Fazy działania przedsiębiorstwa: 1)finansowanie; 2)zakup; 3)Magazynowanie śr. prod. 4)produkcja; 5)magazynowanie prod.; 6)sprzedaż; Produkcja: sortowanie, pakowanie, przechowywanie, transport, dystrybucja, sprzedaż, przetwórstwo.
Centrum logistyczne:1)usługi magazynowe i przech.; 2)usł. sterowania i pakowania; 3)transportowe wew. i zew. Prod. pod osłonami - max. areał uprawy przypadał na lata 80-te. potem gwałtowny spadek o połowę w 2000; Holandia 5,5tys.ha; Włochy 4,4; Hiszpania- 2,5.udział,prod. pod osłonami w całej prod. kwiaciarskiej spada w całej Europie. Kw. cięte to domena krajów południowych(Hiszpania, Włochy)koszty transp. doniczkow. są wyższe- impot zahamowany. Polska wyspecjaliz. się w uprawie anturium, domin. gat. we wszystk. krajach jest róża(u nas najdroższa), najwięcej produkujemy gerbery. Problem polskiego kwiaciarstwa wynika z małej skali prod.
Pow. gosp. w Europie: 73%- 250m2, 25%- 250-2500m2, 2%- powyżej 2500
Czynniki produkcji 1)ziemia(ma zdolność do reprodukcji, ograniczony- określona powierzchnia, w krajach rozwiniętych następuje zmniejszanie na 1M) Produktywność ziemi- jedn. wartościowa prod. globalnej z 1ha.(lub m2), Intensywn. prod. = praca+kapitał/ ziemia. Cechy ziemi: a)położenie(drogi); b)powierzchnia; c)rozdrobnienie. 2)praca; 3)kapitał(związany z wyposażeniem technicznym:budynki, narzędzia, sr. obrotowe) śr. trwałe: wart. poczatkowa, wart. bierna(odjęcie rat amotryz., od wart. początkow); wart. odtworzeniowa. koszt stanowiska pracy rośnie w miarę rozwoju kraju. śr. trwały - określamy go jako inwestycję.
Siła robocza w krajach unii: 80%usługi; 15-17% przemysł; 3-4%rolnictwo. stopa bezrobocia: b=B/Sr x 100; B bezrobotni; Sr- zasoby pracy; Im wyższy stopień kwalifikacji, tym wyższe bezrobocie, kwalifik. poprawiane są prze doszkalanie.
Popyt na pracę zależy od: 1)pracodawcy(człowieka tworzącego miejsca prcy); 2)popytu na dobra(im większy tym wieksza konsumpcja i większa możliwość zatrudnienia);
Rozmiary popytu na pracę określa: 1)podaż pracy i jej kwalifikacje; 2)struktura wytworzonych dóbr, usług i aktualny popyt na nie; 3)postęp techniczny,technologiczny, , organizacyjny i substytucja pracy w wyniku jej zastosowania; 4)zasoby kapitału konieczne do uruchomienia nowych miejsc pracy. Płaca to: cena pracy(koszt); dochód, który stanowi wynagrodzenie za pracę najemną. Funkcje płac: 1)dochodowa(wzrost płacy powinien być wyższy od innych czynników, jest warunkiem dobrobytu); 2)alokacyjna(różne zarobki w różnych miastach za to samo)3)motywacyjna; 4)społeczne; 5)stymulacyjna; 6)kosztowa(ceny produktów powinny rosnąć szybciej niż inne elem. składaj. się na koszty wyrobu produktu: energia, nawozy, płace). NEP=naturalny ekwiwalent płac-za 1h możemy zakupić określoną ilość towaru. Dochód osobisty- z zatrudnienia, z samozatrudnienia, z majątku(renta dzierżawna, zyski, % w wyniku alokacji), socjalny(emerytura, zasiłki, renta) Rodzaje płac: brutto, netto, realna(nominalna do kosztów utrzymania). Bezrobocie: 1)jawne(rejestrowane, ujete w statystykę); 2)ukryte(w rolnictwie, gdzie zasoby pracy są większe niż ich wykorzystanie); 3)frekcyjne=krótkookresowe; 4)przymusowe(poszukujący pracy nie może jej znaleźć); 5)koniunkturalne(spadek koniunktury); 6)strukturalne(powstaje, gdy struktura prod. w niektórych gałęziach gosp. nie dostos. się do potrzeb rynku) Przeciwdziałanie bezrobociu: 1)stymulacja wzrostu