Czym jest promocja zdrowia ?

• Promocja zdrowia to działania umożliwiające poszczególnym osobom i społeczności zwiększenie kontroli nad czynnikami warunkującymi stan zdrowia i przez to jego poprawę,promowanie zdrowego stylu życia oraz środowiskowych i indywidualnych czynników sprzyjających zdrowiu.

Różnice między promocją zdrowia a profilaktyką:

Promocja zdrowia	Profilaktyka
Nastawiona na zdrowie	Nastawiona na chorobę
Wszystkie podejmowane działania odnoszą się do zdrowia	Wszystkie podejmowane działania odnoszą się do choroby
Grupą docelową są wszyscy obywatele	Grupami docelowymi są grupy ryzyka określonych chorób
Celem działań jest możliwości kontroli warunków wpływających na zdrowie i sposobów jego polepszania	Celem działań : a) redukcja czynników chorobotwórczych, b) wczesne wykrycie zmian chorobowych c) zapobieganie skutkom choroby
Efektywność prowadzonych działań oparta głównie o zaangażowanie członków społeczności lokalnych	Efektywność prowadzonych działań oparta głównie na działaniach pracowników opieki zdrowotnej

Czym jest program promocji zdrowia?

Działania, które umożliwiają jednostkom i społeczeństwom zwiększenie kontroli nad uwarunkowaniami zdrowia i przez to uzyskanie jego poprawy zgodnie z koncepcją, która obejmuje lansowanie zdrowego stylu życia i innych czynników prowadzących do zdrowia:

• społecznych,

• ekonomicznych,

• środowiskowych

• osobniczych.

Czym jest program profilaktyki zachorowań?

Program który służą zapobieganiu niekorzystnym zjawiskom w zdrowiu, głównie przez nauczanie i wychowanie do racjonalnego, z punktu widzenia zdrowia, trybu życia i sposobu odżywiania, zwalczania szkodliwych czynników środowiskowych, prowadzenie masowych badań profilaktycznych i szczepień.

Czym jest program przeciwdziałania patologiom społecznym?

Działania samorządów zmierzające do przeciwdziałania psychopatologiom społecznym, np.:

• nikotynizmowi,

• alkoholizmowi,

• toksykomaniom.

Rodzaje programów:

Programy promocji zdrowia	Programy profilaktyki zachorowań	Programy przeciwdziałania patologiom
1. Programy edukacyjne	Szczepienia ochronne	1. Programy edukacyjne
2. Programy wsparcia	2. Badania przesiewowe dla grup podwyższonego ryzyka	2. Rehabilitacja
	3. Rehabilitacja

Programy promocji zdrowia można podzielić również ze względu na:

• nazwy programu;

• grupy odbiorców;

• treści;

• kosztu programu;

• źródła pochodzenie środków na realizację programu;

• inicjatora programu;

• zaangażowania jednostki na poszczególnych etapach

• programu;

• wykonawcy programu;

• przedziału czasowego;

• zasad oceny programu.

Kto może uczestniczyć w programach mających na celu promocję zdrowia?

• Organy państwowe

• Samorząd terytorialny

• Organizacje pozarządowe

NAJSILNIEJSZY WPŁYW NA ZACHOWANIA I POSTAWY JEDNOSTEK ZWIĄZANE ZE ZDROWIEM MAJĄWSPÓLNOTY LOKALNE !!!

Promocja zdrowia w oparciu o społeczność lokalną:

Zapoczątkowana 20 lat temu przez kartę ottawską. Karta ottawska definiując promocję zdrowia jako jeden z celów postawionych przez społeczność międzynarodową, wskazała na konieczność wzmocnienia działań podejmowanych na szczeblu lokalnym.

W karcie podkreślono, że promocja zdrowia realizuje się poprzez efektywne działania wspólnot w zakresie ustanawiania priorytetów, podejmowania decyzji, planowania i wdrażania strategii zmierzających do osiągnięcia lepszego stanu zdrowia.

