PODSTAWY MIĘDZYNARODOWYCH STOSUNKÓW GOSPODARCZYCH. PRZEGLĄD TEORII. MSG I ICH PRAKTYCZNE ZNACZENIE. MIĘDZYNARODOWY PODZIAŁ PRACY.
MSG - to dyscyplina naukowa mająca na celu rozpoznanie związków i zależności, które występują w skali globalnej. Są przedmiotem, które zajmują się badaniem więzi (powiązań) pomiędzy przedsiębiorstwami, krajami lub grupami krajów, występującymi w skali międzynarodowej. Skala pojawia się wtedy gdy zjawisko występuje i da się ją zmierzyć. Powiązania te analizowane są z dwóch punktów widzenia: 1) z pkt. widzenia praw ekonomicznych rządzących zachowaniem przedsiębiorstw, krajów i grup krajów w procesie kształtowania międzynarodowych powiązań gospodarczych 2) z pkt. widzenia polityki ekonomicznej, którą prowadzą podmioty gospodarcze rozwijając powiązania międzynarodowe.
Zakresem działania dyscypliny naukowej MSG są: warunki prowadzenia działalności gospodarczej, aspekty związane z kontraktam, problematyka makrogospodarcza, rola współdziałania podmiotów MSG, obrót pracą, ocena warunków prowadzenia wymiany międzynarodowej
MSG składają się z dwóch części: Teoria MSG zajmuje się badaniem praw ekonomicznych rządzących procesami zachodzącymi w gospodarce światowej. Zagraniczna czy międzynarodowa polityka ekonomiczna określa środki osiągania przez państwo postawionych sobie celów gospodarczych oraz osiągania celów różnych krajów w drodze współpracy gospodarczej. Oprócz problematyki teorii i polityki ekonomicznej MSG analizują również problemy globalne.
PRZEGLĄD TEORII MSG:
Teoria kosztów absolutnych- przesłanka- Absolutne różnice kosztów produkcji, Rozpatrywane podmioty handlu międzynarodowego- kraje, Wyjaśnianie handlu na podstawie czynników o charakterze podażowym lub popytowym- Czynniki podażowe
Teoria kosztów względnych:
- sensu stricte- Względne różnice nakładów i wydajności pracy, Kraje, Czynniki podażowe
- teoria kosztów realnych- Względne różnice tzw. kosztów realnych, Kraje, Czynniki podażowe
- teoria kosztów alternatywnych- Względne różnice tzw. kosztów alternatywnych, Kraje, Czynniki podażowe
Teoria obfitości zasobów- Różnice pod względem ilości i jakości czynników wytwórczych, Kraje, Czynniki podażowe
Teoria przewagi z tytułu dysponowania- Różny stopień dysponowania produktami i czynnikami wytwórczymi, Kraje, Głównie czynniki podażowe
Teorie neotechnologiczne:
- korzyści skali- Różnice kosztów wskutek osiągania korzyści ze skali produkcji, Kraje, przedsiębiorstwa, Głównie czynniki podażowe
- luki technologicznej- Dysponowanie określonymi produktami, doświadczeniami itd., Kraje, przedsiębiorstwa, Głównie czynniki podażowe
- cyklu życia produktu- Występowanie faz życia produktu, Kraje, przedsiębiorstwa, Głównie czynniki podażowe
Teoria podobieństwa preferencji- Występowanie podobieństw i różnic poziomu dochodów indywidualnych, Kraje, konsumenci, Czynniki popytowe
Teoria zróżnicowania produktów- Zróżnicowanie właściwości produktów, Kraje, przedsiębiorstw, Głównie czynniki popytowe
Teoria względnych korzyści z tytułu różnic poziomu rozwoju gospodarczego- Zróżnicowanie poziomu konkurencyjności cenowej i pozacenowej, Kraje, przedsiębiorstwa, Głównie czynniki podażowe
Teorie syntetyczne- Zróżnicowanie poziomu gospodarczego, konkurencyjności, wyposażenia w czynniki, Grupy krajów, kraje, przedsiębiorstwa, Czynniki podażowe i popytowe
MIĘDZYNARODOWY PODZIAŁ PRACY jest częścią społecznego podziału pracy.
Podział pracy prowadzi do specjalizacji danego kraju w produkcji dobra bądź usługi. Chęć do poszukiwania coraz to lepszych produktów, to podział pracy, który powoduje rozwój.
Międzynarodowy podział pracy - stanowi szczególną formę społecznego podziału pracy, dokonującego się pomiędzy podmiotami działalności gospodarczej w ramach różnych organizmów państwowych; obecnie jest to bardzo szczegółowy podział - duża specjalizacja.
Międzynarodowy podział pracy ma wiele aspektów opartych:
- na warunkach ekonomicznych
- na warunkach naturalnych
- na warunkach społecznych.
Niektóre czynniki są symulatorami rozwoju i podziału pracy. Transfer ludzi z jednego miejsca na drugie, transfer technologii itp. Ułatwiają podział pracy.
Społeczny podział pracy to także różnice klimatyczne, udział czynników produkcji (w tym czynnika ludzkiego). Społeczny podział pracy jest stymulatorem rozwoju.
Czynniki określające specjalizację danego kraju w podziale pracy:
Czynniki wewnętrzne (specyficzne cechy gospodarek poszczególnych krajów)
Warunki naturalne
położenie geograficzne, klimat, gleby, zasoby naturalne, czynniki demograficzne (liczba ludności, struktura, wykształcenie)
Warunki nabyte (dziedzictwo przeszłości)
związane z osiągniętym poziomem rozwoju gospodarczego i istniejącą infrastrukturą gospodarczą:
zasoby kapitałowe kraju
stan infrastruktury gospodarczej
poziom nowoczesności posiadanego aparatu technicznego
nowoczesność rozwiązań instytucjonalno-systemowych
Postęp techniczny - zdolność gospodarki do wdrażania rozwiązań postępu technologicznego, np. gdy mało jest wysoko wykwalifikowanej siły roboczej można wprowadzić rozwiązania komputerowe.
Czynniki systemowe
system polityczny, przyjęte rozwiązania instytucjonalne, przepisy regulujące działalność gospodarczą, fiskalną, celne, zakres uczestnictwa państwa w gospodarce itp.
Zdarzenia pozaekonomiczne (nieprzewidywalne)
klęski żywiołowe, wojny, zaburzenia społeczne itp.
Pozataryfowe B. Czynniki zewnętrzne
Efekt rozwoju międzynarodowego podziału pracy, wynikają z przekształceń w gospodarce światowej jako całości.
Bardziej podatne na tego typu zmiany są kraje małe, o małym potencjale gospodarczym. Są pewne tendencje ogólnoświatowe, do których kraj musi się dostosować. Czynniki te mogą korzystnie wpływać na możliwości specjalizacji, mogą też wpływać negatywnie (np. liberalizacja handlu - GATT / WHO - zniesienie stawek celnych na pewne produkty co doprowadzi do napływu towarów do kraju). Kraje rozwinięte, duże są na nie bardziej odporne (w dużej mierze kształtują te czynniki).
RYNEK MIĘDZYNARODOWY I JEGO STRUKTURA, PODMIOTY I ELEMENTY RYNKU MIĘDZYNARODOWEGO. KONIUNKTURA MIĘDZYNARODOWA - POMIAR I INTERPRETACJA (TERMS OF TRADE).
GOSPODARKA ŚWIATOWA = RYNEK MIĘDZYNARODOWY
Dwa kryteria spojrzenia na gospodarkę światową:
Z punktu widzenia funkcjonalnego - jako historycznie ukształtowany i zmieniający się w czasie system powiązań produkcyjnych, technologicznych, handlowych, finansowych i częściowo instytucjonalnych, między gospodarkami narodowymi różnych krajów o różnych poziomach rozwoju społeczno - gospodarczego, włączający je w ogólnoświatowy proces produkcji i wymiany.
Z punktu widzenia instytucjonalnego - to zbiorowość różnych podmiotów (organizmów instytucjonalnych) i instytucji funkcjonujących zarówno na szczeblu krajowym jak i międzynarodowym, bezpośrednio lub pośrednio zajmujących się działalnością gospodarczą, oraz powiązanych ze sobą w pewien całościowy system poprzez sieć (!) międzynarodowych stosunków ekonomicznych. Można tworzyć tę społeczność i w niej czynnie uczestniczyć.