popytu konsumpcyjnego, inwestycyjnego; 2)oddziaływanie przez rząd na zmiany strukturalne w gospodarce - prywatyzacja; 3)wspieranie nowych, przyszłościowych kierunków działalności i zawodów(kredyty, podatki, doradztwo); 4)zwiększenie eksportu i optymalizacja importu; 5)rozwój budownictwa mieszkaniowego powoduje zwiększenie zatrudnienia i mobilność siły roboczej- przemiesczanie się pracy; 6)lepsze wykorzystanie zdolności wytwórczych; 7)zwiększenie aktywności bezrobotnych(sys. zasiłków, prace interwencyjne, roboty publiczne, szkolenia, doradztwo) Cechy prod. ogrodn.:sezonowość, przymusowe bezrobocie, budowanie przechowlni, szklarni. Wydajność pracy-ile kg, szt. jest prod. w ciągu 1h, jaką wyd. ma pracownik. Zwiekszanie wydajn. pracy: 1)Postęp biologiczny; 2)postęp techniczno-technolog, związany z technol. uprawy; 3)zwiększenie skali produkcji; 4)postęp organizacyjny, bezinwestycyjny-poprawa org. pracy; 5)wzrost kwalifikacji pracowników. Sposoby gospodarowania: 1) Maksymalizacja dochodu roln.-przez max. prod., która musi być większa od kosztów. zwiększenie nakładów pracy zwiększa produktywność. Etapy intensyfikacji: intens. pracy i kapitału; mechanizacja; automatyzacja. 2)specjalizacja- elimin. lub ogranicz. jednej produk. na rzecz innej. Ograniczenie do 1 produktu. Ilościowo praca się zmniejsza, ale jakościowo- zwiększa. Przyrost nakładów =przyrost produkcji. Zalety: polepszenie jakości; większa skala prod, mniejsze koszty jednostkowe produktu; zwiększenie wydajn. srodk. trwałych, pewnoć odbioru, sprzedaży. Wady: ryzyko monokultury; większe szczyty zatrudnienia; ryzyko handlowe związane z klęskami żywiołowymi. koncentracja prod.- na stosunkowo małej powierzchni duża liczba obszarów uprawnych jednego gat. formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw: 1)spółka cywilna- patnerzy mają jeden cel, wnoszą konkretne wkłady pieniężne, służy do zwiększania zysków lub zmniejszania wydatków, musi mieć cel gospodarczy, najprostsza forma organizacji. 2) sp. komandytowa -charakt. dla tych, co nie mają kapitału, a mają pomysł i wiedzę; 3)sp. Z O.O.- określenie siedziby, przedmiot działalności, czas trwania, wys. kapitału, ilość i wys. wkładów, podmiot wkałdu niepieniężnego i osobę wspólnika wnoszącego wkład, ilość i wys. wkł. przyznawanych w zamian za udziały, szczególne korzyści przyznawane wspólnikom i szczeg. obowiazki wobec spółki, jeśli takie ustalono. Organami sp. jest wolne zgromadzenie, rada nadzorcza i zarząd sp. Podmiot może wnosić aport - przedmiot, nie pieniądze. zbyt udziałów za wiedzą wspólników, nikt nie powołany nie może wejść do sp. Odpowiedzialność ogranicza się do wys. wkładów, wzrost kapitału może się odbyć przez dodatkowe wpłaty uczestników sp.. kapitał jest zwiększany aby uzyskać większe kredyty, zyski i straty są prop. do wkładu uczestnika. 4)sp. akcyjna przedsiębiorstwo zawierające anonimowe zjednoczenie kapitałów, sp.kapitałowa, uczestnicy - bezimienni, biora w niej udział tylko przez wkłady finansowe, majątek dzieli się na akcje(akcja- prawo posiadania, podział kapitału, jego rozdrobnienie, kapitał nie może być wypowiedziany, może być sprzedany, może być w obrocie papierów wartościowych, jeśli sp.ma zyski i chce pokryć działalność, to emituje nowe akcje, zaczyna obracac kapitałem, podział akcji:imienne, na okaziciela, uprzywilejowane-przysługują im dodatkowe prawa, np. do podziału zysku, prawa głosu; nieuprzywilejowane) Dywidenda podział zysku, podejmowany na walnym zgromadzeniu- ile zysku przypada na 1 akcję. W Polsce giełdy mają char. spekulac. Sp akcyjna kieruje zarząd, ponosi odpowiedzialność, podejmuje decyzje, poza tym jest rada nadzorcza, walne zgromadzenie, ma najlepsze możliwości pozyskania kapitału, często akcjonariusze to banki. 