ZAŁATWIANIE SPRAW CYWILNYCH - to rozpoznawanie tych spraw, przymusowe wykonanie orzeczeń sądowych i innych aktów w tych sprawach, a także wykonywanie czynności wpadkowych przez sądy powszechne i SN.

Sprawy cywilne których definicje zawiera art.1kpc to sprawy w znaczeniu materialnym jak i formalnym. Sprawy w znaczeniu materialnym to sprawy wynikające ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego opiekuńczego oraz prawa pracy. Sprawy cywilne w znaczeniu formalnym to wszystkie inne sprawy, których załatwienie odbywa się w oparciu o przepisy kpc z mocy bądź to przepisów zawartych w kodeksie bądź w innych ustawach. Są to w zasadzie sprawy administracyjne, wyjątkowo karne i mogą być również inne wynikające z ustaw szczególnych. Przykładem podanych wyżej spraw w zakresie unormowanym przez kpc są np. Z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Z ustaw szczególnych, z których wynika prowadzenie spraw w trybie postępowania cywilnego należą sprawy z zakresu akt stanu cywilnego, prawo o notariacie, przepisów ustawy o przedsiębiorstwach państwowych

UDZIAŁ PROKURATORA

Są dwie formy udziału prokuratora w postępowaniu cywilnym:

1. Pierwsza forma - wszczęcie postępowania

2. Druga forma - wstąpienie do toczącego się postępowania

Uznanie że zachodzi któraś z przesłanek z art.7(Prokurator może żądać wszczęcia postępowania w każdej sprawie, jak również wziąć udział w każdym toczącym się już postępowaniu, jeżeli według jego oceny wymaga tego ochrona praworządności, praw obywateli lub interesu społecznego. W sprawach niemajątkowych z zakresu prawa rodzinnego prokurator może wytaczać powództwa tylko w wypadkach wskazanych w ustawie.) należy tylko do prokuratora i nie podlega niczyjej ocenie. Art.7kpc stanowi podstawę legitymacji procesowej, czynności prokuratora w postępowaniu cywilnym.

W sprawach niemajątkowych z zakresu prawa rodzinnego prokurator może wytoczyć powództwo tylko w przypadkach określonych w ustawie tj art.22KRO

art22KRO sprawy dotyczące istnienia lub nieistnienia i unieważnienia małżeństwa

art127KRO powództwo o rozwiązanie przysposobienia

Prokurator wytaczając powództwo jest zawsze stroną, a więc jest powodem w znaczeniu procesowym. A podmiot na rzecz którego prokurator wytoczył powództwo jest stroną w znaczeniu materialnym, a w znaczeniu procesowym staje się stroną gdy wstąpi do procesu. W przypadku wytoczeniu przez prokuratora powództwa przeciwko podmiotowi danego stosunku prawnego nie ma powoda w znaczeniu materialnym, bo wszyscy stanowią wówczas stronę pozwaną. Wyrok prawomocny zapadł w sprawie wytoczonej przez prokuratora ma wagę rzeczy osądzonej i pomiędzy stroną na rzecz której prokurator wytoczył powództwo a stroną przeciwną.

W postępowaniu nieprocesowym prokurator wszczynając postępowanie odmiennie niż w procesie nie wskazuje nigdy podmiotu na rzecz którego działa, skutkiem czego nie jest możliwe wstąpienie do postępowania jakiegokolwiek podmiotu obok prokuratora. Prokurator musi jednak wskazać osoby zainteresowane w sprawie.

W innych postępowaniach cywilnych stosuje się art.13kpc(§ 1Sąd rozpoznaje sprawy w procesie, chyba że ustawa stanowi inaczej. W wypadkach przewidzianych w ustawie sąd rozpoznaje sprawy według przepisów o postępowaniach odrębnych.§ 2. Przepisy o procesie stosuje się odpowiednio do innych rodzajów postępowań unormowanych w niniejszym kodeksie, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.)

Udział prokuratora w toczącym się postępowaniu może mieć charakter obligatoryjny lub fakultatywny.

Prokurator może wziąć udział w postępowaniu z tych samych względów z jakich może wszcząć postępowanie. Inicjatywa udziału w postępowaniu może wyjść od samego prokuratora lub od sądu, który zawiadamia prokuratora w każdej sprawie w której jego udział jest potrzebny.

W pewnych sprawach KPC przewiduje szczególny sposób zawiadamiania prokuratora przez sąd art457, 474, 598/1, 768

OBIGATORYJNY udział prokuratora przewidziany jest w postępowaniu nieprocesowym np. W sprawie o ubezwłasnowolnienie np. Art546par2(Postępowanie toczy się z udziałem prokuratora)

Na tych samych zasadach co prokurator w oparciu o przepisy szczególne:

1. RPO

2. Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego w sprawach cywilnych związanych z uczestnictwem w obrocie na rynku kapitałowym

3. Inspektor Pracy z zakresu prawa pracy

4. Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej

5. Powiatowy Rzecznik konsumenta

Organizacje społeczne mają w postępowaniu cywilnym zdolność sądową albo z racji posiadania zdolności prawnej albo dopuszczenia do udziału na podstawie obowiązujących przepisów art.64( § 1. Każda osoba fizyczna i prawna ma zdolność występowania w procesie jako strona (zdolność sądowa).§ 2 Zdolność sądową mają także organizacje społeczne dopuszczone do działania na podstawie obowiązujących przepisów, choćby nie posiadały osobowości prawnej.) i ponad to pewne organizacje społeczne posiadają osobowość prawną ze względu na treść art.8kpc(Organizacje społeczne, których zadanie statutowe nie polega na prowadzeniu działalności gospodarczej, mogą w wypadkach przewidzianych w ustawie dla ochrony praw obywateli spowodować wszczęcie postępowania, jak również brać udział w toczącym się postępowaniu)

Wszystkie organizacje społeczne mogą mimo nieuczestnictwa w postępowaniu przedstawić sądowi istotny dla sprawy pogląd wyrażony w uchwale lub oświadczeniu ich należycie umocowanych organów.

Proces cywilny - to postępowanie, w którym sąd rozpoznaje istniejący między stronami spór prawny, w drodze rozstrzygnięcia o stosunku prawnym i wynikających z niego prawach podmiotowych i obowiązkach.

