Marzena Derbin

Beata Czajkowska

MU Ekonomia

Rozwój wsi i rolnictwa

1. Działy specjalne produkcji rolnej

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych jako jedno ze źródeł przychodów wymienia działy specjalne produkcji rolnej, do których zalicza się:

• uprawy roślin w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych;

• uprawy grzybów i ich grzybni;

• uprawy roślin in vitro;

• fermową hodowlę i chów drobiu rzeźnego i nieśnego;

• wylęgarnie drobiu;

• hodowlę oraz chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych;

• hodowlę dżdżownic, hodowlę entomofagów, hodowlę jedwabników;

• prowadzenie pasiek;

• oraz chów innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym.

Ze względu na wielkość produkcji nie zalicza się do działów specjalnych, między innymi:

• upraw roślin w szklarniach ogrzewanych i nieogrzewanych na powierzchni nieprzekraczającej 25 m2;

• upraw roślin w tunelach foliowych ogrzewanych na powierzchni do 50 m2;

• upraw roślin w tunelach nieogrzewanych — bez ograniczeń;

• upraw grzybów, o powierzchni do 25 m2;

• pasiek, jeżeli ich liczba nie przekracza 50 rodzin.

2. Opodatkowanie

Działalność rolnicza nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Jedynym wyjątkiem są działy specjalne produkcji rolnej.

Producenci rolni, jako osoby fizyczne prowadzące działalność rolniczą w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej, mogą wybrać jeden z dwóch sposobów opodatkowania, stosownie do tego, co zostanie przyjęte za podstawę wyliczenia podatku od tej działalności.

Podstawą opodatkowania może być:

• dochód rzeczywisty — ustalony na podstawie prowadzonej ewidencji zdarzeń gospodarczych w postaci ksiąg podatkowych;

• dochód szacunkowy — ustalony przez urząd skarbowy na podstawie przeciętnej, prawdopodobnej dochodowości określonego rodzaju produkcji i jej rozmiarów.

Tabela: Rozmiary i rodzaje wybranych działów specjalnych produkcji rolnej oraz normy szacunkowe dochodu rocznego

Źródło: rozporządzenie ministra finansów z 11.10.2004 r., w sprawie norm szacunkowych dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej

Właściciel gospodarstwa rolnego, który prowadzi uprawy zaliczane do działów specjalnych, płaci równocześnie dwa podatki

— od gruntów podatek rolny

— podatek dochodowy. Odmienny jest w obu przypadkach przedmiot opodatkowania, przy podatku rolnym — fakt posiadania gospodarstwa rolnego, zaś w podatku dochodowym — uzyskany dochód z działalności.

Do 30 listopada podatnicy, którzy osiągają dochody z działów specjalnych produkcji rolnej, są obowiązani złożyć urzędowi skarbowemu deklaracje PIT-6 o rodzajach i rozmiarach zamierzonej produkcji w roku następnym.

Jeżeli dochód z działów specjalnych produkcji rolnej będzie ustalany na podstawie ksiąg podatkowych, podatnicy składają ponadto urzędowi skarbowemu w ww. terminie informację o zamiarze zaprowadzenia księgi przychodów i rozchodów (księgi rachunkowej).

W przypadku zaś rozpoczęcia prowadzenia działów specjalnych w ciągu roku podatnicy są obowiązani zawiadomić właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie siedmiu dni o rozpoczęciu w ciągu roku podatkowego prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej. Podatnicy ci składają deklaracje PIT-6, o rodzajach i rozmiarach zamierzonej produkcji w tym roku.

Złożenie deklaracji o rodzajach i rozmiarach zamierzonej produkcji PIT-6 wszczyna postępowanie w sprawie wymiaru zaliczek na podatek dochodowy od dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej zarówno w sytuacji, gdy podatnik zadecyduje, że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej będzie ustalał przy zastosowaniu norm szacunkowych, jak i w sytuacji, gdy będzie go ustalał w oparciu o księgi.

Prowadzący działy specjalne produkcji rolnej i ustalający dochód czy to na podstawie ksiąg podatkowych, czy to w oparciu o normy szacunkowe zawsze będzie zobowiązany do odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy.

Określenie zaliczek na podatek dochodowy dokonuje urząd skarbowy. Organ podatkowy, któremu podlega podatnik wydaje decyzję w sprawie zaliczek na podatek dochodowy, w zależności od rodzaju i rozmiarów produkcji.

Zakres informacji zawarty w deklaracji do wymiaru zaliczek podatku dochodowego od działów specjalnych produkcji rolnej (PIT-6) obejmuje:

• dane adresowe i ewidencyjne podatnika,

• miejsce prowadzenia działów specjalnych (w jednym druku można wskazać trzy miejsca),

• szczegółowy wykaz działów specjalnych, z uwzględnieniem rodzajów i rozmiarów produkcji oraz oznaczeniem kodowym (oznaczenia kodowe zawiera druk deklaracji),

• podpis podatnika. Na podstawie takiej deklaracji urząd skarbowy wprowadza normy szacunkowe dochodu rocznego obowiązujące w danym roku i ustala przewidywany dochód do opodatkowania.

