MIĘDZYNARODOWA KARTA CHARAKTERYSTYKI ZAGROŻEŃ ZAWODOWYCH DEKARZ (niemetalowy)

Kto to jest dekarz (niemetalowy)?

Jest to pracownik, którego główną pracą jest pokrywanie dachów niemetalowymi pokryciami dachowymi takimi jak: dachówki ceramiczne, asfalty i masy bitumiczne, gonty, papa, płyty z tworzyw sztucznych.

Jakie zagrożenia wiążą się z wykonywaniem tego zawodu?

W pracy dekarza występuje możliwość: upadku z wysokości porażenia prądem w zetknięciu z linią elektryczną podczas pracy na dachu zranienia ostrymi narzędziami używanymi w pracy poparzenia gorącymi materiałami poparzenia słonecznych skóry Praca dekarza wykonywana jest w wymuszonej pozycji ciała (na kolanach, z podparciem jedną ręką). Ponadto, w pracy tej występuje konieczność przenoszenia ciężarów (rolek papy, dachówek i in.). Może to powodować bóle pleców, ramion, rąk i nóg. Dekarz w swojej pracy używa różnych materiałów (np. rozpuszczalniki, smoła, itp.), które zawierają substancje chemiczne mogące zagrażać zdrowiu oraz powodować m.in. choroby nowotworowe. Dekarz pracuje w zmiennych warunkach atmosferycznych, co może powodować różne problemy zdrowotne.

Czynniki środowiska pracy związane z wykonywanym zawodem oraz ich możliwe skutki dla zdrowia

             [patrz: uwaga 2]

Czynniki mogące powodować wypadki	Praca na wysokości - możliwość urazów w wyniku upadku podczas wchodzenia i schodzenia  (największe ryzyko w tym zawodzie) [patrz: uwaga 2]
		Spadające elementy dachu, materiały budowlane, gruz  lub narzędzia - możliwość urazów
		Ogień pod pojemnikiem z lepikiem, środki łatwopalne i czyszczące - możliwość poparzeń gorącą smołą lub lepikiem
		Prąd elektryczny - możliwość porażenia w przypadku wadliwie działającego sprzętu elektrycznego
		Ostre krawędzie dachówek, narzędzi - możliwość urazów w wyniku ukłucia, przecięcia, przekłucia
		Urządzenia opalane gazem zastosowane do ogrzewania masy bitumicznej, zgrzewanej papy termozgrzewalnej lub do oświetlenia z przenośnych butli gazowych stwarzające zagrożenie pożarem i wybuchem - możliwość poparzenia
	Czynniki fizyczne	Promieniowanie ultrafioletowe w czasie pracy  wykonywanej na nie osłoniętych od promieni  słonecznych terenach  - możliwość uszkodzenia wzroku i skóry
		Nadmierny hałas i wibracje miejscowe pochodzące od sprzętu elektrycznego i mechanicznego (wiertarki, młoty, pilarki z piłą łańcuchową) - możliwość uszkodzenie słuchu i zespołu wibracyjnego
		Zmienne warunki atmosferyczne podczas pracy na zewnątrz - możliwość udaru słonecznego, odmrożeń, ostrych i przewlekłych chorób układu oddechowego
	Czynniki chemiczne i pyły	Rozpuszczalniki, preparaty uszczelniające i ich pary - możliwość zatrucia
		Smoły i lepiki [patrz: uwaga 3] - możliwość poparzenia
		Naturalne (azbest) i sztuczne włókna mineralne [patrz: uwaga 3] - możliwość chorób układu oddechowego
		Pył powstający w trakcie wykonywania prac mechanicznych (cięcie, wiercenie, ręczne szlifowanie płytek, dachówek, itp.) - możliwość chorób układu oddechowego
	Czynniki biologiczne	Odchody ptaków i gryzoni oraz zawarte w nich mikroorganizmy - możliwość skórnych reakcji uczuleniowych i chorób zakaźnych
		Pasożyty gniazd ptasich - możliwość różnych problemów zdrowotnych
	Czynniki ergonomiczne, psychospołeczne i związane z organizacją pracy	Wymuszona pozycja ciała w czasie pracy (długotrwałe klęczenie, praca w pochylonej pozycji, itp.) - możliwość dolegliwości bólowych wynikających z przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego
		Nadmierny wysiłek fizyczny podczas przenoszenia ciężkich lub nieporęcznych przedmiotów takich jak pojemniki z asfaltem i masą bitumiczną, dachówkami, arkuszami pokrycia dachowego, ciężkimi narzędziami, itp. - możliwość urazów
		Przedłużający się stan lęku wysokości, odczuwana konieczność ukrywania lęku przed kolegami i zwierzchnikami - możliwość stresu psychicznego

Działania profilaktyczne

	Należy stosować sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości (szelki bezpieczeństwa z linką bezpieczeństwa i urządzeniem samohamownym  lub samozaciskowym) i  odpowiednie rusztowania lub pomosty oraz obuwie ochronne ze  spodami  przeciwpoślizgowe.
	Należy sprawdzić drabinę przed wejściem na nią. Nigdy nie należy wchodzić na niestabilnie ustawioną drabinę lub drabinę o śliskich szczeblach.
	Należy stosować środki ochrony oczu, uszu, głowy i rąk oraz układu oddechowego (hełmy ochronne, gogle, rękawice antywibracyjne, rękawice olejoochronne, ochronniki słuchu, maski i inne). Należy stosować kremy chroniące przed promieniowaniem UV.
	Należy stosować rękawice chroniące przed skaleczeniem podczas pracy z ostrymi narzędziami.
	Należy stosować bezpieczne metody podnoszenia i przenoszenia ciężkich lub nieporęcznych ładunków oraz stosować urządzenia mechaniczne ułatwiające podnoszenie i przenoszenie.

