÚMILIS LOGO -> niskiego stanu

I
IB. = IBIDEM -> tamże
ID. = IDEM -> ten sam (autor)
I.E = ID EST -> to jest, to znaczy
ÍNCIPIT -> zaczyna (początek dzieła)
INDEX NÓMINUM -> wykaz imion
INDEX RERUM -> spis rzeczy

IAM SATIS MOMORDISTI LABRUM -> już napyskowałeś się dosyć
IDEM PER IDEM -> określenie przez rzecz określaną, masło maślane
IGNIS FÁTUUS -> błędny ognik
IGNORÁNTIA FACTI EXCUSAT -> nieznajomość stanu faktycznego (usprawiedliwia)
IGNOTO DEO -> nieznanemu bogu
IGNOTUM PER IGNÓTIUS -> określenie nieznanego przez jeszcze mniej znane
IGNOTUM PER IGNOTUM -> określenie niewiadomego przez niewiadome
IMO PÉCTORE (Vergilius) -> z głębi serca wartości nie dające się zważyć; moralne
IMPOS ÁNIMI -> słaby na umyśle
IMPRIMATUR -> wolno drukować (pozwolenie cenzury duchownej)
IN ABSÉNTIA -> podczas nieobecności
IN ABSTRACTO -> w oderwaniu - odrębnie
IN AETERNUM -> na wieki
IN AMBÍGUO -> w razie wątpliwości
IN CONCRETO -> w określonym wypadku
IN CONTÍNUO -> w dalszym ciągu, nieprzerwanie
IN CONTUMÁCIAM -> zaocznie
IN CÓRPORE -> w całości; wszyscy razem
INCREDÍBILE DICTU -> nie do wiary
INCREDÍBILE VISU -> niepodobna uwierzyć własnym oczom
IN CRUDO -> w stanie surowym, pierwotnym
INDEX LIBRORUM PROHIBITORUM -> wykaz druków zakazanych przez Kośćiół
IN EXTENSO -> dokładnie, w całości
IN EXTREMIS -> w ostateczności, w chwili śmierci
IN FAVOREM -> na czyjąś korzyść
IN GRÁTIAM -> na cześć
IN GRÉMIO -> wspólnie, razem
IN HONOREM -> na cześć
IN LOCO -> w miejscu; zamiast
IN LUCTU -> w rozpaczy; w żałobie
IN MÉRITO -> w samej treści, merytorycznie
IN MINUS -> na niekorzyść
IN PÁUCIS -> w krótkich słowach
IN PERPÉTUUM -> na zawsze
IN PERSONA -> osobiście
IN PLENO -> w komplecie; w pełnej liczbie
IN PLUS -> na korzyść
IN PÓCULIS -> z kielichem w ręku; podczas pijatyki
IN POTÉNTIA -> w stanie możliwości
IN PROMPTU -> na poczekaniu; natychmiast
IN SITU -> w prawidłowym miejscu, położeniu
IN SPE -> w nadziei; w przyszłości
INSTAR OMNIUM -> jak wszyscy
IN STATU NASCENDI -> w chwili powstawania; w stanie zaczątkowym
IN STATU PRAESENTI -> w stanie obecnym
IN STATU QUO ANTE -> w stanie poprzednim
IN STATU QUO ANTE BELLUM -> w stanie przedwojennym
IN SUMMA -> razem, w ogóle, w całości
IN SUMMO GRADO -> w najwyższym stopniu
ÍNTERIM -> stan tymczasowy
INTER NOS -> w cztery oczy
INTER NOS LOQUENDO -> mówiąc między nami
IN TOTO -> w całości
IN USU -> w użyciu; w praktyce
IN USUM -> do użytku
IN VÁCUO -> w próżni
IN VITRO -> w szkle (badanie życia w probówce)
IN VIVO -> na żywym organizmie (badanie)
IPSE FECIT -> sam wykonał
IPSO FACTO -> na mocy tego faktu; tym samym
ITEM -> także
IÚNIOR -> młodszy
IUNCTIM -> łącznie
IUNCTIS VÍRIBUS -> połączonymi siłami
IURE CADUCO -> prawem kaduka; przemocą bez podstawy prawnej
IURIS CONSULTUS -> radca prawny
IUS CANÓNICUM -> prawo kanoniczne
IUS PÚBLICUM -> publiczne
IUS ROMANUM -> prawo rzymskie
IUS SÁNGUINIS -> prawo krwi (uzależniające obywatelstwo dziecka od obywatelstwa rodziców)
IUS TALIONIS -> prawo odwetu