Współcześnie potwierdzona i wzmocnione poprzez zapisy karty z Bangkoku: gdzie wyraźnie za jeden z głównych celów stawianych przed wspólnotą międzynarodową uznano zadanie wykreowania promocji zdrowia, będącej jednym z kluczowych obszarów zainteresowania wspólnot lokalnych.

Wnioski wypływające z karty ottawskiej i karty z Bangkoku:

Społeczności lokalne powinny w decydującej mierze identyfikować własne problemy zdrowotne oraz wnosić znaczący wkład w ich rozwiązanie !!!

Jakie działania można uznać za promocję zdrowia realizowaną w zgodzie z zasadami promocji zdrowia w oparciu o społeczność lokalną?

Takie, które:

• odnoszą się do lokalnych populacji lub grup określonych geograficznie, społecznie i kulturowo;

• starają się oddziaływać na społeczne, kulturowe i środowiskowe determinanty stanu zdrowia;

• bazują na wiedzy i doświadczeniu fachowej kadry przy jednoczesnym współudziale społeczności w podejmowaniu decyzji dotyczących ich stanu zdrowia;

• wykorzystują liczne inicjatywy edukacyjne skierowane zarówno do jednostek, jak i całych społeczności.

Co powoduje ten rodzaj podejścia do promocji zdrowia?

• Obowiązek zastosowania zróżnicowanych strategii w przypadku różnych grup.

• Kryterium, na podstawie którego powinno się dokonywać weryfikacji przyjętej strategii powinna być zdolność do włączenia społeczności w czynne uczestnictwo w podejmowanych działaniach.

• Konieczność uwzględnienia gotowości i zdolności społeczności do współdziałania oraz budowania efektywnego partnerstwa

Poziomy w promocji zdrowia w oparciu o społeczność lokalną:

• indywidualny

• organizacyjny

• społeczności

• środowiskowy

Interwencje opierające się na społecznościach lokalnych muszą oddziaływać na całość systemu społecznego, na który składać się będą:

• jednostka,

• rodzina,

• sieć społeczna,

• grupa społeczna,

• organizacje ochrony zdrowia,

• proces polityczny.

Jakie dodatkowe korzyści przynosi przyjęcie wielopoziomowej perspektywy w promocji zdrowia?

Poszerzeniu możliwych strategii oddziaływania o nowe środki, między innymi:

• edukację i informację publiczną;

• przekazy medialne;

• wykorzystanie organizacji społecznych;

• zmiany w środowisku społeczno-kulturowym oraz fizycznym;

• wspólne działania społeczności;

• regulacje prawne;

• wskaźniki ekonomiczne.

Podejście oparcia na dowodach w promocji zdrowia:

Rola dowodów w nauce 

Co stanowi istotę współczesnej nauki?

„Poszukiwanie dobrych wyjaśnień dla wszystkiego, co według nas wymaga wyjaśnienia”

Karl R. Popper

Jakie wymogi powinien spełniać proces badawczy?

1. systematyczna obserwacja zjawisk świata (oraz eksperymenty na tych zjawiskach), połączona z pomiarem ilościowym i jakościowym; 

2. racjonalne przetwarzanie wyników pomiarów, których celem jest sformułowanie naukowego modelu wyjaśniającego badane procesy.

Czy możemy mieć pewność, że badane twierdzenie jest prawdziwe?

Jak słusznie zauważa Popper, nigdy nie uzyskamy pewności, że nasze twierdzenie jest prawdziwe.

Możemy je jedynie uprawdopodobnić poprzez odwołanie się do jak najszerszej bazy doświadczalnej czyli jak największej liczby badań potwierdzających nasze założenie.

Powyższe dane skłaniają do wyrażenia poglądu, iż dla nowoczesnej promocji zdrowia nie ma alternatywy wobec tworzenia planów interwencji w zgodzie z zasadą oparcia na dowodach.

Medycyna oparta na dowodach i faktach:

Czym jest dowód ?

