LISTA KONTROLNA

SZKOŁA

Szkoła jest specyficznym zakładem pracy: Na typowe dla większości zakładów pracy relacje pracodawca (dyrektor) - pracownik (nauczyciel), regulowanych Kodeksem pracy i dodatkowo Kartą Nauczyciela, nakładają się dodatkowe relacje: uczeń - nauczyciel, rodzice - nauczyciel, a w sprawach finansowych także dyrektor - samorząd, które regulowane są przez dziesiątki innych przepisów.

Data kontroli		...................................
Stanowisko pracy		................................................................................................
Imię i Nazwisko pracownika		................................................................................................
Lp	Treść pytania kontrolnego		TAK	NIE
Zagrożenia urazami spowodowanymi poślizgnięciami, potknięciami i upadkami
	Czy teren szkoły jest właściwie oświetlony i ogrodzony?
	Czy dziedziniec szkolny jest równy?
	Czy dziedziniec posiada ścieki do odprowadzania wody deszczowej?
	Czy studzienki kanalizacyjne są drożne?
	Czy studzienki kanalizacyjne i inne otwory są należycie zakryte i trwale zabezpieczone?
	Czy w okresie zimowym przejścia są odśnieżane i posypywane piaskiem? Kto jest za to odpowiedzialny?
	Czy schody i balustrady wykonane są zgodnie z przepisami budowlanymi?
	Czy powierzchnia schodów jest równa, nie śliska i nie uszkodzona?
	Czy w miejscach przeznaczonych na pobyt uczniów i w pomieszczeniach pracy personelu posadzki są równe bez progów?
Zagrożenia związane z ruchem pojazdów
	Czy drogi komunikacyjne wychodzące poza teren szkoły są zabezpieczone przed wyjściem bezpośrednio na jezdnię, np. za pomocą barierki?
	Czy drogi komunikacyjne wychodzące poza teren szkoły prowadzą w miarę możliwości na ulicę o małym natężeniu ruchu?
	Czy drogi komunikacyjne wychodzące poza teren szkoły omijają plac parkingowy?
Pomieszczenia szkolne
	Czy pomieszczenia przeznaczone na klasy posiadają odpowiednią do liczby uczniów najliczniejszej klasy powierzchnię i kubaturę?
	Czy pomieszczenia higieniczno - sanitarne spełniają wymogi dotyczące liczby ustępów, pisuarów i umywalek w stosunku do liczby osób przebywających na stałe w budynku?
	Czy pomieszczenia higieniczno - sanitarne utrzymywane są w czystości?
	Czy kabiny, muszle, pisuary i umywalki są kompletne i sprawne?
	Czy ubikacje są na bieżąco zaopatrywane w papier toaletowy i mydło?
	Czy temperatura w klasach szkolnych wynosi co najmniej 15^0C, a w pomieszczeniach biurowych 18^0C?
	Czy natężenie oświetlenia w klasach szkolnych wynosi co najmniej 300 lx?
	Czy zgodnie z prawem budowlanym dokonywane są okresowe przeglądy instalacji elektrycznej, kominowej, gazowej i wentylacyjnej przez osoby upoważnione?
	Jeżeli w szkole wydaje się posiłki, czy zostało wydzielone osobne pomieszczenie na jadalnię?
	Czy nauczyciele mają możliwość spożycia posiłku w czasie przerw?
Zagrożenia spowodowane przez sprzęt szkolny
	Czy krzesła i stoły znajdujące się w salach lekcyjnych są dostosowane do wzrostu uczniów?
	Czy krzesła, stoły, ławki, tablice, gablotki i szafy są w dobrym stanie technicznym i nie powodują zagrożeń?
	Czy bramki i tablice do koszykówki na boisku i w sali gimnastycznej są na stałe przymocowane do podłoża?
	Czy używane pomoce dydaktyczne nie stwarzają zagrożeń dla uczniów?