5)zrzeszenia prod. i branżowe dobrowolne i niezależne, społeczne zrzeszenia chroniące grupę rolników, działa na szczeblu państwowym; 6)spółdzielczość cel to stworzenie rozwoju prod. członków przez umożliwienie zbytu produktów, zakupu sr, prod, Spełnia rolę agenta wobec swoich członków, nie jest zainteresowana zyskiem, przyjmuje rozliczenie, realizuje zasadę samorealizowania poprzez wkłady pieniężne i określenie funduszu, np. f. ryzyka. broni się przed obcym kapitałem, zabezpiecza interesy rolnika., powstające nadwyżki są sprzedawane- zyski. Każdy z członków jest rozliczany= zysk. Zyski mogą być przeznaczone na rozwój lub do własnego użytku. Własność spółdzielcza jest wspólna, majątek jest niepodzielny, nie można go sprzedać(zgoda wszystkich), na szczycie jest walne zgromadzenie są też rada nadzorcza i zarząd. Spółdzielnia może się rozwiązać, a majątek jest rozdzielany na inne cele. Źródła kapitału: 1)własny; 2)obcy. 1) Własny-może być w postaci wkładów pieniężnych lub aport majątkowy. Z zysku wypracowanego dostajemy kapitał - pieniądz wprowadzamy w obieg. 2)obca: banki. a)NBP-Bank centralny- prowadzi politykę pieniężną, obsługuje budżet, reguluje obig pieniądza w kraju, decyduje o kursach walut, reprezentuje Polske w miedzynar. instytucjach bankowych, sprawuje nadzór nad innymi bankami; b)banki komercyjne- prowadzą działalność depozytową i kredytową, prowadzą rachunki, dokonują rozliczeń, prowadzą usługi pośrednie(rozl. bezgot, leasing, factoring, doradztwo finansowe) Formy własności banków1)publiczne; 2)prywatne(sp. akcyjne, banki zagraniczne) 3)spółdzielcze(BGŻ, banki regionalne) prywatyzacja banków państwowych: 1) przekształcenie w 1-osobową spółkę Skarbu Państwa. 2)udostępnienie akcji do publicznej sprzedaży wg: 1/3 inwestor strategiczny, 1/3 pozostali inwestorzy, 1/3 własność SP. Gwarancje: SP pełne zabezp. ulokow. wkładów na wypadek ogłoszenia bankructwa, gwarancje depozytów do pewnej wysokości. Polski sys. bankowy jest:1)niski %koncentracji kapitału - polskie banki kontrolują 50% sektora bankowego; 2)niski poziom kapitalizacji- na 1000 banków światowych jest tylko 3 polskie(BH, PKOBP, PKOSA); 3)mało sprawny sys. bankowy-długi okres oczekiwania na kredyt; 4)niska moc kredytowa. Zaciąganie pożyczki zależy od: czasu zaciągania, stopy procentowej, zabezpieczenia odzyskania pieniędzy. przed wzieciem pozyczki zostaje podpisana umowa kredytowa: kwota kredytu, termin splaty i ewent. okres karencji, oprocentowanie, zakres uprawnień banku związanych z wykorzystaniem udzielonego kredytu i zabezpieczeniem jego zwrotu, termin postawienia srodków pienieznych do dyspozycji kredytobiorcy(uruchomienie kredytu). Gwarancje udzielenia kredytu: sensownie określony cel, udokumentowany stan majątkowy pozyczkobiorcy i wspólników, wyniki finansowe za okres 3 lat, deklaracje podatkowe, sprawozdanie finansowe, przedstawienie kosztów i dotychczasowego sposobu finansowania, informacja o udziale srodków własnych. Rodzaje zabezpieczeń kredytowych: 1)kaucja-kredytobiorca dysponuje