Czytelnictwo i zainteresowania czytelnicze
uczniów Szkoły Podstawowej nr 34
w Poznaniu
Autorka:
Hanna Łobza
Szkoła Podstawowa nr 34
Poznań
Spis treści
Wstęp 1
Metody i techniki badawcze 1
Źródła informacji 2
Prezentacja danych 3
- Dwie klasy czwarte 4
- Dwie klasy piąte 6
- Dwie klasy szóste 10
Raport końcowy 13
Bibliografia 15
Załącznik: kwestionariusz ankiety 16
CZYTELNICTWO I ZAINTERESOWANIA CZYTELNICZE
UCZNIÓW SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 34 W POZNANIU
Wstęp
Nauczyciele-bibliotekarze pracujący w Szkole Podstawowej nr 34 w Poznaniu od lat prowadzą szeroko zakrojoną działalność związaną z propagowaniem książki i czytelnictwa.
Pracuję w tej szkole od początku jej istnienia i obserwuję różne reakcje uczniów na nasze działania.
W tym roku szkolnym (2002/03), pełnym bardzo intensywnej pracy, postanowiłam w sposób profesjonalny, przy pomocy uznanych metod, zbadać czytelnictwo uczniów mojej szkoły oraz umiejętności wykorzystania przez nich warsztatu bibliotecznego do własnej pracy. Interesował mnie też odbiór proponowanych przez nauczycieli-bibliotekarzy imprez, akcji, spotkań, wystaw, konkursów mających na celu przyciągnąć ucznia do biblioteki i zachęcić do czytania.
Przedmiotem badania stało się więc szeroko pojęte czytelnictwo uczniów SP 34 przeprowadzone również pod kątem skuteczności pracy bibliotekarza.
Wyniki mojej pracy służyć mają nauczycielom-bibliotekarzom tej szkoły, nauczycielom innych przedmiotów, z którymi bibliotekarze współpracują a także samym uczniom, ponieważ jakość pracy nauczyciela przekłada się bezpośrednio na zainteresowanie nią ucznia.
Metody i techniki badawcze
Spośród wielu metod i technik służących ocenie przydatności i jakości pracy, dla moich potrzeb wybrałam cztery. Są to:
OBSERWACJA UCZESTNICZĄCA- polega ona na bezpośredniej obserwacji dzieci, biorących udział w zajęciach, w których uczestniczy również zainteresowany nauczyciel. W mojej pracy stosowałam ją bardzo często, chociażby podczas spotkań autorskich, licznych spotkań edukacyjnych odbywających się w bibliotece.
OBSERWACJA NIEUCZESTNICZĄCA- stosowana podczas działań, w których biorą udział uczniowie a nauczyciel jest tylko obserwatorem np. podczas zwiedzania wielu wystaw. Będąc członkiem komisji licznych konkursów odbywających się pod egidą biblioteki, mam okazję obserwować dzieci uczestniczące w nich i to nie tylko z mojej szkoły, gdyż są to również konkursy międzyszkolne.
ANKIETA- to zbieranie informacji na określony temat, za pomocą kwestionariusza, opracowanego zgodnie z zasadami socjologicznych technik badawczych i skierowanego do określonej grupy osób.
Dla potrzeb mojej pracy opracowałam kwestionariusz, który jako załącznik znajduje się na końcu niniejszego opracowania.
ANALIZA TREŚCI- to zapoznanie się z badaniami innych osób, które poruszały interesujący mnie problem. Odnośne tytuły zamieściłam w bibliografii.
Źródła informacji
Szkoła, w której pracuję, jest szkołą podstawową a więc pracuje na sześciu poziomach. Intensywną edukacją czytelniczą są objęte wszystkie dzieci ale ze względu na prawdopodobne trudności mogące wystąpić przy wypełnianiu kwestionariusza przez uczniów klas I-III, moim źródłem informacji zostali uczniowie nauczania systematycznego. Do tego celu wybrałam losowo po dwie klasy czwarte - 41 uczniów, piąte - 40 uczniów i szóste - 50 uczniów. Dzieci nie były uprzedzone wcześniej o ankiecie - liczyłam na spontaniczność wypowiedzi. Sondaż przeprowadzałam
w obecności nauczyciela uczącego, po uprzednim umówieniu się z nim.
PREZENTACJA DANYCH
Dwie klasy czwarte - 41 osób
Pytanie 1. Jak często korzystasz z biblioteki szkolnej ?
Odp. A) - 1 raz w tygodniu - 6 odpowiedzi
B) - 1 raz w miesiącu- 16 odpowiedzi
C) - Rzadziej, czyli 1 raz w roku, „nie często”, 3 razy w roku, 1 raz na kwartał, „gdy muszę” i
„gdy potrzebuję lekturę”
Pytanie 2. Korzystam z biblioteki szkolnej raz w miesiącu lub rzadziej, ponieważ
Dzieci korzystają rzadko z biblioteki, bo :
Odp. A) - mam bogaty księgozbiór własny- 21 odpowiedzi
B) - nie lubię czytać - 6 odpowiedzi
C) - w szkolnej bibliotece nie ma książek, które mnie interesują- 6 odpowiedzi
Pytanie 3. Czy księgozbiór biblioteki SP 34 jest Twoim zdaniem:
Odp. A) - wystarczający - 24 odpowiedzi
B) - brakuje książek o zjawiskach nadprzyrodzonych
książek przyrodniczych
horrorów
książek o zwierzętach
książek fantastycznych
C) - brakuje książek mojego ulubionego pisarza:
* Doroty Terakowskiej
* Hawry Pottera (3 wskazania)
Pytanie 4. Podaj tytuł ostatnio wypożyczonej książki:
Ostatnio wypożyczona książka, to: „Pinokio”(8 wskazań), „Władca Pierścieni”(3x), „Akademia pana Kleksa”(9x), „Wakacje Mikołajka”, „Biały Mustang”, „Łysek z pokładu Idy”, „Lassie wróć!”,
„ Niekończąca się opowieść”, „Wakacje z duchami”, „Rasmus i Włóczęga”, „Opowieści z Narni”,
„O psie, który jeździł koleją”
Pytanie 5. Czy znasz układ księgozbioru w bibliotece SP 34?
