Pedagogika specjalna:
-jest to nauka o wychowaniu ludzi odbiegających od normy psychofizycznej.
-wykorzystuje dorobek innych dyscyplin między innymi: pedagogiki ogólnej, psychologii, nauk społecznych, fizjologii, etnologii.
-zajmuje się badaniem przyczyn, opracowuje metody leczenia i wychowania oraz zastosowaniem tych wypracowanych metod.
-jest normatywna, wskazuje cele, które trzeba osiągnąć.
Przedmiotem badań i zastosowań:
-są to dzieci i młodzież, które na skutek uszkodzenia narządów ruchu lub braku analizatorów zmysłowych, albo też z uszkodzeniem lub niewydolnością mózgu wymagające specjalnych metod wychowawczych oraz specjalnej terapii.
Przedmiotem pedagogiki specjalnej są również ludzie dorośli, którzy potrzebują pomocy dzieli się ich na 3 kategorie:
1. to jednostki mające trudności w poznawaniu świata, komunikacji na skutek braku lub uszkodzenia aparatu słuchowego.
2. to osoby u których procesy poznawcze przebiegają nieprawidłowo w skutek czego mają nieadekwatny obraz poznawczy świata, zdolność rozumowania oaz przystosowania społecznej poniżej normy i są nieefektywni w pracy.
3. to ludzie, którzy z powodu uszkodzeń narządów ruchu lub przewlekłej choroby mają ograniczoną zdolność do działania i aktywnego życia społecznego oraz osoby które wymagają wychowania resocjalizacyjnego.
Problematyka:
-pedagogiki specjalnej- bada czynniki i procesy, które prowadzą od zaistnienia przyczyny do ukształtowania niepełnosprawności.
-fenomenologia- bada zjawiska albo objawy towarzyszące upośledzeniu psychofizycznemu.
Przyczyny niepełnosprawności:
*wrodzone choroba weneryczna, zakażenie wirusowe, zatrucie płodu
*nabyte cywilizacyjny stres, konflikty i cierpienia, wylew,zapalenie opon mózgowych oraz wypadki
Szczegółowy podział wychowanków objętych pedagogiką specjalną:
1. Niewidomi i niedowidzący
I niewidomi od urodzenia
II niewidomi przed 5 rokiem
III ociemniali.
IV niewidomi i ociemniali z dodatkowym kalectwem.
V niewidomi i ociemniali z upośledzeniem umysłowym.
VI szczątkowo widzący i słabo widzący.
2. Głusi i niedosłyszący
I głusi od urodzenia lub przed 5 rokiem życia.
II ogłuchli mówiący.
III głusi z upośledzeniem umysłowym.
IV głusi z resztkami słuchu.
V niedosłyszący
3. Głuchoniewidomi
4. Oligofrenicy- upośledzeni umysłowo:
*w stopniu lekkim od70-50% iloraz inteligencji.
* w stopniu umiarkowanym od 55-35% iloraz inteligencji.
* w stopniu znaczącym od 35-20% iloraz inteligencji.
* w stopniu głębokim od 25-20% i poniżej iloraz inteligencji.
5. Przewlekle chorzy-są to różne jednostki ze względu na rodzaj choroby.
I hospitalizowani lub leczeni ambulatoryjnie.
6. kategoria to osobnicy z uszkodzonym narządem ruchu.
I po amputacji lub braki i deformacje wrodzone.
II dysfunkcje narządów ruchu.
III porażenie ruchowe.
7. Osobnicy z trudnościami w uczeniu się( nie mają kalectwa tylko trudności w uczeniu się).
8. Społeczne niedostosowanie i zdemoralizowanie.
*Jednostki niepełnosprawne dzieli się na kryterium wyuczalności.
I dzieci wyuczane w normalnym zakresie przy zastosowaniu odpowiednich metod i technik i urządzeń, należą do nich: (niewidomi i ociemniali oraz niedowidzący a także niewidomi z dodatkowym kalectwem za wyjątkiem kalectwa umysłowego)
-Dzieci głuche, ogłuchłe, resztkami słuchu i niedosłyszące
-Głuche z dodatkowym kalectwem
-Dzieci przewlekle chore z kalectwem w obrębie narządu ruchu oraz nieprzystosowane społecznie o normalnym rozwoju umysłowym, z dysharmonią rozwoju np.: przestępca zdrowy umysłowo.
II dzieci wyuczalne w ograniczonym zakresie:
-upośledzeni w stopniu lekkim
-dzieci niewidome i głuche, kalekie z upośledzeniem umysłowym.
III dzieci prawie niewyuczalne i upośledzeni umysłowo w stopniu głębokim które wymagają opieki pielęgniarskich.