Informacje szczegółowe

Synonimy	Układacz dachów, robotnik dachowy.
Definicja i/lub opis zawodu	Dekarz (niemetalowy) pokrywa dachy materiałami dekarskimi (z wyjątkiem blach) takimi jak: kompozytowe gonty, arkusze papy, gonty drewniane, masy bitumiczne, papa żwirowa, papa termozgrzewalna. Prace dekarskie prowadzone są na wysokości, na dachach płaskich lub pochylonych. Do prac dekarskich należą: przygotowanie miejsca pracy w tym wykonanie zabezpieczeń dróg komunikacyjnych, ustawienie odpowiednich rusztowań lub pomostów, przygotowanie elementów pokrycia np. obróbka rynien, dróg spustowych itp., przygotowanie i transport materiałów i narzędzi na dach, prace związane z właściwym kryciem dachu i wykończeniem krycia dachu (np. smołowanie i żwirowanie papy, obróbki blacharskie). Dekarz może też demontować stare dachy (częściowo lub całkowicie). Instaluje, dopasowuje i naprawia metalowe elementy dachów, takie jak klamry, rynny, montuje i demontuje okna dachowe itp. Może wykonywać prace inne niż zabezpieczenie przed wodą, lub w połączeniu z nimi (np. osłanianie przed światłem słonecznym okien).
Zawody pokrewne	Dekarz metalowy,  układacz strzech [patrz: uwaga 1].
Wykonywane czynności	Cementowanie, instalowanie, izolowanie, kruszenie, łączenie, montowanie i demontowanie rynien i rur spustowych, montowanie kładek dachowych, nakładanie materiałów,  naprawianie, pokrywanie dachu różnymi materiałami, pokrywanie poszycia, przybijanie, przycinanie elementów pokrycia, przymocowywanie, ręczne transportowanie materiałów, rozbieranie zużytych elementów, rozmontowywanie, ubijanie, ustawianie rusztowań, uszczelnianie, wciąganie, wiercenie, wybijanie otworów, wycieranie, wymiarowanie, wynoszenie gruzu, zgrzewanie.
Podstawowy stosowany sprzęt	Miarki, liniały, kątowniki, cyrkle, rysiki, punktaki, narzędzia do cięcia: nożyce ręczne, nożyce stołowe, gilotynowe ręczne i mechaniczne, nożyce krążkowe, sprzęt do kształtowania blachy: młotki blacharskie, klepadła i kowadełka blacharskie, zaginadła, żłobiarki, nóż, urządzenie do podnoszenia (wciągania), taśmy miernicze, urządzenie zabezpieczające (szelki bezpieczeństwa, uprząż, siatka bezpieczeństwa, hełm, itp.), grabie, miotła, szufla, drabina dachowa, pistolet do zszywania, butle z gazem propan-butan, palniki, przewody gazowe.
Miejsca/obszary, gdzie zawód występuje powszechnie	Tereny budów, modernizacji i remontów budynków, prace konserwatorskie obiektów sakralnych, zabytkowych.

Uwagi	Zagrożenia podane w Karcie mogą być wspólne dla obu zawodów dekarz niemetalowy i dekarz metalowy. Tym niemniej, różne właściwości materiałów używanych do krycia dachów i różne metody ich wykonywania (np. spawanie, lutowanie, cięcie w przypadku dekarza - blacharza) uzasadniają opisywanie ich jako dwa osobne zawody. Główną przyczyną śmiertelnych wypadków w budownictwie są upadki z dachów. Mimo, że większość ofiar była dekarzami zawodowymi, to znaczący udział mają ludzie pracujący w tego typu pracy dorywczo: pracownicy działu utrzymania budynków, pomocnicy, właściciele domów, itp. Azbest, smoła i lepik są uznane jako czynniki o udowodnionym rakotwórczym działaniu na ludzi (zgodnie z IARC - Międzynarodową Organizacją Badań nad Rakiem). Narażenie na włókna azbestu może wystąpić podczas demontowania starych dachów wykonanych z eternitu.
Piśmiennictwo	Rozporządzenie MPiPS z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. (t.j. Dz. U. 2003 nr 169 poz. 1650). Rozporządzenie MZiOS z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. (Dz. U .nr 69, poz. 332). Rozporządzenie MPiPS z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. nr 26, poz. 313), wraz z późniejszymi zmianami. (Dz. U. nr 82, poz. 930 - obowiązuje od 1 stycznia 2002 r.). Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz.U. 2004 nr 265 poz. 2644) Informator - 'Środki ochrony indywidualnej'. INFOCHRON. Warszawa. CIOP 2000.

---