„czynność polegająca na ukazywaniu badanego faktu i podawaniu jego koniecznej przyczyny”

Dowód stanowi integralną część współczesnej medycyny. Ostatnie dziesięciolecia zmieniły jednak jego umiejscowienie w medycynie w 3 zasadniczych aspektach:

• standaryzacji zasad zbierania dowodów;

• narzędzi ich analizy;

• społecznego kontekstu w jakim są one wykorzystywane.

Na czym polega medycyna oparta na faktach?

„ Dokładnym, jasnym i rozważnym użyciu aktualnie najlepszych danych przy podejmowaniu decyzji terapeutycznych w stosunku do poszczególnych pacjentów, oraz łączeniu doświadczenia klinicznego z najlepszymi zewnętrznymi danymi klinicznymi, pochodzącymi z systematycznych badań”

Etapy praktycznej realizacji medycyny opartej na faktach:

1) Sformułowanie jasnych pytań klinicznych, związanych z problemem klinicznym.

2) Przejrzenie literatury z wiarygodnymi informacjami medycznymi, pomagającymi w rozwiązaniu problemu.

3) Ocena (krytyczna) wyników pod względem ich dokładności (możliwie najbardziej zbliżone do prawdy) i przydatności (zastosowanie kliniczne).

4) Wprowadzenie danych do praktyki klinicznej.

5) Ocena następstwa .

Zalety medycyny opartej na faktach:

• uzupełnianie wiedzy przez lekarzy,

• lepsze zrozumienie przez lekarzy metod badawczych (co zwiększa ich krytycyzm odniesieniu do używanej informacji),

• doskonalenie procesu podejmowania decyzji terapeutycznych.

Od medycyny opartej na faktach (EBM) do promocji zdrowia opartej na dowodach (EBHP)

Rozwój nowego podejścia w obrębie medycyny wzbudził zainteresowanie promotorów zdrowia i ekspertów.

Dlaczego ?

1) Koniecznością ciągłego udowadniania zasadności przekazywania środków publicznych na cele związane z promocją zdrowia, przed którą zostały postawione jednostki realizujące działania z tego obszaru.

2) Udowodnienie skuteczności działań promujących zdrowie aby uzyskać środki publiczne lub prywatne.

3) Dowód pozwala na wyeliminowanie niepewności z działań decydentów. Dysponując tego typu wsparciem można jest

przedstawienie zagwarantować właściwe spożytkowanie środków publicznych, co z kolei zwiększa konkurencyjność

promocji zdrowia i pozwala na skuteczniejszą rywalizację.

4) Racjonalność zachowania decydentów wymaga, aby godzili się na finansowane jedynie tych inicjatyw, które rzeczywiście rokują nadzieje na odniesienie pożądanych skutków.

Czy jest możliwe wierne skopiowanie mechanizmów znakomicie funkcjonujących w medycynie na grunt promocji zdrowia?

Nie, ponieważ na przeszkodzie staje natura dowodu.

Park zaproponował koncepcję trzech rodzajów wiedzy , a co za tym idzie również trzech odmiennych rodzajów dowodów.

Dowody:

Instrumentalne	Interaktywne	Krytyczne
Dostarczane poprzez tradycyjne podejście naukowe;	Wywiedzione z dzielenia doświadczeń życiowych;	Wywiedzione z refleksji i działań związanych z tym, co uznawane jest za dobre i sprawiedliwe (stan pożądany); .
Związane z kontrolą środowiska fizycznego i społecznego.	Związane ze zrozumieniem i więziami pomiędzy istotami ludzkimi (znaczenia i interpretacje przypisywane zjawiskom).	Związane są z podnoszeniem świadomości na temat przyczyn problemu i dążeniem do ich łagodzenia

Zdrowie - pojęcie złożone:

Podejście biomedyczne	Podejście behawioralne	Podejście społeczno-środowiskowe
koncentruje uwagę na grupach wysokiego ryzyka, badaniach przesiewowych i dostarczeniu świadczeń opieki zdrowotnej	skupia się na postawach i zachowaniach nacechowanych podwyższonym stopniem ryzyka, a także rozwijaniem programów, które wspierają jednostki w zakresie zmiany niekorzystnych zachowań	koncentruje się na uwarunkowaniach niosących wysokie ryzyko i rozważa w jaki sposób jednostki przystosowują się do nich, bądź je zmieniają