Pedagogikę specjalną można podzielić na:
-kompensacyjna- redukcja przeszkód utrudniających rozwój osobowościowy dziecka; doprowadzenie dziecka do rehabilitacji.
-resocjalizacyjna- doprowadzenie dziecka do zmiany zachowania.
- pedagogika lecznicza- uczy przetrwać krytyczne momenty w leczeniu(dotyczy dzieci przewlekle chorych). Jest czynnikiem profilaktycznym, zapobiega ujemnym skutkom choroby i wspomaga rozwój psychiczny. Wprowadzono to pojęcie po raz pierwszy w 1861 r. przez dwóch uczonych Georgnes i Deinhardt, którzy napisali książkę: „Pedagogika lecznicza ze szczególnym uwzględnieniem idiotyzmu i zakładów dla idiotów”- dzieło to traktowane jest jako początek pedagogiki specjalnej.
Wspólne cele pedagogiki spec:
-koniecznosc specjalnego dostosowania oddziaływania pedagogicznego do potrzeb i możliwości poszczególnych dzieci
-dążenie do przygotowania dzieci do pożytecznego i wszechstronnego udziału w życiu społecznym poprzez pracę i afirmację życia.
Zasady wychowania specjalnego:
-są to wytyczne wskazania, których należy przestrzegać
-zasady te ustalają teoretycy w taki sposób, aby usprawniać wychowanie specjalne.
Metody wychowania specjalnego- sposoby osiągania celów.
Zasady wychowania specjalnego:
1. Jedność nauczania i wychowania, istotne cele wychowania, Nauczanie nie może być sprzeczne z wytycznymi.
2. Maksymalne zaspokojenie potrzeb fizycznych i psychicznych wychowanka oraz ich aktywizowanie.
3. Indywidualizacja, szacunek do wychowanka i jego trudu. I indywidualna praca z wychowankiem
4.Przystosowanie wymagań do możliwości wychowanka.
5.Zasada terapii wraz z nauczaniem.
6. Zasada oprzyrządowania i protezowania dziecka; zapewnienie przyrządów do potrzeb.
7.Zasada realnego optymizmu i wytrwałości, wiara w sukces w granicach realnych.
8.Zasada zaangażowanej realnej współpracy z dzieckiem; dziecko trzeba lubić i współpracować z głębszych motywacji i empatii
9.Współdziałanie z rodzicami dziecka.
Zadania nauczanie specjalnego:
-Poprzez maksymalne uaktywnienie
-poprzez rozbudzenie potrzeb i aspiracji z jednoczesną oceną możliwości rozwoju ( nauczanie odbywa się poprzez systematyczną korektę wad)
-poprzez usprawnienie zachowawczych funkcji np.:(szczątki słuchu należy rozbudzać),
- poprzez kompensowanie braków organicznych i funkcjonalnych
Rehabilitacja, rewalidacja- podnoszenie wartości sprawności.
Kształcenie specjalne:
-przygotowanie do zawodu,
-przygotowanie do życia społecznego ( komunikacja , nieszkodzenie innym).
Zmiany w pedagogice specjalnej po II wojnie światowej.
Tendencje w szkolnictwie.
-Stawia się cele tak jak u młodzieży normalnej, powstają klasy wyrównawcze.
-Dzieci niewidome, głuche i upośledzone umysłowo obejmuje się szkolnictwem specjalnym.
-Kształcenie osób niepełnosprawnych w różnym przedziale wiekowym( wcześniej kształciło się od 7-15 roku życia).
-przechodzenie od dzielenia dzieci na pełno sprawne i niepełnosprawne i od przypisywania im różnic jakościowych
-programy szkolne znacznie poszerzone, ukierunkowane na przygotowanie do pełnego życia w rodzinie i pracy oraz spędzania czasu wolnego.
-nauczanie dzieci z różnymi rodzajami odchyleń od normy, metody stają się bardziej uniwersalne
-włączenie dzieci niepełnosprawnych do szkół i placówek oświatowych, dążenie do tego aby nauczanie odbywało się w normalnym środowisku
-nauczanie dzieci z upośledzeniem wielorodnym i sprzężonym.
-przechodzi się od zamkniętych ośrodków specjalnych do systemu opieki ambulatoryjnej i domowej np.: do domu przychodzi pedagog.
Historia pedagogiki specjalnej -Pedagogikę specjalną dzieli się na dwa okresy.
Pierwszy okres od czasów starożytnych do drugiej połowy XIX wieku,
- druga połowa XIX wieku -kształtowanie zasady pedagogiki specjalnej, pojawiają się teorie dotyczące wychowania specjalnego, wyróżnia się działy do rodzaju upośledzeń- głębokich, ruchowe zaburzenia, zaburzenia emocjonalne, niedostosowanie społeczne.