L
L. = LIBER -> księga
L. C (L. CIT.) = LOCO CITATO -> w miejscu przytoczonym wyżej
L.S. = LOCUS SIGILLI -> miejsce pieczęci

LAPSUS -> omyłka, mimowolny błąd
LAPSUS CÁLAMI -> omyłka w piśmie
LAPSUS MEMÓRIAE -> błąd pamięci
LÁTEREM LAVARE -> myć cegłę (wykonywać coś bez sensu)
LAUDETUR! -> niech będzie pochwalony!
LEGE ARTIS -> według reguł sztuki; po mistrzowsku
LEONINA SÓCIETAS -> spółka z lwem (z korzyścią tylko dla mocniejszej strony)
LEX ABROGATA -> ustawa skasowana, unieważniona
LEX NON SCRIPTA -> prawo nie pisane
LÍBERUM ARBÍTRIUM -> wolny wybór; wolna wola
LÍBERUM VETO -> wolne "nie pozwalam"
LIMBUS FATUORUM -> raj głupców
LIMBUS INFÁNTIUM -> raj dzieci
LIMBUS PATRUM -> przedpiekle
LITE PENDENTE -> w czasie trwanie sporu; w czasie procesu
LOCÚM TENENS -> zastępca
LOCUS FIXUS -> miejsce stałego zamieszkania
LOCUS MINORIS RESISTÉNTIAE -> miejsce mniejszego oporu
LOCUS POENITÉNTIAE -> miejsce (czas) pokuty, skruchy
LUCRI CÁUSA -> dla zysku
LUSUS NATURAE -> wybryk natury


M
M = MENSE -> w miesiącu

MACTE! -> brawo! wspaniale!
MACTE ÁNIMO! -> śmiało! odważnie!
MAGISTER DIXIT -> sam nauczyciel powiedział
MAGISTER ELEGANTIARUM -> mistrz wytworności, dobrego smaku
MAGNA CUM LÁUDE -> z wielką pochwałą
MAGNUM BONUM -> wielkie dobro
MAGNUM IGNOTUM -> wielka niewiadoma
MAGNUM IN PARVO -> wielkość w małym
MAGNUM OPUS -> wielkie dzieło
MAGNUS OPE MINORUM -> wielki dzięki pomocy mniejszych
MALA FIDE -> w złej wierze
MALA FIDES -> zła wiara
MALA NOTA -> zła kreska; zła opinia
MALIS ÁVIBUS -> pod złą wróżbą
MÁLLEUS MALEFICARUM -> młot na czarownice (tytuł księgi protokołów procesowych przeciwko czarownicom)
MALO ÁNIMO -> w złej intencji
MALUM NECESSÁRIUM -> zło konieczne, nieuniknione (Erazm z Rotterdamu)
MÁNIA PERSECUTIVA -> mania prześladowcza (termin med.)
MÁNIA RELIGIOSA -> obłęd na punkcie religii
MANU ARMATA = MANU MILITARI -> zbrojną ręką zbrojnie
MANU PRÓPRIA -> własnoręcznie
MARE APERTUM -> morze otwarte (dla handlu)
MARE CLÁUSUM -> morze zamknięte
MARE NOSTRUM -> morze nasze (Śródziemne - rzymskie)
MEA CULPA, MEA MÁXIMA CULPA -> moja wina, moja bardzo wielka wina
MELIÓRIBUS ANNIS -> w lepszych czasach
MENTE CAPTUS -> głupkowaty, ograniczony
MINORUM GENTIUM -> niższego rodzaju, drugorzędni
MIRÁBILE VISU -> zadziwiający widok
MISERERE MEI! -> ulituj się nade mną!
MITTE IOCOS! -> daj spokój żartom!
MIXTUM COMPÓSITUM -> mieszanina rzeczy bez ładu i składu
MODUS FACIENDI (OPERANDI) -> sopsób działania
MODUS PROCEDENDI -> sposób postępowania
MODUS VIVENDI -> sposób współżycia, układania stosunków
MORE ANTIQUO -> starym obyczajem, jak dawniej
MORE MAIORUM -> według zwyczaju przodków
MULTA PÁUCIS -> dużo w niewielu słowach
MULTIS MULTUM -> dla wielu wiele
MUTATIS MUTANDIS -> z potrzebnymi zmianami
MÚTUUM SILÉNTIUM -> obustronne milczenie
MÚTUUS CONSENSUS -> wzajemne przyzwolenie