W postępowaniu nieprocesowym - są rozpoznawane sprawy z zakresu prawa cywilnego i rodzinnego wymienione bezpośrednio w kpc oraz inne sprawy wskazane bezpośrednio w ustawie

Postępowanie cywilne nie jest postępowaniem o charakterze jednolitym obejmuje ono wiele postępowań :

a) proces art.15kpc

b) postępowania nieprocesowe art.506kpc

c) postępowanie zabezpieczające art.730kpc

d) postępowanie egzekucyjne art.758kpc

e) postępowanie w razie zaginięcia lub zniszczenia art.716kpc

f) postępowanie upadłościowe

g) postępowanie naprawcze

h) postępowanie o międzynarodowym postępowaniu cywilnym art.1097kpc

1. postępowanie przed sądem polubownym art.1154kpc

W ramach procesu można wyróżnić:

1. postępowanie zwykłe - służące rozpoznawaniu spraw, które nie podlegają rozpoznaniu w postępowaniach odrębnych

2. postępowania odrębne (15) - z których każde służy rozpoznaniu spraw określonego rodzaju w oparciu o przepisy o danym postępowaniu odrębnym oraz o postępowaniu zwykłym w zakresie nie uregulowanym przepisami o postępowaniu odrębnym art.13parkpc

Post. Odrębne w ramach procesu to:

1. Post w sprawach małżeńskich i w ramach tego postępowania a sprawach o rozwód i separację

2. inne sprawy art.447kpc

3. post w sprawach ze stosunku między rodzicami a dziećmi art.453kpc

4. post w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych

5. post w sprawie o naruszenie posiadania art.478kpc

6. post w sprawach gospodarczych w ramach tego :

• post właściwe w sprawach gospodarczych art.479/1kpc

• post w sprawach z zakresu ochrony konkurencji

• post w sprawach o uznanie wzorca postanowionej umowy za niedozwolone

• post w sprawach z zakresu regulacji energetyki

• post z zakresu regulacji telekomunikacji i poczty

• post w sprawach z zakresu regulacji transportu kolejowego

7. post nakazowe i upominawcze:

• post nakazowe art.484kpc

• post upominawcze art.479/1kpc

8. post uproszczone art.505/1kpc

POSTĘPOWANIE NIEPROCESOWE dzieli się na:

1. 1. post zwykłe art.506-525kpc; art.1-13kpc; przepisy odpowiednio o procesie art.13par2kpc

2. postępowania odrębne - uregulowane bądź w kpc art.526-694/7, bądź postępowanie w trybie nieprocesowym regulowane są przepisami innych ustaw tj np. Ustawa prawo o aktach stanu cywilnego, ustawa prawo o notariacie itd.

POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE

1. post o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności

2. post o nadanie zagranicznemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności

3. właściwe post egzekucyjnemu

4. post podziałowe - dotyczące podziału uzyskanej z egzekucji

W śród postępowań cywilnych szczególne znaczenie ma proces i postępowanie egzekucyjne. Proces jest głównym trybem post cywilnego gdyż:

• jest trybem zasadniczym post rozpoznawczego przed sądem powszechnym

• przekazanie spraw do rozpoznania w procesie następuje generalnie z mocy ustawy, zaś rozpoznanie w innych trybach następuje na mocy uregulowań szczególnych

• przepisy o procesie stosuje się odpowiednio w innych post cywilnych a także w innych post niż cywilne jak np. W post przed sądami administracyjnymi czy w post przed TK.

Post egzekucyjne służy przymusowemu wykonaniu rozstrzygnięć zapadłych w post przed sądem powszechnym, sądem polubownym, w post pojednawczym, w sprawach z zakresu pr pracy a także w post karnym.

Z punktu widzenia celu post poważnie należy rozróżnić post rozpoznawcze i wykonawcze.

Post rozpoznawcze realizowane jest głównie w trybie procesowym, nieprocesowym, post zabezpieczającym, post w razie zaginięcia i zniszczenia i w post o uznaniu orzeczeń sądów zagranicznych. Post wykonawcze to głównie post egzekucyjne z tym wyjątkiem, że post o nadanie klauzuli wykonalności ma charakter post rozpoznawczego. Post upadłościowe i naprawcze mają charakter mieszany - rozpoznawczo wykonawczy.

W każdym toczącym post występuje zawsze:

1. post główne, które ma na celu załatwienie sprawy cywilne, w której zostało wszczęte

2. może występować tzw post wpadkowe zwane post incydentalnym, które ma na celu rozstrzygnięcie kwestii proceduralnej, warunkującej możliwość przeprowadzenia postępowania głównego np. Zbadanie czy strona ma zdolność procesowa, lub post o przywrócenie terminu.

3. Post uboczne, które ma na celu rozstrzygnięcie kwestii proceduralnej związanej z post głównym, nie warunkujące jednak, jednak możliwość jego przeprowadzenia np. Post zabezpieczające czy post o zwolnienie z kosztów sądowych.

ZASADY POSTEPOWANIA CYWILNEGO

Zasady post cywilnego to dyrektywy sprawności tego postępowania, zapewniają one wypełnianie jego funkcji

- ustalenia i urzeczywistnienia norm prawnych. Indywidualno konkretnych z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego, opiekuńczego oraz prawa pracy

• wydawania zarządzeń zwolnień i zezwoleń mających znaczenie prawne

• prowadzenie działalności dokumentacyjno rejestrowej, mającej znaczenie prawne

• dokonywanie innych czynności przez właściwe załatwienie spraw, których post dotyczy.

System zasad post cywilnego można ująć jako:

I Zasady naczelne:

1. zasady naczelne wymiaru sprawiedliwości

2. zasady naczelne post cywilnego

II Zasady dotyczące wycinkowych zagadnień post cywilnego.

Zasady naczelne wymiaru sprawiedliwości wynikają z konstytucji, ustawy o ustroju sądów powszechnych i ustawy o SN. Przy czym w warunkach konkretnego post to jest post cywilnego znajdują urzeczywistnienie w kpc.

1. zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości wynika z konstytucji

2. zasada rzetelnego postępowania i rozpoznawania sprawy bez zbędnej zwłoki art.6kpc, konstytucja, art.242 i 207kpc

3. zasada niezależności i niezawisłości sędziowskiej : konstytucja, ustawa o ustroju sądów powszechnych, art.48-49kpc.

4. Zasada nadzoru judykacyjnego sądu najwyższego, wynika z konstytucji, ustawy o SN, art.398/1kpc, art.424/1kpc, 424/7kpc.

5. Zasada instancyjności i zaskarżalności orzeczeń sądowych art.367kpc.

ZASADY DOTYCZĄCE WYCINKOWYCH ZAGADNIEŃ POST CYWILNEGO

1. zasady dot. zwrotu kosztów procesu

2. zasada swobodnej oceny dowodów.

Zasada swobodnej oceny dowodów doznaje ograniczeń:

• z uwagi na perejudykacyjność wyroków karnych w post cywilnym

• ze względu na domniemania prawne art.234kpc

• ograniczenie ze względu na reguły dowodowe stosuje się zasadę dobrowolnej oceny dowodów art.244-245kpc.

3. zasada wyrokowania

4. zasady przewodnie międzynarodowego postępowania cywilnego.