Różnice między medycyną opartą na faktach i promocją zdrowia opartą na faktach:

Nauki medyczne	Promocja zdrowia
koncentrują się na dowodach, które określić można mianem dowodów twardych, a więc branych za pewnik, niewątpliwych	1) Podważane jest typowe dla nauk medycznych podejście ilościowe do dowodów, takich jak chociażby świadectwa osób będących celem czy też przedmiotem prowadzonych działań promocyjnych
metodologia badawcza powszechnie przyjęta na gruncie nauk przyrodniczych	2) metodologia badawcza funkcjonująca od kilku dziesięcioleci funkcjonuje w obrębie nauk społecznych - dowody interaktywne
3) podejście biomedyczne	3) odrzucenie obiektywizmu w analizowaniu zachowań ludzkich, nadanie znaczenia, jakie swoim zachowaniom przypisują osoby działające
4) medycy w naturalny sposób kładą duży nacisk na dane, które wskazywać będą na istnienie choroby w społeczności	4) zwrócenie uwagi, że działania w życiu społecznym nie funkcjonują w oderwaniu od kontekstu, w jaki wpisują je osoby działające. 5) podejście behawioralnego i społeczno-środowiskowe 6) osoby zajmujące się promocją zdrowia nie mogą sobie pozwolić na takie zawężenie horyzontu. Byłoby to sporym błędem, utrudniającym, jeśli nie uniemożliwiającym, skuteczną promocję zdrowia

Pomimo tych różnic „twardy” dowód naukowy nie traci w promocji zdrowia opartej na faktach swojej mocy, nadal bowiem traktowany jest jako główna przesłanka wnioskowania o efektywności i jakości programów promocji zdrowia.

JEDNAK!!!!

Konieczne staje się jednak uwzględnienie także opinii grup naukowców, promotorów zdrowia oraz samych społeczności.

 

Tradycyjne podejście koncentrując się na łatwo dających się zmierzyć aspektach (takich, jak zachorowalność, śmiertelność etc.), pomija bowiem szerokie spektrum zjawisk o znacznej doniosłości z punktu widzenia promocji zdrowia, takich jak przemiany wspólnotowych i społecznych warunków wspierających zdrowie.

Jakie dowody kwalifikować się będą do wykorzystania w ramach nowego podejścia do promocji zdrowia?

Bez wątpienia konieczne jest stworzenie spójnego zespołu kryteriów, wedle których można by dokonywać oceny przydatności dowodu z punktu widzenia planowanego działania.

Zespół takowych kryteriów mógłby się opierać na funkcjonujących w epidemiologii kryteriach przyczynowości Austina Bradforda Hilla, który wyróżnił zespół dziewięciu warunków, jakie musi spełniać rozpatrywana przesłanka, by można ją było uznać za przyczynę danego zjawiska.

Kryteria przyczynowości Hilla:

1) Następstwo czasowe: przyczyna skutek

2) Siła związku: oceniana na podstawie kryteriów statystycznych

3) Trwałość:

- powtarzalność związku w doświadczeniach różnych badaczy,

- w różnym czasie

- w różnych miejscach.

4) Specyficzność związku: szczególna przyczyna specyficzny skutek, specyficzna grupa przyczyn działa szczególnie efektywnie

5) Nachylenie: Zwiększoną ekspozycją na przyczynę zwiększona liczba występowania skutku

6) Wiarygodność: istnienie związku przyczynowego z funkcjonującymi przekonaniami

7)Koherencja: obserwacje hipoteza

8) Eksperyment: demonstracja możliwości istotnej zmiany skutku poprzez kontrolowaną zmianę przyczyny.