Odp. A) - Zna - 21 osób
B) - Nie zna-16 osób
Pytanie 6. Gdy chcesz odszukać książkę w bibliotece SP 34, to:
Odp. A) - szukam sam - 25 osób
B) - korzystam z pomocy bibliotekarek - 12 osób
C)- korzystam z katalogu - 1 osoba
D)- 2 osoby odchodzą zniechęcone, nie szukając
Pytanie 7. Poszukując dodatkowych informacji w bibliotece SP 34:
Odp. A) - znajduję je sam - 17 osób
B) - korzystam z pomocy - 13 osób
C) - szukam pomocy gdzieś indziej: biblioteka domowa - 2 osoby
biblioteka publiczna - 3 osoby
internet - 2 osoby
Pytanie 8. Czy i jakie czasopisma czytasz w bibliotece SP 34
Odp. A) - „Komiksowo” - 1 osoba, „Victor Gimnazjalista”- 1 osoba, „Świerszczyk” - 1 osoba,
„Victor Junior” - 2 osoby, „Szkolniaczek” - 1 osoby
B) - nie czytam - 31 osób
Pytanie 9. Jakie czasopisma ,Twoim zdaniem, powinny znaleźć się w bibliotece
SP 34 ? Wymień 3 tytuły.
„ Popcorn” -7 x, „Kaczor Donald” - 7 x, „13“ - 4 x, „CD-action“ - 3x, „Witch“ - 3x, „Bravo” - 4x, „Victor Junior”- 2x, „Bravo sport”, „Bravo Girl”, „ Tom i Jerry”, „Lotnictwo wojskowe”, „Skrzydlata Polska”, „Click”, „Mój pies”, „Filipinka”, „Świat dzikich zwierząt”,
„Automotor i sport”, „Autosukces”, „Autoświat”, „Piłka nożna” - po jednym razie
Pytanie 10. Czy spotkania z zaproszonymi gośćmi w bibliotece szkolnej SP 34
pisarzami, filmowcami ) są ciekawe i potrzebne ?
Odp. A) - Tak, bo można się wiele dowiedzieć - 21 osób
B) - Tak, bo nie ma lekcji - 18 osób
C) - Nie są potrzebne - 1 osoba
Pytanie 11. Czy spotkania z ciekawymi ludźmi w SP 34 powodują, że chcesz
poszerzyć swoją wiedzę i szukasz odpowiedniej literatury?
Odp. A) - Tak - 16 osób
B) - Nie - 18 osób
Pytanie 12. Czy oglądasz wystawy w holu biblioteki?
Odp. A) - Czytam i oglądam - 16 osób
B) - Oglądam - 17 osób
C) - Nie zwracam uwagi - 5 osób
Pytanie 13. Podaj tytuł aktualnej wystawy lub jej tematykę.
Aktualna wystawa to: „Film” lub „Rok z filmem”- 20 osób, nie zna tytułu 9 osób, reszta nie wskazała nic.
Pytanie 14. Czy bierzesz udział w konkursach organizowanych przez
bibliotekę?
Odp. A) Recytatorski - 4x
B) Nie biorę udziału, bo są nudne - 2x, nie jestem dobry - 1x, to głupota - 1x, nic o nich nie
wiem, a chętnie wziąłbym udział - 8x, nie interesują mnie - 1x, nie mam czasu - 4 x, nie
mam szczęścia - 1x, nie lubię - 2x, mam za dużo zajęć pozalekcyjnych - 2 x
Pytanie 15. W jakim konkursie, związanym z książką i literaturą, chętnie
wziąłbyś udział?
Odp. A) Życie i twórczość ulubionego pisarza: A. Lindgren, D. Terakowska,
4 osoby wskazały tą odpowiedź bez podania nazwiska.
B) Mój ulubiony poeta: Adam Mickiewicz - 1x
C) Historia książki - 11 osób
D) Historia druku - 1 osoba
E) Dzieje czasopism - 12 osób
F) O zwierzętach - 2 osoby; o przyrodzie - 1 osoba, muzyka pop. - 1 osoba,
ulubiony bohater - 1 osoba, o czym opowiada ulubiona książka -2 osoby.
Pytanie 16. Który z zawodów związanych z filmem wydaje Ci się najbardziej
atrakcyjny?
Aktor - 25 wskazań
Reżyser - 9 wskazań
Scenograf, reżyser filmów animowanych, „rysownik kreskówek” - po 1 wskazaniu.
Pytanie 17. Udzielając jednozdaniowej odpowiedzi, napisz czego nauczyłeś się
uczestnicząc w projekcie „ Rok z filmem”.