NACZELNE ZASADY POSTĘPOWANIA CYWILNEGO

1. ZASADA PRAWDY MATERIALNEJ - czyli ustalenie przez sąd stanu zgodnego z rzeczywistością a nie jedynie z materiałem faktycznym i dowodowym, jest naczelną zasadą procesu przeciwstawiającą się zasadzie prawdy formalnej art.3kpc i art.210par1,2,3kpc. Zasada prawdy materialnej doznaje istotnych ograniczeń, których wyrazem są zapisy ujęte w art.479/12, 242, 381 i inne. Realizacja zasady prawdy materialnej służą takie zasady jak zasada kontradyktoryjności, jawności, bezpośredniości i koncentracji materiału dowodowego.

2. ZASADA DYSPOZYCYJNOŚCI - możność rozporządzania przedmiotem postępowania, służy podmiotom, których sfery prawnej dotyczy postępowanie. Przeciwstawną tej zasadzie jest zasada oficjalności. Generalnie rzecz biorąc dyspozycyjność dzieli sie na dyspozycyjność materialną i formalną.

a) dyspozycyjność materialna - odnosi się do przedmiotu postępowania i wyraża się w możliwości :

- wszczęcia postępowania

- zakreślenia granic poszukiwanej ochrony prawnej art.321kpc

-zmiany żądania udzielenia ochrony prawnej

- cofnięcie pozwu lub wniosku

-zrzeczenie się roszczenia

- uznania powództwa

- zawarcia ugody

b) dyspozycyjność formalna - wyróżnia się w zgłoszeniu zarzutów i zaprzeczeń

- wniesieniu środków zaskarżenia orzeczeń

- żądania określonego w kpc zabezpieczenia

Zasada dyspozycyjności materialnej w procesie doznaje ograniczeń. Ograniczenie dyspozycyjności odnośnie wszczęcia postępowania, skierowania wniosku, odwołania od decyzji administracyjnej, sprzeciwu lub zażalenia, które nie może być wszczęte z urzędu. Wyraża się w tym , że powództwo może wytoczyć nie tylko podmiot którego sfery prawnej dotyczy sprawa, ale też inny podmiot np. Prokurator, RPO, organizacje społeczne.

Wytaczając powództwo powód zakreśla granice poszukiwanej ochrony prawnej, co wyraża się w tym że sąd nie może wyrokować co do rzeczy, które nie były przedmiotem żądania art321.

Zasada określona w art.321kpc doznaje wyjątków

Dyspozycyjność materialna w procesie jest dyspozycyjnością kontrolowaną przez sąd.

Postępowanie nieprocesowe wszczynane jest przez zgłoszenie wniosku przez legitymowany podmiot, przy czym może być w wypadkach wskazanych w ustawie wszczęte przez sąd.

Wnioskodawca może wniosek o wszczęcie postępowania cofnąć, cofnięcie jest bezskuteczne jeśli postępowanie mogło być wszczęte z urzędu. W nielicznych przypadkach np. W sprawach działowych uczestnicy mogą zawrzeć ugodę - zgłosić zgodny wniosek o dokonanie działań.

Ugoda i zgodny wniosek podlegają jednak kontroli sądów art.622kpc

Dyspozycyjność materialna postępowania nieprocesowych jest dyspozycyjnością skromniejszą niż w postępowaniu procesowym.

Postępowanie egzekucyjne odznacza się silną dyspozycyjnością natomiast w postępowaniu upadłościowym i naprawczym dyspozycyjność materialna jest ograniczona

3. ZASADA KONTRADYKTORYJNOŚCI - w ramach problemu kontradyktoryjności postępowania cywilnego na uwagę zasługują dwa zagadnienia : zasada kontradyktoryjności oraz forma kontradyktoryjna.

Przeciwstawną zasady kontradyktoryjności jest zasada inkwizycyjności. Istotą tych zasad jest podmiot gromadzący materiał faktyczny i dowodowy. Gromadzenie tego materiału przez uczestników postępowania to zasada kontradyktoryjności a gromadzenie go przez sąd to zasad inkwizycyjności. Polski kpc stoi na gruncie zasad kontradyktoryjności, która wyraża się w tym, że uczestnicy postępowania powinni przytaczać odpowiednie okoliczności faktyczne, które mogą być podstawą rozstrzygnięcia sądowego. Obowiązek przytaczania okoliczności faktycznych to tzw ciężar przytaczania. Ten ciężar przytaczania przechodzi następnie na etap rozprawy np. Art.210par2, 217par1, 493par1

Przytaczanie okoliczności faktycznych wskazuje również w środkach zaskarżenia z wyjątkiem skargi kasacyjnej. Przykładem mogą być art.344par2, 368par1pkt4, 394par3, 409, 493kpc

Przytaczanie okoliczności faktycznych przez uczestników postępowania następuje w postaci twierdzeń o istnieniu lub nie istnieniu określonych okoliczności, czyli tzw twierdzeń faktycznych.

Twierdzenia te winny być udowodnione przez twierdzącego na którym spoczywa ciężar udowodnienia czyli onus probandi, poprzez przywołanie odpowiednich środków dowodowych.

Od kotradyktoryjności są pewne odstępstwa, określone mianem ograniczeń tej zasady na rzecz zasady inkwizycyjności.

Z tymi odstępstwami mamy do czynienie :

a) gdy sąd bierze pod uwagę fakty notoryjne to jest znane powszechnie lub urzędowo sądowi art.213par1, 228par1

b) gdy sąd wszczyna z urzędu w sprawie, postępowanie wpadkowe czy uboczne

100. gdy sąd podejmuje czynności mające na celu uzupełnienie materiału procesowego przedstawionego przez uczestników art.232, 468par2pkt3, 473par1, 477/1

FORMA KONTRADYKTORYJNA - polega na występowaniu w postępowaniu kilku uczestników , których stanowiska są przeciwne. Tak rozumiana forma jest charakterystyczna dla procesu, choć znajduje też zastosowanie w postępowaniu nieprocesowym np. W postępowaniu działowym. Najistotniejszym przejawem formy kotradyktoryjnej jest rozprawa art.210par1

Forma kotradyktoryjna postępowania nie koniecznie musi się wiązać z zasadą kotradyktoryjności. Może ono mieć zastosowanie też w postępowaniach opartych na zasadzie inkwizycyjności np. W postępowaniu opiekuńczo wychowawczym, czy w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku

4. ZASADA RÓWNOŚCI STRON - wynika ona z art.32pkt2 konstytucji w myśl którego wszyscy są równi wobec prawa, co w konsekwencji oznacza:

-że strona ma takie same możliwości działania

• -że rozstrzygnięcie sprawy co do istoty może nastąpić jedynie po wysłuchaniu drugiej strony, a przynajmniej podaniu stronie możności wypowiedzenia się do oświadczenia strony przeciwnej.