9) Analogia: większa gotowość do zaakceptowania twierdzenia, jeśli jest ono zgodne z dotychczasowymi poglądami

Podobnie jak EBM tak promocja zdrowia oparta na dowodach wymusza przewartościowanie dotychczasowego sposobu ujmowania praktyki promocji zdrowia

Jej nieodłącznymi elementami stają się:

• interdyscyplinarne studia istniejącego piśmiennictwa,

• wybór najbardziej efektywnych programów spośród tych, które odpowiadają lokalnym uwarunkowaniom,

• wprowadzenie zasad oceny i oszacowania jakości danego studium do ustalenia wiarygodności jego wyników.

Role mechanizmów przeniesienia teorii promocji zdrowia opartej na dowodach pełnią mechanizmy oceny i gwarantowania jakości stosowane wobec planowanych, wprowadzanych lub realizowanych programów:

Jako przykład dla zobrazowania procesu przeniesienia założeń oparcia na dowodach do praktyki promocji zdrowia, z zachowaniem uwarunkowań lokalnych, może posłużyć nowozelandzka propozycja kryteriów, jakie winny być uwzględnione w promocji zdrowia.

Kryteria jakie powinne być uwzględnione w promocji zdrowia:

Wymiar naukowy:

• dobrze zaprojektowane randomizowane badanie kontrolne

• dobrze dobrana grupa kontrolna bez randomizacji

• dobrze zaprojektowane badanie kohortowe

• dobrze zaprojektowane studium kontrolne przypadku

• rekomendacje uznanych autorytetów, oparte na

1. doświadczeniu w zakresie promocji zdrowia, badań

2. klinicznych, studiów opisowych lub raportów społeczności

3. badaczy

• poparcie interwencji przez specyficzną grupę docelową

Wymiar organizacyjny:

• dostępność - usługi powinny być dostępne

• i odpowiadać potrzebom populacji

• efektywność - usługi powinny przynosić korzystne

• rezultaty odbiorcom

• wydajność - uzyskanie największej korzyść

• zdrowotnej w zamian za wydane środki

• bezpieczeństwo - regionalne instytucje kupujące

• usługi powinny chronić populacje

• przed możliwymi do uniknięcia szkodami

• akceptowalność - usługi powinny odpowiadać

• kulturowemu zróżnicowaniu

• zarządzanie ryzykiem - regionalne instytucje zakupujące

• usługi powinny rozwijać strategie

• minimalizowania ryzyka zarówno

• dla świadczeniodawców,

• jak i świadczeniobiorców

Wymiar promocji zdrowia:

• własność - instytucje finansujące powinny brać

1. pod uwagę kwestie związane

2. z własnością programu

• personel programu - powinien obejmować

1. reprezentację społeczności, do

2. której jest adresowany

• gotowość obywatelska - odnosi się do

• gotowości

• społeczności do

• podjęcia interwencji

• porównywalne strategie - czy interwencja

1. obejmuje porównywalne strategie

• oddziaływanie środowiskowe projektu

 

Wymiar socjo-kulturowy:

• dostępność interwencji

• społeczna akceptowalność

• bezpieczeństwo - zapewnienie bezpieczeństwa w kategoriach fizycznych, psychicznych i kulturowych

• ocena oddziaływania programu na zdrowia publiczne

Standardy jakie powinny spełniać zespoły odpowiedzialne za realizację promocji zdrowia:

• planowanie strategiczne;

• zarządzanie programem;

• monitoring i ocena;

• edukacja i szkolenie;

• zasoby i informacje;

• doradztwo i konsultacje.

Propozycja głównych składowych modelu promocji zdrowia opartej na dowodach:

Na podstawie zaprezentowanych rozwiązań przyjąć można model roboczy promocji zdrowia opartej na dowodach, stanowiący punkt wyjścia do dyskusji nad jej kształtowaniem w kraju, który musi składać się z trzech zróżnicowanych perspektyw.

Perspektywa medyczna - znaczenie:

• identyfikowanie problemów zdrowotnych społeczności obejmowanych interwencjami

• definiowanie sposobów rozwiązania problemu

• istniejące dane (znacznie bardziej rozwinięte niż jakiekolwiek bazy danych z zakresu samej promocji zdrowia) pozwolą m.in. na określenie istotności czynników ryzyka i skoncentrowanie wysiłków promocyjnych na konkretnej grupie zagrożeń.

