Wykład 10-12 (2).

Rodzina i dziecko
w pierwszych trzech latach życia

(źródło: Małgorzata Ohme, 2008)

Wykład dotyczy okresu niemowlęcego (do ukończenia 1. roku życia) oraz okresu poniemowlęcego (2. i 3. rok życia). Razem te dwa okresy nazywa się „wczesnym dzieciństwem”. W pierwszej fazie wczesnego dzieciństwa najważniejszym ZADANIEM tak dla dziecka, jak i dla opiekującej się nim osoby, jest wytworzenie dobrej, mocnej, pozytywnej więzi, która łącząc dziecko z tą osoba będzie mu przez długie lata życia dawała poczucie bezpieczeństwa. Ta więź to podstawa, fundament całej wielkiej budowli, jaką jest dalsze życie dziecka.

Każde dziecko dąży do samodzielności, do niezależności od innych osób.

Potrzebuje tego, aby mogło prawidłowo się rozwijać.

Nawet - jeśli zawsze będzie potrzebować fizycznej pomocy ze strony innych ludzi - musi czuć się odrębną od innych ludzi istotą.

Przypadek z „wielkiego świata”

Zanim przyszła na świat, wiadomo było, że przejmie jeden z największych domów mody na świecie. Że będzie piękną, wysoką i szczupłą dziewczynką. By lepiej rozumiała świat, w jakim ma się obracać, dobrze, by na początku była tez modelką. Jako dwumiesięczne dziecko była na swoim pierwszym pokazie mody. To nic, że dziecko okazało się pulchną szatynką, nieśmiałą i raczej nie zainteresowaną światem mody. Mała księżniczka miała decydujący głos w najważniejszych decyzjach i przygniatającą presję i odpowiedzialność. Dziś dziewczynka ma 20 lat i jedyne, co je pozostało to anoreksja. Nie wiadomo, czy uda się jej wygrać tę walkę. Nie wiadomo, czy chce ją wygrać…

Zagrożeniem może się okazać przypisywanie dziecku roli, którą musi spełnić w rodzinie. Jest to szczególnie zagrażające w sytuacji, gdy kontakty między rodzicami nie są bliskie i ciepłe, i matka lub ojciec szukają w dziecku źródła zaspakajania swoich potrzeb bliskości, czułości, bycia kochanym. Dziecko staje się też czasami obiektem „przeniesienia” potrzeb rodziców związanych z ich aspiracjami zawodowymi, niespełnionymi planami życiowymi - wtedy na dziecko nakłada się wiele oczekiwań co do jego sukcesów i „ponadprzeciętnego” rozwoju. Taka sytuacja jest źródłem wielu napięć, gdy dziecko nie spełnia pokładanych w nim nadziei.