	Czy użytkowane urządzenia i instalacje elektryczne nie posiadają uszkodzonej izolacji i nie są podłączone w sposób prowizoryczny?
	Czy gniazdka elektryczne są dobrze osadzone w ścianie?
	Czy tablice rozdzielcze są zabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych, należycie opisane i oznakowane?
	Czy maszyny i urządzenia w pracowniach i laboratoriach szkolnych posiadają instrukcje obsługi oraz wywieszona jest w ich pobliżu instrukcja bhp?
	Czy uczniowie zostali zapoznani z tymi instrukcjami, a fakt ten został odnotowany w dzienniku lekcyjnym i zeszytach uczniów?
Zagrożenia w trakcie praktycznej nauki zawodu
	Czy maszyny i urządzenia techniczne na stanowiskach praktycznej nauki zawodu wyposażone są w zabezpieczenia chroniące przed urazami, działaniem substancji szkodliwych dla zdrowia, porażeniem prądem elektrycznym, hałasem i wibracjami?
	Czy w pomieszczeniach, w których odbywa się praktyczna nauka zawodu i występują czynniki szkodliwe, zostały przeprowadzone badania środowiska pracy?
	Czy uczniowie pracują w odpowiednim ubraniu i obuwiu roboczym i czy zostali wyposażeni w niezbędne na stanowisku środki ochrony indywidualnej?
	Czy w pobliżu maszyn i urządzeń, na których odbywa praktyczna nauka zawodu, są wywieszone instrukcje obsługi i instrukcje bhp?
	Czy uczniowie zostali przeszkoleni w zakresie obsługi maszyn i urządzeń, na których pracują, oraz w zakresie bhp, a fakt ten został odnotowany w dzienniku zajęć i zeszytach uczniów?
	Czy uczniów zapoznano z regulaminem zajęć praktycznych?
	Czy środki chemiczne umieszczone są w odpowiednich naczyniach i odpowiednio oznakowane?
	Czy materiały wybuchowe, środki żrące, trujące lub inne zagrażające zdrowiu przechowywane są w pomieszczeniach specjalnie do tego przystosowanych?
	Czy w/w substancje posiadają "karty charakterystyki substancji szkodliwych", a nauczyciele i uczniowie zostali z nimi zapoznani?
	Czy sprawnie działają urządzenia odprowadzające szkodliwe pyły, pary i gaz?
	Czy uczniowie w trakcie zajęć nie wykonują prac wzbronionych dla młodocianych?
	Czy maszyny i urządzenia niesprawne, uszkodzone lub w naprawie są odpowiednio oznaczone i zabezpieczone w sposób uniemożliwiający ich uruchomienie?
	Czy przez cały czas prowadzenia zajęć zapewniony jest nadzór nauczyciela ?
	Czy osoby prowadzące zajęcia posiadają odpowiednie uprawnienia pedagogiczne i zawodowe?
	Czy liczebność uczniów w grupie pozostających pod opieką jednego nauczyciela jest prawidłowa z uwagi na wymagania bhp, programów nauczania oraz warunków lokalnych?
	Czy w miejscu prowadzenia zajęć znajduje się odpowiednio wyposażona apteczka pierwszej pomocy?
	Czy uczniowie stykający się w trakcie nauki zawodu z czynnikami szkodliwymi, uciążliwymi lub niebezpiecznymi posiadają aktualne badania lekarskie?
	Czy czas pracy uczniów nie przekracza norm zawartych w Kodeksie pracy?
Higiena pracy umysłowej
	Czy zajęcia dydaktyczno - wychowawcze rozłożone są r6wnomiemie i r6żnorodnie w poszczególnych dniach tygodnia?
	Czy zajęcia z tego samego przedmiotu nie łączy się w kilkugodzinne bloki, z wyjątkiem przedmiotów, których program tego wymaga?
	Czy klasy szkolne są podczas przerw wietrzone?
	Czy podczas przerw umożliwia się uczniom wyjście na świeże powietrze?
Zagrożenia wynikłe z niewłaściwego zachowania się uczniów
