Transgresja- człowiek posiada naturę transgresyjną- stale dąży do przekraczania swoich możliwości

1. ogólna charakterystyka procesu kształcenia

2. twórcze aspekty procesu kształcenia

3. nauczanie nakierowane na konstruowanie znaczeń i aktywne uczenie się

Podstawy procesu kształcenia:

- apelowanie do aktywności intelektualnej

- apelowanie do aktywności emocjonalnej

- apelowanie do aktywności praktycznej

Teoria psychologiczna:

- intelektualność i osobowość

- aktywizm- przedstawiciel Jean Dui

@nurt nowego wychowania

- aktywność człowieka

@apelowanie do aktywności intelektualnej i praktycznej

cel kształcenia- pomagać uczniom, uczyć się samodzielnego uczenia

konstruktywizm- na uruchomienie aktywności podmiotu, wiedza jest zmienna, nie jest czymś do końca ustalonym

wiedza deklaratywna- wiedza typu że ja wiem jak

wiedza kontekstowa-

Proces kształcenia- to system powiązanej ze sobą działalności edukacyjnej nauczyciela i ucznia w celu doprowadzenia do pożądanych zmian w wiadomościach, umiejętnościach, postawach ucznia.

Proces kształcenia- są to celowe zmiany w :

- sferze intelektualnej i emocjonalnej

- sferze wiadomości jakie ma uczeń

- sferze umiejętności którymi włada

- sferze wartości, które wyznaje

Podsystemy procesu nauczania:

- cele i zadania dydaktyczne

- treść kształcenia- dobór i układ materiału nauczania

- zasady dydaktyczne

- modele (metody) kształcenia

- formy organizacyjne

- media dydaktyczne

- ocena i kontrola osiągnięć ucznia

Cechy współczesnego kształcenia:

- holistyczne ujmowanie procesów

- jedność uczenia się i nauczania

- jedność oddziaływań dydaktycznych i wychowawczych

-wszechstronność- wiązanie pracy szkoły i środowiska, wielostronne kształcenie, stymulowanie aktywności

- różnicowanie poziomów wiedzy uczniów, objecie opieką szkoły dzieci o różnym poziomie- integracja

- elastyczność metodyczna i organizacyjna

Tok planowania procesu kształcenia przebiega poprzez:

- określenie celów ogólnych

- rozłożenie ich na cele pośrednie

- rozłożenie tych celów na cele szczegółowe

- dobranie treści kształcenia

- dobranie metod

- dobranie form organizacyjnych

- dobranie środków dydaktycznych

- określenie efektów końcowych

Twój mózg posiada 2 harmonijnie współpracujące ze sobą półkule:

- lewą- odpowiada za:

mózg, logiczne myślenie, liczenie)zdolności matematyczne, szeregowanie

- prawa- za rymy, rytm, muzyka twórcza, myślenie twórcze

mózg ma 8 ośrodków inteligencji:

-wizualno-przestrzenna

- muzyczna

-matematyczno-logiczna

-językowa

-interpersonalna

-kinetyczna

-interpersonalna

-przyrodnicza

Działa co najmniej na 4 długościach fal:

1. beta- stan pełnego rozbudzenia, umysł w stanie pełnej gotowości

2. alfa- stan jednoczesnej gotowości i odprężenia- idealny do przyswajania wiedzy

3. theta- wczesne fazy snu- mogą przetwarzać zdobyte w ciagu dnia informacje

4. delta- głęboki sen

temat II

Rodzaje inteligencji:

twórczość- proces twórczy, aktywność przenosząca wytwory, dotąd nie znana lecz wartościowa

kreatywność- cechy indywidualne polegające na zdolności tworzenia nowych rzeczy( pomysłów)

wiedzieć

umieć }nauczyciel twórczy musi to umieć

chcieć

zasady i metody dydaktyki twórczości

- cel ogólny wychowania do twórczości

poszukiwanie

i tworzenie styl życia życiowe orientacje

wartości postawa twórcza twórcze

- wychowanie do twórczości jest pokrewne z wychowaniem.

prawda

dobro

piękno jest to wiedza platońska

nauczanie- jest to wskazywanie dróg do odkrywania prawdy

użyteczność- pragmatyzm, wszystko musi spełniać jakąś rolę, wszystko musi być przydatne

postawa twórcza- twórczość w życiu człowieka może odgrywać ogromną rolę, daje poczucie sensu życia

postawa człowieka tworzy pewną, trwałą tendencję do poszukiwania problemów w świecie i do samodzielnego ich przezwyciężania

innowacyjność- ważny element twórczości

III podejścia do nauczania twórczości

1. włączanie twórczego rozwoju do już istniejących programów. ale nie wszystkie przedmioty do tego się nadają. jak najszerzej czynić twórczość w przedmiotach.