N
NÉMINE CONTRADICENTE -> bez czyjegokolwiek sprzeciwu
NEQUAM -> nicpoń, łotr, próżniak
NEQUAM IN SINU GERIT -> chowa draństwo za pazuchą
NERVUS PROBANDI -> argument zasadniczy
NERVUS RERUM -> nerw rzeczy (żartobliwie: pieniądze)
NE SIS PÁTRUUS MIHI -> nie bądź mi wujem; nie zrzędź, nie gań
NE VARIETUR -> nie dokonywać zmian, bez zmian
NIHIL NOVI -> nic nowego
NIHIL OBSTAT -> nic nie stoi na przeszkodzie
NIHL SUPRA -> nic ponadto; doskonale
NIL AD REM -> to nie ma nic do rzeczy
NIL EST -> jest niczym, zerem
NIL NISI BENE -> albo nic, albo dobrze
NIL VERBI -> ani słowa
N.L. = NON LIQUET -> niejasne
N.N. = NON NOTUS -> nieznany
NOLENS VOLENS -> chcąc nie chcąc
NOLI TUMULTUARI -> nie awanturuj się!
NOLI TURBARE AQUA! -> nie mąć wody!
NON COMPOS MENTIS -> niespełna rozumu
NON EST OPUS -> nie ma potrzeby
NON ÉXPEDIT -> nie wypada, nie należy
NON LICET -> nie wolno, nie godzi się
NON MULTA, SED MULTUM -> nie dużo, ale gruntownie (umieć)
NON NOCERE -> nie szkodzić (zasada prawa rzymskiego)
NON NOVA, SED NOVE -> rzecz nie nowa, ale podana w sposób nowy
NON QUÁNTITAS, SED QUÁLITAS -> nie ilość, lecz jakość
NON SÉQUITUR -> nie wynika (z przesłanek)
NOTA BENE! (n.b.)-> zauważ dobrze; mówiąc nawiasem
NOVUM -> nowość, coś nowego
NUDA VÉRITAS -> naga prawda
NÚMERUS CLÁUSUS -> liczba zamknięta, ograniczona

O
OP. CIT. = ÓPERE CITATO -> w dziele cytowanym
OP. L. = ÓPERE LAUDATO -> w dziele cytowanym

ÓBIIT -> zmarł
ÓBITER DICTA -> powiedziane mimochodem
OBTRECTÁTIO FREQUENS -> stała nieżyczliwość
ÓDIUM -> nienawiść, niechęć
ÓDIUM THEOLÓGICUM -> zaciekłość właściwa sporom teologicznym
O, FÁCINUM INDIGNUM! -> o czynie niegodny!; to oburzające!
OFFICINA SANITATIS -> apteka
OHE! IAM SATIS EST! -> o, mam już dosyć
OMEN -> znak, wróżba
ÓMNIBUS -> dla wszystkich
OMNI MODO -> wszelkimi sposobami
ÓPERA ET STUDIO -> pracą i staraniem
ÓPERA ÓMNIA -> dzieła wszystkie
ÓPERAE PRÉTIUM EST -> warte jest zachodu
ÓPERA SELECTA -> wybór, dzieła wybrane
ÓPTIMA FIDE -> w najlepszej wierze
ÓPTIMA FORMA -> w najlepszej postaci
ÓPTIMO MODO -> w najlepszy sposób
ÓPTIMUM -> najlepsze
ÓPTIMUS -> najlepszy, największy
ÓPUS -> dzieło
ORÁTIO OBLIQUA -> mowa zależna
ORÁTIO PRO DOMO SUA -> mowa we własnym interesie, we własnej obronie
ORÁTIO RECTA -> mowa niezależna
ORBIS TERRARUM -> okrąg ziemi; świat
O, SANCTA SIMPLÍCITAS! -> o święta naiwności! (Jan Hus)
O TÉMPORA! O MORES! -> o czasy! o obyczaje! (Cicero)
ÓTIUM POST NEGÓTIUM -> wypoczynek po pracy
O, VULPES ASTUTA! -> o podstępny lisie!