Drugi okres to okres kształtowania się ogólnej pedagogiki specjalnej
Historia wychowania specjalnego
-wychowanie specjalne osób upośledzonych miało miejsce już w starożytności, w krajach wschodu
-pomoc osobom niepełnosprawnym na miarę wiedzy(brak odpowiedniej wiedzy)
-O postępowaniu z jednostkami niepełnosprawnymi dowiadujemy się z przekazu, źródeł, tekstów z filozofii, psychologii, i medycyny.
*Platon wyrażał potrzebę stworzenia domów przystosowawczych.
*Arystoteles „Co się tyczy wychowania i żywienia u noworodków ma obowiązywać prawo, żeby nie chować żadnej kaleki”.
-Eliminacja życia niegodnego, zrzucanie dzieci ze skał dzieci, które nie rokowały na przyszłość.
-Niepełnosprawność traktowano jako zło, które należy tępić, niepełnosprawność jako opętanie przez duchy, stosowano wobec osób niepełnosprawnych chłostę.
-Poszukiwanie form wychowawczych przekazywanych z pokolenia na pokolenie
W I wieku nowej ery zmieniają się zasady, zwiększają się starania o zabezpieczenie środków i metod dla upośledzonych.
*Pliniusz Starszy- staranie się o lepsze kształcenie mowy głuchych(Postrzegano potrzebę rozwoju mowy).
-Formy kształcenia rozwijają się przy kościołach.
-Didymus Aleksandryjski- średniowieczny nauczyciel w Aleksandrii. Jako pierwszy opanował sztukę pisania przy pomocy wypukłego alfabetu.
Jan Amos Komeński wyznawał zasadę, wszystkie dzieci należy kształcić bez względy na niepełnosprawność.
John Locke -„ Myśli o wychowaniu” w tym dziele poświęcił wiele miejsca leczeniu dzieci z deprawowanych i wykolejonych.
-Traktowanie jednostek humanitarnie.
-Początek czasów nowożytnych zaczyna się stosować środki wychowawcze.
-Warszawa rok 1633- powstaje pierwszy ośrodek dla dzieci opuszczonych i trudnych.
-Diderot ( oświecenie)napisał „Listy o ociemniałych”- wskazywał na użyteczność niewidomych poprzez kształcenie i stworzenie lepszej opieki.
Powstanie specjalnych zakładów
-Pierwsze zakłady skupiały młodzież o różnym stopniu upośledzenia ( nie czyniono selekcji)
Zainteresowanie upośledzonymi było duże traktowano to jako problem.
1770-szkoła dla niewidomych w Paryżu
1801-Itard w swoim dziele opisał wydarzenie znalezienia niewidomego dziecka w lesie przyzwyczajonego do wilków(agresywne zachowanie dziecka).
-Praca jego udowodniła pracy jest potrzebna i korzystna względem ludzi upośledzonych.
-Podczas badań stwierdził, że należy stymulować zmysły które związane są z myśleniem i mową ludzką.
-Dzięki niemu pojawiła się metoda fizjologiczna czyli oddziaływanie na zmysły stosowana w przypadku chorych umysłowo to wszystko było podstawą do rozwoju metody fizjologicznej.
1840 lekarz Szwajcarski napisał dzieło „ Wołanie z Alp o zwalczanie kretynizmu”
Jan Henryk Pastalozzi- twórca pedagogiki opiekuńczej i społecznej, prowadził zakłady w Szwajcarii.
-pierwszy system resocjalizacyjny dla dzieci z różnymi odchyleniami.
Pedagogika lecznicza w teorii i w lecznictwie 1861 r.-Z godnie z zaleceniem wszystkie jednostki upośledzone winny być przedmiotem oddziaływania specjalnego.
XIX i XX wiek pojawia się szkolnictwo obowiązkowe a wraz z nim rozwijają się szkoły specjalne dla dzieci które nie mogły korzystać ze szkół obowiązkowych.
Pedagogika specjalna- nauka o błędach dzieci( poszerzenie w zakresie pedagogiki leczniczej) nowe zagadnienie zostało wprowadzone w celu dowiadywania się w więcej o pedagogice specjalnej.
Wyodrębniają się zaburzenia fizyczne, psychiczne, niedostosowanie się do norm kształcenia, upośledzenie złożone.
1922 r.-powstaje Instytucja pedagogiki specjalnej założona w Warszawie przez Marię Grzegorzewską
1931 r.- Hensel Mann organizuje w Zurichu katedrę pedagogiki leczniczej - jako odrębna dyscyplina pedagogiczna.