Wśród odpowiedzi były następujące:
twórcy filmu muszą ze sobą współpracować - 13 osób
poznałem historię filmu i pracę kamerzysty - 6 osób
poznałem pracę charakteryzatora - 1 osoba
dowiedziałem się jak kręcić film - 1 osoba
dowiedziałem się jak wygląda plan filmowy - 1 osoba
doceniam tę pracę - 2 osoby
nic nie pamiętam - 2 osoby
nie dowiedziałem się niczego - 5 osób
Klasy czwarte odpowiadając na pytania zawarte w ankiecie wywiązały się dobrze
z postawionego przed nimi zadania, choć niektóre pytania były pomijane (być może powodował
to brak czasu lub niezrozumienie). Dobrym wskaźnikiem dla bibliotekarza są pytania 1 i 2. Dzieci odpowiadały, że chodzą do biblioteki wtedy, gdy potrzebna jest im lektura. Stwierdziły, że w bibliotece brakuje książek, które by je interesowały. Wielu uczniów z klas czwartych nie czyta czasopism w bibliotece, ale jednocześnie dzieci podały bogatą listę tytułów, które chętnie by tam widziały. Połowa ankietowanych czwartoklasistów chętnie uczestniczy w organizowanych przez nauczycieli-bibliotekarzy spotkaniach (tu spotkania z ludźmi filmu), deklaruje chęć poszerzenia wiedzy w związku z omawianymi zagadnieniami, czyta i ogląda wystawy tematyczne w holu biblioteki. Wielu czytelników z klas IV chętnie wzięłoby udział w konkursach, gdyby o nich wiedziało. W ankiecie dzieci wskazały, że chętnie wzięłyby udział w konkursie np.: o historii książki-
- 11 wskazań.
Dwie klasy piąte - 40 osób
Pytanie 1. Jak często korzystasz z biblioteki szkolnej?
Odp. A) - 13 osób
B) - 13 osób
C) - najwięcej odpowiedzi: 5x w roku, 3x w roku, 2x w miesiącu, 1x na 5 miesięcy, co 2,3
miesiące, kiedy potrzebuję lektury
Pytanie 2. Korzystam z biblioteki szkolnej raz w miesiącu lub rzadziej, ponieważ:
Odp. A) - mam bogaty księgozbiór - 10 odpowiedzi
B) - nie lubię czytać - 11 odpowiedzi
C) - nie ma w bibliotece książek, które mnie interesują -10 odpowiedzi
Pytanie 3. Czy księgozbiór biblioteki SP 34 jest Twoim zdaniem:
Odp. A) -wystarczający - 11 odpowiedzi
B) - brakuje książek: „Władca Pierścieni”, Agaty Christie, słowników, horrorów,
komputerowych, o powstaniu warszawskim, „Opowieści z Narni”, motoryzacyjnych,
Tolkiena, Lindgren
C) - brakuje książek ulubionego pisarza: Tolkiena , Milne
Pytanie 4. Podaj tytuł ostatnio wypożyczonej książki:
Najwięcej odpowiedzi otrzymały: „Chłopcy z Placu Broni” - 5 wskazań
„W pustyni i w puszczy” - 9 wskazań
„Opowieści z Narni” - 3wskazania
„Hobbit” - 11 wskazań
„Pan Samochodzik”, „Lassie wróć!”, podręcznik do matematyki - po jednym wskazaniu
Pytanie 5. Czy znasz układ księgozbioru w bibliotece SP 34?
Odp. A) - Tak, znam - 23 odpowiedzi
B) - Nie, nie znam - 13 odpowiedzi
Pytanie 6. Gdy chcesz odszukać książkę w bibliotece SP 34, to:
Odp. A) - szukam sam - 27 osób
B) - szukam z pomocą bibliotekarza - 16 osób
Pytanie 7.Poszukując dodatkowych informacji w bibliotece SP 34:
Odp. A) - znajduję je sam - 12 odpowiedzi
B) - pomaga mi bibliotekarka - 1 odpowiedź
C) - korzystam z własnego księgozbioru - 2 odpowiedzi
korzystam z biblioteki publicznej w „Dąbrówce” - 3 odpowiedzi
mam encyklopedię multimedialną - 2 odpowiedzi
wcale nie szukam dodatkowych informacji - 5 odpowiedzi
Pytanie 8. Czy i jakie czasopisma czytasz w bibliotece SP 34?
Odp. A) - W czytelni czytam; „Komiksowo” - 1 wskazanie
„Gazeta Wyborcza „- 1 wskazanie
„Victor Junior” - 1 wskazanie
„Komputer Świat” - 2 wskazania
„Victor Gimnazjalista”, „Wiedza i Życie”, „Świat komputerów”,
„Auto-moto” - po jednym wskazaniu
Pytanie 9. Jakie czasopisma ,Twoim zdaniem, powinny znaleźć się w bibliotece
SP 34 ? Wymień 3 tytuły.
„Bravo” - 11 x, „Popcorn” - 7 x, „CD-action”- 3x, „CKM” - 4x, “13”- 2x,
po jednym wskazaniu: „Komputer Świat”, „Miś Uszatek”, „Bob budowniczy”, „Przewodnik czarodzieja”, „Fantastyka”, „Gry”, „Kaczor Donald”, „Auto-moto”, „Świat gier”, „ O czym szumią wierzby”, „Ślizg”, „ Super Basket”, „Super Dziewczyna”, „Barbie”, „Twist”, „Bajeczki Jedyneczki”
Pytanie 10. Czy spotkania z zaproszonymi gośćmi w bibliotece szkolnej SP 34
(pisarzami, filmowcami ) są ciekawe i potrzebne ?
Odp. A) - Tak, bo można się wiele dowiedzieć - 18 odpowiedzi
B) - Tak, bo nie ma lekcji -19 odpowiedzi
C) - Nie są potrzebne - 3 odpowiedzi
Pytanie 11. Czy spotkania z ciekawymi ludźmi w SP 34 powodują, że chcesz
poszerzyć swoją wiedzę i szukasz odpowiedniej literatury?