walorami, których nie ma ochoty sprzedawać i deponuje je w banku; 2)zastaw- ustanawia się na wszystkich rzeczach ruchomych; 3)poręczenie- stos. najczęściej, osoba lub firma gwarantuje spłatę kredytu, gdyby dłużnik nie wywiązał się ze swojego zobowiązania(forma wekslowa); 4)Cesja przyszłych wierzytelności, np. w przyp. długotermin. umów; 5)hipoteka- tradycyjna forma zabezpieczenia na nieruchomościach, związane z domem lub gruntem, lokalem mieszkalnym. Ta nieruchomość ma założoną księgę wieczystą, do niej konkretnie przypisaną. Hipoteka umowna- dobrowolna; hipoteka przymusowe-bez względu na wolę właściciela, uzyskana na mocy sądu, hip. kaucyjna- jest częścią zabezpieczenia kredytu. Księgi wieczyste są 1)powszechne- zakładane na każdą nieruchomość; 2)jawne- każdy ma możliwość przejrzenia pod nadzorem pracownika sądowego; 3)odzielne dla każdej nieruchomości. Oprocentowanie- cena kredytu; Stopa procentowa - koszt kredytu. Rodzaje kredytów: 1)na środki obrotowe(na cele specjalne, sezonowe, odnawialne), szybki kredyt na konkretny czas, kredyty nawozowe(rolnictwo) brane wiosną, spłacane jesienią, kredyty odnawialne - na bieżące potrzeby. 2)akredytywa- dokument bankowy umożliwiający dokonanie zakupów bez pieniędzy,typ weksla.; 3)kredyty długookresowe: a-terminowe na określony termin, max. 7-10 lat, b-budowlanewypłacane w miarę postępu prac, klient nie widzi pieniędzy; c- hipoteczny zabezpieczeniem jest hipoteka. 4)leasing- alternatywny sposób akumulacji i finansowania śr. trwałych; 5)franchising - dwustronna umowa licencyjna, jedna strona sprzedaje towar, usługe, druga wykorzystuje to za pewną opłatą. Inne możliwości otrzymania pożyczek: instytucje ubezpieczeniowe; agencje(AMRR)dopłaty do kredytów na określone cele; dostawcy-płacenie za towar po określonym czasie; inni kredytodawcy, np. przedpłaty dla klientów, obrót dywidendami; factoring- wyspecjalizowana spółka, która odkupuje należność od różnych podmiotów, te należności reguluje za co pobiera odpowiednie wynagrodzenie. Zalety obcego finans.: nie ma wpływu na dane pieniądze i nie może ich kontrolować; odsetki od kapitału obcego traktowane są jako wydatki - zmniejszają opodatkowanie. Wady: wzrost kosztów poprzez odsetki; gwarancja zabezpieczenia dla wierzycieli. Na giełdzie: akcje obligacje, certyfikaty. Akcje mogą być notowane na 3 rynkach:1)podstawowy-dla dużych firm(min. inwest. 65mln, posiadające min. 500 akcjonariuszy, spółka musi przedstawić wyniki finansowe z 3 ostatnich lat)Tu także notuje się NIF; 2)równoległy- dla firm min 22 mln, 300 akcj, wyniki z 2 lat; 3)wolny-dla pozostałych firm, wyniki co rok Obligacje wypuszczane przez państwo lub firmę. Mogą być o zmiennym oprocentowaniu(wg inflacji)lub stałym; Indeksy- są wskaźnikami koniunktury, np. WIG- obliczany z ceny na rynku podstawowym, WIG20- największych 20 spółek, NFI-na podst. 14 narodowych funduszy inwestycyjnych. NFI- instytucje zbiorowego lokowania kapitału(każdy), uczestnictwo polega na kupieniu jednostki uczestnictwa. O skali ryzyka i zysków decyduje skład portfela TNF, połowę portfela mogą stanowić akcje lub obligacje. Koszty-cena skupu, hurtowa, detaliczna. Na cenę składa się koszt produkcji, marża(zysk producenta), marża hurtownika, m. detalisty. Kalkulacje- 1)po tym, jak jest już produkt, wymiar rejestracyjny; 2)prediminażowe=przedwstępne; 3)bieżące- robione w toku procesu produkcji. Fazy