P
PAGINA -> strona (w drukarstwie - numeracja stron)
PLENO TÍTULO = P.T. -> z zachowaniem pełnego tytułu
P.M. = PRO MEMÓRIA -> dla pamięci
P.S. = POST SCRIPTUM -> po liście; uzupełnienie listu
P.P. = PRAETERMISSIS PRAETERMITTENDIS -> opuściwszy to, co opuścić należało
P.P. = PRAETER PROPTER -> mniej więcej, około
PR.A. = PRO ANNO -> rocznie
P.T. = PRAETERMISSO TÍTULO -> opuściwszy tytuł

PANEM ET CIRCENSES! -> chleba i igrzysk!
PARÍETI LÓQUERIS -> mówisz do ściany
PARI PASSU -> równym krokiem, równomiernie
PARS PRO TOTO -> część zamiast całości
PATER FAMÍLIAS -> ojciec rodziny
PATER PÁTRIAE -> ojciec ojczyzny
PATER, PECCAVI -> ojcze, zgrzeszyłem
PAX -> pokój
PER ABUSUM -> przez nadużycie
PER ÁCCESIT -> prze przystąpienie
PER ÁCCIDENS -> przez przypadek
PER ACCLAMATIONEM -> jednogłośnie
PER CÓNSEQUENS -> konsekwentnie, ciągle
PER CÁPITA -> od głowy
PÉREAT! -> niech zginie!
PER ERROREM -> przez pomyłkę
PER EXEMPLUM -> na przykład
PER FAS ET NEFAS -> prawem i nieprawem; wszelkimi środkami
PER FAVOREM -> z łaski
PER INDUCTIONEM -> przez wnioskowanie
PER ÍNTERIM -> tymczasowo
PER LONGUM ET LATUM -> szeroko, rozwlekle
PER ME LICET -> jak dla mnie, to może być
PER MILLE -> za tysiąc (sztuk)
PER MODUM -> na wzór
PER NEFAS -> bezprawnie
PER NEXUM SÁNGUINIS -> ze względu na związek krwi, pokrewieństwo
PER NON SUNT -> traktować, jakby ich nie było
PER ÓBITUM -> z powodu śmierci
PER OCCASIONEM -> przy okazji
PER ÓMNIA -> w ogóle, w każdym przypadku
PER PEDES -> pieszo
PERPÉTUUM MÓBILE -> przyrząd zawsze poruszający się
PER PRÓCURA -> na mocy pełnomocnictwa
PER SE -> samo w sobie, samo przez się, w czystej postaci
PERSONA CÓMICA -> postać komiczna
PERSONA GRATA -> osoba miła, będąca w łaskach
PERSONÁLITER -> osobiście
PER TESTAMENTUM -> na mocy testamentu, ostatniej woli
PIA CÁUSA -> dobroczynny cel
PIA DESIDÉRIA -> pobożne (nie dające się spełnić) życzenia
PIA FRAUS -> pobozny podstęp (w szlachetnym celu)
PIAE MEMÓRIAE -> świętej pamięci
PINXIT -> namalował (podpis autora na obrazach)
PIUS DOLUS -> pobożny podstęp
PLURÁLITAS -> większość
PLUS MINUS -> mniej więcej
PLUS ULTRA -> wciąż dalej
PONS ASINORUM -> ośli most; bryk
POSSESSOR -> posiadacz
POST FACTUM -> po dokonanym czynie
POST FESTUM -> po niewczasie; za późno
PRAETERMISI, NON AMISI -> przeszedłem obok, ale spostrzegłem
PRAETER NATURAM -> wbrew naturze
PRÉTIUM AFFECTIONIS -> cena amatorska, podwyższona
PRÉTIUM FISCI -> najwyższa cena na licytacji
PRETIUM LÍCITI -> cena, od której zaczyna się licytację
PRIMA FÁCIE -> na pierwszy rzut oka
PRIMO -> po pierwsze
PRIMO GRADU -> pierwszego stopnia
PRIMO ÍMPETU -> za pierwszym uderzeniem, popędem
PRIMO LOCO -> na pierwszym miejscu
PRIMO VOTO -> z pierwszego slubu
PRIMUM MÓBILE -> pierwsza przyczyna ruchu
PRIMUS INTER PARES -> pierwszy wśród równych
PRO ARTE -> dla sztuki
PRO CÁLCULO -> za rachunek (ręczyć)
PRO CENTUM -> na sto
PROCUL NEGÓTIIS -> z dala od kłopotów
PRO DOMO SUA -> we własnej sprawie
PRO ET CONTRA -> za i przeciw
PRO FORMA -> dla fromy, dla pozoru
PRO FUTURO -> na przyszłość
PRO MEMENTO -> dla upomnienia, nauki
PRO MEMÓRIA dla pamięci ->
PRO MILLE -> na tysiąc
PRÓPRIO MOTU -> z własnej inicjatywy
PRO PÚBLICO BONO -> dla dobra ogólnego