KPC daje wyraz faktycznej, a nie tylko formalnej równości stron i dotyczy to w sytuacji nieporadności strony lub działania bez adwokata. Znajduje to wyraz w art5kpc, 212 czy327

Naruszenie zasady równości stron może prowadzić uczestnika postępowania do pozbawienia możności działania i z tej racji może powodować nieważność postępowania art.379pkt5

Owa nieważność stanowi podstawę środka zaskarżenia, o którym mowa np. W art378par1, 395par2, 398/13, 401pkt2, 524par2

5. ZASAD BEZPOŚREDNIOŚCI - zasada ta polega na powinności bezpośredniego zapoznania się przez sąd orzekający z żądaniem i stwierdzeniami uczestników postępowania oraz z dowodami

Ograniczenia tej zasady wyrażają się :

a) w braku ciągłości rozprawy, w przypadku odroczenia co oznacza, że rozprawa biegnie dalej a nie od początku, odmiennie niż w postępowaniu karnym. Oznacza to w konsekwencji że w każdym z kolejnych terminów rozprawa może się toczyć przed innym składem sądu. Zgodnie z art323 wymagane jest by wyrok wydany był przez sędziów przed którymi odbyła się rozprawa bezpośrednio poprzedzająca wydanie wyroku przez sąd.

To wszystko odnosi się również do innych trybów postępowania.

b) możliwość przeprowadzenia dowodu przez sędziego wyznaczonego lub sąd wezwany art235

6. ZASADA KONCENTRACJI MATERIAŁU PROCESOWEGO - jest zasadą współistniejącą z zasadą szybkości postępowania w sensie dążenia do samego celu. Realizuje się ona w dwojaki sposób:

a) przez obowiązujący system prekluzji, zwany zasadą ewentualności

b) przez system dyskrecjonalnej władzy sędziego

System prekluzji polega na ustawowym zakreśleniu terminu, do którego można gromadzić materiał dowodowy. Po upływie tego terminu gromadzenie materiału procesowego jest niedopuszczalne np. Art479/12, 479/13, 207par3, 381. oznacza to że do określonego momentu należy powołać wszelkie możliwe do przedstawienia fakty i dowody, nawet w sposób ewentualny, polegający na powołaniu faktu lub dowodu na wypadek nie uwzględnienia drugiego.

System dyskrecjonalnej władzy sędziego polega na tym, że w czasowych granicach gromadzenie materiału procesowego decyduje sąd art.208, 207par2 i inne

7. ZASADA USTNOŚCI - postępowanie cywilne opiera się na zasadzie ustności z silnymi ograniczeniami na rzecz zasady pisemności, której przejawami są następujące zdarzenia

1. niektóre czynności wymagają formy pisemnej a należą do nich :

a)wszczęcie postępowania i środki zaskarżenia art.187,511,409,394par3

b) wnioski i oświadczenia składane poza rozprawą

2) większość czynności podmiotów postępowania może być dokonana nie tylko w formie ustnej ale i pisemnej art.760par1

3) niektóre czynności wymagają połączenia formy ustnej i pisemnej art.356, 357par2

4) z czynności postępowania dokonanych ustnie sporządza się protokół

5) sprawy dotyczące zmiany powództwa art.193par2/1

Najistotniejszym przejawem zasady ustności jest rozprawa i z tego powodu proces jest trybem w którym zasada ustności ma najszersze zastosowanie. Pozostałe postępowania to postępowania, w których dochodzi do istotnych ograniczeń ustności na rzecz pisemności.

Czynności procesowe dokonywane w formie pisemnej muszą spełnić warunki formalne określone w art.126-129, a także w określonych przypadkach musi spełnić szczególne warunki formalne przykładem może być art.187 czyli pozew

8. ZASADA JAWNOŚCI - realizuje się przez pryzmat jawności wobec uczestników postępowania, czyli tzw jawności wewnętrznej i po drugie jawności wobec osób postronnych, czyli jawności zewnętrznej

Przejawami zasady jawności są :

a) jawność posiedzeń sądowych

b) publiczne ogłaszanie orzeczeń

100. możliwość przeglądania akt spraw

500. możliwość uczestniczenia w określonych czynnościach organów procesowych i egzekucyjnych

ad. a) posiedzenia sądowe dzielą się na jawne i niejawne

• na jawnych może być każdy z wyjątkiem osób niepełnoletnich

• na niejawnych tylko osoby wezwane art.152

W procesie zasadą są posiedzenia jawne art.148par1. Wyjątkiem który każdorazowo musi wynikać z przepisów są posiedzenia niejawne art.148par1, kończące postępowanie art.154par2

ad. c) art.9par2 oraz art.525; art.9par2 odnosi się do przeglądania akt w postępowaniu procesowy, art525 w postępowaniu nieprocesowym

ad. d) Tą kwestie odzwierciedlają art.649par2, 249par2, 292, 812par1, 850

Naruszenie jawności zewnętrznej i wewnętrznej jest naruszeniem konstytucji. Naruszenie jawności wewnętrznej oznacza pozbawienie możliwości działania uczestników postępowania i jest przyczyną nieważności postępowania z art.379pkt5. Ta nieważność postępowania stanowi podstawę środków odwoławczych art.378par2, 395par2, 398/13, oraz skargi o wznowienie

9) ZASADA FORMALIZMU PROCESOWEGO - zasada organizacji postępowania przez prawo polega na określeniu formy, miejsca i czasu wykonywania czynności postępowania.

Przeciwstawną tej zasadzie jest zasad dobrowolności przy której to tryb postępowania określony jest przez potrzeby tego postępowania np. Postępowanie przed sądem polubownym art.1184kpc

10) ZASADA INICJATYWY ORGANÓW PROCESOWYCH I EGZEKUCYJNYCH - zasad ta polega na tym że o toku postępowania niezależnie czy zostało ono wszczęte przez czynności uczestnika czy z urzędu, decydują organy procesowe i egzekucyjne, podejmując z urzędu wszelkie czynność.

Zasadą przeciwstawną jest zasada inicjatywy procesowej uczestników postępowania, w świetle obowiązującego KPC stoi się na zasadzie inicjatywy procesowej organów. Przejawem realizacji tej zasady są instytucje, prawno procesowe z art.6, 131. Podobnie jak inne zasady ta również doznaje ograniczeń, których wyrazem są sytuacje opisane np. W art.181, 357par1, 387par3.

PRZESŁANKI POSTĘPOWANIA CYWILNEGO

Przesłanki to warunki, które muszą być spełnione by postępowanie mogło być wszczęte, przeprowadzone i zakończone.

Wyróżnia się przesłanki procesowe formalne i materialne.