	Czy klatki schodowe posiadają poręcze zabezpieczone przed zsuwaniem się po nich uczniów?
	Czy otwarta przestrzeń pomiędzy brzegami schodów jest zabezpieczona siatką lub winny sposób?
	Czy pomieszczenia, do których uczniom wstęp jest wzbroniony, są odpowiednio oznakowane i zabezpieczone?
	Czy opracowany jest grafik dyżurów nauczycieli w budynku szkoły i przed nim?
	Czy nauczyciele pełnią wyznaczone im dyżury?
Zagrożenia wynikłe z niewłaściwej organizacji pracy
	Czy wszystkie osoby zatrudnione w szkole zostały zapoznane z aktualnymi przepisami bhp i przeciwpożarowymi?
	Czy w sali gimnastycznej, pracowniach i laboratoriach szkolnych opracowano regulaminy zajęć i zapoznano z nimi uczniów, a fakt ten odnotowano w dziennikach lekcyjnych i zeszytach uczniów?
	Czy w ww. pomieszczeniach, a także w pokoju nauczycielskim znajdują się apteczki pierwszej pomocy?
	Czy nauczyciele wychowania fizycznego oraz prowadzący zajęcia w pracowniach i laboratoriach szkolnych zostali przeszkoleni w zakresie zasad udzielania pierwszej pomocy?
	Czy zajęcia praktyczne, wychowanie fizyczne, zajęcia w pracowniach i laboratoriach szkolnych prowadzone są pod stałym nadzorem nauczyciela?
	Czy stosowana jest właściwa dokumentacja związana z wycieczkami szkolnymi?
	Czy wycieczki mają zapewnioną odpowiednią liczbę opiekunów?
	Czy przed zajęciami wychowania fizycznego i sportowymi przeprowadza się rozgrzewkę?
Zagrożenia pożarem
	Czy opracowano dla szkoły "instrukcję bezpieczeństwa pożarowego"?
	Czy wszyscy pracownicy szkoły wiedzą, co mają robić na wypadek pożaru i ewakuacji?
	Czy są wytyczone i oznakowane drogi ewakuacyjne?
	Czy podręczny sprzęt gaśniczy jest w odpowiedniej ilości, odpowiednio rozmieszczony, oznakowany i posiada aktualne badania?
Absencja chorobowa
	Czy przed przyjęciem nowego nauczyciela do pracy przeprowadza się badania pod kątem przydatności do zawodu?
	Czy zapewniona jest właściwa profilaktyczna opieka lekarska?
Stres
	Czy liczba uczniów w klasie jest właściwa?
	Czy liczba godzin pracy wciągu dnia roboczego jest właściwa?
	Czy dodatkowe zadania mieszczą się w normie?
	Czy zachowanie się uczniów jest zawsze właściwe?
	Czy hałas podczas przerw mieści się w normie?
Apteczka pierwszej pomocy
	Czy apteczka pierwszej pomocy jest łatwo dostępna i umieszczona w widocznym miejscu?
	Czy apteczka zawiera:
Rękawiczki gumowe (2-3 pary) - zawsze zakładamy udzielając pomocy ofiarom wypadku.
Maseczkę do sztucznego oddychania metodą usta-usta.
Nożyczki (lub niewielki nóż).
Gazę opatrunkową w sterylnym opakowaniu (na kompresy - dwa, trzy opakowania).
Bandaż elastyczny (m.in. do mocowania kompresów lub usztywnień przy zwichnięciu lub złamaniu - 2-3 op.).
Chustę trójkątną (przyda się na temblak lub do przyciskania kompresów, np. na głowie).
Plaster zwykły (do przyklejania opatrunku - 1 rolka).
Plaster z opatrunkiem najlepiej żelowym (na drobne skaleczenia - w różnych rozmiarach lub do cięcia na odpowiednie odcinki).
Taśmę (na opaskę uciskową - ok. 0,75m).
Wodę utlenioną
Koc przeciwwstrząsowy
Aspirynę (podać nim przyjedzie lekarz w razie podejrzenia zawału serca).
Czy w apteczce znajduje się informacja, kto z pracowników jest odpowiedzialny za wyposażenie apteczki, oraz instrukcja udzielania pierwszej pomocy