Odp. A) - Tak - 9 osób
B) - Nie - 26 osób
Pytanie 12. Czy oglądasz wystawy w holu biblioteki?
Odp. A) - Czytam i oglądam - 12 osób
B) - Oglądam - 14 osób
C) - „Gdy pani każe, to zwracam uwagę” - 1 osoba, nie zwracam uwagi - 13 osób
Pytanie 13. Podaj tytuł aktualnej wystawy lub jej tematykę.
Aktualna wystawa to: „Film” - 15 odpowiedzi
„Zdrowy znaczy wolny” -7 odpowiedzi
„Papierosom - nie” - 1 odpowiedź
„Papierosy i zdrowie” - 1 odpowiedź
„Liceum plastyczne” - 1 odpowiedź
nie wiem, nie pamiętam, nikt mnie nie zaprosił - po jednej odpowiedzi
Pytanie 14. Czy bierzesz udział w konkursach organizowanych przez
bibliotekę?
Odp. A) - Tak - 2 osoby
B) - Nie- najczęstsze wskazania:
- nikt mnie nie zaprasza
- nigdy o nich nie słyszałem
- nie chcę tracić czasu
- nie wiem
- nie mam czasu
- nie chcę
- nie lubię
- nie są ciekawe
Pytanie 15. W jakim konkursie, związanym z książką i literaturą, chętnie
wziąłbyś udział?
Odp. A) - Życie i twórczość Tolkiena - 12 odpowiedzi
B) - brak odpowiedzi
C) - Historia książki - 5 odpowiedzi
D) - brak odpowiedzi
E) - Dzieje czasopism - 3 odpowiedzi
F) - O motoryzacji - 1 odpowiedź
W tym punkcie także były takie odpowiedzi: nie chcę brać udziału - 3 x, żaden (konkurs)
nie jest potrzebny - 7 x.
Pytanie 16. Który z zawodów związanych z filmem wydaje Ci się najbardziej atrakcyjny?
Aktor - 8 x
Reżyser - 1
Operator kamery - 3
Charakteryzator - 1
Pytanie 17. Udzielając jednozdaniowej odpowiedzi, napisz, czego nauczyłeś się
uczestnicząc w projekcie „ Rok z filmem”.
Wśród odpowiedzi powtarzały się :
nie dowiedziałem się niczego - 8 wskazań
dowiedziałem się dużo - 2 wskazania
dowiedziałem się o pracy operatora kamery - 2 wskazania
poznałem nowe pojęcia - 1 wskazanie
dowiedziałem się, jak dużo ci ludzie pracują - 1 wskazanie
poznałem możliwości sprzętu i jak operować kamerą - 1 wskazanie
ta wiara nas nudziła - 1 wskazanie
Klasy piąta, wypełniając ankietę również pomijały niektóre pytania. Dość spora liczba uczniów, bo 26 odwiedza bibliotekę przynajmnie1x w miesiącu, z czego13 osób zawsze 1x w tygodniu. Natomiast 11 piątoklasistów nie chodzi do biblioteki bo nie lubi czytać, Dla 10-ciu nie ma książek, które ich interesują. Tak jak czwartoklasiści, dzieci z klas piątych wskazały ogromną listę czasopism, które chciałyby czytać w bibliotece. Spotkania z filmowcami klasy piąte potraktowały jako przerwę w lekcjach -19 osób cieszy się, że są, bo wtedy nie ma lekcji. Jednak 18 osób uważa, że sporo może się z tych spotkań dowiedzieć, a 9 osób deklaruje chęć poszerzenia swojej wiedzy zainspirowana spotkaniami. Duża grupa dzieci - 15 - zna tytuł i temat aktualnej wystawy zorganizowanej przez nauczycieli-bibliotekarzy. Wśród ankietowanych klas piątych nie cieszą się uznaniem konkursy czytelnicze i literackie. Uczniowie sygnalizują, że nic o nich nie wiedzą, mimo to wskazali tematykę, która szczególnie ich interesuje - twórczość Tolkiena - 12 wskazań .
Dwie klasy szóste - 50 osób
Pytanie 1. Jak często korzystasz z biblioteki szkolnej?
Odp. A) - 4 osoby
B) - 25 osób
C) - 1x na 3 miesiące
- Gdy potrzebuję lektury
- Raz po raz
- Wcale
- Raz na pół roku
- Jak nie mam książki w domu
- 5x w roku
Pytanie 2. Korzystam z biblioteki szkolnej raz w miesiącu lub rzadziej, ponieważ:
Odp. A) - mam bogaty księgozbiór własny - 38 odpowiedzi
B) - nie lubię czytać - 10 odpowiedzi
C) - nie ma książek, które mnie interesują - 12 osób
Pytanie 3. Czy księgozbiór biblioteki SP 34 jest Twoim zdaniem:
Odp. A) - wystarczający - 25 odpowiedzi
B) - brakuje: horrorów, fantastyki, lektur dla kl. VI, dramatów, książek przygodowych,
kryminałów, Paulo Coelho
C) - brakuje „Harry Potter”
Pytanie 4. Podaj tytuł ostatnio wypożyczonej książki:
Ostatnio wypożyczona książka: „Ten obcy”, „Bracia Lwie Serce”, „Szósta klepka”, „Przygody Robinsona”, „Ania z Zielonego Wzgórza”, „Dzieci kapitana Granta”, „Mały Książe”, „Harry Potter,
„ Romeo i Julia”, „Hobbit”
Pytanie 5. Czy znasz układ księgozbioru w bibliotece SP 34?