PRZESŁANKI PROCESOWE FORMALNE - to przesłanki, które decydują o prawidłowym toku postępowania. Dzielą się one na przesłanki bezwzględne i względne

1. bezwzględne dzielą się na :

a) bezwzględnie pozytywne

• dopuszczalność drogi sądowej art,379par1

• jurysdykcja krajowa nieusuwalna art.1099par2

• zdolność sądowa stron

• zdolność procesowa stron

• należyte umocowanie pełnomocnika art.379pkt2

b) bezwzględnie negatywne

• zawiśnięcie sporu art.379pkt3

• powaga rzeczy osądzonej art.379pkt3 zdanie 2

• skład sądu sprzeczny z przepisami prawa art.379pkt4 zdanie 1

• udział w rozprawie sędziego wyłączonego z mocy ustawy art.379pkt4 zdanie 2

• niewłaściwość sądu rejonowego w sprawie należącej do właściwości sądu okręgowego, bez względu na wartość przedmiotu sporu art.379pkt6

Istnienie przesłanki negatywnej lub brak przesłanki pozytywnej nazywa się przeszkodą procesową

2. względne dzielą się na :

a) względnie pozytywne :

• właściwy tryb postępowania art.201par1i2

• właściwość sądu poza wypadkiem przewidzianym w art.379pkt6

b) względnie negatywne:

• istnienie zapisu na sąd polubowny art.165par1

• niezłożenie kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu przez powoda cudzoziemca art.1119, bądź powoda będącego wspólnikiem zoo lub spółki akcyjnej

• immunitet dyplomatyczny pozwanego

Bezwzględne przesłanki procesowe są przesłankami decydującymi o ważności procesu, natomiast przesłanki względne, są przesłankami odnoszącymi się do prawidłowości tego procesu. Brak jakiejkolwiek przesłanki bezwzględnej pozytywnej procesowej lub też zaistnienie jakiejkolwiek bezwzględnej przesłanki negatywnej skutkuje nieważnością postępowania, które sąd bierze pod uwagę z urzędu art 378par1.

Brak w zakresie przesłanek względnych, może zostać usunięty przez strony lub sąd. Brak bezwzględnych przesłanek jest w zasadzie nieusuwalny w przypadku niedopuszczalności drogi sądowej jurysdykcji krajowej nieusuwalnej. Pozostałe bezwzględne przesłanki mogą zostać usunięte.

Wspomniane na wstępie przesłanki merytoryczne, materialne decydują o osiągnięciu celu danego postępowania. Brak przesłanki merytorycznej nie ma żadnego wpływu ani na bieg postępowania ani na jego ważność lecz powoduje, oddalenie powództwa, a więc ma wpływ na rozstrzygnięcie sprawy

PODMIOTY POSTĘPOWANIA CYWILNEGO

1. SĄD

Problematyka jurysdykcji krajowej regulowana jest w art.1097, 1116 kpc. Jurysdykcja krajowa należy do bezwzględnych pozytywnych przesłanek procesowych i decyduje o niej chwila wszczęcia postępowania. Przez właściwość sądu w sprawach cywilnych rozumie się zakres uprawnień sądu do rozpoznania i rozstrzygania spraw w sądowym postępowaniu cywilnym oraz do dokonywania czynności w tym postępowaniu.

Wyróżnia się w zakresie właściwości miejscowej w zależności od źródła przekazywania sprawy do rozpoznania w sądowym postępowaniu cywilnym :

1. właściwość ustawową - określoną przepisami prawa

2. właściwość umowną - wynikającą z umowy stron działających w granicach prawa

3. właściwość delegacyjną - wynikającą z przydzielenia sprawy sądowi niższej instancji przez sąd wyższej instancji

WŁAŚCIWOŚĆ UMOWNA

KPC jako zasadę przyjmuje właściwość ustawową od której wyjątkiem jest właściwość umowna i delegacyjna. Właściwość umowna dotyczy wyłącznie właściwości miejscowej i zwana jest ona właściwością prorogacyjną tzw. Prorogatio fori art.46kpc

Właściwość umowna dopuszczalna jest wyłącznie w postępowaniu procesowym. Nie jest ona natomiast w postępowaniu nieprocesowym art.508

Do skutków procesowych umowy prorogatio fori należy obowiązek stron do wytoczenia powództwa przed sądem umówionym. Naruszenie tego przez powoda daje możność podniesienia przez pozwanego w drodze zarzutu niewłaściwości sądu art.202 w związku z200

Właściwość delegacyjna polega na przydzieleniu pewnych spraw przez sąd przełożony

a) ze względów konieczności

b) ze względów celowości

KPC wyróżnia następujące wypadki właściwości delegacyjnej:

1. z uwagi na okoliczności z art.44

2. z uwagi na konieczność z art.45

3. ze względów celowości z art.461par3

4. ze względu celowości art.508par2 (łączy elementy celowości i konieczności)

5. ze względów art.398/15par1

KPC wyróżnia 3 rodzaje właściwości sądu:

1. właściwość rzeczowa

2. właściwość miejscowa

3. właściwość funkcyjna

Właściwość rzeczowa i miejscowa są pojęciami ustawowymi zaś właściwość funkcjonalna jest pojęciem doktrynalnym. Właściwość sądu jest jedną z naczelnych przesłanek procesowych (bezwzględnie pozytywna))

 

WŁAŚCIWOŚĆ RZECZOWA

    Właściwość rzeczowa oznacza ona zakres spraw, które mogą rozpoznawać poszczególne sądy pierwszej instancji, ale różnego rzędu. W polskich realiach kpc właściwość ta stanowi o podziale sprawa pomiędzy sądami rejonowymi i okręgowymi.

    Podział ten przedstawia się w ten sposób że do właściwości sądów rejonowych przekazane są wszystkie sprawy cywilne z wyjątkiem spraw przekazanych do właściwości sądów okręgowych art16kpc. Do właściwości sądów okręgowych należą sprawy określone w art.17kpc. Sprawami o prawa niemajątkowe są sprawy z zakresu prawa rodzinnego i sprawy o ochronę dóbr osobistych.

Do spraw z zakresu prawa rodzinnego należą: sprawy o unieważnienie małżeństwa, sprawy o ustalenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa oraz sprawy o rozwód i o separacje.

Sprawami o ochronę dóbr osobistych są - są sprawy wynikające na tle art.23 i 24kc, np. sprawy o zaniechanie używania nazwiska pseudonimu wizerunku, o zaniechanie rozpowszechniania korespondencji, o odwołanie oświadczeń uwłaczających czci.

Roszczeniami dochodzonymi łącznie z prawami niemajątkowymi - są np. roszczenia alimentacyjne przy rozwodzie lub separacji art..444do451kpc, np. roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej naruszeniem dobra osobistego art.24par2kc lub zapłatę sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia.