Q
Q.E.D. = QUOD ERAT DEMONSTRANDUM -> co było do dowiedzenia
QUOD VIDE (Q.V.) -> co zobacz (odsyłacz)

QUÁESTIO FACTI -> pytanie dotyczące przebiegu wydarzenia
QUÁESTIO IURIS -> pytanie dotyczące strony prawnej
QUANTUM SATIS (Q.S.) -> ile trzeba; dostatecznie (na receptach)
QUARTO -> po czwarte
QUID AD REM? -> co to ma do rzeczy?
QUID EST REI? -> o co chodzi?
QUID INDE? -> cóż stąd?
QUID NOVI? -> co nowego?
QUID NUNC? -> co teraz?
QUID OPUS EST VERBIS? -> na co tu słowa?
QUID PRO QUO? -> co za co?
QUOD ÁTTINET -> co dotyczy
QUOD DEUS AVERTAT! -> oby Bóg to odwrócił!
QUOD ERAT DEMONSTRANDUM -> co trzeba było udowodnić
QUOD ERAT FACIENDUM -> co trzeba było uczynić
QUOD EST ABSURDUM -> co jest niedorzecznością
QUOD LIBET -> co się komu podoba; różności
QUOD SCRIPSI, SCRIPSI -> co napisałem, napisałem (i nie zmienię)
QUOD SÉQUITUR, SPECTA -> patrz, co będzie
QUOD VIS FÁCERE, FAC CITO -> rób szybko, co chcesz robić
QUO IURE? -> jakim prawem?
QUO MODO? -> w jaki sposób?
QUORUM (PRAESÉNTIA SÚFFICIT) -> wystarczająca, dostateczna liczba
QUOS EGO! -> ja was (nauczę)! (Vergilius)
QUO VADIS? -> dokąd idziesz? (Henryk Sienkiewicz)

R
RAPTUS PUELLAE -> porwanie dziewicy
RARA AVIS -> rzadki ptak; rzadkie zjawisko, biały kruk
RÁTIO IUSTÍFICA -> powód usprawiedliwiający
RÁTIO LEGIS -> uzasadnienie ustawowe
RÁTIO SUASÓRIA -> powód przekonujący
RÁTIO SUFFÍCIENS -> racja wystarczająca
REBUS SIC STÁNTIBUS -> w takim stanie rzeczy
RECENTER PARATUM -> świeżo przygotowane (lekarstwo)
REDDE, QUOD DEBES -> oddaj, coś winien
REDIRE AD NUCES -> wrócić do orzechów (do dziecięcych zabaw)
RE ET NÓMINE -> z czynów i imienia
REM ACTAM AGIS -> robisz to, co już jest zrobione; musztarda po obiedzie
REM ACU TETIGISTI -> trafiłeś w sedno sprawy
RÉQUIEM AETERNAM -> wieczne odpoczywanie
RÉQUIEM -> msza żałobna
REQUIESCAT IN PACE! -> niech spoczywa w pokoju!
REQUIESCAT IN PICE! -> niech spoczywa w smole (piekle)!
RES AMPLA DOMI -> dobre warunki domowe
RES ANGUSTA DOMI -> ciężkie warunki domowe (bieda w domu)
RES COMMUNIS -> dobro wspólne
RES DERELICTA -> dobro opuszczone
RESERVATIS RESERVANDIS -> zastrzegając, co powinno być zastrzeżone
RES GESTAE -> czyny wojenne, bohaterskie; przeszłość, historia
RES ÍNTEGRA -> nienaruszona postać rzeczy
RES IPSA LÓQUITUR -> rzecz mówi sama za siebie
RES LITIGIOSA -> przedmiot sporu
RES NULLIUS -> rzecz niczyja
RESPECTIVE -> względnie, odnośnie kogoś lub czegoś
RÉSPICE FINEM! -> patrz końca!
RESURRECTURIS -> tym, co maja zmartwychwstać
REVERENDÍSSIME -> najczcigodniejszy
REX -> król
ROMA AETERNA -> Wieczny Rzym
Rp. = RÉCIPE -> weź (napis na recepcie)
RUS IN URBE -> wieś w mieście
RUSTICANUM DICTUM -> chłopskie, prostackie powiedzenie