Odp. A) - Tak -znam -35 odpowiedzi
B) - Nie - nie znam - 12 odpowiedzi
Pytanie 6. Gdy chcesz odszukać książkę w bibliotece SP 34, to:
Odp. A) - szukam sam - 25 osób
B) - szukam z pomocą bibliotekarza - 28 osób
C) - korzystam z katalogu - 7 osób
D) - zniechęcam się i odchodzę - 2 osoby
Pytanie 7. Poszukując dodatkowych informacji w bibliotece SP 34:
Odp. A) - Sam znajduję - 12 osób
B) - Pomaga mi bibliotekarka - 25 osób
C) - Korzystam z własnego księgozbioru - 2 osoby
- Korzystam z biblioteki publicznej w „Dąbrówce”- 6 osób
- Korzystam z biblioteki publicznej „Pod lipami - 1 osoba
- Korzystam z internetu osób
Pytanie 8. Czy i jakie czasopisma czytasz w bibliotece SP 34?
Op. A) - Czytam : „Victor junior” - 3 osoby
„ Komputer Świat”, „Piłka nożna”, „Szkolniaczek”
B) - Nie czytam - 42 osób
Pytanie 9. Jakie czasopisma ,Twoim zdaniem, powinny znaleźć się w bibliotece
SP 34 ? Wymień 3 tytuły.
„Dziewczyna”- 7x, „CD-action” - 6x, „Filipinka” - 9x, „Bravo” - 6x, „13” - 5x, „Click” - 5x, „Popcorn” - 5x, „Twist” - 3x, „Świat Gier” -3x, „Cyber Mycha” - 2x,
po jednym wskazaniu : „Survival”, „Auto - moto”, „ Myszka Miki”, „Bogowie Grecji i Rzymu”, „Ślizg”, „Klan”, „Gwiezdne wojny”, „Kaczor Donald”, „Świat dzikich zwierząt”, „Poznaj Świat”
„National Geografic”, „Gazeta Wyborcza”, „Komiks Gigant”, „Pies”, „CKM”
Pytanie 10. Czy spotkania z zaproszonymi gośćmi w bibliotece szkolnej SP 34
(pisarzami, filmowcami ) są ciekawe i potrzebne ?
Odp. A) - Tak, bo można się wiele dowiedzieć - 25 osób
B) - Tak, bo w tym czasie nie ma lekcji - 24 osoby
C) - Nie są potrzebne - 2 osoby
Pytanie 11. Czy spotkania z ciekawymi ludźmi w SP 34 powodują, że chcesz
poszerzyć swoją wiedzę i szukasz odpowiedniej literatury?
Odp. A) - Tak - 16 odpowiedzi
B) - Nie - 23 odpowiedzi
Pytanie 12. Czy oglądasz wystawy w holu biblioteki?
Odp. A) - Tak, czytam i oglądam - 18 odpowiedzi
B) - Oglądam - 18 odpowiedzi
C) - Nie zwracam uwagi - 6 odpowiedzi
Pytanie 13. Podaj tytuł aktualnej wystawy lub jej tematykę.
Aktualna wystawa to: „Film” - 19 wskazań
„Zdrowy znaczy wolny” -3 wskazania
„O Poznaniu”; dotyczy nałogów , nie znam, nie wiem , nie pamiętam, nie
oglądałem ostatnio - po jednym wskazaniu
Pytanie 14. Czy bierzesz udział w konkursach organizowanych przez
bibliotekę?
Odp. A) - Tak: ( nikt)
B) - Nie, bo: nie wiem, że są - 13 odpowiedzi
za późno się dowiaduję - 2 odpowiedzi
nie interesują mnie, i tak nie wygram, nie chcę, mam inne zajęcia, nie mam czasu
- po jednym wskazaniu
Pytanie 15. W jakim konkursie, związanym z książką i literaturą, chętnie
wziąłbyś udział?
Odp. A) - życie i twórczość mojego ulubionego pisarza: Sapkowski, Coelho, A. Christie, Kruger,
Rowling,
B) - Mój ulubiony poeta: Szekspir, Miłosz, Mickiewicz
C) - Historia książki - 11 wskazań
D) - Historia druku - 3 wskazania
E) - Dzieje czasopism - 5 wskazań
F) - O czasopismach komputerowych -3 wskazania
- O ulubionej książce - 1 wskazanie
- nie interesuję się literaturą, nie wiedziałem, że są jakieś konkursy - po jednym wskazaniu
Pytanie 16. Który z zawodów związanych z filmem wydaje Ci się najbardziej
atrakcyjny?
Aktor - 16x
Operator kamery - 6x
Charakteryzator - 3x
Reżyser - 3x
Pytanie 17. Udzielając jednozdaniowej odpowiedzi, napisz czego nauczyłeś się
uczestnicząc w projekcie „ Rok z filmem”.
Wśród odpowiedzi powtarzały się:
dużo informacji o aktorstwie i filmie
jak powstał film
praca reżysera i scenarzysty
o pracy filmowców
nie uważałem
nie słuchałem
Klasy szóste przychodzą do biblioteki najczęściej 1x w miesiącu, tylko 4osoby - 1x
w tygodniu. Wielu z uczniów ma swój bogaty księgozbiór domowy, pisze o tym aż 38 osób.
