MIĘDZYNARODOWA KARTA CHARAKTERYSTYKI ZAGROŻEŃ ZAWODOWYCH SPRZĄTACZ OBIEKTÓW PRZEMYSŁOWYCH

Kto to jest sprzątacz obiektów przemysłowych?

Jest to pracownik, który utrzymuje czystość i porządek w zakładzie przemysłowym.

Jakie zagrożenia wiążą się z wykonywaniem tego zawodu?

Sprzątacze często pracują w pobliżu ruchomych maszyn, przenośników, środków transportu itp., które mogą być przyczyną urazów. Podczas czyszczenia podłogi są często wilgotne i śliskie, co może być przyczyną urazów na skutek poślizgnięcia, potknięcia lub upadku. Sprzątacze używają na dużą skalę substancji chemicznych do czyszczenia, płukania, i in., które mogą powodować podrażnienia skóry, oczu oraz błony śluzowej nosa i gardła. Praca sprzątacza jest związana z dużym wysiłkiem fizycznym. Często wykonywana jest w wymuszonej pozycji ciała i wymaga wykonywania czynności powtarzalnych, co może powodować dolegliwości bólowe wynikające z przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego.

Czynniki środowiska pracy związane z wykonywanym zawodem oraz ich możliwe skutki dla zdrowia

Czynniki mogące powodować wypadki	Drabiny, niezabezpieczone podwieszane platformy - możliwość urazów w wyniku upadku z wysokości
		Śliskie i nierówne nawierzchnie - możliwość urazów w wyniku poślizgnięcia, potknięcia i upadku
		Źle przymocowane, ciężkie przedmioty - możliwość urazów w wyniku przygniecenia
		Nieruchome lub będące w ruchu urządzenia (w tym obrabiarki, przenośniki, pojazdy wewnątrzzakładowe itp.) - możliwość urazów w wyniku uderzenia, przygniecenia [patrz: uwaga 1]
		Gorące części wyposażenia, gorąca woda lub para wodna  - możliwość poparzenia
		Prąd elektryczny - możliwość porażenia w przypadku wadliwie działającego sprzętu elektrycznego
		Ostre narzędzia, złom, stłuczone szkło - możliwość urazów w wyniku ukłucia, przecięcia, przekłucia
	Czynniki fizyczne	Nadmierny hałas pochodzący od urządzeń czyszczących - możliwość uszkodzenia słuchu
		Wysoki poziom wilgotności względnej - możliwość chorób reumatycznych
	Czynniki chemiczne i pyły	Pyły i aerozole powstające w czasie czyszczenia - możliwość chorób układu oddechowego
		Stosowane na dużą skalę środki chemiczne (rozpuszczalniki, środki do czyszczenia, płukania i dezynfekcji) - możliwość podrażnienia i zapalenia skóry, uczulenia, podrażnienia śluzówki oczu, nosa, gardła i dróg oddechowych
		Kwas solny zawarty w niektórych środkach czyszczących - możliwość poparzeń chemicznych
		Chlor wchodzący w skład preparatów do mycia i czyszczenia (najczęściej w postaci podchlorynu sodu) - możliwość zatrucia
	Czynniki biologiczne	Alergeny grzybów zawarte w pyłach - możliwość uczulenia i zapalenia płuc z objawami astmatycznymi
		Pleśń (szczególnie podczas opróżniania odpylaczy, filtrów, itd.) - możliwość skórnych reakcji uczuleniowych
		Odchody gryzoni wraz ze znajdującymi się w nich mikroorganizmami - możliwość zakażenia chorobami zakaźnymi
		Gryzonie, owady - możliwość ugryzienia, ukąszenia
	Czynniki ergonomiczne, psychospołeczne i związane z organizacją pracy	Wykonywanie czynności powtarzalnych (np. szorowanie), nadmierny wysiłek podczas podnoszenia i przesuwania ciężkich przedmiotów, praca w wymuszonej pozycji ciała (schylanie się, praca na kolanach, itd.) - możliwość dolegliwości bólowych związanych z przeciążeniem układu mięśniowo-szkieletowego [patrz: uwaga 3]
		Niezadowolenie z pracy związane z niskim statusem społecznym i wynagrodzeniem, monotonia pracy - możliwość stresu psychicznego [patrz: uwaga 3]
		Praca nocna - możliwość stresu, zaburzeń rytmu biologicznego i obniżonej zdolności do pracy fizycznej