PODMIOTY RYNKU MIĘDZYNARODOWEGO
PRZEDSIĘBIORSTWA - zwane przedsiębiorstwami translatowymi, międzynarodowymi (korporacje transnarodowe) - o różnych strukturach i formach organizacyjnych - z wszystkimi mutacjami i kombinacjami rozwiązań prawnych tych przedsiębiorstw.
PRZEDSIĘBIORSTWA KRAJOWE - (narodowe) - które chcą być lub dbają o to, aby stać się elementem gospodarki światowej i wejść na rynek międzynarodowy. Wejście na ten rynek stwarza zawsze możliwość rozwoju dla każdego.
GOSPODARKI NARODOWE
UGRUPOWANIA GOSPODARCZE - enklawy gospodarcze - porozumienia międzynarodowe między krajami. Ugrupowania integracyjne, mają charakter najczęściej lokalny. Chcą się wyróżniać na tle otoczenia, ale nie po to, aby się pokazać, lecz po to, aby realizować wspólne cele gospodarcze. W stosunkach międzynarodowych dba się o to, aby była pełna symetria praw i obowiązków i wszyscy muszą być traktowani tak samo. Czasem potrzebne są różne kwestie, które trzeba rozwiązać aby to było możliwe.
MIĘDZYNARODOWE UGRUPOWANIA GOSPODARCZE - wywierają wpływ na mechanizmy gospodarki, mają ambicje kontrolne i stanowiące.
Ocena koniunktury podstawowymi instrumentami jest- barometr koniunktury, test koniunkturalny, metoda bilansowa (bierzemy korzyści i zagrozenia i je analizujemy), met ekonomiczne, opisowe.
TERMS OF TRADE - warunki wymiany - rozumiane jest jako relacja zmian cen dóbr eksportowanych do zmian cen dóbr importowanych przez poszczególne kraje. Cel określenie jak z biegiem czasu zmienia się siła nabywcza jednej grupy towarowej w stosunku do innej tj. towarów eksportowanych do importowanych przez poszczególne kraje lub grupy krajów jeśli w ich strukturze nie zachodzą zbyt wielkie zmiany. Wskaźnik ten wykorzystywany jest do pomiaru koniunktury.
Wyróżniamy:
1) Cenowy TOT relacja zmian cen towarów eksportowanych do zmian cen towarów importowanych w określonym czasie, jego wartość rośnie jeżeli ceny dóbr eksportowanych w danym okresie rosną szybciej niż ceny dóbr importowanych przez ten kraj. Taki kierunek zmian oznacza zwiększoną siłę nabywczą kraju. Wzór TOT= (((Et1/Et0)/(It1/It0))*100) Jeżeli wskaźnik cenowy jest: > 100 wskaźniki wymiany ulegają polepszeniu, <100wskaźniki wymiany ulegają pogorszeniu, = 100 wskaźniki wymiany nie ulęgają zmianie. Wykorzystywany jest w rocznikach statystycznych.
2) Wolumenowy (ilościowy) TOT - określa relację zmian cen importu w okresie t i zmian cen eksportu w tym samym okresie, przez ten wskaźnik rozumie się zmiany ilości towarów jakie musi eksportować kraj aby móc importować określone ilości danego zestawu towarów. Wzór TOT= (((It1/It0)/(Et1/Et0))*100) Jeżeli wskaźnik wolumenowy jest: > 100 wskaźniki wymiany ulegają pogorszeniu, < 100 wskaźniki wymiany ulegają polepszeniu, = 100 wskaźniki wymiany nie ulegają zmianie Jeżeli wskaźnik cenowy TOT > 100 wskaźnik wolumenowy musi być < 100 (i odwrotnie), ponieważ interpretacja nie może być sprzeczna. Wskaźniki TOT nie mają miana (jednostki) dlatego aby można je było porównać mnożymy je przez 100.
3) Dochodowy wskaźnik TOT - income TOT
4) Grupa: jedno, dwu i wieloczynnikowe wskaźniki TOT:
Jednoczynnikowe - relacja zmian cen towarów eksportowanych oraz towarów importowanych przez dany kraj w określonym czasie (cenowy TOT) skorygowany o zmiany wydajności czynników produkcji zatrudnionych w produkcji eksportowej tego kraju między okresem analizy (t), a okresem początkowym.
Dwuczynnikowe - relacja zmian cen towarów eksportowanych oraz towarów importowanych przez dany kraj w określonym czasie (cenowy TOT) skorygowany o zmiany relacji wymiennych czynników produkcji zawartych w towarach wywożonych przez ten kraj do czynników produkcji zawartych w towarach przywożonych do tego kraju.
Wszystkie wskaźniki TOT mogą być stosowane tylko wówczas gdy zbilansowana jest wymiana tzn. eksport = import. W Polsce taka sytuacja nie występuje (jak w większości krajów) a mimo to stosowany jest wskaźnik TOT ponieważ pomimo obarczenia błędem jego użyteczność jest istotna.
MIĘDZYNARODOWE ORGANIZACJE GOSPODARCZE, ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM UE, WTO, OECD, IMF, WNP.
BANK ŚWIATOWY
Utworzony został w 1944 r., podpisały go 44 państwa założycielskie.
- wyeliminowanie skrajnego ubóstwa,
- zapewnienie powszechnego nauczania na poziomie podstawowym,
- promowanie równości płci i awans społeczny kobiet,
- ograniczenie umieralności dzieci,
- poprawa opieki zdrowotnej nad matkami,
- ograniczenie rozprzestrzeniania się HIV/AIDS, malarii i innych chorób,
- stosowanie zrównoważonej metody gospodarowania zasobami naturalnymi
- stworzenie globalnego, partnerskiego porozumienia na rzecz rozwoju.
FUNKCJE BANKU ŚWIATOWEGO:
- kredytowa - dostarczanie krajom członkowskim środków na finansowanie odbudowy i rozwoju gospodarczego,
- koordynacyjna - harmonizacja pomocy kredytowej, płynącej z różnych źródeł,
- gwarancyjna - zachęca do międzynarodowych inwestycji,
- doradcza - udzielanie pomocy technicznej przez ekspertów BŚ
- mediacyjna - pomoc w rozwiązywaniu sporów.
WTO- ŚWIATOWA ORGANIZACJA HANDLU
Powstała na gruncie innej organizacji - Układ Ogólny w Sprawie Ceł i Handlu (GATT). Utworzona została w Marrakeszu (Maroko) 1994 r., rozpoczęła działalność w 1995 w Genewie, członkami jest 153 państw Jesteś członkiem musisz wykonywać zadania: a)klauzura narodowa- czyjś handel masz traktować jak swój, b) klauzura najwyższego i najmniejszego uprzywilejowania cele: czuwanie nad wdrażaniem i przestrzeganiem wszystkich postanowień przez jej członków, służenie pomocą w rozstrzyganiu sporów handlowych, dokonywanie przeglądu polityki handlowej, służenie jako forum do dalszych negocjacji mających na celu liberalizację handlu międzynarodowego i współpraca w tym zakresie z m.in. MFW i Bankiem Światowym. Zadania WTO to liberalizacja międzynarodowego handlu dobrami i usługami, prowadzenie polityki inwestycyjnej wspierającej handel, rozstrzyganie sporów dotyczących wymiany handlowej, przestrzegania praw własności intelektualnej. Kraje przystępujące do WTO zobowiązane są do dostosowania wewnętrznego ustawodawstwa do norm Światowej Organizacji Handlu oraz udzielania koncesji handlowych podmiotom zagranicznym.
IMF- MIĘDYNARODOWY FUNDUSZ WALUTOWY
Utworzony został w Breton Woods w 1994 r., członkami jest 186 państw. Cele: wspieranie krajów zadłużonych (Wegry), uprowadzenie złota papierowego, popieranie międzynarodowej współpracy walutowej, ułatwianie rozwoju i zrównoważonego wzrostu wymiany międzynarodowej (utrzymanie wysokiego poziomu zatrudnienia i dochodu realnego, rozwijania zasobów produkcyjnych wszystkich członków), przyczynianie się do utrzymywania stabilnych walut, unikanie dewaluacji walut w celach konkurencyjnych, pomoc w tworzeniu wielostronnego systemu regulowania należności w zakresie bieżących transakcji między członkami, wzmocnienie zaufania do członków przez pozostawienie do ich dyspozycji środków funduszu. Funkcje IMF: regulacyjna - ustanowienie międzynarodowych norm i wzorców działania w sferze międzynarodowych stosunków finansowych, kredytowa - dostarczanie krajom członkowskim dodatkowych środków finansowych, konsultacyjną - miejsce konsultacji, wymiany doświadczeń oraz doradztwa gospodarczego dla krajów członkowskich, kontrolną - nadzorowanie ustalonych programów i realizacji celów.