Perspektywa społeczna - znaczenie:

• znaczne zwiększenie efektywności prowadzonych działań dzięki danym pochodzącym z dorobku naukowego nauk społecznych (psychologii społecznej, socjologii, politologii, ekonomii, teorii organizacji itd.), pomagających w konstruowaniu pożądanych i możliwych do realizacji strategii promocyjnych

• brak stosownych baz danych, umożliwiających dotarcie do najbardziej wartościowych materiałów, co powoduje że:

1. osoby projektujące interwencje zmuszone będą do prowadzenia samodzielnych kwerend w literaturze fachowej,

2. odwoływanie się promotorów zdrowia nie do dowodów najbardziej potwierdzonych w skali globalnej, lecz jedynie do najbardziej potwierdzonych dowodów spośród tych, do których zdołają dotrzeć szukający.

Perspektywa humanistyczna - znaczenie:

• wiąże interwencję z uwarunkowaniami kontekstualnymi danej wspólnoty

• stanowi mechanizm przełożenia założeń sformułowanych na podstawie perspektywy medycznej i społecznej na rzeczywistość konkretnych wspólnot,

• materiał dowodowy składa się w całości z opinii, przekonań, postaw i zachowań członków określonej społeczności. Pozyskanie tych informacji będzie zadaniem osób bezpośrednio zaangażowanych w działanie promocyjne,

• formą uzupełnienia materiału dowodowego są informacje uzyskane przez inne zespoły w tej samej społeczności lub w społeczności o zbliżonych uwarunkowaniach medycznych, społecznych i środowiskowych.

Trudności związane z realizacją promocji zdrowia opartej na dowodach:

• Stosunkowo krótki okres funkcjonowania promocji zdrowia (około 30 lat)

• Krótki okres funkcjonowania podejścia oparcia na dowodach na gruncie nauk medycznych (początek lat 80-tych)

• Krótki okres funkcjonowania podejścia oparcia na dowodach w promocji zdrowi (od lat 90 ubiegłego stulecia )

Niedostateczna liczba informacji zawierających dowody skuteczności promocji zdrowia, znacząco ogranicza możliwość stosowania promocji zdrowia opartej na faktach.

Materiał, jakim dysponują promotorzy zdrowia, jest dość ograniczony, a nierzadko zostają oni postawieni w sytuacji, w której zmuszeni są do samodzielnego wyszukiwania informacji.

Ale najważniejszym problemem, który może zaważyć na sukcesie promocji zdrowia opartej na dowodach jest kwestia dobrej woli jednostek prowadzących promocję zdrowia do zastosowania nowego podejścia oraz wypracowywania nowych procedur i schematów organizacyjnych.

Jakość w ochronie zdrowia a jakość w promocji zdrowia:

Zagadnienie jakości świadczonych usług medycznych jest jednym z najbardziej istotnych we współczesnej opiece zdrowotnej. Generalną zasadą wszystkich organizacji działających na rzecz jakości w opiece zdrowotnej jest dążenie do zapewnienia „znormalizowanego podstawowego poziomu opieki medycznej poprzez wprowadzenie standardów i wskaźników jakości służących ocenie jakości świadczonych usług zdrowotnych”.

Do problemu jakości opieki zdrowotnej odwołują się liczne nowe akty prawne prawodawstwa polskiego oraz prawa międzynarodowego, nadając tej kwestii charakter prawa pacjenta.

Brak tolerancji chorego - klienta zakładów opieki zdrowotnej - wobec złej jakości świadczeń medycznych powoduje, że menedżerowie opieki zdrowotnej zmuszeni są, poprzez wprowadzenie odpowiednich mechanizmów, podwyższać jakość udzielanych świadczeń, tak aby zapewnić danej placówce stały dopływ potencjalnych pacjentów.