1958 r. Grzegorzewska zorganizowała katedrę na Uniwersytecie Warszawskim, rozwija się pedagogika specjalna we wszystkich działach.
-„ pedagogika niewidomych”, „Nie ma kaleki jest człowiek”, „ Dobroć musi być fundamentem stosunków ludzkich”
Maria Jotejko- pierwsza kobieta której powierzono wykłady w Colege de France
1924 r. Pojawiają się pierwsze czasopisma dotyczące pedagogiki specjalnej.
Pedagogika głuchych
Głuchym nazywamy człowieka, który pozbawiony jest słuchu, a więc treści dźwiękowych płynących ze świata i który wskutek tego znajduje się w gorszych warunkach niż słyszący, jeżeli chodzi o poznanie zewnętrznego świata i przygotowanie do życia społecznego. -Grzegorzewska
Klasyfikacja głuchoty
*w zależności od miejsca uszkodzenia analizatora słuchu:
-w uchu środkowym lub wewnętrznym,
-w nerwie słuchowym,
-w korze mózgowej.
*w zależności od stopnia słuchu wyróżniamy:
-Głuchotę całkowitą- brak uczynienia analizatora słuchowego, badanie słuchu wykazuje całkowity brak percepcji dźwięków.
-Głuchotę częściową-dwie grupy upośledzonych: (głusi z resztkami słuchu, ubytek słuchu przekracza 80 decybeli oraz głusi z ubytkiem słuchu 40-80 decybeli.)
*w zależności na rozwój mowy wyróżnia się następujące kategorie dzieci z upośledzonym słuchem:
1 Dzieci słabo słyszące - 20 decybeli osłabienia słuchu. Mowa rozwija się prawidłowo.
2.Dzieci niedosłyszące- 40 decybeli osłabienia słuchu. Mowa nie jest w pełni wyraźna(wadliwa wymowa niektórych spółgłosek).
3.Dzieci o średniej głuchocie- 60 decybeli osłabienia słuchu. Słyszą jedynie zdania wypowiadane w podniesionym tonie. Mowa jest poważnie niedorozwinięta, słowa zniekształcone.
4.Dzieci o poważnej głuchocie- 70-90 decybeli osłabienia słuchu. Znają zaledwie kilka słów, które z kolei źle rozumieją i wymawiają.
5. Dzieci o całkowitej głuchocie- utrata słuchu przekracza 90 decybeli. Porozumiewanie za pomocą mowy jest niemożliwe.
Dziecko głuche:
- odbiera bodźce wzrokowe, smakowe, słuchowe, wzrokowe i dotykowe.
-ma upośledzone operacje myślowe abstrahowania, klasyfikacji i uogólniania.
-poznanie jest konkretno-obrazowe , a nie logiczno-pojęciowe.
-zastąpienie słuchu wzrokiem(wzrok u głuchych działa bardziej precyzyjnie).
-w znacznym stopniu wykorzystywany zmysł wibracyjny.
- posiada lepiej rozwinięta spostrzegawczość wzrokowa.
-głuchoniemi, którzy nie znają języka , a posługują się mową migową nie dochodzą w pełni do abstrakcyjnej fazy myślenia.
-cecha myślenia dziecka głuchego -to egocentryzm dziecięcy, polega na odrzuceniu wyrazów niezrozumiałych wyrażających pojęcia i zależności nadające zdaniu treść znaczeniową.
- pomijają i niedostrzeganą wielu szczegółów ( między innymi stosunków wyrażonych przyimkami).
-U dziecka głuchego jest silnie rozwinięta sfera popędowa.
-Dzieci głuche są bardziej wrażliwe na przykrości i lekceważenia. Głuchota powoduje nieraz zaburzenia w sferze emocjonalnej dziecka, niestałość uczuć i złe przystosowanie.
Najważniejsze problemy rewalidacji dziecka głuchego to nauczenie go mowy i wprowadzenie w środowisko słyszących.
Głuchota powoduje rozdrażnienie, przygnębienie, trudności kontaktu ze światem.
Szkolnictwo dla dzieci głuchych
Pierwszym człowiekiem w Polsce ,który pomyślał o kształceniu głuchych był biskup wileński Kossowski.
1817 r. ks. Jakub Falkowski założył w Warszawie Instytut Głuchoniemych.
1830 r. powstaje we Lwowie, a następnie w Poznaniu Zakład dla Głuchoniemych.
1876 r. został utworzony Zakład dla Głuchoniemych w Bydgoszczy.
1915 r. powstała w Łodzi szkoła dla głuchych dzieci w Polsce.
Co 5 dziecko głuche uczyło się w Polsce w okresie międzywojennym.