MIĘDZYNARODOWY BANK ODBUDOWY I ROZWOJU (IBRD): Bank Światowy, 25 czerwiec 1946 rozpoczął działalność, powstał na konferencji w Breton Woods w USA, duże znaczenia miała niestabilność świata, utworzyły go 44 państwa w tym Polska, obecnie uczestniczy 186 państw, siedziba Waszyngton, w tworzeniu brał udział Keynes, sukcesy- Plan Marshalla dla Europy, grupa Banku Swiatowego- organizacje wspólnie działaljace w MBOiR. Główną przesłanką dla jego stworzenia była przede wszystkim chęć odbudowy zniszczonych II wojną światową krajów Europy i Japonii. Istotnym celem statutowym było również wsparcie dla rozwijających się krajów Azji, Ameryki Łacińskiej i Afryki. Cele: pomoc w odbudowi i rozwoju państw członkowskich poprzez pobudzenie inwestycji i postępu, wspieranie długofalowego zrównoważonego rozwoju handlu międzynarodowego, Wspieranie i planowanie prywatnych inwestycji zagranicznych dokonywanych przez inwestorów za pomoca gwarancji pozyczek i innych lokat, udzielanie i gwarantowanie pozyczek z innych źródeł, wspieranie rozju przedsiębiorczości
EUROPEJSKI BANK ODBUDOWY I ROZWOJU (EBOiR) Utworzony 1991 r., zrzesza 63 państwa, ma mały kapitał, siedziba w Londynie Cel: finansowanie rozwoju gospodarczego krajów Europy Środkowej i Wschodniej, przyspieszenie procesu transformacji gospodarek tych krajów, inwestycje w tych krajach, udzielanie pomocy finansowej krajom członkowskim w realizacji reform gospodarczych, sektorowych i strukturalnych, rozwój infrastruktury potrzebnej do wzrostu sektora prywatnego, podtrzymywanie procesów przekształceń gospodarczych, Popiera rozwój zapewniający ochronę środowiska. Funkcje EBOiR kredytowa - dostarczanie krajom członkowskim środków na finansowanie określonych projektów, kanalizacyjna - jako katalizator procesów finansowania projektów z udziałem innych instytucji finansowych, gwarancyjna - udziela gwarancji kredytowych państwom członkowskim, konsultacyjna - miejsce konsultacji, wymiany doświadczeń oraz doradztwa gospodarczego dla krajów członkowskich.
Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)
Powstał w 1960 przez 20 państw, Zrzesza 31 państw, Państwa członkowskie: Austria, Belgia, Dania, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, Kanada, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, RFN, Szwajcaria, Szwecja, Turcja, USA, Włochy, Wielka Brytania, Finlandia, Japonia, Nowa Zelandia, Polska oraz na specjalnym statusie członka Jugosławia Główne cele organizacji to osiągnięcie najwyższego wzrostu gospodarczego, jak najwyższego poziomu zatrudnienia i stopy życiowej, stabilność finansowa, wolność wymiany międzynarodowej i pomoc dla krajów słabo rozwiniętych. Oprócz tego OECD wypracowuje „reguły gry” w międzynarodowych stosunkach gospodarczych, tzn. opracowuje i wprowadza w życie wspólne zasady (wytyczne) i normy działania (standardy) w poszczególnych dziedzinach gospodarki. OECD zajmuje się też pomocą dla najbiedniejszych państw
NAFTA- czyt Północnoamerykański Układ Wolnego Handlu
Północnoamerykański Układ Wolnego Handlu lub Północnoamerykańska Strefa Wolnego Handlu NAFTA- umowa zawarta pomiędzy USA, Kanadą i Meksykiem, tworząca pomiędzy tymi państwami strefę wolnego handlu. W przeciwieństwie do Unii Europejskiej NAFTA nie tworzy ponadpaństwowych ciał rządowych, a jej prawo nie jest nadrzędne w stosunku do prawa narodowego. Kraje należące do NAFTA zniosły stawki celne w handlu wzajemnym, zachowując jednak autonomiczne stawki celne w handlu z krajami trzecimi Cele osiągnięcie dobrobytu i rozwój krajów członkowskich, dogodny klimat do inwestycji prywatnych, stworzenie warunków politycznych służących rozwojowi wzrostu gospodarczego, ustalenie cen ropy naftowej
Konferencja narodów zjednoczonych ds. handlu i rozwoju (UNCTAD)- powstała w Genewie w 1964, konferencja w san Paulo w 2004, członkowie obecnie to 193 państwa, także Polska. Celem jest rozwój określonych regionów, wspiera rozwój handlu międzynarodowego, to organ zgromadzenia Ogólnego ONZ, które ma na celu całościowe ujęcie zagadnień związanych z handlem, rozwojem i pokrewnymi tematami w obszarach inwestycji, finansów, technologii, rozwoju przedsiębiorczości i zrównoważonego rozwoju. Funkcje: Funkcjonuje jako forum debat międzyrządowych, wspierane przez spotkania ekspertów i wymianę doświadczeń w celu budowania konsensusu, Podejmuje badania i analizy polityczne w różnych obszarach, jak również gromadzi dane statystyczne dla potrzeb dyskusji przedstawicieli rządów i ekspertów, Zapewnia pomoc techniczną skierowaną na konkretne potrzeby państw rozwijających się, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb krajów najsłabiej rozwiniętych i gospodarek w okresie transformacji.
WNP- czyt Wspólnota Niepodległych Państw
Wspólnota Niepodległych Państw (WNP, CIS)- Powstała w byłych państwach należących do ZSRR, w 1991 r, powołali ją: Jelcyn, Krawczuk, Suszkiewicz. Zajmuje się współpracą gospo, polityczną i problemami bezpieczeństwa międzynarodowego W WNP trzy rodzaje członkowstwa : 1.) Członkowie założyciele - Rosja, Ukraina, Białoruś 2.) Członkowie zwyczajni - Armenia, Mołdowa, Uzbekistan 3.) Członkowie stowarzyszeni - każdy kraj byłego ZSRR, nie należący do wspólnoty, a zgłaszający takie aspiracje Celem WNP jest prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej państw, stworzenie wspólnej przestrzeni gospodarczej, wspólnego systemu komunikacyjnego, jak również ochrona środowiska, prowadzenie wspólnej polityki migracyjnej i zwalczania przestępczości.