Obecnie najpopularniejszą drogą potwierdzenia swoich aspiracji w dziedzinie wdrażania jakości w ochronie zdrowia jest uzyskanie ministerialnej akredytacji.

Uzyskanie akredytacji oznacza w praktyce:

• Zwiększenie bezpieczeństwa pacjenta oraz pracowników m.in. poprzez:

1. walkę z zakażeniami szpitalnymi;

2. bieżącą kontrolę aparatury i sprzętu

• Uporządkowanie zarządzania szpitalem w sensie zarówno

• odpowiedzialności za wykonywane zadania, jak i wyglądu placówki

Postawienie na jakość świadczonych usług wiąże się z rozpropagowaniem praw pacjenta zawartych w Karcie Praw Pacjenta.

Obok udogodnień dla pacjentów (dostęp do biblioteki i prasy), pacjent ma możliwość „brania czynnego udziału w procesie leczenia i świadomego wyrażania zgody na badania i zabiegi”.

Pacjent może też uzyskać szeroki dostęp do informacji zarówno o swoim stanie zdrowia, jak i o działalności samego szpitala.

Słuszność wdrażanych procedur i standardów związanych z uzyskaniem akredytacji potwierdza analiza satysfakcji pacjentów i pracowników.

Z pojęciem jakości w opiece zdrowotnej związane są takie zagadnienia, jak:

• standard,

• wskaźnik,

• struktura,

• proces,

• wynik.

Standardy dotyczą wszystkich sfer działania w opiece zdrowotnej, takich jak: bezpośrednia opieka medyczna nad pacjentem, organizacja i zarządzanie opieką zdrowotną czy postępowanie medyczne.

Standardy są to określone wymagania stawiane jednostkom opieki zdrowotnej.”

Standard może:

• wyznaczać pewien cel w dążeniu do poprawy jakości (standardy maksimum),

• stanowić minimalny poziom wymagań, bez którego w ogóle nie można mówić o jakości (standardy minimum),

• stanowić poziom odniesienia i możliwość porównań uwzględnieniem realnych możliwości

Wskaźnik:

„Wskaźnik jakości jest ilościową miarą tego, w jakim stopniu zalecany standard jest realizowany, czyli jest miarą realizacji standardu”.

Pozytywne (im wyższy wskaźnik, tym lepsza jakość)	Negatywne (im wyższy wskaźnik tym gorsza jakość)
wskaźniki maksimum - dotyczące stanu idealnego i mogą być realizowane w mniej niż 100%	wskaźniki minimum - muszą być osiągane w 100%
wskaźnik zdarzeń pożądanych -odnoszący się do zdarzeń oczekiwanych	wskaźnik zdarzeń niepożądanych - dotyczący zjawisk, które nie powinny mieć miejsca, w przypadku których przekroczenie pewnego minimalnego progu świadczy o złej jakości świadczeń
wskaźniki proporcjonalne - dotyczące zdarzeń, które zawsze pomimo wysokiej jakości występują z pewną częstotliwością	wskaźniki strażnicze - dotyczące zdarzeń niebezpiecznych, dla których wartość powinna wynosić 0%.

Wskaźniki jakości stosowane w ochronie zdrowia mogą być;

• indywidualne - wypracowywane przez dany zakład na jego wewnętrzny użytek,

• uniwersalne - wypracowane przez towarzystwa lub organizacje zajmujące się jakością tak by można je było wykorzystać w każdym zakładzie opieki zdrowotnej.

Przy pomocy wskaźników można ocenić:

• jakość struktury danej jednostki, na którą składają się zasoby ludzkie i kapitałowe,

• jakość procesów, czyli postępowanie w danej jednostce,

• jakość uzyskiwanych wyników.

Na standardy i wskaźniki jakości jednostek opieki zdrowotnej wpływa ich struktura w postaci posiadanej bazy lokalowej i posiadającego odpowiednie parametry sprzętu medycznego.