2. bezpośrednie nauczanie twórczego myślenia i rozwiązywanie problemów

3. wykorzystanie twórczości w procesie uczenia się

II modele realizacji nauczania:

1. ukierunkowany na pokonywanie przeszkód, barier

2. stymulowanie zdolności twórczej- aktywna postawa nauczyciela który pobudza, stymuluje ucznia do aktywności

pomoc w tworzeniu: inspirowanie, usuwanie przeszkód, rozwijanie

zasady pomocy w tworzeniu według shmita:

1. dywengersyjność- otwarte sprawcze problemy. rozszerzenie problemów

2. różnorodność i komplementarność

3. heurystyczność- metoda rozwiązywania problemów twórczych

4. autentyczność- w szkole należy umożliwić kontakt z twórcą

rozwój pracy twórczej nauczyciela:

1. zasada facylitacyjna- przewodzenie, bycie przewodnikiem dziecka, otwarty na dziecko, życzliwy, asertywny

2. zasada ludyczności- zasada pozbawiona efektu. wszystko co się dzieje w miłej atmosferze

zasady nauczania twórczego:

1. pokaż że cenisz twórczość

2. zachęcaj dziecko do …

3. okazuj tolerancje do otwartych rozwiązań

metody dydaktyki twórczości:

1. metody stymulujące ciekawość poznawczą

- wywołanie reakcji dziecka na nowe bodźce, kładzie się nacisk na emocje pozytywne

2. metody wykorzystujące myślenie dyferencyjne (nie matematyczne, nie ma schematu)

Myślenie cechuje się:

- płynność słowa, giętkość, oryginalność, elaboracja myślenia (opracowanie np. do końca opowiadania)

temat III

indywidualizacja kształcenia z uczniem zdolnym

1. istota i zakresy indywidualizacji kształcenia

2. sposoby indywidualizowania

3. praca z uczniem zdolnym

cel indywidualizacji pracy ucznia jest poprawianie wyników uczenia się dzięki wykorzystaniu indywidualnych właściwości i zwiekszaniu indywidualnych możliwości dziecka

indywidualizacja polega na tym żeby nauczanie i uczenie się było:

- dostosowane do możliwości ucznia

- wykorzystywało te możliwości w największym stopniu

- rozwijało je

możliwości uczenia się:

właściwości psychofizyczne okresu w danym momencie granice efektów uczenia się:

1. właściwości psychofizyczne:

- merytoryczne- wiedzy i umiejętności

- intelektualne

- emocjonalne

- fizyczne

style uczenia się:

- aktywny uczestnik(sangwinik)

- teoretyk (melancholik)

- pragmatyk( choleryk)

- obserwator(flegmatyk)

dwie kategorie cech determinujące sposób uczenia się:

1. cechy psychologiczne: typy uczniów:

- reaktywny

- nie reaktywny

2. cechy społeczne

- środowisko poza szkolne

- trening społeczny

rozwijanie zdolności dzieci zależy od:

- wpływu procentowego kształcenia i wychowania

- poziomu pozytywnej motywacji

- zainteresowań i postaw

- własnej aktywności jednostki

sposoby indywidualizowania:

- indywidualne przedziały czasu

- uzupełnianie wiadomości i umiejętności

- zmiany zakresu i układu materiału

- stanowienie celów indywidualnych

- dobieranie materiału nauczania

- grupowanie uczniów

- indywidualny program lub tok nauki

stanowienie celów indywidualnych:

warunek wstępny- wskazane żeby uczeń przed podjęciem pracy nad materiałem nauczania wiedział czego się od niego oczekuje

cele mogą być przeznaczone tylko dla jednego ucznia- mogą być zubożałe lub wzbogacone w stosunku do innych uczniów zależnie od możliwości i sytuacji uczenia ucznia

uczeń zdolny student- to osiągający lepsze wyniki od swoich rówieśników w jednakowych warunkach pracy lub uzyskujący te same co inni wyniki przy mniejszym wysiłku.

indywidualizacja dzieci zdolnych

cechy dziecka zdolnego(5-7 lat)

- łatwe zapamiętywanie i uczenie się nowych rzeczy (liczenie do 100)