Art17pkt3kpc sprawy wynikające z prawa prasowego dotyczą on w szczególności roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej opublikowaniem jakiegoś artykułu prasowego.

Art17pkt4 mając na uwadze analizowany art17kpc, stwierdzić należy, że regulując właściwość sądu okręgowego, posługuje się on dwoma kryteriami :

- kryterium sprawy - kryterium wartości przedmiotu sporu które dotyczy tylko pkt4z art17kpc

 

       W ramach właściwości rzeczowej, kpc przewiduje możliwość rozpoznania sprawy należącej do właściwości sądu rejonowego przez sąd okręgowy w dwóch wypadkach:

1.       W sytuacji określonej  w art.18kpc

2.       W sytuacji określonej w art.205kpc

 

 WARTOŚĆ PRZEDMIOTU SPORU

   O ile kryterium przedmiotu sprawy ma charakter materialny i stąd jest określony w kpc, o tyle kryterium wartości przedmiotu sporu ma charakter procesowy i regulowana jest przepisami kpc art. Od19do26kpc.  Wartością przedmiotu sporu jest podana w sprawach o roszczenia majątkowe

Kwota pieniężna.

1. W sprawach o roszczenia pieniężne wartość przedmiotu sporu stanowi dochodzona przez powoda kwota

2. W innych sprawach majątkowych powód obowiązany jest oznaczyć w pozwie kwotą pieniężną wartość przedmiotu sporu art.19par2kpc, według zasad z których dwie pierwsze mają charakter ogólny, następne zaś mają charakter szczególny

Zasady. Przesłanki ogólne:

1. Do wartości przedmiotu sporu nie wlicza odsetek i pożytków oraz koszty żądane obok roszczenia głównego.

2. W wypadku kumulacji roszczeń zlicza się ich wartość wyrazem tego jest art21kpc. Do szczególnych przesłanek obliczenia wartości przedmiotu sporu należy reguła z art22kpc

3. Reguła z art.22kpc, przy czym nie dotyczy to świadczeń zaległych w chwili wytoczenia powództwa, przy których to wartość przedmiotu sporu stanowi suma tych świadczeń.

4. Reguła szczegółowa wyrażona w art.23kpc

5. reguła szczegółowa art.23/1

6. reguła szczegółowa art.23/2

7. reguła szczegółowa art.24kpc

Właściwość miejscowa oznacza zakres spraw mogących być rozpatrywanych w poszczególnych okręgach sądowych które ustala Min Sprawiedliwości w drodze rozporządzenia.

Wyróżnia się 3 rodzaje właściwości miejscowej :

1. Właściwość ogólna

2. Właściwość przemienna

3. Właściwość wyłączna

ad.1. Daje ona wyraz zasadzie, że powództwo winno być wytoczone w sądzie pozwanego wg. Zasady actor sequtior forum rei, a sądem tym jest sąd w okręgu, którego pozwany ma miejsce zamieszkania zaś to dotyczy tylko os. Fizycznych

Miejsce zamieszkania ustala się na podstawie art.25-28KC

W przypadku gdy pozwany nie ma miejsca zamieszkania w Polsce to stosuję się regułę z art.28kpc.

Powództwo przeciwko Skarbowi Państwa wytacza się według siedziby odpowiedniej jednostki państwowej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie art.29kpc.

Powództwo przeciwko osobie prawnej lub innemu podmiotowi nie będącemu os. Fizyczną, powództwo wytacza się wg. Miejsca ich siedziby art.30kpc

ad.2. Właściwość przemienna polega na tym, że w pewnych przewidzianych przez ustawę sporach powództwo może być wytoczone wg. Uznania powoda bądź przez sąd właściwy ogólnie, bądź przez inny sąd wskazany w ustawie art.31-37kpc. Powód wytaczający powództwo przed sądem właściwości przemiennej winien w miarę potrzeby przytoczyć w pozwie okoliczności uzasadniające tę właściwość

ad.3. Właściwość wyłączna polega na tym, że w pewnych przewidzianych przez ustawę sprawach nie może wytoczyć powództwa, przed sądem właściwości ogólnej, a co za trym idzie, przemiennej, lecz należy je wytoczyć przed innym sądem wskazanym w ustawie.

Odnośnie art.41kpc należy dodać że w sprawach o dochodzone samodzielnie roszczenie alimentacyjne między małżonkami ma zastosowanie właściwość ogólna lub przemienna art.32kpc

Powodowi służy wybór między sądami jeżeli:

1. Uzasadniona jest właściwość miejscowa kilku sądów.

2. Powództwo wytacza się przeciwko kilku osobom, dla których wg przepisów właściwe są różne sądy

3. Nieruchomość, której położenie jest podstawą oznaczenia właściwości, jest położona w kilku okręgach sądowych.

ad.1. W pierwszym przypadku nie chodzi o wybór między sądem właściwości ogólnej i sądem właściwości przemiennej gdyż wybór ten przewidziany jest w art.31kpc. Może natomiast chodzić o wybór między sądami, dla których uzasadniona jest różna właściwość przemienna.

ad.2. W drugim przypadku rozchodzi się o współuczestnictwo materialne bierne art.72par1kpc.

WŁAŚCIWOŚĆ FUNKCYJNA

Właściwość funkcyjna - pojęcie pozakodeksowe stricte doktrynalne - zakres czynności pełnionych przez sąd

SĄD REJONOWY:

!. rozpoznawanie spraw w I instancji w granicach właściwości rzeczowej i miejscowej (art. 16 kpc - Sądy rejonowe rozpoznają wszystkie sprawy z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość sądów okręgowych )

2. Przyjmowanie środków zaskarżenia od własnych orzeczeń i kontrola tych środków z punktów widzenia zachowania warunków dopuszczalności danego środka.