3. Ubezpieczenie

Począwszy od 2 maja 2004 r., zgodnie z nowymi zapisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, za działy specjalne produkcji rolnej, uzasadniające objęcie ubezpieczeniem społecznym rolników, uznaje się następujące rodzaje oraz rozmiary upraw i produkcji:

1. Uprawy roślin ozdobnych i pozostałych w szklarniach ogrzewanych powyżej 100 m2

2. Uprawy w szklarniach nie ogrzewanych powyżej 100 m2

3. Uprawy roślin ozdobnych i pozostałych w tunelach foliowych ogrzewanych powyżej 200 m2

4. Uprawy grzybów i ich grzybni - powyżej 100 m2 powierzchni uprawowej

5. Drób rzeźny:

• kurczęta - powyżej 1000 szt. (w skali roku)

• gęsi - powyżej 500 szt. (w skali roku)

• kaczki - powyżej 500 szt. (w skali roku)

• indyki - powyżej 500 szt. (w skali roku)

• strusie - powyżej 20 szt. (w skali roku)

6. Drób nieśny:

• kury nieśne (w stadzie reprodukcyjnym) - powyżej 2.000 szt. (w skali roku)

• gęsi (w stadzie reprodukcyjnym) - powyżej 200 szt. (w skali roku)

• kaczki (w stadzie reprodukcyjnym) - powyżej 500 szt. (w skali roku)

• indyki (w stadzie reprodukcyjnym) - powyżej 500 szt. (w skali roku)

• kury (produkcja jaj konsumpcyjnych) - powyżej 1.000 szt. (w skali roku)

• strusie (w stadzie reprodukcyjnym) - powyżej 6 szt. (w skali roku)

7. Zakłady wylęgu drobiu (zdolność produkcyjna - liczba jaj):

• kurczęta - powyżej 3.000 szt.

• gęsi - powyżej 3.000 szt.

• kaczki - powyżej 3.000 szt.

• indyki - powyżej 3.000 szt.

• strusie - powyżej 50 szt.

8. Zwierzęta futerkowe - powyżej 50 szt. samic stada podstawowego:

• lisy i jenoty

• norki

• tchórzofretki

• powyżej 1.000 szt. (w skali roku)

• strusie (w stadzie reprodukcyjnym) - powyże szynszyle

• nutrie

• króliki

9. Pasieki powyżej 80 rodzin

10. Hodowla i chów świń poza gospodarstwem rolnym powyżej 100 szt.

Osoba zgłaszająca się do ubezpieczenia społecznego rolników w związku z rozpoczęciem prowadzenia działu specjalnego produkcji rolnej oraz do ubezpieczenia zdrowotnego, jest obowiązana przedłożyć zaświadczenie organu podatkowego o rodzaju i rozmiarach prowadzonej produkcji oraz o wysokości zadeklarowanego dochodu z tego tytułu.

Osoby dotychczas podlegające ubezpieczeniu społecznemu rolników, prowadzące dział specjalny produkcji rolnej, podlegają z tego tytułu ubezpieczeniu społecznemu rolników, jeżeli rodzaj i rozmiar prowadzonej produkcji jest działem specjalnym w rozumieniu aktualnie obowiązujących przepisów

Wszystkie osoby podlegające ubezpieczeniu społecznemu rolników z tytułu prowadzenia działów specjalnych powinny corocznie dostarczać Kasie zaświadczenia o rozmiarach i rodzaju produkcji.

Do celów wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, osoby te winne dostarczyć do dnia 31 stycznia każdego roku oświadczenie o przewidywanym dochodzie z prowadzonej działalności w zakresie działów specjalnych. Do oświadczenia należy dołączyć odpis decyzji naczelnika urzędu skarbowego, wydanej na podstawie deklaracji o rodzajach i rozmiarach zamierzonej produkcji lub o wysokości przewidywanego dochodu w roku następnym.  

Rolnicy prowadzący działalność, która została uznana za dział specjalny produkcji rolnej, o ile nie podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu i nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty, podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu rolników i są obowiązani do opłacania składek na to ubezpieczenie na takich samych zasadach, jak rolnicy prowadzący gospodarstwo rolne. Podlegając ubezpieczeniu społecznemu rolników - rolnicy prowadzący działy specjalne mogą ubiegać się o wszystkie świadczenia, jakie przewidują przepisy ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, w tym o emeryturę rolniczą.

Emeryturę rolniczą może otrzymać rolnik prowadzący działy specjalne, który:

1. osiągnął wiek 60 lat, jeżeli rolnikiem jest kobieta i 65 lat, jeżeli rolnikiem jest mężczyzna,

2. podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 100 kwartałów.

2