Uwagi końcowe

1. Temperatura w salach lekcyjnych wynika z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowe z 17 sierpnia 1992r w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w szkołach i placówkach publicznych (Dz. U. Nr 65 poz. 331 ze zm.) oraz rozporządzenia MPiPS z 26 września 1997r w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy(Dz. U. Nr 129 poz. 844). Zdarza się, że nawet temperatury + 15° C w salach lekcyjnych nie da się utrzymać. Dyrektor może wtedy zawiesić zajęcia szkolne.

2. Rozgrzewka na początku zajęć wychowania fizycznego. Statystycznie najwięcej wypadków uczniów zdarza się w trakcie zajęć wychowania fizycznego i SKS. Przyczyn jest wiele. Przeprowadzona rozgrzewka pozwoli na wyeliminowanie przynajmniej części z nich.

3. Wycieczki szkolne. Sprawę wycieczek szkolnych reguluje zarządzenie nr 18 Ministra Edukacji Narodowej z 29 września 1997r w sprawie zasad i warunków organizowania przez szkoły i placówki publiczne krajoznawstwa i turystyki i dotyczy każdego wyjścia z uczniami poza teren szkoły (Dz. Urz. MEN Nr 9 poz. 40). Należy zwrócić uwagę na właściwy dobór i liczbę opiekunów. Jeżeli nie są nimi nauczyciele, dobrze jest przeprowadzić krótkie szkolenie na temat obowiązków i odpowiedzialności opiekuna.

4. Zagrożenia pożarem. "Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego" powinna m.in. określać obowiązki wszystkich pracowników na wypadek pożaru i ewakuacji. Obowiązek zapoznania wszystkich pracowników z ich treścią, zawarty w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych z 3 listopada 1992r w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 92 poz. 460 ze zm.), można zrealizować np. w ramach konferencji szkoleniowych rady pedagogicznej, godzin do dyspozycji wychowawcy, szkoleń bhp. Na początku roku szkolnego powinno przeprowadzić się próbę alarmu przeciwpożarowego i ewakuację szkoły.

5. Przypadki niewłaściwego zachowania się uczniów Nauczyciele w ramach pełnionego nadzoru nad uczniami mają obowiązek reagować na każde zachowanie się uczniów, zagrażające życiu i zdrowiu ich samych lub innych osób. Niewłaściwe zachowanie się ucznia polega na niepodporządkowaniu się poleceniom nauczyciela wydanym w tym zakresie. W interesie szkoły leży zanalizowanie wszystkich takich przypadków i rzetelna odpowiedź na pytania: podczas jakich zajęć zdarza się to najczęściej i jakich uczniów to dotyczy?.

6. Ubrania i obuwie robocze uczniów. Zarówno rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie ogólnych warunków bhp w szkołach i placówkach publicznych, jak i rozporządzenie Rady Ministrów z 11 grudnia 1992r w sprawie zasad organizowania i finansowania praktycznej nauki zawodu, praw i obowiązków podmiotów organizujących tę naukę oraz uczniów odbywających naukę zawodu (Dz. U. Nr 97 poz. 479 ze zm.), nakładają na szkołę obowiązek wyposażenia uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu w ubranie i obuwie robocze. Z powodów ekonomicznych obowiązek ten spada na ucznia i jego rodziców.

7. Liczba uczniów w grupie. Powinien ją ustalić dyrektor, kierując się możliwością realizacji programu nauczania, wymogami bhp i warunkami lokalnymi warsztatów szkolnych. Tyle mówią przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w szkołach i placówkach publicznych i rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie zasad organizowania i finansowania praktycznej nauki zawodu, praw i obowiązków podmiotów organizujących tę naukę oraz uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu. W praktyce nie powinno się planować większej liczby uczniów w grupie, niż jest stanowisk pracy, gdyż stwarza to sytuacje wypadkogenne. W szczególnych przypadkach można dopuścić po dwie osoby na stanowisku, pod warunkiem że ta druga jest tylko obserwatorem i nie obsługuje maszyny lub urządzenia. Wymaga to jednak dokładnego omówienia w czasie instruktażu wstępnego i wzmożonego nadzoru ze strony nauczyciela.