związane z produkcją zwiększające koszty: produkcyjna, zbioru, przygotowania do sprzedaży. Fazy cyklu zycia produktu: projektowanie rozwoju-wys. koszty badań i rozwoju, brak kosztów prod; wprowadzanie na rynek-jednostkowe koszty prod, wys. reklamy; wzrost-spadek kosztów jednostkowych; stabilizacja kostów jednostkowych; likwidacja- brak kosztów produkcji, kosty likwidacji.Koszty zmienne decyduja o wyniku finansowym, Wzrost kosztów stałych: z powodu zastąpienia siły roboczej mechaniczną; skracanie wykorzystania maszyn-nowe lepsze, wydajniejsze; nasilająca sie konkurencja zmuszająca do badań poszukiwań; podwyższenie kosztów płac o charakt. stałym; wzrost kosztów stałych sprzedaży. Sposób obliczania dochodu rolniczego: wart. prod., koszty bezpośrednie, nadwyżka bezpośrednia, koszty pośrednie reczywiste, dochód rolniczy brutto, amortyz, doch. roln. netto, opłata pracy własnej, dochód z kapitału i zarządznia, koszt kapitału operacyjnego, koszt trwałego kapitału nie związanego z ziemia, koszt ziemi. Zalety polskiego rolnictwa: 1)duże zasoby ziemi; 2)niskie koszty pracy rolników; 3)wyzsza ekologicznie jakość produktów; 4)młody wiek polskich rolnikow. wady polskiego rolnictwa: 1)wysokie zatrudnienie w rolnictwie; 2)przewaga gospodarstw małych; 3)trudna sytacja finansowa gosp. rolnych; 4)słabo rozwinieta sieć drogowa kanalizacyjna; 5)mało ludzi wykształconych na wsi; 6)istotnie ograniczony popyt na produkty rolne, to hamuje produkcje i zmniejsza dochody rolnika. Sznse dla pols. roln. po wejsciu do unii: 1)dostęp do największego rynku zywnosci; 2)wzrost eksportu rolnego; 3)poprawa i stabilizacja ekonomicznych warunków produkcji; 4)zwieksenie dochodów rolników dzięki wzrostowi cen; 5)objecie polskich rolników wsparciem z budżetu unii; 6)wpływ na decyzje dotyczace wspólnej polityki rolnej; 7)ułatwiony import nowoczesnych technologii; 8)napływ inwestorów. Dostosowanie polskiego rolnictwa do wymogów unii: 1)przyspieszenie koncentracji produkcji i specjalizacji gospodarstw; 2)podniesienie jakości produkcji; 3)unowocześnienie prod. i przetwórstwa; 4)tworzenie miejsc pracy na wsi poza rolnictwem; 5)wzrost wydajności pracy; 6)rozwój organizacji producentów rolnych; 7)rozbudowa rynków hurtowych oraz giełd; 8)informowanie o polityce rolnej UE; 9)poznawanie przez rolników wspólnej polityki rolnej; 10)szkolenie w zakresie przedsiębiorczości; 11) przyuczanie do zawodów pozarolniczych. zagrożenia: 1)trudne warunki dostosowania rolnictwa w okresie reform całej gosp. narodowej; 2)wielkie koszty unowocześniania rolnictwa; 3)trudności w dostosowaniu rynku rolnego do skomplikowanych regulacji UE; 4)utrata części rynku krajowego na rzecz producentów z innych krajów członkowskich; 5)konieczność przestrzegania norm i przepisów związanych z jakością żywności; 6)ograniczenie wielkości produkcji niektórych towarów. Najwięksi odbiorcy polskich art. roln: Niemcy(40%), Włochy(15%), Holandia(13%), Dania, Francja. Najwieksi dostawcy: Niemcy, Dania, Francja, Hiszpania, Holandia. zasady wspólnej polityki rolnej:1)swobodny przepływ produktów rolnych miedzy państwami UE; 2)Pierszeństwo prod. roln. krajów 15-ki na wspólnym rynku; 3)wspólne finansowanie polityki rolnej. cele wspólnej pol. roln.:1)zapewnienie rolnikom godziwych war. zycie; 2)zwiekszenie wydajności rolnictwa; 3)wspieranie postępu technicznego; 4)ochrona rynku rolnego przed wstrząsami gospodarki