CEFTA, Środkowoeuropejskie Porozumienie (Stowarzyszenie) Wolnego Handlu, utworzona 21 grudnia 1992 w Krakowie Zostało ono zawarte pomiędzy Polską, Węgrami, Czechami oraz Słowacją. W późniejszych latach do CEFTA dołączyły: Słowenia, Rumunia i Bułgaria. Organizacja zakładająca rozbudowaną współpracę gospodarczą państw członkowskich, usuwanie barier celnych we wzajemnym handlu jak też i tworzenie wspólnego rynku między nimi. Porozumienie powstało w celu ustalenia zasad i zdynamizowania wymiany gospodarczej pomiędzy krajami Europy Środkowo-Wschodniej po rozwiązaniu RWPG Celem porozumienia jest zniesienie ceł w handlu między krajami członkowskimi. Towary podzielono na kilka grup w ramach których cła są stopniowo znoszone
Polska należy do: Banku Światowego; Międzynarodowego Funduszu Walutowego (IMF); Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD); Unii Europejskiej;
POLITYKA HANDLOWA - NORMY STERUJĄCE I NARZĘDZIA TARYFOWE I NIETARYFOWE
Pol handlowa- zbiór określonych celów i ich realizacji. Jest to zbiór celów handlowych i srodkow ich realizacji. To ogół decyzji rządowych dotyczących odpłatnej wymiany dóbr i usług pomiędzy państwami. Decyzje te bezpośrednio wpływają na oddziaływanie i kontrolę obrotów handlowych. Podobnie jak w przypadku każdego rodzaju polityki, w polityce handlowej do osiągania planowanych celów stosuje się konkretne narzędzia - instrumenty: cło importowe; ograniczenia ilościowe; bariery pozataryfowe; subwencje eksportowe. Celem podstawowym jest z punktu widzenia interesu danego kraju lub krajów- ukształtowanie stosunków gospodarczych za granicą (WTO). Cel ogólny jest realizowany przez realizację celow czastkowych. Cele czastkowe czyli wzrost eksportu (sprzedazy), równowaga płatnicza, racjonalizacja importu (doskonalenie struktury, aby importować tylko potrzebne produkty- za mało wytwarzamy, nie mamy tych produktów czy źle je wytwarzamy), wzrost udziału danego kraju w (biznesie handlowym) handlu swiatowym, pozyskiwanie nowych rynków zbytu, pozyskiwanie bizów (bezpośrednich inwestycji zagranicznych)
Formy Pol handlowej:- polityka wolnego handlu- to sytuacja, w której państwo nie ingeruje w sferę stosunków gospodarczych z zagranicą, wierząc, że działanie sił rynkowych ukształtuje te stosunki w sposób gwarantujący maksymalizację korzyści z wymiany. Za kraje najbliższe polityce wolnego handlu wypada uznać Singapur, Hongkong, a także Czechy Słowenie i Estonie. Polityka protekcyjna- zakłada że państwo aktywnie, często bezpośrednio wpływa na współpracę gospodarczą z zagranicą, posługując się w tym celu całą gamą instrumentów ekonomicznych i decyzji administracyjnych. Za kraje bliższe polityce protekcjonizmu należy uznać byłe republiki radzieckie i niektóre państwa Europy środkowo wschodniej. Polska mimo wielu zmian w swojej polityce handlowej nadal jest uznawana za kraj prowadzący politykę protekcjonistyczną. Normy sterujące wymianą międzynarodową: stopy procentowe, kurs walutowy, ceny, stawki podatkowe, polityka budżetowa
Narzędzia Pol międzynarodowej handlowej
I) narzędzia taryfowe -
a) cło - Służy regulacji rynku wewnętrznego. Cła są opłatą nakładaną na towary przekraczające granicę celną. Jego kształt, poziom i zakres będzie funkcją granicy celnej. Obłożone cłem towary importowane stają się droższe a zatem - mniej konkurencyjne na rynku krajowym. Zagrożona importem produkcja krajowa może być kontynuowana. Cło ma dostarczyć środków do budżetu państwa.
b) kontyngenty celne- rozumie się kontyngent ilościowy lub wartościowy na przywóz towarów na polski obszar celny, dla których Rada Ministrów ustala preferencyjne stawki celne.
C) plafony
II) narzędzia nietaryfowe-
1) środki parataryfowe - zalicza się do nich środki nie będące cłami, które powodują ograniczenia w handlu zagranicznym i mają skutki identyczne, jak cła. Ich stosowanie prowadzi do wzrostu ceny importowanego towaru. Nie mają one charakteru globalnego i nie dotyczą wszystkich uczestników wymiany zagranicznej. Obejmują najczęściej niektóre podmioty i wybrane towary a)opłaty wyrównawcze - różnica miedzy niższa ceną towaru importowanego a wyższą ustawową i gwarantowaną przez państwo, cenę wewnętrzną produktu produkowanego w kraju. b) podatki importowe - np. przy samochodach kiedyś eksportowanych oprócz cła płaciło się ten podatek. C) subwencje pośrednie - te subwencje, które stosuje się pośrednio, nie można eksportu bezpośrednio subwencjonować, np. wspieranie wydatków przedsiębiorstwa na promocję, badania i rozwój, d) Dumping- sztuczna cena stosuje się ją w Japonii - preferencje kredytowe przeznaczone na transport i rozwój są tańsze .
2) środki pozataryfowe - są wyraźnie taksatywnie wymienione:
a) ograniczenia ilościowe, ograniczenia wartościowe - polegają na administracyjnym kształtowaniu importu i dotyczą branż wrażliwych tj. zagrożonych znacznie tańszą konkurencją ze strony innych państw (rozwijających się).
b) kontyngenty - nakładane na obrót pewnymi rodzajami towarów, w celu regulacji rynku. Dzielą się na ilościowe i wartościowe. Najsilniejszą formą kontyngentowania jest: embargo - zakaz importu (eksportu) danych towarów przemysłowych.
c) (ver) dobrowolne ograniczenia eksportu - środek już nieistniejący, polegały one na tym, że silne państwo spotykało się ze słabym i sugerowało, aby to słabe państwo ograniczyło eksport do tego bogatego. d) koncesje i licencje - regulowanie wymiany międzynarodowej. Licencje i koncesję wprowadza się na obrót artykułów o charakterze strategicznym - paliwami, materiałami niebezpiecznymi, alkoholem, papierosami, bronią e) ograniczenia dewizowe - mają na celu ograniczenie obiegu pieniądza gotówkowego. Jawny przepływ pieniędzy. Ograniczają tzw. szarą strefę. f)różnego typu restrykcje (normy) o charakterze technicznym, sanitarnym, ekologicznym - np. kaucje za opakowania, skupowanie opakowań.
Koniunktura międzyanarodowa- określona sytuacja gospodarcza kraju, regionu, synonim globalny Elementy: Jako ruch wielkości ekonomicznych- przyglądamy się produkcji, zatrudnianiu, gospodarka znajduje się w fazie rozwoju, Jako całokształt zmian zachodzące w gospodarce krajowej, w skali swiatowej.
MIĘDZYNARODOWA WYMIANA USŁUG, TRANSFER WIEDZY TECHNICZNEJ. BUDOWANIE GOSPODAREK OPARTYCH NA WIEDZY.
MSG obejmują :
a) międzynarodowy podział pracy;
b) międzynarodowy obrót gospodarczy (międzynarodową wymianę gospodarczą), obejmujący:
- międzynarodową wymianę towarów,
- międzynarodową wymianę usług,
- międzynarodowe obroty (transfery) kapitałowe,
- międzynarodowe przepływy technologii,
- międzynarodowe przepływy ludności (siły roboczej);
c) międzynarodowe stosunki finansowe.
MIĘDZYNARODOWY HANDEL USŁUGAMI.
Wspólne lub zbliżone cechy usług.
produkt większości z nich nie przybiera postaci materialnej, w związku z czym większości usług nie można produkować na zapas oraz magazynować - nie można też wybrać odpowiedniego momentu ich świadczenia.
trudno je rejestrować czyli uchwycić moment sprzedaży szczególnie w obrocie międzynarodowym.
eksport usług jest na ogół bardziej efektywny niż eksport dóbr materialnych, co wiąże się z faktem iż usługi charakteryzują się niską materiałochłonnością, niską szkodliwością z ekologicznego punktu widzenia oraz niewielką elastycznością cenową.
Usługi - będziemy rozumieć zaś jako świadczenie społeczne użytecznych czynności niezwiązanych bezpośrednio z wytworzeniem dóbr rzeczowych (choć określenie to nie obowiązuje wszystkich rodzajów usług pomijając np. te, które tworzą dobra materialne np. usługi budowlane.
Do istotnego wzrostu znaczenia usług w gospodarce poszczególnych krajów w obrotach międzynarodowych przyczyniło się po II wojnie światowej wiele czynników:
1) wzrost czynników społeczeństw i dysponowanie większą ilością czasu, co stworzyło dodatkowe zapotrzebowanie na usługi wykonywane dotąd w obrębie gospodarstw domowych. Wzrosło zarazem zapotrzebowanie na podniesienie jakości świadczonych usług jak też na usługi przedtem istniejące np. usługi turystyczne.
2) wzrost produkcji towarów, który pociągną za sobą rozwój usług uzupełniających np. transport.
3) unowocześnienie sektora usług w miarę postępu technicznego,
4) zwiększenie możliwości świadczenia usług na odległość dzięki nowoczesnej technice
5) zwiększenie możliwości świadczenia usług na odległość dzięki nowoczesnej technice,
6) wzrost specjalizacji usług i rozwój wyspecjalizowanych firm usługowych.