3. Rozstrzyganie kwestii o wyłączeniu sędziego (art.52par.1 O wyłączeniu sędziego rozstrzyga sąd, w którym sprawa się toczy, a gdyby sąd ten nie mógł wydać postanowienia z powodu braku dostatecznej liczby sędziów - sąd nad nim przełożony. )

4.rozpoznawanie zażaleń na własne postanowienia w wypadkach wskazanych w art.395par2 (Jeżeli zażalenie zarzuca nieważność postępowania lub jest oczywiście uzasadnione, sąd, który wydał zaskarżone postanowienie, może na posiedzeniu niejawnym, nie przesyłając akt sądowi drugiej instancji, uchylić zaskarżone postanowienie i w miarę potrzeby sprawę rozpoznać na nowo. Od ponownie wydanego postanowienia przysługują środki odwoławcze na zasadach ogólnych. )

5. Udzielanie pomocy prawnej sądowej polegającej na dokonywaniu poszczególnych czynności na żądanie innych sądów art 1131 (§ 1. Sądy polskie udzielają pomocy prawnej na wniosek sądów i innych organów państw obcych.§ 2. Sąd polski odmówi udzielenia pomocy prawnej, jeżeli:

  1)   żądana czynność byłaby sprzeczna z podstawowymi zasadami porządku prawnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej albo naruszałaby jej suwerenność;2)   wykonanie żądanej czynności nie należy do zakresu działania sądów polskich;3)   państwo, od którego wniosek o udzielenie pomocy prawnej pochodzi, odmawia pomocy prawnej sądom polskim.) art.1132 (§ 1. Wykonanie wniosku sądu lub innego organu państwa obcego o udzielenie pomocy prawnej przez sąd polski odbywa się według prawa polskiego. Sąd wezwany może jednak na prośbę sądu lub innego organu państwa obcego zastosować przy wykonaniu wniosku inną formę od przewidzianej przez prawo polskie, jeżeli ta forma czynności nie jest zakazana przez prawo polskie ani sprzeczna z podstawowymi zasadami porządku prawnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.§ 2.  Jeżeli sąd lub inny organ państwa obcego zwróci się do sądu o doręczenie pisma osobie przebywającej w Polsce, nie dołączając przekładu tego pisma na język polski, doręcza się je odbiorcy, o ile zechce je przyjąć. Odbiorcę, który odmawia przyjęcia pisma, należy pouczyć o skutkach prawnych, jakie mogą w związku z tym powstać za granicą.) ustawa o ustroju sądów powszechnych

6. zabezpieczenie dowodów mimo braku właściwości do rozpoznania sprawy w wypadkach określonych w art 311(Wniosek o zabezpieczenie dowodu składa się w sądzie właściwym do rozpoznania sprawy, a w wypadkach nie cierpiących zwłoki lub gdy postępowanie nie zostało jeszcze wszczęte, w sądzie rejonowym, w którego okręgu dowód ma być przeprowadzony.) i art.1137 (Sąd polski może zabezpieczyć znajdujący się w Polsce dowód, jeżeli jest to potrzebne dla dochodzenia roszczenia za granicą. Wniosek o zabezpieczenie dowodu składa się w sądzie rejonowym, w którego okręgu dowód ma być przeprowadzony. O terminie wyznaczonym do przeprowadzenia dowodu zawiadamia się wnioskodawcę, chyba że zachodzi wypadek nie cierpiący zwłoki. Poza tym stosuje się odpowiednio art. 312.)

7. przeprowadzanie postępowania pojednawczego art.184 (Sprawy cywilne, których charakter na to zezwala, mogą być uregulowane drogą ugody zawartej przed wniesieniem pozwu. Sąd uzna ugodę za niedopuszczalną, jeżeli jej treść jest niezgodna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa.) art.185 ( § 1. O zawezwanie do próby ugodowej - bez względu na właściwość rzeczową - można zwrócić się do sądu rejonowego ogólnie właściwego dla przeciwnika. W wezwaniu należy oznaczyć zwięźle sprawę.§ 2. Postępowanie pojednawcze przeprowadza sąd w składzie jednego sędziego.§ 3. Z posiedzenia spisuje się protokół, a jeżeli doszło do ugody, osnowę jej wciąga się do protokołu. Strony podpisują ugodę; niemożność podpisania ugody sąd stwierdza w protokole.)

8. wyznaczanie arbitrów art1172 i następne

SĄD OKRĘGOWY:

1. rozpoznawanie w I instancji spraw w granicach właściwości rzeczowej i miejscowej art.17 (Do właściwości sądów okręgowych należą sprawy:1)o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe oprócz spraw o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka, o unieważnienie uznania dziecka oraz o rozwiązanie przysposobienia,2)o ochronę praw autorskich i pokrewnych, jak również dotyczących wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych oraz o ochronę innych praw na dobrach niematerialnych,3)o roszczenia wynikające z ,4)o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, a w postępowaniu w sprawach gospodarczych sto tysięcy złotych, oprócz spraw o alimenty, o naruszenie posiadania i o zniesienie wspólności majątkowej między małżonkami oraz spraw o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym,41)o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale spółdzielni.42)o uchylenie, stwierdzenie nieważności albo o ustalenie nieistnienia uchwał organów osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną,43)o zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji.) oraz spraw przekazanych przez sąd rejonowy w oparciu o art.18 (§1.jeżeli przy rozpoznawaniu sprawy w sądzie rejonowym powstanie zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, sąd ten może przekazać sprawę do rozpoznania sądowi okręgowemu. Postanowienie o przekazaniu sprawy wymaga uzasadnienia.§ 2. Sąd okręgowy może przed pierwszą rozprawą odmówić przyjęcia sprawy do rozpoznania i zwrócić sprawę sądowi rejonowemu, jeżeli uzna, że poważne wątpliwości nie zachodzą. Postanowienie zapada na posiedzeniu niejawnym w składzie trzech sędziów i wymaga uzasadnienia. Ponowne przekazanie tej samej sprawy przez sąd rejonowy nie jest dopuszczalne.)

2. rozpoznawanie w II instancji środków odwoławczych od orzeczeń sądów rejonowych art. 367Par.2 394 par.1

3. przyjmowanie środków odwoławczych od własnych orzeczeń wydanych w I instancji bądź w II instancji i kontrola tych środków z punktu widzenia dopuszczalności

4. przyjmowanie odpowiedzi na skargę kasacyjną od swoich wyroków art. 398ze znaczkiem 7

5. rozpoznawanie zażaleń na własne postanowienia w wypadkach wskazanych w art. 395Par2

6. orzekanie o wyłączeniu sędziego art.52

7. wyznaczanie sądu rejonowego do rozpoznania sprawy lub podjęcia innej czynności art.44

8. udzielanie pomocy sądowej na żądanie innych sądów art.1131, 1132 ustawa o ustroju sądów powszechnych

SĄD APELACYJNY:

1.rozpoznawanie w II instancji środków odwoławczych od orzeczeń sądów okręgowych art.367par.2 394par.1

2. orzekanie o wyłączeniu sędziego sądu okręgowego jako sądu I instancji art.52par1

3. wyznaczanie sądu okręgowego do rozpoznania sprawy lub podjęcia innej czynności w I instancji art.44

4. przyjmowanie środków zaskarżenia od własnych orzeczeń i kontroli ich z punktów widzenia dopuszczalności art.398/6

5. przyjmowanie odpowiedzi na na skargę kasacyjną od swoich wyroków art.398/7

SĄD NAJWYŻSZY:

1. rozpoznawanie zażaleń od postanowień i skarg kasacyjnych od wyroków sądów II instancji oraz skarg o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnych orzeczeń art.394/1 398/1 424/7