W szkołach specjalnych dla głuchych organizowano również kształcenie zawodowe typu czeladniczego dla młodzieży starszej.
1938/39 r. istniała w Polsce tylko jedna szkoła zawodowa dla dzieci głuchych.
W szkołach podstawowych dla głuchych uczono dzieci głuche w różnym stopniu, obowiązywał jeden program nauczania. Wszystkim stawiano jednakowe wymagania i te same pomoce naukowe.
25 IX 1951 r. wydane zostaje zarządzenie w zakresie kształcenia dzieci głuchych.
1. Zakłady dla dzieci głuchych od urodzenia(lub głuchych z resztkami słuchu) lub całkowicie głuchych w okresie pierwszych trzech lat;
2. Zakłady dla dzieci głuchych z resztkami słuchu;
3. Zakłady dla dzieci późno ogłuchłych (mówiących);
4. Zakłady dla dzieci głuchych upośledzonych umysłowo;
5. Zakłady dla dzieci głuchych opóźnionych w nauce.
1962 r. powstaje projekt reformy szkolnictwa specjalnego dla dzieci głuchych, gdzie zwraca się szczególną uwagę na konieczność objęcia nauczaniem dzieci już od chwili stwierdzenia głuchoty- najpierw w domu następnie w przedszkolu specjalnym, a następnie w szkole dla głuchych.
Wychowanie dzieci głuchych w wieku przedszkolnym
W pierwszych latach dziecka istotne jest kształcenie pedagogiczne dzieci głuchych, gdyż w tym okresie najbardziej rozwija się i kształtuje centralny układ nerwowy dziecka.
W Polsce wychowanie dzieci głuchych w ciągu pierwszych trzech, czterech lat życia spoczywa na rodzicach;
*zalety-rodzice zapewniają ciepło i miłość rodzicielską, co wpływa korzystnie na stosunek do otoczenia.
*wady- pozbawia się dzieci głuche niezbędnego im specjalnego oddziaływania pedagogicznego.
Od 4 roku życia wychowaniem dzieci głuchych zajmują przedszkola specjalne.
Od wychowania w wieku przedszkolnym powinno się wobec tego oczekiwać:
1) zapewnienie dziecku głuchemu odpowiedniego rozwoju fizycznego i zdrowia;
2) zapewnienie dziecku głuchemu takiego rozwoju psychicznego jak słyszącemu, a zwłaszcza przyswojenia wiadomości i umiejętności związanych z życiem otaczającego go środowiska;
3) zapewnienia dziecku głuchemu podstawowych umiejętności odczytywanie z ust i posługiwania się mową w zakresie znanych mu, spotykanych w życiu codziennym wyrazów i zdań.
Pedagogika upośledzonych umysłowo
Upośledzenie umysłowe-to stan niedostatecznej sprawności intelektualnej wskutek niedorozwoju lub uszkodzenia we wczesnym dzieciństwie tkanki mózgowej ( Wielka encyklopedia powszechna 1964)
Obok terminu upośledzenie umysłowe używa się również określeń niedorozwój umysłowy, osłabienie sprawności psychicznej, opóźnienie rozwoju umysłowego.
Obecnie dzięki wszechstronnym badaniom nauk pomocniczych takich jak: pediatria, biochemia, fizjologia i genetyka, ustalono etiologię, patogenezę i klasyfikację niedorozwoju.
Upośledzenie umysłowe jest różnie definiowane ze względu na ich problem i dobór kryteriów oceniających ten stan.
Możemy wyróżnić trzy podejścia:
Kliniczno medyczne ujmują niedorozwój umysłowy jako stan choroby ze zwróceniem szczególnej uwagi na etiologię i patogenezę; niedorozwojem umysłowym czyli oligofrenią nazywamy wrodzone obniżenia zdolności rozwoju intelektualnego, uniemożliwiającego lub opóźniającego naukę szkolną.
Praktyczne mają charakter prawno-administracyjny, niedorozwój umysłowy dzieli na dwie kategorie: znaczne obniżenie sprawności umysłowej i obniżenie sprawności umysłowej.
Psychologiczno-społeczne, definiują niedorozwój umysłowy jako stan, w którym umysł nie osiągnął normalnego rozwoju.
W 1968 roku Zgromadzenie Ogólne Światowej Organizacji Zdrowia uchwaliło nową wersję klasyfikacji upośledzenia umysłowego:
1) lekki niedorozwój umysłowy o ilorazie inteligencji 52-67, mieszczący się między dwiema i trzema odchyleniami standardowymi;
2) umiarkowany niedorozwój umysłowy o ilorazie inteligencji 36-51, mieszczący się między trzema a czterema odchyleniami standardowymi;
3) znaczny niedorozwój umysłowy o ilorazie inteligencji 20-35 mieszczący się między czterema a pięcioma odchyleniami standardowymi;
4) Głęboki niedorozwój umysłowy o ilorazie inteligencji 0-19, mieszczący się między pięcioma a większą liczbą odchyleń standardowych.