Rozwój społeczny dziecka do końca trzeciego roku życia

Okres życia	Zadania rozwojowe	Zachowania dziecka
Okres bezpośrednio po porodzie	uregulowanie podstawowych procesów biologicznych: sen, jedzenie, wydalanie	dziecko uczy się rytmu dnia i nocy - przedłużony sen w nocy, w ciągu dnia drzemki
		zharmonizowanie zachowania dziecka z wymaganiami otoczenia	dziecko dopasowuje swój rytm funkcjonowania do rodziców, jeśli wolą oni chodzić spać później i wstawać później, dziecko uczy się zasypiania i budzenia w tych porach
	Od dwóch miesięcy wzwyż	dziecko kieruje coraz więcej uwagi na świat zewnętrzny (szczególnie na innych ludzi)	dziecko rozgląda się wokół siebie, zatrzymuje wzrok na niektórych najbardziej interesujących (czyli o wyrazistych kolorach, kształtach) przedmiotach
		dziecko rozwija gotowość do wchodzenia z ludźmi w kontakt typu twarzą w twarz	dziecko na dłużej skupia wzrok na twarzach innych ludzi, twarze są dla niego najbardziej interesującym elementem otoczenia
	Od pięciu miesięcy wzwyż	przesunięcie uwagi z ludzi na przedmioty (zwiększona możliwość manipulacji)	dziecko częściej przygląda się przedmiotom, dawanym mu do rączki lub znajdującym się wokół; coraz lepiej chwyta przedmioty
		kontakty częściej zachodzą „wokół” przedmiotów	w kontakt z dzieckiem włączane są różne przedmioty: zabawka, butelka, łyżeczka
		podzielanie wspólnego przedmiotu zainteresowania (dziecko - przedmiot - dorosły)	dziecko siedząc na foteliku, zrzuca łyżeczkę na ziemię, obserwując reakcję rodzica - rodzic podnosi łyżeczkę, a dziecko znów zrzuca
	Od ośmiu miesięcy wzwyż	pojawia się zdolność do uwzględniania w działaniu dziecka różnych elementów otoczenia w tym samym czasie	dziecko może jednocześnie bawić się dwoma przedmiotami, próbuje chwytać je w obie raczki, przekłada sobie przedmioty z ręki do ręki, wkłada pod pachę, odkłada jeden, aby chwycić drugi, a następnie wraca do tego pierwszego
		pojawia się zdolność koordynowania aktywności kierowanej jednocześnie na przedmiot i osobę (koordynacja środki - cele)	dziecko bawi się zabawką, obserwując jednocześnie dorosłego, śmiejąc się do niego
		zachowania dziecka stają się bardziej elastyczne i pro-aktywne	dziecko częściej samodzielnie sięga po znajdujące się w pobliżu przedmioty, stara się przywołać dorosłego, kiedy samo nie może czegoś dosięgnąć, stara się zachęcać dorosłego do wspólnej zabawy
		pojawia się większa wzajemność w interakcji	dziecko coraz lepiej odpowiada na reakcje dorosłego; kiedy słyszy „daj”, podaje przedmiot, samo również stara się podać dorosłemu przedmiot w celu rozpoczęcia wspólnej zabawy
	Od połowy drugiego roku wzwyż	zdolność do reprezentacji symbolicznej	dziecko wie, że przedmioty, które znikają, nie znikają na zawsze, tylko gdzieś istnieją; może o nich myśleć, posiadając ich „kopie” w głowie
		komunikacja werbalna	dziecko wypowiada słowa lub różne dźwięki w celu uzyskania czegoś, coraz lepiej i więcej rozumie z tego, co mówią do niego dorośli
		wzrasta samoświadomość dziecka	większość dzieci wie, że odbicie w lustrze to one, zaczynają używać słów: ja, chcę, nie
		wchodzenie w relacje z innymi dziećmi	dzieci coraz bardziej interesują się rówieśnikami, bawią się obok siebie, naśladują i powtarzają po sobie zachowania
		pojawiają się zachowania prospołeczne	w trakcie zabawy i podczas codziennych kontaktów dzieci reagują na smutki, krzywdy i troski innych, chętnie pocieszają i pomagają im w taki sposób, jak same są pocieszane przez rodziców np. poprzez pocałowanie skaleczonego palca lub podmuchanie oparzenia

Typy więzi matka - dziecko

Typy więzi	Zachowanie dziecka	Zachowanie matki
Bezpiecz na	Chętnie angażuje się w komunikację z matką Reaguje protestem na rozłączenie z matką i radością na jej powrót Ciekawie rozgląda się i porusza w otoczeniu	Wrażliwa i odpowiadająca na potrzeby dziecka Z akceptacją przyjmuje złość i przeciwstawianie się dziecka Szanuje autonomię dziecka Swobodnie wchodzi w kontakt cielesny, bliskość Okazuje swoje emocje
lękowo- unikająca	Dziecko nie przejawia napięcia ani nie protestuje przy rozstaniu z matką Gdy matka powraca raczej ją lekceważy, ignoruje Unika kontaktu; wydaje się bardziej zainteresowane otoczeniem lub obcą osobą niż matką	Ma trudności w odczytywaniu sygnałów płynących od dziecka i odpowiadaniu na nie Nie nawiązuje kontaktu emocjonalnego z dzieckiem Bliski kontakt cielesny jest dla niej źródłem napięcia Unika dziecka Może nie respektować autonomii dziecka, ujawniać silną kontrolę
lękowo-ambiwa-lentna	Dziecko pozostaje napięte podczas trwania całej procedury badania. Gdy wraca matka, odczuwa ulgę, ale i złość Ma trudności z okazywaniem tych emocji Dąży do kontaktu, ale też się z niego wycofuje Trudno przewidzieć jego reakcje	Nieprzewidywalna w sposobie reagowania Słabo angażuje się w interakcje z dzieckiem Nie reaguje i nie zaspakaja potrzeb dziecka Charakteryzuje się bezradnością w uspokajaniu dziecka Wchodzi z nim w kontakt tylko, kiedy trzeba, najczęściej w dużym napięciu
zdezorga-nizowana	Dziecko okazuje wiele negatywnych uczuć: strach i poczucie bezradności oraz napięcia Wyraża to poprzez kołysanie się, zakrywanie twarzy, „zamieranie”	Najczęściej zaniedbuje dziecko W tych rodzinach zdarza się częściej przemoc fizyczna i seksualna wobec dzieci Lekceważenie potrzeb dziecka

Wiek wczesnego dzieciństwa (2-3 lata)