S
SALVA CONDITIONE -> z zastrzeżeniem warunku
SALVA CONSCIÉNTIA-> ze spokojnym sumieniem
SALVA REMISSIONE -> z zastrzeżeniem zwrotu
SALVA VÉNIA -> za pozwoleniem; za przeproszeniem
SALVE! -> witaj!
SALVO CÁLCULO -> z możliwością omyłki w rachunku
SALVO ERRORE ET OMISSIONE -> z możliwością błędu i przeoczenia
SALVO HONORE -> bez ujmy dla honoru
SALVO IURE -> z zastrzeżeniem praw
SALVO PLENO TÍTULO -> z zachowaniem pełnego tytułu
SALVUS CONDUCTUS -> list bezpieczeństwa; list żelazny
SÁPERE ET FARI -> być mądrym i wymownym (starożytny ideał wychowawczy)
SARTAGO LOQUENDI -> gadanina
SATIS VERBORUM -> dość słów
SÁTIUS IGNORARE -> lepiej nie wiedzieć
SC. = SCÍLICET -> to jest, mianowicie
SC. = SCULPSIT -> rysował, rzeźbił
S.C. = SENATUS CONSULTUM -> postanowienie senatu
SCAMNUM ASINORUM -> ośla ława
SÉCTIO AUREA -> złoty podział (odcinka)
S.D. = SALUTEM DICIT -> pozdrawia
SÉCTIO CAESÁREA -> cesarskie cięcie
SECUNDO -> po drugie
SECUNDUM ÓRDINEM -> z zachowaniem porządku
SEMPER IDEM -> zawsze to samo
SENSU LARGO -> w szerszym rozumieniu
SENSUS COMMUNIS -> zdrowy rozsądek
SENSU STRICTO -> w ścisłym znaczeniu
SIC -> tak
SIC FATA TULERE -> tak zrządziły losy
SIC FATA VOLUNT -> tak chce los
SI FÁBULA VERA -> jeśli to prawda, co mówią
SILVA RERUM -> las rzeczy
SÍMIA PURPURATA -> małpa w purpurze
SIMPLICÍSSIMUS -> prostaczek
SINE ANNO -> bez oznaczenia roku
SINE ÁRBITRIS -> bez świadków
SINE DIE -> bez ustalenia dnia
SINE DÚBIO -> bez wątpienia
SINE IRA ET STÚDIO -> bez gniewu i zapału; bezstronnie, obiektywnie
SINE LOCO -> bez oznaczenia miejsca
SINE ME DE ME -> beze mnie o mnie
SINE MORA -> bez zwłoki
SINE QUA NON -> warunek nieodzowny
SINE SPE -> bez nadziei
SI PLACET -> jeśli się podoba
SISTE, VIATOR, ITER! -> wędrowcze, zatrzymaj się!
SIT FELIX CONVÍVIUM! -> dobrego apetytu! smacznego!
SIT ITER LAETUM! -> szczęśliwej drogi!
SIT SALUTI! -> na zdrowie!
S.O. = SERVUS OBSERVANTÍSSIMUS -> najuniżeńszy sługa
SPES VANA -> próżna nadzieja
SPÍRITUS MOVENS -> motor działania; główna sprężyna
SPQR = SENATUS POPULUSQUE ROMANUS -> senat i lud rzymski
SPLÉNDIDE MENDAX -> wspaniały kłamca
SPÓLIA OPÍMA -> obfite łupy
SQ. = SEQUENS -> następny
SQQ. = SEQUENTES -> następni
STANTE PEDE -> natychmiast
STATUS IN STATU -> państwo w państwie
STATUS PRAESENS -> stan obecny
STATUS QUO -> obecny stan rzeczy
STATUS QUO ANTE -> stan dawniejszy
STRICTE -> dokładnie
STULTE, STUDE! -> ucz się, głupcze!
SUA SPONTE -> z własnej woli
SUB CONDITIONE -> pod warunkiem
SUB FIDE NÓBILI -> pod słowem honoru
SUB ROSA -> pod różą; w dyskrecji
SUB SECRETO -> w tajemnicy
SUB SPÉCIE -> pod postacią; pod pozorem
SUI GÉNERIS -> swego rodzaju
SUMMA FACIT -> suma czyni; razem to czyni
SUMMA SUMMARUM -> suma sum; wziąwszy wszystko pod uwagę
SUMMO MANE -> wczesnym rankiem
SUMMUM BONUM -> najwyższe dobro
SUPRA VIRES -> ponad siły
SUPREMA LEX -> najwyższe prawo
SURSUM CORDA! -> w górę serca!
SURSUM CÁPITA! -> do góry głowa!