Podział na rodzaje usług w obrocie międzynarodowym według Międzynarodowego Funduszu Walutowego:
1) usługi morskie(ubezpieczenia),
2) inne usługi transportowe (opłaty pasażerskie i patrole),
3) podróże zagraniczne,
4) inne usługi (reklamowe, brokerskie, techniczne),
5) dochody z inwestycji zagranicznych,
6) przekazy wynagrodzeń z zagranicy,
7) dochody z tytułu własności.
Głównymi eksporterami usług są: USA, Francja, Niemcy, Włochy, W. Brytania.
TRANSFER WIEDZY TECHNICZNEJ
Międzynarodowa wymiana (transfer) wiedzy ma miejsce wtedy, gdy określona wiedza o charakterze ogólnym lub szczegółowym (specjalistycznym) dostępna w danym momencie w jednym kraju staje się znana w innym w sposób odmienny niż niezależne badania, poszukiwania, gromadzenie doświadczenia itd. Tak samo można zdefiniować transfer wiedzy technicznej. Tego typu wiedza ma i jednak specyficzny charakter. Chodzi o to, że jej import i związany z tym efekt poznawczy nie są ostatecznym celem nabywcy, lecz jedynie środkiem do wytwarzania nowych towarów i (lub) zastosowania nowych metod i sposobów produkcji.
Najbardziej rozpowszechnione kanały przepływu wiedzy technicznej:
licencje,
sprzedaż patentów,
consulting międzynarodowy,
korzystanie z zagranicznej literatury fachowej,
kształcenie studentów za granicą,
szkolenie pracowników za granicą lub przez zagranicznych specjalistów w kraju,
międzynarodowe konferencje, sympozja, itp.
międzynarodowa kooperacja przemysłowa (kooperacja w badaniach i pracach rozwojowych),
międzynarodowe inwestycje bezpośrednie i współpraca techniczna wewnątrz przedsiębiorstw transnarodowych,
handel międzynarodowy,
międzynarodowe targi i wystawy przemysłowe,
migracja ludności.
Przekaz technologii dzielimy na pionowy i poziomy. Pierwszy z nich, pionowy, jest zwany także pierwszym etapem innowacji. Polega na wdrażaniu oraz pierwszym zastosowaniu danej technologii. Drugi z nich, poziomy, nazywany jest także etapem dyfuzji. Polega on na upowszechnieniu się już zastosowanych rozwiązań.
BUDOWANIE GOSPODAREK OPARTYCH NA WIEDZY
Rola wiedzy i edukacji (kwalifikacji) jest obecnie nie do przecenienia - socjologowie mówią, że żyjemy w "społeczeństwie wiedzy", w którym najcenniejszym kapitałem są wiedza i umiejętności. Dlatego od wielu lat politycy europejscy mówią o budowaniu gospodarki opartej na wiedzy. Podkreślają, że niezmiernie ważne jest zwiększanie wydatków na badania naukowe i edukację, a także na nowe i nietypowe rozwiązania w gospodarce - innowacyjność. Cechy tej gospodarki:
-wiedza jako podstawowy czynnik wytwórczy;
-innowacje jako główny czynnik rozwoju i konkurencji;
-kluczowa rola badań naukowych;
-powszechny dostęp do globalnej sieci informacyjnej;
-ogólne podniesienie poziomu kultury i kreatywności.
MIĘDZYNARODOWY SYSTEM WALUTOWY można zdefiniować jako:
Zbiór przyjętych przez poszczególne kraje zasad funkcjonowania sfery monetarnej i kursu walutowego,
Zespół zasad, procedur, instrumentów i instytucji niezbędnych do wykonywania płatności międzynarodowych.
Najbardziej ogólny podział systemów walutowych:
Systemy oparte na kursach stałych - władze monetarne, poprzez system interwencji na rynku walutowym, utrzymują kurs walutowy na niezmienionym poziomie,
Systemy oparte na kursach płynnych - ich poziom zależy wyłącznie od wahań popytu i podaży na rynkach walutowych,
Systemy oparte na kursach pośrednich - są wypadkową dwóch powyższych: władze monetarne zezwalają na wahania kursu walutowego, jednocześnie zachowują możliwość interwencji na rynku walutowym, w sytuacji gdy kurs walutowy przekroczy poziom uznawany za odpowiedni.
Aby zaklasyfikować system walutowy danego kraju do określonej grupy, należy ustalić zbiór kryteriów, które o tym zadecydują. Stosuje się dwa rozwiązania:
klasyfikacja formalna - najprostsze i najczęściej stosowane rozwiązanie, oparte jest na oficjalnych komunikatach banku centralnego danego kraju,
klasyfikacja rzeczywista - bierze się pod uwagę nie tylko oficjalne oświadczenia władz monetarnych, lecz również rzeczywistą sytuację na rynku walutowym danego kraju (dane makroekonomiczne).
PRZEPŁYW KAPITAŁU W SKALI GLOBALNEJ.
Przez MIĘDZYNARODOWE PRZEPŁYWY KAPITAŁU rozumie się wszelkie ruchy kapitału, które swoje statystyczne odzwierciedlenie znajdują w bilansie obrotów gospodarczych z zagranicą i są ujmowane w rachunku bilansu płatniczego danego kraju.
Ruchy kapitału mogą wynikać z wielu powodów, m.in. z zakupu towarów i usług za granicą, udzielania lub otrzymywania zagranicznych kredytów handlowych i pożyczek finansowych, zakupu i sprzedaży zagranicznych papierów wartościowych, zakładania przedsiębiorstw w jednym kraju przez rezydentów drugiego kraju.
Ze względu na podmioty uczestniczące w międzynarodowym obrocie kapitałowym oraz motywy, którymi kierują się te podmioty, wyróżnia się przepływy kapitału:
W szerokim znaczeniu - zalicza się tu transakcje kapitałowe dokonywane przez bank centralny, który dokonuje eksportu lub importu kapitału nie z chęci osiągania zysku, lecz dla realizacji celów związanych z polityką gospodarczą państwa.
W wąskim znaczeniu - ruch kapitałowy podejmowany z motywem zysku przez podmioty gospodarcze inne niż bank centralny (banki komercyjne, przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe).
Ze względu na okres, na jaki następuje przywóz lub wywóz kapitału, ruchy kapitału dzieli się na:
Krótkoterminowe - jeżeli okres spłaty wywiezionego lub przywiezionego kapitału nie przekracza jednego roku, np. kredyty handlowe, krótkoterminowe lokaty na rynku walutowym, niektóre rodzaje kredytów finansowych,
Długoterminowe - jeżeli okres ten jest dłuższy niż jeden rok, np. długoterminowe kredyty i pożyczki udzielane lub otrzymywane z zagranicy, inwestycje w zagraniczne papiery wartościowe.
Ze względu na pochodzenie kapitału wyróżnia się kapitały:
Ze źródeł publicznych - zalicza się tu wszelkiego rodzaju agendy rządowe, budżety lokalne, budżety organizacji międzynarodowych. Kredyty udzielane z tych źródeł służą do realizacji celów regionalnych czy makroekonomicznych i są zazwyczaj korzystniejsze od tych udzielanych przez banki komercyjne,
Ze źródeł prywatnych - obejmuje wszelkie formy wywozu kapitału przez przedsiębiorstwa, banki komercyjne, osoby prywatne, a jego głównym celem jest chęć osiągnięcia zysku.