2. rozstrzyganie zagadnień prawnych art 390, 398/17

3. przejmowanie do rozpoznania spraw w których powstały zagadnienia prawne art.390

4. orzekanie o wyłączeniu sędziego w oparciu o art.52

5. wyznaczanie sądu apelacyjnego lub okręgowego jako sądu II instancji w warunkach art 44 kpc

6. art.45 prerogatywa do podejmowania decyzji w warunkach tegoż artykułu

Niewłaściwość sądu może mieć wyłącznie charakter pierwotny tj. Datować się w chwili wszczęcia postępowania i nie może powstać w toku postępowania bowiem sąd właściwy w chwili wytoczenia powództwa pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania choćby podstawy właściwości zmieniły sie w toku postępowania art.15

Jeżeli sąd niewłaściwy wyda orzeczenie to może wchodzić w grę jego zaskarżenie w drodze apelacji lub zażalenia. Jeżeli jednak sąd rejonowy orzeknie w sprawie w której właściwy jest sąd okręgowy bez względu na wartość przedmiotu sporu to zachodzi wówczas nieważność postępowania art.379pkt6kpc, stanowiąca podstawę do zażalenia lub apelacji, w przypadku braku powołania sie na w/w okoliczność apelacji owa nieważność postępowania brana jest pod uwagę z urzędu art378 par1. Poza tym niewłaściwość sądu I instancji może być podstawą apelacji lub zażalenia tylko o tyle o ile mogła spowodować wadliwość rozstrzygnięcia tego sądu zawartego w zaskarżonym orzeczeniu. NIEWŁAŚCIWOŚĆ MA CHARAKTER USUWALNY

SKŁAD SĄDÓW:

I INSTANCJA :

skład ustalony jest w art47, art.52

II INSTANCJA:

art.367par3

art.397par2

art.52

art.505/10par1

SĄD NAJWYŻSZY

SN rozpoznaje skargę kasacyjną, zażalenie, skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w składzie 3 sędziów zawodowych. W pozostałych wypadkach a składzie 1 sędziego; art398/10 art.394/1par3 art.424/13

Poza tym SN może orzekać w następujących składach powiększonych:

1. jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej lub innego środka zaskarżenia poweźmie poważne wątpliwości co do wykładni prawa to może przedstawić zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia składowi 7 sędziów

2. jeżeli skład 7 sędziów uzna że znaczenie dla praktyki sądowej to uzasadnia może zagadnienie prawne przedstawić składowi izby natomiast izba składowi dwóch izb albo więcej lub pełnemu składowi sądu najwyższego

W wypadku przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przez sąd II instancji sądowi I instancji względnie przez SN sądowi II instancji bądź sądowi I instancji sąd ten rozpoznaje sprawę w innym składzie art.386par5 art.398/15par2

ZDOLNOŚĆ POSTULACYJNA - zdolność do osobistego, samodzielnego dokonywania czynności procesowych przez dany podmiot. Faktyczny brak zdolności postulacyjnej może wynikać np. Z braku znajomości języka polskiego przez cudzoziemca; natomiast z przyczyn prawnych ów brak może wynikać z przepisów procesowych dotyczących przymusu adwokackiego który może być przymusem adwokackim bezwzględnym lub względnym.

Bezwzględny polega na obligatoryjnym ustanowieniu adwokata do reprezentowania strony gdyż w sytuacji braku takiego ustanowienia czynności strony nie odniosą skutku prawnego art.87/1

Przymus adwokacki WZGLĘDNY polega na tym że strona która chce ustanowić pełnomocnika może go ustanowić tylko w osobie adwokata lub radcy prawnego art.212

LEGITYMACJA PROCESOWA - to trzeci obok zdolności sądowej i procesowej przymiot który powinna posiadać strona procesowa jest to uprawnienie do występowania w danym procesie w charakterze powoda (tzw. Legitymacja procesowa czynna) lub w charakterze pozwanego (tzw. Legitymacja procesowa bierna). Legitymacja procesowa przysługuje podmiotowi w stosunku do którego sąd może rozstrzygnąć o istnieniu normy prawnej indywidualno - konkretnej przytoczonej w powództwie czynnikiem decydującym ustalenie istnienia lub braku legitymacji procesowej ma prawo materialne odnoszące się do przedmiotu sprawy.

Oprócz pojęcia indywidualnej legitymacji procesowej istnieje również LEGITYMACJA GRUPOWA z którą mamy do czynienia w następujących przypadkach:

1. Gdy istnieje grupa osób co najmniej dwóch z których każda może wystąpić na drogę procesu (legitymacja grupowa czynna)

2. legitymacja grupowa bierna - grupa osób scharakteryzowanych jw przeciwko którym można wystąpić z roszczeniem

Legitymacja grupowa może wystąpić przy zobowiązaniach solidarnych.

Legitymacja grupowa czynna może wystąpić np. W sprawie małżonków z których każdy może wystąpić z roszczeniem o zwrot pożyczki zaciągniętej przez dłużnika z ich wspólnego majątku wspólnego.

Legitymacja grupowa bierna występuje w sprawach przewidzianych w KriO art.66 i następny

Legitymacja grupowa względna gdy co najmniej dwie osoby mogą jednocześnie być pozwane lub mogą pozwać lecz nie muszą.

Legitymacja grupowa bezwzględna (łączna) gdy w roli strony procesowej musi wystąpić kilka podmiotów.

Z zagadnieniem legitymacji procesowej wiąże się zagadnienie zastępstwa procesowego którego są 2 rodzaje :

1.Zastępstwo procesowe bezpośrednie przy którym zastępca działa na rzecz i w imieniu zastąpionego jest to tzw przedstawicielstwo ustawowe bądź pełnomocnictwo.

2. Zastępstwo procesowe pośrednie w ramach którego wyróżnia się substytucję procesową tzw podstawienie procesowe względne oraz subrogacje podstawienie procesowe bezwzglkędne.

SUBSTYTUCJA PROCESOWA występuje gdy w procesie może występować osoba która działa we własnym imieniu lecz na rzecz innej osoby np. W razie zajęcia w trybie egzekucji wierzytelności dłużnika legitymacje procesową czynną do wytoczenia powództwa przeciwko dłużnikowi zajętej wierzytelności posiada zarówno dłużnik egzekwowany jak i wierzyciel.

SUBROGACJA - polega na tym że legitymację procesową posiada wyłącznie podmiot podstawiony a nie posiada jej podmiot którego dotyczy norma prawna zawarta w roszczeniu objętym pozwem np. Syndyk masy upadłości, wykonawca testamentu.

Brak legitymacji procesowej zarówno czynnej jak i biernej prowadzi do oddalenia powództwa.

---