Działania profilaktyczne

	Należy sprawdzić drabinę przed wejściem na nią. Nigdy nie należy wchodzić na niestabilnie ustawioną drabinę lub drabinę o śliskich szczeblach.
	Należy stosować obuwie ochronne ze spodami przeciwpoślizgowymi.
	Należy stosować rękawice termoizolacyjne przy pracy w kontakcie z gorącymi przedmiotami lub powierzchniami.
	Należy stosować środki ochrony układu oddechowego podczas pracy w zapylonym środowisku.
	Należy stosować rękawice chroniące przed czynnikami chemicznymi, a jeśli to nie jest możliwe, używać kremy ochronne.
	Należy stosować środki chemiczne zawierające kwas solny z wyjątkową ostrożnością. Należy unikać kontaktu kwasu ze skórą i oczami, nie wdychać jego par. Należy zapoznać się z instrukcjami dotyczącymi postępowania z środkami chemicznymi zawierającymi kwas solny.
	Należy okresowo zwalczać szkodniki przez zastosowanie odpowiednich środków.
	Należy stosować bezpieczne metody podnoszenia i przenoszenia ciężkich lub nieporęcznych ładunków oraz stosować urządzenia mechaniczne ułatwiające podnoszenie i przenoszenie.
	Należy zapewnić obecność, co najmniej dwóch pracowników w czasie zmiany nocnej oraz zainstalować odpowiednie urządzenia alarmowe.

Informacje szczegółowe

Synonimy	Oczyszczacz, porządkujący, zbieracz odpadów.
Definicja i/lub opis zawodu	Sprzątacz obiektów przemysłowych utrzymuje czystość i porządek w działach produkcyjnych zakładów przemysłowych. Porządkuje skrzynki, materiały i wózki ręczne lub inny sprzęt przemysłowy. Usuwa resztki włókien, pył, olej i smar z maszyn, rur pułapowych i przenośników, używając szczotek, węży lub oczyszczarek parowych. Oczyszcza ekrany i filtry. Skrobie zbiorniki przetwórcze i kadzie. Czyści podłogi, używając węża i stosuje osuszacze do podłóg. Czyści podłogi ręcznie lub za pomocą maszyny. Czyści i poleruje kryte chromem lub niklem przedmioty przy użyciu płynnego środka czyszczącego. Myje przedmioty metalowe, szklane, gumowe lub plastikowe. Zbiera i sortuje złom nadający się do wielokrotnego użytku i składuje go w odpowiednich kontenerach. Może usuwać farbę lub inny materiał obcy przylegający do powierzchni przedmiotów za pomocą rozpuszczalnika, noża lub wełny metalowej. Może stosować pompy w celu wtłoczenia roztworu czyszczącego do maszyn produkcyjnych, rur lub kadzi.
Zawody pokrewne	Zbieracz złomu, śmieci i odpadów, zamiatacz, ładowacz nieczystości.
Wykonywane czynności	Cięcie, czyszczenie, instalowanie, klasyfikowanie (odpadów), ładowanie i rozładowywanie, malowanie, mycie, polerowanie, przechowywanie środków czystości, przenoszenie, przesuwanie, reperowanie, spryskiwanie środkami dezynfekcyjnymi, szorowanie, transportowanie, układanie, usuwanie nieczystości, wycieranie, zbieranie (śmieci).
Podstawowy stosowany sprzęt	Miotła, szczotka, ścierka, odkurzacz, kubeł, pompa, gumowa wycieraczka, łopatka, oczyszczacz parowy, wełna metalowa, wąż gumowy, drabiny, pomosty, sprzęt zmechanizowany do czyszczenia, zmywania i zamiatania powierzchni, środki ochrony osobistej (rękawice, ubranie i buty robocze, okulary, maski).
Miejsca/obszary, gdzie zawód występuje powszechnie	Wszystkie gałęzie przemysłu, handel, usługi i instytucje.

Uwagi	Praca w bliskiej odległości od maszyn będących w ruchu, zazwyczaj bezpiecznych w spoczynku, uważana jest za najbardziej ryzykowną dla osób zajmujących się sprzątaniem w przemyśle. Kwas solny zawarty w niektórych środkach czyszczących jest czynnikiem żrącym i może powodować poparzenia, owrzodzenie i blizny na skórze i błonach śluzowych, jak również zapalenie skóry w przypadku powtarzającego się narażenia. Kontakt kwasu z oczami może powodować utratę wzroku. Te problemy ergonomiczne i psychospołeczne mogą być wyjątkowo poważne w przypadku kobiet, które w niektórych krajach stanowią duży odsetek pracowników (praca zmianowa mogąca być m.in. przyczyną zaburzeń w funkcjonowaniu organów rozrodczych). Sprzątacze mogą być narażeni na wiele czynników szkodliwych, typowych dla miejsca, w którym pracują.
Piśmiennictwo	Rozporządzenie MPiPS z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. (t.j. Dz. U. 2003 nr 169 poz. 1650). Rozporządzenie MZiOS z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. (Dz. U. nr 69, poz. 332). Rozporządzenie RM z dnia 10 września 1996 r. w wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. 1996 nr 114 poz. 545) ze zm. (Dz. U. 2002 nr 127 poz. 1092). Rozporządzenie MPiPS z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. nr 26, poz. 313), wraz z późniejszymi zmianami. (Dz. U. nr 82, poz. 930 - obowiązuje od 1 stycznia 2002 r.). Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz.U. 2004 nr 265 poz. 2644) Informator - "Środki ochrony indywidualnej". - INFOCHRON. Warszawa. CIOP 2000.

---