Część z nich - 10 uczniów - nie lubi czytać. Brakuje, ich zdaniem, wielu książek i czasopism,
które zainteresowałyby ich. Najczęściej wypożyczają lektury korzystając z pomocy bibliotekarek -
28 wskazań. Duża część, bo 42 osoby, nie interesuje się czasopismami, które oferuje biblioteka. Przedstawia swoją, bardzo obszerną ich listę. Dzieci chętnie wzięłyby udział w konkursach, ale nie wiedzą, że takie się odbywają. Wskazały tematykę, która interesowałaby je szczególnie. Połowa ankietowanych szóstoklasistów uważa, że zajęcia dodatkowe za potrzebne i chętnie poszerza swoją wiedzę na ten temat. Zainteresowani są również wystawami w holu biblioteki, oglądają je i czytają informacje - 37 wskazań.
Raport końcowy
Zaprezentowane w tym referacie wyniki sondażu pochodzą z maja 2003 r. Badaniem
objęłam 130 uczniów z dwóch klas czwartych (40 osób), dwóch klas piątych (40 osób) oraz dwóch klas szóstych (50 osób). Czytelnikami w bibliotece szkolnej są wszyscy uczniowie, zapisani przez bibliotekarza „ z urzędu” a więc fakt, że 100% uczniów szkoły należy do biblioteki nie daje nam prawdziwego obrazu czytelnictwa.
Wśród badanych uczniów przeważa pozytywny stosunek do czytelnictwa. Prawie 60% dzieci deklaruje, że odwiedza bibliotekę i korzysta z jej księgozbioru przynajmniej 1x w miesiącu (17% - zawsze raz w tygodniu). Wynika z tego, że co drugi uczeń SP 34jest zdeklarowanym czytelnikiem. Trzeba również wziąć pod uwagę fakt, że rekordy czytelnictwa zwykle biją uczniowie klas młodszych, a więc, gdyby badaniami objęta była cała szkoła, średnia znacznie by wzrosła. Tylko dwie osoby na 130 zdecydowały, że nie korzystają z biblioteki wcale. A jednak niepokój budzi fakt, że 20% (26 osób tj. z klas czwartych - 6 uczniów, z klas piątych - 10 uczniów, z klas szóstych także10 uczniów), zdecydowanie twierdzi, że nie lubi czytać. Robi to jednak z konieczności, zmuszana przez nauczycieli do czytania lektur. To one królują wśród wypożyczanych książek i dlatego dla 46% ( 60 osób) księgozbiór naszej biblioteki jest wystarczający. Pozostała większość sygnalizuje brak współczesnej literatury młodzieżowej, zwłaszcza kryminałów, horrorów, fantastyki - te potrzeby zgłaszają najczęściej. Rzadko sygnał dotyczy lektur, dramatów czy książek Paulo Coelho (wyjątkowo).
Te dzieci, które często odwiedzają bibliotekę, znają dobrze układ księgozbioru, pozostałe mają z tym kłopot, to zjawisko zrozumiałe. One również dobrze radzą sobie z poszukiwaniem dodatkowych informacji, korzystając z pomocy bibliotekarki lub katalogu.
Generalnie dzieci nie czytają w bibliotece SP 34 gazet i czasopism. Jednym z powodów jest prawdopodobnie fakt, że nie można wziąć ich do domu. Oferta czasopism w SP 34 nie jest wcale taka uboga zważywszy ich poziom merytoryczny. Są tu czasopisma ambitne takie jak „Wiedza i Życie”, „Poznaj Świat”, „Przyroda polska”, „Victor junior”, „Komputer-Świat”, „Świerszczyk”, „Miś”
i szereg czasopism dla nauczycieli. Niestety tylko 16% (21 osób) stwierdziło, że czyta w SP 34 czasopisma. Nie czytają ich też nauczyciele. Badając ten problem dalej, okazało się, że dzieci oczekują zupełnie innych tytułów. Wymieniają takie tytuły, jak:„Popcorn” (19x), „Bravo” (21x), „13” (11x), „Filipinka” (9x), „Dziewczyna”(7x), „CD-action” (10x), „Kaczor Donald” (8x) i wiele innych pozycji ( ok.47). Dzieci oczekują czasopism atrakcyjnych, rozrywkowych z dodawanymi do nich prezentami, z krótkimi tekstami, z komiksami, ale też specjalistycznych poradników np. o zwierzętach, sporcie czy grach komputerowych. Problem ten jest wyzwaniem dla bibliotekarzy i nauczycieli ( nie tylko polonistów).
W SP 34, a więc także w bibliotece, dużą wagę przywiązuje się do spotkań z ciekawymi ludźmi, uznając je za atrakcyjną dla dzieci formę edukacji. W maju 2003 r. dobiegł końca projekt edukacyjny „Rok z filmem”, podczas którego uczniów odwiedzali ludzie zawodowo związani z filmem. Także poprzednie lata obfitowały w wizyty wielu znakomitych twórców kultury. Interesująca, zatem była odpowiedź na pytanie czy te spotkania są, w ocenie dzieci, potrzebne. Zdecydowanie 50% uczniów odpowiedziało, że są one potrzebne, ponieważ można się z nich wiele dowiedzieć. Spośród tych dzieci 30 % uważa, że spotkania te inspirują je do poszerzenia wiedzy
z omawianego tematu. Pozostałe 50% cieszy się ze spotkań,bo w tym czasie nie ma lekcji. Nieliczni
(6 osób) twierdzą, że nie są one potrzebne. Największą popularnością cieszy się wśród dzieci zawód aktora (59 osób) - spotkały się ze Sławą Kwaśniewską i Aleksandrem Machalicą. Kolejne miejsca zajmują: reżyser (12 wskazań), operator kamery (9 wskazań), charakteryzator i scenarzysta.