Istnieje również klasyfikacja ogólna:
1) idiotyzm( iloraz inteligencji 0-19);
2) imbecylizm ( iloraz inteligencji 20-49);
3) debilizm ( iloraz inteligencji 50-69)
Upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim:
*Upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim jest najłagodniejszą formą oligofrenii.
Charakterystyka
- nieznaczny brak harmonii w rozwoju oraz pewna słabość fizyczna,
-mogą również występować anomalie, które są niekoniecznie związane z upośledzeniem umysłowym: zez, albinizm, oczopląs, tiki, gotyckie podniebienie.
- brak precyzyjności, ruchy są niezborne
-obniżona jest funkcja spostrzegania, pamięci, myślenia, uwagi i orientacji społecznej.
- szablonowość, bezwład myślenia, trudności w przyswajaniu i tworzeniu pojęć abstrakcyjnych oraz wszelkich uogólnień.
Etiologia upośledzeń umysłowych i związane z nimi objawy kliniczne
Upośledzenie głębszych stopni są spowodowane jednym czynnikiem wywołującym określone zmiany organiczne w mózgu, natomiast upośledzenie w lekkim stopniu są wieloczynnikowe, bez widocznych anomalii organicznych mózgu.
Czynniki etiologiczne dzieli się na dwie grupy:
-czynniki dziedziczne -( genetyczne, endogenne), działające w okresie przed zapłodnieniem (w komórkach rozrodczych rodziców lub bardziej odległych przodków)
-czynniki środowiskowe -(egzogenne) działają na zarodek, płód oraz w pierwszych latach życia dziecka.
*wśród czynników środowiskowych wyróżnia się:
1) czynniki wrodzone - działają w życiu płodowym osobnika;
2) czynniki nabyte- działają w pierwszych latach życia;
Choroby spowodowane przez szkodliwe geny przekazywane przez jednego z rodziców połowie potomstwa: stwardnienie guzowate, nerwiakowłókniakowatość, choroba Aperta, zespół Marfana, choroba Couzona, Zespół Sturge-Webera.
Choroby powstające gdy oboje rodziców są nosicielami nieprawidłowych genów
idiotyzm amaurotyczny, gargoilizm, choroba Niemanna-Picka, choroba Gauchera, fenolloketonuria, choroba syropu klonowego, galaktozemia.
Choroby sprzężone płcią- są to choroby recesywne wywołane działaniem nieprawidłowych genów znajdujących się w chromosomie X, przenoszonym przez kobiety. W tym wypadku chorują mężczyźni, kobiety są nosicielami genu.
Zespół oczno-mózgowy-nerkowy, moczówka prosta nerko pochodna.
Choroby wywołane aberracjami chromosomalnymi
Aberracje mogą dotyczyć chromosomów autosomalnych i płciowych, nieprawidłowości występują w liczbie chromosomów( zwiększona lub zmniejszona), w ich budowie- translokacja ( przemieszczenie) części jednego chromosomu na inny, bądź w postaci utraty części chromosomu.
*aberracje chromosomu- zespół Downa- bezpośrednią przyczyną Downa są anomalie chromosomalne typu:
-trisomii- przy parze 21 zamiast dwóch występują trzy chromosomy( najczęstsze)
-translokacji- przemieszczenie chromosomu 21 lub jego części na inny chromosom.
-mozaiki- posiadanie przez niektóre komórki nieprawidłowej liczby chromosomów, przez inne- prawidłowej.
Anomalie chromosomów płciowych
zespół Turnera, zespół Klinefeltera.
Oligofrenia wtórna
oligofrenia wtórna spowodowana przez czynniki wrodzone
-infekcje poporodowe( choroby zakaźne)
do chorób wywołujących uszkodzenia zarodka płodu należą: różyczka, cytomegalia, kiła wrodzona, toksoplazmoza, oraz inne choroby zakaźne
Zaburzenia troficzne i intoksykacje -są to szkodliwe czynniki wewnątrz i zewnątrzpochodne, powodujące uszkodzenia płodu: zaburzenia krążenia u matki, niedożywienie u matki, przebywanie matki w szkodliwym środowisku, alkoholizm.
Zaburzenia natury immunologicznej- niezgodność czynnika Rh. Konflikt powstaje w przypadku gdy matka ma Rh-, a płód Rh+ odziedziczony po ojcu.