Standardy udzielania świadczeń w prawodawstwie polskim odnoszą się do:

• wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i budynki przeznaczone na działalność medyczną (będą to zazwyczaj standardy minimum określające warunki, w jakich mogą być udzielane świadczenia medyczne);

• wymagań wyposażenia w sprzęt medyczny (od wymagań minimum do wymagań maksymalnych; także normy dotyczące wykorzystania sprzętu: jak normy bezpieczeństwa, jakości i odpowiednie certyfikaty);

• kwalifikacji personelu medycznego (bierze się pod uwagę kwalifikacje minimalne);

• norm zatrudnienia.

System zarządzania jakością:

„System Zarządzania Jakością powoduje zwiększenie zaufania zainteresowanych stron względem skuteczności i wydajności organizacji potwierdzonej przez finansowe i społeczne korzyści z działalności organizacji oraz poprzez zapewnienie elastyczności i szybkości we wspólnym reagowaniu na zmiany na rynku usług medycznych”

Ma on zastosowanie w szeregu branż medycznych:

1. Podstawowej Opiece Zdrowotnej,

2. specjalistce,

3. stomatologii,

4. lecznictwie zamkniętym.

Wdrożenie systemów zarządzania jakością zapewnia optymalne wykorzystanie zasobów w organizacji i ma bezpośredni wpływ na zmniejszenie kosztów działalności i zwiększenie zdolności organizacyjnej danej jednostki.

System zarządzania jakością przyczynia się do:

1. zwiększenia wydajności,

2. polepszenie jakości świadczonych usług,

3. podniesienia świadomości pracowników poprzez cykliczne szkolenia.

Europejskie narzędzie zapewniania jakości w promocji zdrowia (EQUIHP)

EQUIHP (European Quality Instrument in Health Promotion) jest instrumentem skonstruowanym w celu zapewnienia jakości projektów promocji zdrowia.

Do zasadniczych celów projektu należą przede wszystkim:

• poszerzenie bazy dowodowej w zakresie promocji zdrowia

• wzmocnienie współpracy pomiędzy partnerami odgrywającymi zasadnicze znaczenie w obszarze promocji zdrowia:

1. agencjami,

2. pracownikami realizującymi działania w sektorze promocji zdrowia,

EQUIHP jest zbudowany z:

• listy sprawdzającej, zawierającej pytania oceniające poszczególne aspekty projektów

• zestawu wskazówek mających na celu podnoszenie ich jakości. Wykaz ten stanowi jednocześnie czytelny katalog obszarów, z których czerpać powinno się dowody dające się wykorzystać w promocji zdrowia.

Do czego może służyć EQUIHP?

• do samodzielnej oceny jakości planu projektu, z zarysowaniem możliwości jej poprawy

• do oceny jakości projektu dla kierowników i zewnętrznych fundatorów w celu podejmowania decyzji zarządczych w oparciu o rzetelne informacje

Kto może korzystać z EQUIHP?

• wszystkie osoby prowadzące programy promocji zdrowia,

• kierownicy instytutów promocji zdrowia,

• badacze,

• twórcy polityki,

• organizacje finansujące.

Kiedy używać EQUIHP?

Narzędzie może zostać wykorzystane w procesach:

• planowania,

• wdrożenia

• oceny projektów z zakresu ochrony zdrowia.

Do jakich typów projektów jest przeznaczony EQUIHP?

• definiowanych przez cele (projekty badawcze, rozwojowe lub wdrożeniowe)

• określanych przez grupy docelowe,

• określanych przez metodologie ,

• zogniskowanych na danym problemie (projekty edukacyjne, projekty w ramach społeczności, projekty diagnostyczne lub ukierunkowane na identyfikacje problemów oraz projekty oceniające).

Zapewnienie jakości w ujęciu przedstawionym w EQUIHP obejmuje pomiar i ocenę, a także inne działania mające na celu zagwarantowanie wysokiej jakości

Takie podejście pozwala:

• zapobiegać wykorzystaniu nieefektywnych strategii promocji zdrowia;

• propagować promocję zdrowia opartą o dowody;

• uwzględnić ograniczone środki dostępne w promocji zdrowia,

• integrować potrzeby i oczekiwania grup docelowych.

9

---