- zadawanie pytań, zainteresowanie światem, bystra obserwacja i spostrzegawczość

- wykonywanie zadań umysłowych z przyjemnością

- wymyślanie nowych zadań, opowiadań

- niezależna postawa wobec innych

uczniowie zdolni(szkoła)

1. szybkie zapamiętywanie

2. ciekawość świata i ludzi

3. dociekliwość dużo pytań

4. szerokie zainteresowania, pasje

5. wykonywanie zadań umysłowych z przyjemnością

6. bogata wyobraźnia, pomysły

7. niezależna postawa, obrona pomysłów

8. poczucie humoru

metody rozpoznawania uczniów zdolnych:

1. nominacje przyznawane przez nauczycieli

2. wyniki sprawdzianów wiadomości

3. iloraz inteligencji

4. zwycięstwo w konkursach

5. nominacje przyznawane przez eksperta z danej dziedziny

temat IV

kompetencje dydaktyczne nauczyciela współczesnego

1. osobliwości roli nauczyciela

2. funkcje dydaktyczne współczesnego nauczyciela

3. repertuar kompetencji nauczycielskich

1. osobliwości roli nauczyciela

pojęcia roli społecznej:

podzielony przez większość członków pewnej społeczności zespół oczekiwań

cechy współczesnej roli nauczyciela:

- niejasność roli

- niespójność roli

- psychologiczna trudność roli

- niezgodność roli z innymi rolami

Nauczyciel to ktoś kto ułatwia przejście innym, sam pozostając w miejscu. Kontakt nauczyciela i uczniów to współistnienie końca i początku: nauczyciel pozostanie nauczycielem „na zawsze” uczeń przestanie być uczniem i wkroczy w oszołamiający świat możliwości

- przemiany roli zawodowej nauczyciela. Z głównego źródła wiedzy i informacji nauczyciel przekształca się w przewodnika po dostępnych powszechnie źródłach informacji oraz doradcę ucznia w nabywaniu umiejętności uczenia się, oceniania i selekcjonowania wiadomości. To wymaga od nauczyciela poznawania i płynności w dziedzinie medialnej i informatycznej.

AD 2 . funkcje dydaktyczne współczesnego nauczyciela:

od nauczyciela wymaga się sprawowania 3 funkcji:

- funkcja kierująca- przewodzić grupie uczniów

- funkcja interakcyjna- nauczać w bezpośrednim kontakcie z uczniem

- funkcja organizacyjna- współpracować z innymi dla dobra procesu dydaktycznego

- kierowanie

kierownicze umiejętności nauczyciela czynią nauczanie sztuką, czyli twórczością pedagogiczną nakierowaną na motywowanie uczniów, planowanie i nadzorowanie ich czynności uczenia się

Rodzaje funkcji kierowniczych:

- planowanie lekcji (procesu nauczania)

- motywowanie uczniów i konstruowanie produktywnego środowiska dydaktycznego

- formowanie klasy jako wspólnoty dydaktycznej

- czuwanie nad ładem i dyscypliną

- kontrola i ocena osiągnięć uczniów

rodzaje i fazy planowania

model planowania liniowego:

cele - działania - wyniki

dobre planowanie pedagogiczne charakteryzuje się skonkretyzowanymi celami, działaniami nauczyciela i strategiami nauczania

planowanie nieliniowe

działania - wyniki - cele

Model opisuje sposób w jaki wielu doświadczonych nauczycieli podejmuje planowanie.

Planowanie ustanawia cele i kierunek działań z uczniem, ale nie przebiega liniowo, a raczej zatacza koła, wiele w nim prób i błędów.

cele i zadania dydaktyczne:

1. ukierunkowują proces dydaktyczny

2. pokazują rodzicom i uczniom do czego zmierza nauczanie

3. wspomagają ład w klasie

4. pomagają ocenić osiągnięcia uczniów

motywowanie uczniów i konstruowanie produktywnego środowiska dydaktycznego

motywacja- proces wewnętrzny, który wzbudza jakieś- zachowanie lub pobudza do przedsięwzięcia działania, sprawia, że robimy to co robimy

dwa główne typy motywacji:

- wewnętrzna: zachowanie wzbudzane przez własne zainteresowanie, ciekawość, chęć przeżycia przyjemności