Dzieci z konfliktem po urodzeniu wykazują objawy żółtaczki, której powikłaniem jest upośledzenie umysłowe, zwykle w lżejszym stopniu, głuchota, niepokój ruchowy pląsawico-atetotyczny, niepewność ruchów celowych, zaburzenia statyczne.
Oligofrenia wtórna spowodowana przez czynniki nabyte
-urazy przedporodowe: urazy psychiczne, urazy fizyczne.
Czynniki nabyte dotyczą życia dziecka po urodzeniu, ponieważ działają w okresie późniejszym.
Mogą być dziedziczne sprzężone z płcią oraz spowodowane przez czynniki zewnętrzne.
choroby - wodogłowie, małogłowie.
Profilaktyka oligofrenii
- służy do celów profilaktycznych i terapeutycznych, znając przyczynę schorzenia można zapobiec jego powstaniu, a w przypadku zachorowania stosować skuteczne metody leczenia.
W śród całej populacji na oligofrenię cierpi 3% całej populacji w wieku szkolnym, w Polsce 2,3%.
Uzpuełenie tego powyżej:
2 okresy w historii pedagogiki specjalnej:
1. od starożytności przed czasami świetności Grecji i Rzymu do XIX wieku; problem dostrzegał już zatem świat antyczny
2. od XIX do dziś: okres kształtowania się pedagogiki specjalnej jako odrębnej nauki
- Georgens tworzy pojęcie pedagogiki specjalnej jako dziedziny chorobowej
OKRES 1:
- pojawiły się tendencje do wychowania osób upośledzonych
- przez długi czas uważano iż upośledzania są przyczyna opętań przez demony
- PLATON - widział potrzebę organizowania specjalnych domów poprawy => chodziło to przede wszystkim o zapewnienie odpowiedniego wychowania synom wojowników
- Powszechne wobec osób upośledzonych było PRAWO NATURALNEJ SELEKCJI (zakładano, iż kalekę, należy zabić)
- PILINIUSZ w początkach naszej ery, zaczął kłaść nacisk na profilaktykę dzieci głuchych
- kolejnym znakiem postępu było stworzenie WYPUKŁEGO ALFABETU
- ludzie upośledzeni byli pogardzani, odtrącani, traktowani jako gorsi => z tego powodu bardzo cierpieli
CZAS OŚWIECENIA
- w 1633 roku powstał w warszawie zakład dla osób zdeformowanych fizycznie
- wiek XVII to czas zastoju w zainteresowaniu osobami upośledzonymi
- DIDEROT - „LISTY DLA OCIEMNIAŁYCH” [XVIII wiek] - wyłożył w nich pogląd, iż należy zatroszczyć się o osoby upośledzone; nie miał na myśli ich izolacji, ale spowodowanie zmiany stosunku społeczeństwa wobec nich
- W 2 połowie XVIII wieku zaczęły powstawać pierwsze szkoły specjalne
OKRES 2:
- 1801 - francuski uczony ITARD opublikował wyniki badań nad dzieckiem upośledzonym który został znaleziony w lasach Aragonii [?] => oddziałując na jego zmysły spowodował iż nawiązał on kontakt ze światem METODA FIZJOLOGICZNA-
*została ona udoskonalona z początkiem XX wieku
*mankamentem było to iż stosowano ją dulko do jednego rodzaju upośledzenia pacjenta
- pod koniec XIX wieku popularne stało się hasło „SZKOŁA WINNA PODJĄC DZIAŁANIA W CELU ZWALCZANIA KRETYNIZMU
- JAN HENRYK PESTALOZZI - tworzył zakłady i warsztaty dla dzieci niepełnosprawnych
- „PEDAGOGIKA LECZNICZA ZE SZCZEGÓLNYM WYRÓZNIENIEM IDIOTYZMU I ZAKŁADU DLA IDIOTÓW” to dzieło Georgensa i Pestalozziego[?] stało się podstawą do narodzin PEDAGOGIKI MEDYCZNEJ
- powszechność obowiązku szkolnictwa spowodowała rozwój dziedzin naukowych => to czas narodzin min. psychopatologii/ psychiatrii/biomedyki
- początek XX wieku to wykształcenie się 4 obszarów PEDAGOGIKI PATOLOGICZNEJ:
*zaburzenia fizyczne
*zaburzenia psychiczne
*niedostosowanie do norm kształcenia
*upośledzenia złożone
- kolejny „boom” rozwojowy pedagogiki specjalnej to okres międzywojenny
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ROZWÓJ PEDAGOGIKI SPECJALNEJ:
- pojawienie się nauk z pogranicza [biochemia/ farmakologia]
- pojawianie się licznych chorób.