8. Stres i absencja chorobowa. Realny wpływ mamy jedynie na ułożenie rozkładu zajęć i planu pracy szkoły oraz na kształtowanie właściwych postaw wśród uczniów, nauczycieli i pozostałych pracowników szkoły. Liczba uczniów w klasie zależy od wytycznych jednostki prowadzącej szkołę. Hałasu, o ile wiem, w szkołach nikt nie bada, a jest on czynnikiem wpływającym pośrednio na rozwój chorób narządu głosu (choroba zawodowa nauczycieli), ale i bezpośrednio na rozwój nerwic (których zresztą też nikt nie bada w ramach np. profilaktycznej opieki lekarskiej).

Obowiązki dyrektora w zakresie bhp

1. Zapewnienie uczniom i pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz nauki podczas zajęć obowiązkowych i nadobowiązkowych organizowanych przez szkołę także poza jej terenem.

2. Opracowanie tygodniowego planu zajęć tak, aby były one rozłożone w miarę równomiernie i różnorodnie w poszczególnych dniach.

3. Organizowanie różnych form szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników oraz sprawowanie nadzoru nad ich przestrzeganiem.

Ryzyko zawodowe nauczycieli

1. Nauczyciel, organizując i realizując proces nauczania, odpowiada za bezpieczeństwo życia i zdrowia powierzonych mu pod opiekę uczniów. Ponosi on odpowiedzialność służbową przed dyrektorem szkoły i cywilną, a w pewnych przypadkach karną w stosunku do dziecka i jego rodziców.

2. Wypadki przy pracy nauczycieli zdarzają się raczej rzadko (średnio jeden rocznie w szkole na ok. tysiąc uczniów) w porównaniu z innymi zawodami są to w większości zdarzenia przypadkowe, nie związane ze specyfiką zawodu. Równie rzadkie są stwierdzone przypadki chorób narządu głosu, uznawane w tym zawodzie za choroby zawodowe. Częściej występują wypadki uczniów.

3. Duża część ryzyka zawodowego nauczycieli związana jest z odpowiedzialnością za ucznia. Ryzyko to można jednak zmniejszyć wykazując, że obowiązki sprawowania opieki nad uczniem zostały wypełnione sumiennie i starannie. Oznacza to, że zostały spełnione wymogi przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, czyli przepisów bhp, przeciwpożarowych, ruchu drogowego, dotyczących organizacji wycieczek itp.

Podstawowe etapy kontroli określające ryzyko zawodowe

1. Przeprowadzenie, przynajmniej raz do roku, przeglądu stanowisk pracy i nauki w tym:

• Dokumentacji badań i przeglądów.

• Klas, pracowni, laboratoriów szkolnych i sali gimnastycznej.

• Boisk i terenów przyszkolnych.

• Pomieszczeń administracji i obsługi.

Przegląd najlepiej przeprowadzić jesienią. Pozwoli to na zaplanowanie środków finansowych w budżetach jednostek prowadzących szkołę.

2. Przeprowadzenie analizy przyczyn zaistniałych wypadków uczniów i pracowników w ubiegłym roku szkolnym.

3. Sformułowanie wniosków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy na podstawie przeprowadzonych hospitacji zajęć, sprawozdań z wycieczek, rozmów z nauczycielami, personelem administracji i obsługi.

4. Określenie, jakie działania powinny zostać podjęte w celu usunięcia istniejących zagrożeń natychmiast, a które wymagają bardziej złożonych działań i nakładów finansowych.

Uwaga: Kontrolę powinien przeprowadzić dyrektor szkoły lub jego zastępca wraz z pracownikiem służby bhp i społecznym inspektorem pracy lub innym przedstawicielem załogi. Po zakończeniu kontroli osoby te powinny podpisać się na odpowiednim formularzu.

6

---