- zewnętrzna- impuls do działania stanowią czynniki zewnętrzne np. nagrody, kary, presja społeczna

oba czynniki motywacji są w klasie ważne i potrzebne

w konstruowaniu produktywnego środowiska dydaktycznego

- formowanie klasy jako wspólnoty dydaktycznej

stworzenie z klasy wspólnoty

- nauczanie integracyjne- funkcja nauczania

w powszechnym odczuciu główne obowiązki nauczyciela sprowadzają się do codziennego nauczania uczniów w bezpośrednim z nim kontakcie

nauczyciele potrzebują wielu sposobów, aby osiągnąć swoje cele i realizować interakcje w różnicowaniu zbiorowości uczniów

podstawowy nauczycielski repertuar obejmuje sześć modeli nauczania tradycyjnego

- kontrola i ocena osiągnięć uczniów

kontrola- odnosi się zwykle do wszystkich czynności nauczyciela, gromadzenia i scalania informacji o uczuciach i klasie oceniania

trzy wzorce zachowań nauczania- style nauczania:

1. styl autorytarny

2. styl demokratyczny

3. styl liberalny

1. styl autorytarny- nauczyciel sam ustala linię działania, postępowania, zachowuje dystans formalny i osobowy wobec uczniów. dominuje „ja”

2. styl demokratyczny- postęp i działania edukacyjne nauczania powiązane SA silnie z klasą jako wspólnotą dydaktyczną: wspólne cele, narady, dominuje duch zespołu i wiara, że uczniowie są zdolni budować twórczo własną wiedzę. wiemy że zachowania nauczyciela powinno być demokratyczne ponieważ tak ludzie powinni odnosić się do siebie. dominuje tu wartość „MY”

3. styl liberalny- postępowanie nauczyciela zorientowane jest na przetrwanie, aktywność nauczycielska ograniczona do konieczności, uczeń jest w centrum uwagi, ale nauczyciel pozostawia klasie dużą swobodę, ulega presji grupy. dominuje tu wartość „TY”

nauczyciel nastawiony na przekaz:

1. jest przekonany że wiedza istnieje w postaci publicznych dyscyplin które zawierają treść i kryteria osiągnięć

2. ceni osiągnięcia ucznia o tyle o ile są zgodne z kryteriami danej dyscypliny

3. uważa że zadaniem nauczyciela jest ocenianie i korygowanie pracy ucznia wg kryteriów dyscypliny

nauczyciel nastawiony na interpretację:

1. jest przekonany że wiedza istnieje w postaci zdolności ”wiedzącego” do organizowania myśli i działań

2. ceni zaangażowanie ucznia w interpretowanie rzeczywistości i tworzenie kryteriów

3. uważa że zadaniem nauczyciela jest organizowanie dialogu w którym uczeń może przekształcić swą wiedzę w interakcji z innymi

funkcje organizacyjne nauczyciela:

3 rodzaje funkcji:

- współpraca z innymi członkami społeczności szkolnej(koleżeńskie dyskusje pedagogiczne, praca w małych grupach)

- uczestniczenie w doskonaleniu szkoły (kontakty z dyrekcją , informowanie o sukcesach, współpraca rodzicami- redagowanie biuletynu klasowego)

- samokształcenie i doskonalenie pedagogiczne

kompetencja- jest to zdolność i gotowość do wykonywania zadań na określonym poziomie.

cechy kompetencji nauczyciela:

- dynamika: to co było( podmiotowe doświadczenia i wiedza)

to co jest (oczekiwania, potrzeby uczniów)

antycypacja(wybory, decyzje dotyczące rozwoju uczniów i własnego)

- priorytetowym wymiarem kompetencji nauczycielskich jest pojecie zmiany i otwartość na zachodzące w uczniach zmiany)

- struktura kompetencji nauczyciela:

- umiejętność adekwatnego, stosownego do sytuacji zachowania, kompetencje kluczowe nauczyciela

- komunikacyjno-interpretacyjne, kreatywne prakseologiczne, informatyczno-medialne, współdziałania

standardy kompetencji:

- klarowność

- stosowność

- skuteczność

obszary:

- motywacja- chęć podjęcia rozmowy

- wiedza deklaratywna, proceduralna, kontekstowa

-umiejętności kontekstu

V Temat: ukryty program szkoły i nauczyciela

1. program szkolny a jakość pracy szkoły i nauczyciela

2. program szkolny jako narzędzie odtwarzania struktury społecznej i przekazu kultury dominującej

3. ukryte programy a pomaganie sobie w rozwoju

ad1. programy kształcenia uwzględniają zmiany nauczyciela.

cele: jako ideał, funkcja i zamiar

są systemy nauczania:

1. scentralizowane- ujednolicone programy

2. nie scentralizowane- wynik pracy pedagogów szkoły, podstawa programowa jako szkielet dla wszystkich szkół by zachować równowagę

program w życiu szkoły, nauczyciela MA 3 FUNKCJE:

1. nadaje spójność edukacji

2. standaryzuje ją

3. udostępnia kontroli

hipotetyczna struktura wiedzy:

1. pojęcia złożone

2. pojęcia o mniejszym stopniu złożoności

3. pojęcia i umiejętności składowe

zakres programu:

łącznie z funkcjami dotyczy i zawiera w sobie:

- nauczanie

- wychowanie

- opiekę

program łączący w sobie zmiany dydaktyczne i wychowawcze nazywamy programem kształcenia

3 filary wiedzy człowieka:

1. deklaratywna - wiedza typu, że

2. proceduralna - wiedza typu jak

3. kontekstowa - wiedza typu dlaczego

czynniki wpływające na dobór treści kształcenia:

1. zasady i kryteria doboru treści i układu programów kształcenia

2. standardy osiągnięć ucznia

3. podstawy programowe: co uczeń powinien umieć i wiedzieć

4. potrzeby i życzenia społeczności lokalnej

5. uzgodnienia wewnątrzszkolne

ad2. ukryte programy a pomaganie sobie w rozwoju

ukryty program- to wszystko co zostaje przyswojone podczas nauki w szkole obok oficjalnego programu. To czego uczy przebywanie w szkole, a nie nauczyciel .

Do uczniów dociera coś o czym nigdy nie mówi się na lekcjach: atmosfera szkoły, jej wyposażenie, układy, stosunki, priorytety, oczekiwania nauczycieli. Uczniowie podchwytują pewne podejście do życia szkolnego i pewną postawę w uczeniu się.

pojecie ukrytego programu jest wysoce niejasne, nieprecyzyjne, lecz za to uchwytujące wiele możliwych powiązań miedzy zjawiskami i wydarzeniami życia szkolnego, których często się nie rozpoznaje.

Jackson stosuje ten termin do opisanie nieoficjalnych „trzech R”: reguł, rutynowych form, rozporządzeń, których uczniowie musza się nauczać, aby przetrwać wygodnie w większości klas szkolnych.

trzy grupy postaw, uczuć i poglądów nauczyciela związanych z ukrytym programem

Postawy wobec uczenia się	Postawy wobec uczniów	Postawy wobec samych siebie
1. czy wiedza jest skończonym zbiorem faktów do zapamiętywania	Czy nauczyciel lubi dzieci	Czy uważa się za kompetentnego
2. co jest ważniejsze- rezultat czy sam proces uczenia się	Czy uważa dzieci za kompetentne	Czy w pracy z uczniem ustawia wysoką poprzeczkę
3. czy nauczanie powinno być podobne do trenowania wiec czy nauczyciel powinien mówić dokładnie co maja robić uczniowie	Czy oczekuje od dzieci globalnego zachowania	Czy bierze odpowiedzialność za uczenie się uczniów
	Czy zależy mu na tym by uczniowie odnosili sukcesy	Czy daje sobie prawo do własnych potrzeb w pracy

ad3.

niewidzialna pedagogika- jest to ideologia pedagogiczna, która służy ukrytej pedagogii, segregacji społecznej uczniów, ich karier szkolnych i życiowych

jest ona formą sporu w rodzinie, konfliktu w łonie klasy średniej

odtwarzanie kultury- Bernsteina

1. stara klasa średnia- o wyższej pozycji w kulturze społecznej, opowiada się za sztywnymi programami, silnie separującymi treści o wyrazistych standardach zasad i osiągnięć uczniów

2. nowa klasa średnia- definiującą się przez kwalifikacje, zabiegająca o wyższe pozycje społeczne, zainteresowana się programami promującymi awans

klasa średnia jest motorem rozwoju społeczeństwa

teoria B. Bernsteina ukazuje związek miedzy językiem a edukacją. opiera się ona na założeniu że stosunki społeczne wewnątrz grup społecznych…

określił kod ograniczony i kod rozwinięty

kod ograniczony- rodziny pozycji- w decyzji, w głosie ma prawo ten kto wnosi dobra do rodziny, kto zarabia. jeśli kobieta nie zarabia to nie ma wpływu, nie ma głosu

kod rozwinięty- rodziny zorientowane ze sobą- tu każdy ma prawo głosu, bo jest osobą ludzką

1

---