PROCESY POZNAWCZE DZIECKA GŁUCHEGO
- jest zaburzona;
- dziecko nie zdobywa dużej sumy wiadomości; o
- odbywa się ono poprzez WĘCH /WZROK/DOTYK/SMAK -> tu odbiera doświadczenia tego jaki świat jest => ale nie są one pewne
- dziecko upośledzone nie kojarzy SYMBOLU DŹWIĘKOWEGO Z POJĘCIEM; czuje ale nie umie nazwać doświadczanych zjawisk
- WZROK - jest lepszy i bardziej wyczulony; odbierane są wibracje przez układ kostny [WRAŻLIWOŚĆ TAKTYLNA]
- układ nerwowy jest bardzo wyczulony => osoba głucha może wyczuć drgania pociągu jadącego w dużej odległości, niewychwytywanych dla osoby zdrowej
- choć lepsza jest spostrzegawczość, to słabsze są spostrzeżenia
- jest umiejętność tworzenia pojęć dla takich, którzy opanowali mowę, natomiast nie można tego osiągnąć przy posługiwaniu się migami
- głuchoniemi często bywają infantylni
- są bardzo ruchliwi
- silny jest popęd poznawczy
- życie emocjonalne jest ograniczone przez brak mowy
- zły humor wprawia ich w rozpacz; częste są ich wybuchy złości => chcą przez to zwrócić uwagę otoczenia
- dobrze jest podejmować trud do wprowadzenia ich w świat ludzi normalnych, bo potrafią z czasem zacząć funkcjonować prawie normalnie
- cenią sobie zewnętrzne efekty [elegancja/ porządek/ czysta praca]
PODZIAŁ UPOSLEDZEŃ UMYSŁOWYCH WEDŁUG NAUK
DYSCYPLINA NAUKOWA |
PODZIAŁ |
MEDYCYNA |
|
PEDAGOGIKA |
|
PSYCHIATRIA |
|
UPOŚLEDZENIA-OBJAWY KLINICZNE:
-zaliczamy tu te postacie niedorozwoju gdzie jest niski poziom niedorozwoju intelektu, ale nie ma postępu w chorobie
-trudność skupienia uwagi
-niedorozwój mowy
-upośledzenie uczuciowe -> impulsywność/ nieprzemyślane postępowanie/ brak inicjatywy/ brak samodzielności
-w zakresie ruchu niedorozwój skorelowany jest z głębokim upośledzeniem => dysplastyczność ciała/ wykrzywienia twarzy
-tanowi ono najłagodniejszą formę upośledzenia
-dzieci te w zasadzie nei różnią się wyglądem od innych dzieci - ale można u nich zauważyć słabość fizyczną i brak harmonii
-może wystąpić ZEZ/ OCZOPLĄS/ TYKI/GOTYCKIE PODNIEBIENIE/ ALBINIZM
-bardzo wyrażane są zaburzenia motoryczne - jest niezgodność ruchów [debilizm ruchowy
-jest odchylenie w rozwoju umysłowym - postrzeganie/ myślenie/ pamięć/ ocena sytuacji społecznych => FUNKCJE POZNAWCZE
ZABURZENIA POSTRZEGANIA:
-spostrzegana jest mniejsza liczba elementów i przedmiotów; nawet jeśli są to są niedokładne i nieadekwatne do stanu faktycznego
-osłabiony jest również proces różnicowania barw
-słabe przyswajanie pojęć i reguł [zwłaszcza matematyka/fizyka/gramatyka, ale inne także]
-bark tu wnioskowania teoretycznego, opartego na myśleniu
-maja one dobrą pamięć mechaniczną; dzięki temu opanowują stosunkowo bogate słownictwa => ale jest to tzw. CZCZA MOWA - nie wyprowadzają z tych słów pojęć ogólnych
-zwolnione jest tempo procesów intelektualnych, oraz ich mała ruchliwość
-zauważalne są zaburzenia w sferze działania/ uczuć / woli => jeśli wypracują jakieś zdanie, to nie zmieniają go nawet pod wpływem nowych argumentów
-dzieci te są bardzo podatne na wpływy innych - silniejszych/ zdolniejszych
-oczekują one zaspokojenia swoich potrzeb natychmiast
-dzieci takie są mało krytyczne; oceniają siebie jako całkiem zdolne; w stresowych sytuacjach często płaczą
-łatwo się zniechęcają i buntują się => stają się wówczas agresywne
ETIOLOGIA:
-procesy o podłożu organicznym
-głębokie upośledzenia są wynikiem zmian w mózgu, a lżejsze są wielopłaszczyznowe [widoczne np. w wodogłowiu