Odpowiadając na pytanie, „Czego nauczyłeś się uczestnicząc w tym projekcie”, twierdziły najczęściej (13 odpowiedzi), że dowiedziały się o konieczności ścisłej współpracy wszystkich twórców. Dalsze odpowiedzi związane były z poszczególnymi zawodami.. Np. jak operować kamerą, o możliwościach sprzętu, jak nakręcić film, jak powstaje scenariusz. Padały też odpowiedzi, w których dzieci informowały o poznanym słownictwie. Niestety, również powtarzały się odpowiedzi: nic nie pamiętam (6 ), nie uważałem, ta wiara nas nudziła, nie nauczyłem się niczego ( 8 wskazań na 50 uczniów w kl. VI ).
W holu przed biblioteką eksponowane są profesjonalnie wykonane wystawy, propagujące książkę lub tematykę, nad jaką biblioteka w danym okresie pracuje. Śledzi je z ciekawością 35% uczniów czyli 45 osób, ogląda ilustracje i czyta teksty wykorzystując zawarte tam informacje.
Potrafi też dokładnie podać tytuł ostatniej wystawy. Następne 35% przyznało, że tylko ogląda ilustracje, natomiast 18% (24 osoby) uznały, że wystawy są niepotrzebne i wcale na nie nie zwracają uwagi. Tak więc, 70% uczniów zainteresowanych jest taką ofertą biblioteki.
Od kilku już lat biblioteka SP 34 we współpracy z polonistami organizuje dwuetapowe, międzyszkolne konkursy czytelnicze i recytatorskie. Na pytanie o konkursy otrzymałam niewielką ilość pozytywnych odpowiedzi. W tym przypadku interesowała mnie postawa negatywna.. Dlaczego dzieci w większej liczbie nie biorą udziału w tego typu imprezach? Była tu wielka rozmaitość odpowiedzi, od: wziąłbym udział, ale o nich nie wiedziałem (23 wskazania), po: bo są nudne, bo nie mam szczęścia, i tak nie wygram, nie są ciekawe. Znamienny jest sygnał o braku informacji, który traktuję jako wskazówkę do dalszej pracy mojej i nauczycieli przygotowujących uczniów, aby szerzej
i intensywniej informować o tego rodzaju przedsięwzięciach.
Zadając pytanie, „W jakim konkursie, związanym z książką i literaturą chętnie wziąłbyś udział?” liczyłam na ujawnienie się zainteresowań literackich, które można byłoby wykorzystać. Najcenniejsze są dla mnie nazwiska pisarzy, których twórczość dzieci interesuje. Byli to: A. Lindgren, D. Terakowska, Tolkien, A. Mickiewicz., Sapkowski, P. Coelho, A. Christie, M. Kruger, J.K. Rowling a nawet Szekspir i Miłosz. Wymieniali je doświadczeni czytelnicy i pojawiły się pojedynczo. Natomiast 25 osób wybrałoby konkurs z historii książki a 20 - chciałoby konkurs o czasopismach. Padały też inne propozycje np. o zwierzętach, o muzyce, o ulubionym bohaterze. Część dzieci chciałaby opisać lub opowiedzieć ulubioną książkę.
Przeprowadzony wśród uczniów sondaż ukazał pewne luki w edukacji naszych czytelników, które z powodzeniem możemy wypełnić. W pierwszym rzędzie należy położyć nacisk na pracę
z czasopismem, zareklamować i zainteresować dzieci istniejącą w szkole ofertą. Oczywiście dobrze byłoby zwiększyć aktualną listę o te najbardziej upragnione pozycje. Ważne też jest uświadomienie młodym czytelnikom i przekonanie ich o fakcie, że gadżety, dodawane do czasopism przez
wydawców, służą tylko celom komercyjnym i mają krótki żywot. Oni, jako czytelnicy, muszą przede wszystkim zwrócić uwagę na zawartość pisma. W kwestii tej należy nawiązać ścisłą współpracę
z nauczycielami.
Dobrą wskazówką do dalszej pracy jest sygnał od moich respondentów o braku informacji
na temat konkursów. Problem ten rozwiązałam od tego roku szkolnego (2003/2004) rozwieszając w holu szkoły, w pokojach nauczycielskich i wreszcie w bibliotece, plakaty z informacjami na temat odbywającego się aktualnie Międzyszkolnego Konkursu Literackiego Twórczości Dziecięcą. Także i w tym względzie wiele zależy od nauczycieli i ich współpracy z biblioteką. Aby jeszcze bardziej zwrócić uwagę na konkursy czytelnicze, trzeba by wyjść naprzeciw zainteresowaniom dzieci, ale mimo wszystko należy pamiętać, że budzą one entuzjazm jedynie u elit czytelniczych, które niestety są mniejszością. Postanowiłam również bardziej nagłaśniać wszystkie działania bibliotekarzy skierowane do dzieci.
Wbrew panującemu przekonaniu, że czytelnictwo wśród dzieci coraz bardziej maleje, w SP 34 ankieta nie wykazała tak tragicznej sytuacji, zwłaszcza w dobie telewizji i komputerów, które są dla książki wielką konkurencją. Zdaję sobie jednak sprawę, że większość wypożyczanych przez uczniów kl.IV-VI, książek stanowią lektury. Dlatego dobrze byłoby zwiększyć pomoc przy wyborze innej niż lektura książki, aby uczeń nie odchodził z biblioteki z przysłowiowym kwitkiem.