Ze względu na formę wywożonego kapitału wyróżnia się:
Lokaty na rynku walutowym - polegają na inwestowaniu kapitału za granicą w celu wykorzystania istniejących różnic w stopach procentowych i różnic kursowych w celu osiągnięcia zysku,
Kredyty handlowe - związane z wymianą towarową, mają na celu zwiększenie konkurencyjności danego kraju,
Kredyty finansowe - nie związane z zakupem towarów; kredyty udzielane przez banki, agendy rządowe czy organizacje międzynarodowe,
Inwestycje portfelowe - lokaty kapitału w zagraniczne papiery wartościowe (akcje i obligacje),
Inwestycje bezpośrednie - są to inwestycje dokonane w kraju innym niż kraj pochodzenia inwestora, polegają na ulokowaniu kapitału w przedsiębiorstwie zagranicznym, w celu uzyskania efektywnej kontroli zarządzania tym przedsiębiorstwem i osiągania z tego tytułu zysków (zakup udziałów w istniejących firmach zagranicznych, założenie nowej filii za granicą, nabycie majątku nieruchomego za granicą w celu rozszerzenia działalności). Inwestycje te podejmowane są w celu poszerzania rynków zbytu. Wśród innych czynników skłaniających do podejmowania inwestycji bezpośrednich są: możliwość zabezpieczenia się przed stratami z tytułu spadku kursu walut, dywersyfikacja ryzyka działalności przez zlokalizowanie jej w kilku krajach, obniżenie kosztów prowadzenia działalności (tańsza siła robocza, tanie źródła pozyskania surowców naturalnych), ulgi podatkowe i inne. Inwestycje typu greenfield - charakterystyczne dla krajów rozwijających się, inwestor zagraniczny buduje zakład od podstaw w innym kraju. W krajach rozwiniętych dominują inwestycje w postaci fuzji i przejęć, następują przez nabycie kontrolnego pakietu akcji przez jeden podmiot w drugim lub decyzję obu podmiotów połączeniu swojej działalności, przy czym podmioty te są zlokalizowane w różnych krajach.
ZWYCZAJE HANDLOWE, UZANSE, FORMUŁY HANDLOWE (INCOTERMS 2000). KONTAKT I TRANSAKCJE MIĘDZYNARODOWE.
ZWYCZAJ HANDLOWY - pewien rodzaj warunków prowadzenia współpracy międzynarodowej. Jest prawnie sformułowany i jest tradycyjną formą postępowania przy zawieraniu transakcji. Jednolity sposób interpretacji terminologii stosowanej w handlu. Najbardziej znane są zwyczaje morskie.
Zwyczaj handlowy - tradycyjna forma postępowania przy zawieraniu kontraktów, lub przyjęty jednolity sposób interpretacji terminologii stosowanej w handlu. Z formalno-prawnego punktu widzenia nie może on być sprzeczny z normami prawnymi, bezwzględnie obowiązującymi. Zwyczaje handlowe maja charakter względnie obowiązkowy tzn. uzupełniają postanowienie umowne, lecz nie mogą ich zmieniać, bo prawo zwyczajowe nie może być wyższe niż stanowione. Ponadto musza być odpowiednio jasne i znane stronom kontraktu, by mogły być stosowane. Najważniejsze są zwyczaje portowe, są podstawą uzansów.
UZANS - to taka kategoria prawna, taki zwyczaj handlowy, który jest oficjalnie potwierdzony przez wiaro dajną instytucję, najczęściej przez Międzynarodową Izbę Handlową (ICC), i ogłoszony przez nią. Można uzans uznać za zalecenie lub jako rodzaj obowiązku.
Formuły handlowe - typowe, najczęściej stosowane w praktyce kombinacje szczegółów zobowiązań umownych sprzedającego i kupującego w ramach umowy kupna-sprzedaży , przybierające formę pewnych skróconych określeń. Początkowo formuły handlowe miały charakter uzansów, które wykształciły się ze zwyczajów handlowych. Formuły handlowe określane są także jako baza ceny i baza dostawy. Baza ceny, gdyż wskazują na rozdział kosztów między eksportem i importem i określają koszty cenotwórcze. Baza dostawy, gdyż wskazuje miejsce przejścia odpowiedzialności i ryzyka eksportowego z eksportera na importera.
Incoterms 2000 zawierają wykładnie 13 formuł handlowych (podobnie jak wersje z 1990 r) podzielonych na cztery grupy (E, F, C i D), z których każda oznaczana jest trzyliterowym skrótem (pierwsze litery ich nazw angielskich). Formuły uszeregowane zostały w określonej kolejności w ten sposób, że pierwsza zawiera minimum (EXW), a ostatnia maksimum obowiazków sprzedającego (DDP). W każdej formule, zarówno obowiązki sprzedającego, jak i kupującego ujęte są w dziesięciu punktach, wzajemnie ze sobą korespondujących. Obowiązki sprzedającego są numerowane A1-A10, a obowiązki kupującego B1-B10. W ramach takiego ugrupowania wszystkie formuły można podzielić na: LOCO - sprzedający jest zobowiązany postawić towar do dyspozycji kupującego w miejscu jego powstania, lub w miejscu, gdzie towar znajduje się w momencie podpisania kontraktu (tzw. formuły miejsca), zalicza się tu formuły grupy E, FRANCO - strony kontraktu precyzują miejsce, do którego sprzedający musi dostarczyć towar na własny koszt i ryzyko, zalicza się tu formuły grupy F, C, D. Formuły INCOTERMS podzielone są na cztery zasadnicze grupy: GRUPA E - nakłada minimum obowiązków na sprzedającego, GRUPA F - sprzedający nie opłaca zasadniczych kosztów przewozu, GRUPA C - Umowę przewozu zawiera sprzedający. Są to tzw. formuły dwupunktowe, gdyż podział kosztów nie odbywa się w tym samym miejscu co podział ryzyka. Koszty głównego transportu ponosi eksporter, ale ryzyko związane z przewozem ponosi importer (kupujący). Sprzedający nie zobowiązuje się co do terminu przybycia towaru do miejsca przeznaczenia. Zobowiązuje się on jedynie do terminowego załadunku. Jest to tzw. grupa "na załadunek,
GRUPA D - Sprzedający ponosi koszty i ryzyka dostarczenia towaru do określonego miejsca przeznaczenia. Formuły tej grupy określa się mianem "na dostarczenie" zatem sprzedający odpowiada niejako za towar do chwili dostarczenia do miejsca przeznaczenia. Powinien zostać również określony termin dostarczenia.
Formuła FOB - formuła stosowana w handlu morskim i śródlądowym. Obowiązkiem sprzedającego jest dostarczenie towaru na statek. Umowę przywozu zawiera z armatorem na swój koszt kupujący. Przy tej formule - podobnie jak przy CFR i CIF - linia podziału ryzyka to linia nadburcia statku w porcie załadunku.
Formuła CIF - oznaczony port przeznaczenia, dotyczy transportu morskiego i śródlądowego; wykonanie dostawy przez eksportera - przyjęcie towaru przez importera następuje w chwili dostarczenia towaru na pokład statku w porcie załadunku. Tam importer akceptuje dostawę i przyjmuje dostawę od przewoźnika w oznaczonym porcie przewoźnika. Ryzyko związane z towarem przechodzi z eksportera na importera w chwili przejścia towaru przez nadburcie towaru. Ryzyko dotyczy utraty lub uszkodzenia towaru w transporcie
KONTRAKT przez prawników przypisany jest wyłącznie umowie handlowej, którą zawierają strony, gdzie są zawarte powinności, obowiązki prawne obu stron. Z kontraktu musi jednocześnie wynikać co należy do obu stron. Trzeba pokazać jakie są klauzule, elementy kontraktu. Może być np. kontrakt zdefiniowany np. FOB, tj. wg konkretnej formuły. Rodzaje kontraktów w kontaktach handlowych międzynarodowych: 1) swobodne - zawierane na warunkach ustalonych przez strony, jednak warunki te muszą być zawarte zgodnie z przepisami prawa. 2) typowe - zawierane w sposób zorganizowany - standardowe, zawierane w sposób zorganizowany, zawierane najczęściej na giełdach, aukcjach, przetargach, najczęściej na podstawie typowych wzorów, opracowanych przez różne instytucje. 3) wg. terminu dostawy: a) z natychmiastową dostawą - kontakty SPOT-owe, niezwłocznie dostarczone, w miarę możliwości, np. kontrakt na owoce zawarty dziś, będzie mógł być zrealizowany dopiero gdy będą plony. B) z terminem późniejszym - termin oznaczony według ustalonego kryterium. 4) wg. przedmiotu dostawy - według warunków, w jakich zostanie zidentyfikowany: Kontrakty, gdzie sprzedaje się na podstawie próbki - najczęściej przy wyrobach masowych, Sprzedaż według opisu - drewno, skóry, kauczuk, Sprzedaż według nazwy handlowej, marki. 5) wg. bazy, zawartości lub analizy - np. złoto (wg próbki)
TRANSAKCJA jest sekwencją uporządkowanych czynności, które służą realizacji określonego celu (zawarcie kontraktu). Jedną z tych czynności jest podpisywanie kontraktu. Transakcje dzieli się na: A) Importowe B) Eksportowe: barterowe - należność regulujemy w terminie ustalonym przez strony w formie „towar za towar” gotówkowe - zapłata bezzwłoczna lub w krótkim okresie w pieniądzu lub subsydiach kompensacyjne - należność rekompensujemy kredytowe - zapłata w terminie uzgodnionym między stronami rozliczne w dewizach (wolnodewizowe) switchowe - transakcje wzajemne w wyniku których mamy nierównowagę, mamy też waluty silne i słabe, polegają na sprzedaży wolnego salda kilingowego posiadanego na rachunku danego kraju w zamian za wolne dewizy lub towary z innego kraju, rozróżniamy switch towarowy i finansowy. wiązane - sprzedaż warunkowa
CYKL TRANSAKCJI EKSPORTOWEJ
A) Faza przygotowania transakcji-
1) ustalenie, w porozumieniu z krajowym dostawcą masy towarowej na eksport,
2) badanie rynków zbytu,
3) prowadzenie akcji akwizycyjnej,
4) oddziaływanie na dostawców krajowych w celu pobudzenia ich do dostosowania się do wymagań na określonych rynkach zbytu oraz do żądań nabywców,
5) sporządzenie kalkulacji eksportowej i powzięcie decyzji co do ceny i warunków sprzedaży,
6) opracowanie oferty eksportowej,
7) dodatkowe pertraktacje z zagranicznym odbiorcą,
8) ostateczny wybór odbiorcy, dokonany z punktu widzenia osoby kontrahenta i z punktu widzenia korzyści ekonomicznych wynikających z transakcji.