T
TÁBULA IN NAUFRÁGIO -> deska z rozbitego statku (ostatnia deska ratunku)
TÁBULA RASA -> czysta, niezapisana tablica, karta (John Locke)
TACE, SED MEMENTO! -> milcz, ale pamiętaj!
TÁCITO CONSENSU -> za milczącą zgodą
TÁEDIUM VITAE -> wstręt do życia
TANDEM ALIQUANDO -> nareszcie
TELUM IMBELLE SINE ICTU -> pocisk bezsilny, bez siły ciosu
TÉRMINUS TÉECHNICUS -> wyrażenie fachowe
TERRA FIRMA -> ląd stały
TERRA IGNOTA -> ziemia nieznana
TERTIO -> po trzecie
TÉRTIUM DATUR -> jest trzecie wyjście
TETIGISTI ACU -> dotknąłeś igłą; trafiłeś w sedno
TOLLE, LEGE! -> weź i czytaj!
TRÉUGA DEI -> pokój boży
T.T. = TOTO TÍTULO -> z pełnym tytułem
TU ÁUTEM? -> a ty (co na to)?
TUAM IPSE TERRAM CALCA! -> depcz po swojej ziemi! Nie wtrącaj się do cudzych spraw!
TU QUOQUE! -> ty także!
TURGOR VITALIS -> jędrność ciała

U
UBÉRRIMA FIDES -> obfita, dobra wiara; uczciwe zamiary
U.I. = UT INFRA -> jak niżej
U.I.D. = UTRIUSQUE IURIS DOCTOR -> doktor obojga praw (cywilnego i kanonicznego)
ÚLTIMA RÁTIO -> ostatni, decydujący argument
ULTRA CAPTUM -> więcej, niż rozum może objąć
ULTRA VIRES -> ponad siły
UMBRAM SUAM TIMET -> boi się własnego cienia
UNANÍMITER = UNO ÁNIMO -> jednomyślnie, zgodnie
UNA VOCE -> jednogłośnie
UNDE ET QUO? -> skąd i dokąd?
UNITIS VÍRIBUS -> wspólnymi siłami
UNIVÉRSITAS LITTERARUM -> ogół nauk wykładanych na uniwersytecie
UNO ACTU -> jednym, nieprzerwanym działaniem
UNO ICTU -> jednym ciosem
UNO ÍMPETU -> jednym natarciem
UNUM ET IDEM, UNUM IDEMQUE -> jedno i to samo; jednakowo
UNUM ET NECESSÁRIUM -> jedno, ale konieczne
UNUM POST ÁLTERUM -> jedno po drugim
UNUS MULTORUM -> jeden z wielu (przeciętnych)
UNUS PRO MULTIS -> jeden za wielu
URGENS -> pilne
U.S. = UT SÉQUITUR -> jak dalej
U.S. = UT SUPRA -> jak wyżej
USQUE AD FINEM -> aż do końca
USQUE AD NÁUSEAM -> aż do znudzenia
USQUE AD NECEM -> aż do śmierci; na śmierć
USUS LOQUENDI -> sposób mówienia; biegłość w mówieniu, zwrot mowy
UT EXEMPLUM DOCET -> jak uczy przykład
UT FÁBULA DOCET -> jak uczy bajka
UT FAMA FERT -> jak wieść głosi
UTI DOCTIS PLACET -> jak się uczonym zdaje; jak twierdzą uczeni
ÚTILE CUM DULCI (MIXTUM) -> pożyteczne połączone z przyjemnym
UT INFRA -> jak niżej
UTI SÉNTIO, ITA DICO -> jak czuję, tak mówię
UT MOS EST -> według zwyczaju
UT RETRO -> jak na poprzedniej stronie
UT SÉQUITUR -> jak następuje; jak dalej
UT TUUS EST MOS -> jak to jest w twoim zwyczaju