Cieszy natomiast fakt pozytywnego odbioru wszelkich niekonwencjonalnych działań nauczycieli-bibliotekarzy takich jak spotkania z filmowcami (8 spotkań z różnymi przedstawicielami tego środowiska), po których pozostał, opracowany przez uczniów i znajdujący się w bibliotece „Wielki szkolny słownik filmowy”. Po wszelkich przedsięwzięciach podejmowanych przez pracowników naszej biblioteki, czy są to spotkania autorskie, wystawy, konkursy, lekcje
z edukacji czytelniczej i medialnej, spotkania biblioterapeutyczne, godziny czytania baśni, gwałtownie i znacząco wzrasta ilość czytelników. Trzeba je prowadzić ciągle i nieustająco przypominać o istnieniu książki i biblioteki. Praca ta jest bardzo absorbująca i cała moja
nadzieja w komputerze (paradoks!), ponieważ jesteśmy w trakcie komputeryzacji księgozbioru.
Liczę na to, że kiedy to zadanie zostanie wykonana, jeszcze więcej czasu będzie można
poświęcić czytelnikowi.
Hanna Łobza
W załączeniu: kwestionariusz ankiety.
Bibliografia
Lewandowska - Pyż Małgorzata: Badanie potrzeb czytelniczych użytkowników informacji.
„Poradnik Bibliotekarza” 2003 nr 10, s.10-13
Kowolik Piotr: Ulubione czasopisma i komiksy oraz motywy ich czytania przez uczniów szkoły
podstawowej. „ Poradnik bibliotekarza” 2002 nr 10, s. 3-5
Spirydonow Teresa, Kułak Anna: Potrzeby i oczekiwania czytelników w zakresie charakterystyk
wyszukiwawczych dla dzieci i młodzieży a rzeczywistość
bibliotekarza. „Poradnik Bibliotekarza” 2002 nr 3, s.7 -10
Świerczyńska-Jelonek Danuta:Wybory czytelnicze dzieci i młodzieży. Cz. 1.
„Poradnik Bibliotekarza” 2002 nr 4, s.3-5
Cz. 2 „Poradnik Bibliotekarza” 2002 nr 5, s. 3-5
Nowak Stefan: Metodologia badań społecznych. Zagadnienia ogólne.Warszawa 1970
Sołoma L.: Metody i techniki badań socjologicznych. Olsztyn 1995
Sztumski J.: Wstęp do metod i technik badań społecznych. Katowice 1962
Ankieta
1. Jak często korzystasz z biblioteki szkolnej ?
1 raz w tygodniu (przejdź do pytania 3)
1 raz w miesiącu
rzadziej (jak?)....................................................
2. Korzystam z biblioteki szkolnej 1 raz w miesiącu lub rzadziej, ponieważ:
mam własny bogaty księgozbiór
nie lubię czytać książek
w szkolnej bibliotece nie ma książek, które mnie interesują
3. Czy księgozbiór biblioteki SP 34 jest Twoim zdaniem:
wystarczający
brakuje w niej niektórych książek (jakich?)............................................
brakuje książek mojego ulubionego pisarza (jakiego?)................................................
4. Podaj tytuł ostatnio przeczytanej książki............................................................................
5. Czy znasz układ księgozbioru w bibliotece SP 34?
tak
nie
6. Gdy chcesz odszukać książkę w bibliotece SP 34, to:
sam szukasz
korzystasz z pomocy bibliotekarek
korzystasz z katalogu
jeśli nie możesz znaleźć, zniechęcasz się i rezygnujesz
7. Czy poszukując dodatkowych informacji w bibliotece SP 34:
znajdujesz sam literaturę dodatkową na interesujący Cię temat
znajdujesz dodatkowe informacje z pomocą bibliotekarki
nie szukasz pomocy w szkolnej bibliotece, korzystasz z innej biblioteki (jakiej?)....................................................................................
8. Czy i jakie czasopisma czytasz w bibliotece SP 34 ?
.
A) Tak, czytam następujące tytuły.............................................................................
.............................................................................................................................
B) Nie czytam czasopism w bibliotece SP 34
9. Jakie czasopisma, Twoim zdaniem powinny się znaleźć w bibliotece SP 34?
Wymień 3 tytuły:..........................................................................................................
.....................................................................................................................................
10. Czy spotkania z zaproszonymi gośćmi w bibliotece SP 34 (pisarzami, filmowcami)
są ciekawe i potrzebne ?
A) Tak, bo można się wiele dowiedzieć
B) Tak, bo w tym czasie nie ma lekcji
C) Nie są potrzebne
11. Czy spotkania z ciekawymi ludźmi w SP 34 powodują, że chcesz poszerzyć swoją
wiedzę i szukasz odpowiedniej literatury?
A) Tak
B) Nie
12. Czy oglądasz wystawy w holu biblioteki?
A) Tak, czytam i oglądam
B) Tak, oglądam ilustracje
C) Nie zwracam na nie uwagi
13. Podaj tytuł aktualnej wystawy lub jej tematykę..........................................................
......................................................................................................................................
14. Czy bierzesz udział w konkursach organizowanych przez bibliotekę SP 34 ?
A) Tak (w jakich ?)...................................................................................................
B) Nie (dlaczego?)....................................................................................................
15. W jakim konkursie, związanym z książką i literaturą, chętnie wziąłbyś udział?
A) Życie i twórczość mojego ulubionego pisarza (jakiego?)...................................
B) Mój ulubiony poeta (jaki?)..................................................................................
C) Historia książki
D) Historia druku
E) Dzieje czasopism
F) Inny (jaki?)..........................................................................................................
16. Który z zawodów związanych z filmem wydaje Ci się najbardziej atrakcyjny?
17. Udzielając jednozdaniowej odpowiedzi, napisz czego nauczyłeś się uczestnicząc
w projekcie „Rok z filmem”.
- 18 -