B)Faza z a w a r c i a transakcji-
1) negocjowanie,
2) sformułowanie i zawarcie kontraktu,
3) uzyskanie pozwolenia na wywóz,
4) udzielenie dyspozycji spedycyjno- transport owych,
5) udzielenie formalnego zamówienia krajowemu dostawcy,
6) trzymanie od niego potwierdzenia przyjęcia zamówienia do wykonania,
7) potwierdzenie zagranicznemu kontrahentowi przyjęcia zamówienia do wykonania.
C) Faza wykonania transakcji-
1)dopilnowanie terminowości wykonania zamówienia przez krajowego dostawcę,
2) dopilnowanie terminowego i prawidłowego wykonania zobowiązań umownych przez zagranicznego kontrahenta,
3) kontrola jakościowa towaru eksportowanego w toku jego produkcji,
4) zorganizowanie kontroli ilościowej i jakościowej oraz odbiorów stosownie do warunków umownych, wymagań zwyczajowych,
5) skompletowanie dokumentów potrzebnych do przedłożenia z a granicz nomu nabywcy, ich odpowiednie przygotowanie i przekazanie,
6) rozliczenie uczestników transakcji,
7) rozpatrzenie ewentualnych reklamacji,
8) przekazanie ewentualnej prowizji agentowi
9) uporządkowanie całej dokumentacji transakcji
Klasyczne założenie: W transakcji występuje pośrednik
Oferta (rozdz.7, str.120) → to wiążąca propozycja sprzedaży towaru lub/ i świadczenia usługi z jednoznacznym, precyzyjnym określeniem istotnych warunków przyszłej umowy kupna - sprzedaży. Ma ona charakter wiążący (pełna oferta), bez zobowiązań, oferta do wyczerpania zapasów. Powinien być sprecyzowany odbiorca towarów, jakość i ilość produktów . cena może być podana ale nie musi.
Rodzaje ofert.
I -: a) oferty wywołane, tzn. żądane przez określonego partnera handlowego, zainteresowanego nabyciem określonego towaru lub usługi - są składane na skutek zapytania ofertowego; b) oferty niewywołane - przesyłane przez składającego je, z jego inicjatywy w celu wywołania zainteresowania towarem lub usługą, czego efektem będzie złożenie formalnego zamówienia → są najczęściej stosowane.
II -: a) oferty ogólne, b) oferty szczegółowe
Istnieje tu pewna prawidłowość - oferty nie wywołane są najczęściej ofertami ogólnymi i nie są w nich zawarte wszystkie warunki . ulegają one uzupełnieniu w kolejnej fazie, gdy ofertobiorca prosi o dodatkowe wyjaśnienia i gdy odpowiadamy na dodatkowe jego zapytania.
Oferta wywołana powinna być szczegółowa w takim stopniu, w jakim, według naszego rozeznania ofertobiorca tego oczekuje.
W praktyce istnieje także pojęcie oferty uzupełniającej. Stanowi ona w zasadzie rozwinięcie, wzbogacenie lub dopełnienie złożonej wcześniej oferty ogólnej lub szczegółowej. Może być także efektem dodatkowego zapytania ofertobiorcy oferty szczegółowej, chcącego bliższego sprecyzowania lub uzupełnienia jej elementów. Oferta uzupełniająca może również aktualizować warunki oferty złożonej wcześniej.
III : 1) oferty warunkowe - zawierają warunek, od spełnienia którego uzależnione jest wejście w życie przyszłej umowy sprzedaży, brak tego rodzaju warunku oznacza, że oferta ma charakter bezwarunkowy, 2) oferty bezwarunkowe.
Elementy oferty: Strona tytułowa oferty powinna zawierać: logo firmy oferenta, nazwę oferowanego produktu lub usługi, oraz kilka słów mówiących o jego funkcji, tytuł, nazwę firmy, do której kierowane jest pismo, logo adresata. Strona druga powinna zawierać dane typowe dla każdej korespondencji, czyli datę, miejscowość, nazwę i adres oferenta, nazwę i adres adresata, imię i nazwisko osoby, do której pismo jest kierowane, a także funkcję jaką pełni, lub tytuł naukowy
KONKURENCYJNOŚĆ GOSPODARKI zdolność kraju do tworzenia większego bogactwa niż konkurenci na rynku światowym.
10 ZASAD KONKURENCYJNOŚCI WG MIĘDZYNARODOWEGO INSTYTUTU ROZWOJU ZARZĄDZANIA:
Stabilny i przejrzysty system legislacyjny.
Elastyczna struktura gospodarki.
Inwestycje w infrastrukturę.
Zwiększanie oszczędności ludności oraz narodowych inwestycji.
Promocja eksportu, przyciąganie inwestycji zagranicznych.
Przejrzystość funkcjonowania rządu i administracji.
Utrzymanie właściwych relacji między wysokością płac, produktywnością i opodatkowaniem.
Niwelowanie różnic społecznych i wzmacnianie klasy średniej.
Inwestycje w edukacji i kształcenie ustawiczne.
Czerpanie korzyści z procesów globalizacji.
INTEGRACJA GOSPODARCZA W SKALI EUROPEJSKIEJ I MIĘDZYNARODOWEJ, REGIONALIZACJA. INTERNACJONALIZACJA GOSPODARKI.
INTEGRACJA GOSPODARCZA jest to proces scalania (zespalania) gospodarek narodowych w jedną całość, który nie polega na mechanicznym dodawaniu potencjałów gospodarczych, lecz tworzenia nowych, o innych cechach społeczno - ekonomicznych.
ETAPY INTEGRACJI GOSPODARCZEJ:
I ETAP - Strefa Wolnego Handlu - oznacza przede wszystkim likwidację ceł i zniesienie ograniczeń ilościowych między określonymi państwami
II ETAP - Unia celna - znoszenie barier w przepływie towarów i ustanowienie wspólnej taryfy celnej oraz ujednolicenie polityki handlowej wobec partnerów zew.
III ETAP - Wspólny rynek - partnerzy zapewniają swobodę przepływu nie tylko towarów i usług, ale także czynników produkcji w postaci kapitałów i siły roboczej.
IV ETAP - Unia Walutowa -koordynacja lub unifikacja polityki walutowej krajów wchodzących w skład ugrupowania integracyjnego (strefa EURO).
V ETAP - Unia Ekonomiczna - koordynacja, unifikacja poszczególnych dziedzin polityki ekonomicznej dla celów ogólnych oraz w poszczególnych działach gospodarki.
VI ETAP - Unia Polityczna - wspólne prowadzenie polityki zewnętrznej i polityki bezpieczeństwa.