V
VACAT -> miejsce wolne
VÁCUUM -> próżnia, miejsce próżne
V. = VIDE -> patrz, zobacz
VADE FORAS! -> idź precz!
VADE IN PACE -> idź w pokoju
VADE MECUM -> chodź ze mną (wademekum - przewodnik)
VADE RETRO! -> odstąp!
VAE MIHI! -> biada mi!
VAE VICTIS! -> biada zwyciężonym!
VALE! -> bądź zdrów!
VALETE! -> bądźcie zdrowi!
VALE ET ME AMA! -> bądź zdrów i kochaj mnie!
VALE ET MEMOR SIS MEI -> żegnaj i pamiętaj o mnie
VANA IMAGO -> zmora, mara; cień zmarłego
VÁRIA -> rozmaitości
VEL -> albo
VÉNIA AETATIS -> zwolnienie z warunku pełnoletności
VÉNIA DOCENDI (LEGENDI) -> zezwolenie na wykładanie na wyższej uczelni
VÉNIA PRIMUM DELINQUENDI -> przebaczenie dla dopuszczającego się występku po raz pierwszy
VÉNIA SIT -> niech będzie wolno; za pozwoleniem
VENTIS LÓQUERIS -> mówisz na wiatr
VERBA PRAESCRIPTA -> słowa z góry polecone
VERBA PRAVE DETORTA -> słowa złośliwie przekręcone
VERBA VERITATIS -> słowa prawdy (użyte w znaczeniu nagany lub wyrzutu)
VERBI CÁUSA -> dla przykładu
VERBO, NÓMINE -> na pozór, a nie w rzeczywistości
VERBUM NÓBILE -> słowo szlacheckie; słowo honoru
VÉRSIO INTERLINEARIS -> treść umieszczona między wierszami; czytaj między wierszami
VERSO (FÓLIO) -> na odwrotnej stronie kartki
VERSUS (VS) -> przeciw
VERTATUR / VERTE -> odwrócić (kartkę)
VETO -> nie pozwalam
VIA DOLORIS -> droga cierpienia, krzyżowa
VIA FACTI -> na drodze czynu; czynnie
VIA MÉDIA -> droga pośrednia
VIA NATURALI -> drogą naturalną
VIA NEGATIONIS -> przez zaprzeczenie
VICE VERSA -> na odwrót, nawzajem
VICIT -> zwyciężył
VICTIS HONOS -> cześć zwyciężonym
VICTUM DATE! -> dajcie jeść! dajcie jałmużnę!
VICTUS ET AMICTUS -> wyżywienie i przyodziewek
VIDE -> zobacz
VIDE, CUI FIDE -> bacz, komu ufać
VIDE INFRA -> patrz niżej
VIDE SUPRA -> patrz wyżej
VIDI -> widziałem
VI ET ARMIS -> gwałtem i zbrojnie
VI MANDATI -> z mocy rozkazu; z upoważnienia
VIOLENTUM STUPRUM -> zgwałcenie, zhańbienie
VI PRAESÍDII -> z prawa przysługującego przewodniczącemu
VI RESCRIPTI -> z mocy rozkazu, rozporządzenia
VIRGO INTACTA -> dziewica
VIRITIM -> wszyscy co do jednego
VIS ARMATA -> siła zbrojna
VIS ATTRACTIVA -> siła przyciągająca
VIS CENTRÍFUGA -> siła odśrodkowa
VIS CENTRÍPETA -> siła dośrodkowa
VIS CÓMICA -> siła komizmu
VIS LEGIS -> siła prawa
VIS MAÍOR -> siła wyższa
VIS MEDICATRIX NATURAE -> siła uzdrawiająca natury
VIS PROBANDI -> siła dowodów
VIS REPULSIONIS -> siła odpychająca
VIS VITALIS -> siła życiowa
VI TESTAMENTI -> z mocy testamentu
VITIA AETATIS -> błędy właściwe wiekowi
VIVANT! -> niech żyją!
VIVAT! -> niech żyje!
VIVAT ACADÉMIA, VIVANT PROFESSORES! -> niech żyje akademia, niechaj żyją profesorowie!
VÍVERE IN DIEM -> żyć z dnia na dzień; trwonić życie, marnować
VÍVITE LAETI! -> żyjcie wesoło!
VIX CREDO -> nie do wiary
VIXIT -> żył, życia dokonał
VIX TÉMPERO MÁNIBUS -> ręka mnie świerzbi
VOLÚMINA LEGUM -> księgi praw
VOX ACUTA -> głos ostry, wysoki
VOX COELESTIS -> głos niebiański
VOX MÉDIA -> wyraz pośredni (między skrajnymi)
VOX NÍHILI -> wyraz znikąd (chochlik drukarski)
V.S. = VÉTERIS STYLI -> według starego stylu
VULGIVAGA -> włócząca się wszędzie, nierządnica
VULGO -> zwykle, pospolicie, powszechnie
VULGO FÁCIUNT -> tak wszyscy powszechnie robią
VULGUS PROFANUM -> pospólstwo nieświadome, ciemne

---