SZANSE WYNIKAJĄCE Z INTEGRACJI:
Szeroko rozumiany rozwój (w tym także cywilizacyjny),
wzrost poziomu życia (którego głównym czynnikiem jest praca) oraz wzrost dobrobytu,
sfera życia społecznego (bezpieczeństwo, porządek),
ZAGROŻENIA WYNIKAJĄCE Z INTEGRACJI (są konstytucyjnie unormowane):
problem z konsumpcją zobowiązań,
utrata tożsamości narodowej,
konsumpcja środków pomocowych może być kłopotliwa, tzn. za każde 1Euro musimy mieć 0,25 własnych wkładów,
spadek obszarów wymagających dofinansowania, w konsekwencji ich wolniejszy rozwój
w nowych warunkach społecznych będzie się ciężko odnaleźć (niewielka ilość ludzi znających języki obce).
REGION to jednostka terytorialna ulokowana bezpośrednio poniżej centralnego rządu, mająca własną reprezentację polityczną pochodzącą z wyborów. W ramach integracji europejskiej są to przede wszystkim regiony problemowe, etniczne, reliktowe, a szczególnie tzw. EUROREGIONY.
Euroregionalizacja, jako szczególna forma regionalizacji, jest procesem wyodrębniania się regionów.
Integracja w regionach przebiega na następujących płaszczyznach:
społecznej,
kulturalnej,
gospodarczej,
w dziedzinie ekologii,
w stukturach bezpieczeństwa,
w strukturach oświaty i nauki,
w strukturach organizacji pozarządowych,
innych doraźnych płaszczyznach celowych.
INTERNACJONALIZACJA jest to proces, który najprościej jest wykazać nie na podstawie gospodarki, ale na przykładzie przedsiębiorstwa. Jest to umiędzynarodowienie działalności przedsiębiorstwa. Odnosi się do całości, przepływu surowców naturalnych, półfabrykatów, gotowych wyrobów i usług, pieniędzy, pomysłów i myśli ludzi między państwami.
ETAPY INTERNACJONALIZACJI:
EKSPORT BEZPOŚREDNI - najniższy etap - umiędzynarodowienie towarów.
LICENCJE
FRANCHISING - umowna forma handlu polegająca na przekazaniu przez dawcę franchisingu zezwolenia do prowadzenia działalności handlowej przez biorcę franchisingu wg ustalonego programu sprzedaży zawierającego m.in. nazwę firmową, nazwy towarów, środki reklamy, cenę i ustaloną jakość.
JOINT VENTURE - jest sposobem wejścia na rynek obcego kraju, poprzez utworzenie przez inwestora zagranicznego wspólnego przedsięwzięcia z przedsiębiorstwem lokalnym.
ODDZIAŁ ZAGRANICZNY - reprezentacja, promocja i informacja za granicą za pomocą przedstawiciela za granicą.
ZAKŁAD PRODUKCJI ZAGRANICZNEJ
SPÓŁKA „CÓRKA” - najwyższy etap.
PROBLEMY GLOBALNE GOSPODARKI I GLOBALIZACJA GOSPODARKI (POZYTYWNE I NEGATYWNE EFEKTY)
Globalizacja to proces coraz bliższego, realnego scalania gospodarek narodowych, przejawiającego się w dynamicznym wzroście obrotów handlowych, międzynarodowych przepływów kapitałowych i usługowych, będący efektem rosnącej tendencji do traktowania przez coraz większą liczbę przedsiębiorstw całego świata jako rynku zbytu. Globalizacja powoduje zagrożenia i skutki negatywne.
Globalizacja według jej przeciwników, jest demontażem granic handlowych, który wywoła zagładę lokalnej produkcji. Bieda wzrośnie a nie zmaleje.
Ogólnie można stwierdzić, że na zagrożenia, które niesie ze sobą globalizacja w dużo większym stopniu narażone są kraje o niższym poziomie rozwoju. Im słabiej jest rozwinięta gospodarka narodowa, tym silniejszy jest na ogół wpływ impulsów negatywnych transmitowanych z otoczenia. Z kolei gospodarki strukturalne silne, dysponujące znacznym potencjałem rzeczowym i rezerwami walutowymi, działające sprawnie, najbardziej konkurencyjne na rynku światowym, i zdolne do dyktowania drugiej stronie zasad wymiany są ze zrozumiałych względów lepiej przygotowane do ograniczenia ujemnych następstw międzynarodowych współzależności.
W związku z czym można stwierdzić, że będzie to proces asymetryczny, gdzie pewne społeczeństwa skorzystają na nim, a inne niestety pozostaną w tyle.
Podstawowe problemy gospodarki światowej:
Problem demograficzny - problem ilości ludzi wiąże się z koniecznością ich zaspokojenia ich niezbędnych potrzeb: mieszkania, jedzenia, bezpieczeństwa. Idealna sytuacja jest wtedy, gdy liczba dzieci przypadająca na kobietę wynosi 2,1. Szybki przyrost ludności (Chiny, Indie, Indonezja; liczba dzieci przypadająca na kobietę w krajach Afryki oscyluje wokół 7) jest niebezpieczny, ale zbyt mała liczba narodzin (w Europie liczba dzieci przypadająca na kobietę wynosi 1,6 i ciągle spada) również nie jest dobra z punktu widzenia demografii.
Problem wyżywienia ludności - problem występuje z podziałem i nierównomiernym występowaniem urodzajności ziemi. Występują procesy zmniejszania powierzchni ziemi uprawnej z powodu np. zasolenia ziemi, erozji gleby, oddawania ziemi pod różne budowle, drogi. Obecnie mamy do czynienia z sytuacją, gdzie kraje rozwinięte ekonomicznie (25% ludności świata) wytwarzają 60% żywności. Produkcyjność pracy w rolnictwie krajów rozwiniętych jest 6-10 razy większa niż w krajach rozwijających się.
Problem surowców i energii - ich wyczerpywalność powoduje konieczność doskonalenia produkcji. Nowe wymagania związane z materiałochłonnością i energochłonnością materiałów i surowców, zmuszają producentów do oszczędności i recyklingu. Kryzys energetyczny powoduje konieczność korzystania z alternatywnych źródeł energii (słonecznej, geotermicznej).
Problemy środowiska naturalnego:
efekt cieplarniany przyczyniający się do wzrostu temperatury skorupy ziemskiej,
przesunięcie stref klimatycznych i roślinnych, zmiana rozkładu opadów,
powszechne skażenie roślinności,
dziura ozonowa,
skażenie wód i gleb,
niewłaściwa eksploatacja gleb, ich erozja i pustynnienie,
problem niszczenia i składowania odpadów przemysłowych, w tym toksycznych,
Problem wojny, pokoju i zbrojeń - jest to bardzo szeroki problem, na który składają się takie sprawy, jak:
zbudowanie globalnego, wzajemnego bezpieczeństwa państw i odejście od klasycznego podejścia - poszukiwania bezpieczeństwa pojedynczego państwa,
likwidacja broni jądrowej, zakaz jej produkcji, rozprzestrzeniania i doświadczeń z tą bronią,
zakaz produkcji, użycia i posiadania broni chemicznej,
dążność do rozwiązywania konfliktów tylko w sposób pokojowy, metodami politycznymi,
wyeliminowanie wojny, siły ze sfery stosunków międzynarodowych,
działalność na rzecz przygotowania społeczeństwa do życia w pokoju, wzajemnej tolerancji, pokojowego współżycia i współpracy.
Problem międzynarodowej przestępczości zorganizowanej (pranie pieniędzy, terroryzm, kradzieże dział sztuki, nielegalny handel bronią, handel żywym towarem, handel organami ludzkimi, nielegalny handel narkotykami, korupcja i przekupstwo działaczy społecznych oraz osób zaufania publicznego). W celu zwalczania fali przestępczości konieczne jest zacieśnianie współpracy międzynarodowej.
Problem konfliktów międzynarodowych - funkcjonowanie współczesnej społeczności międzynarodowej cechują różnice interesów, sprzeczności, konflikty. Mogą one zagrażać utrzymaniu międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Są również takie konflikty, które wpływają niekorzystnie na stosunki międzynarodowe, ale nie stanowią zagrożenia dla bezpieczeństwa międzynarodowego.