Tab. Przykłady różnych zachowań rodziców i możliwych reakcji dzieci

Sytuacja	Zachowanie rodzica	Odpowiedź dziecka
Dziecko chce za wszelką cenę kroić nożem marchewkę do zupy.	Odmowa. „Przecież możesz się skaleczyć!”	Złość. Płacz. Kolejne próby forsowania prośby.
		Rodzic proponuje dziecku pokrojenie specjalnie ugotowanej marchewki plastikowym nożem i wrzucenie do garnka.	Satysfakcja i duma. Dziecko ma poczucie, że potrafi gotować.
	Dziecko z wadą słuchu i mowy zezłościło się na rodzica, że nie pozwala mu dłużej oglądać bajki w TV. Macha bezradnie rękoma.	Rodzic stara się złagodzić złość dziecka i dobrotliwie głaszcze go po włosach.	Dziecko czuje się zlekceważone i niezrozumiałe. Nie ma ochoty na pieszczoty. Jest złe i chce ukarać rodzica. Czuje się bezradne i samotne w swojej złości.
		Rodzic pyta dziecko, czy chciałoby jakoś tę złość wyrazić. Podaje mu poduszkę, bokserskie rękawice albo trąbkę.	Dziecko wali piąstkami lub zawzięcie trąbi. Wyrzuca z siebie złość. Odczuwa ulgę.

-->Co trzeba wiedzieć o dziecku w wieku [Author ID1: at Tue May 8 16:48:00 2007 ]-->po[Author ID1: at Tue May 8 16:48:00 2007 ]-->niemowlęcym - podsumowanie[Author ID1: at Tue May 8 16:48:00 2007 ]-->[Author ID1: at Tue May 8 16:48:00 2007 ]

Rozwój motoryczny

Dziecko samodzielnie chodzi, biega, skacze Swobodnie komunikuje się z otoczeniem, używając liczby mnogiej, czasu przeszłego, zdań przeczących i stawiając pytania

Rozwój poznawczy

Przedmioty zaczynają istnieć w głowie dziecka, nawet jeśli ich nie ma w polu widzenia: stają się symbolami, którymi dziecko swobodnie operuje Dziecko rozumie, że jest odrębną istotą i istnieje tak samo, jak inne przedmioty w rzeczywistości wokół niego Jego uwaga coraz bardziej kieruje się na inne przedmioty i innych ludzi - jest gotowe do poznawania dalszego otoczenia

Rozwój emocjonalny i społeczny

Dziecko ma dobrze określoną relację z matką i innymi ludźmi Dobra więź z matką inspiruje je do dalszych poszukiwań w celu nawiązywania relacji z innymi ludźmi Nie boi się oddalać od matki i chętnie do niej wraca W dalszym etapie dąży do samodzielności: chce samo jeść, ubierać się itd.

Kryzys trzeciego roku życia

W okresie, którym zajmujemy się w tym rozdziale wyraźny jest moment kryzysu, nazywany przez Wygotskiego (2002) kryzysem trzeciego roku życia. Tym samym kończy on wiek wczesnego dzieciństwa i pozwala dziecku wkroczyć w nowy etap rozwoju, czyli tzw. wiek przedszkolny. Wygotski wyróżnia (ibidem) cztery symptomy, które opisują zachowanie dziecka w tym okresie.

Symptomy kryzysu trzeciego roku życia

Nazwa symptomu	Opis zachowania	Przykład	Uwaga!
Negatywizm	Dziecko nie chce czegoś zrobić, tylko dlatego że zaproponował to dorosły.	Mama proponuje 3-letniej dziewczynce, aby weszła pobawić się do sali pełnej dzieci. Dziewczynka odmawia. Mama pyta, czy w takim razie chciałaby pobawić się z nią. Dziewczynka odmawia. Pyta dalej, czy chce wrócić do domu. Znów odmowa. Dziewczynka stoi sztywna, ma piąstki ściśnięte i unika wzorku.	Uwaga: negatywizm ≠ nieposłuszeństwo Nieposłuszeństwo to zachowanie, w którym dziecko odmawia czegoś, bo naprawdę nie chce tego zrobić lub woli coś innego. W opisanej sytuacji dziewczynka nie weszłaby do sali mimo próśb mamy, ale chętnie wróciłaby do domu lub pobawiłaby się z nią.
Upór	Dziecko upiera się przy czymś, tylko dlatego, że ono samo tego zażądało.	Chłopiec ma dobry nastrój i biega wokół rodziców, robiących zakupy. Nagle swobodnym ruchem pokazuje na soczek, stojący na półce. Rodzice odmawiają kupna soczku ze względu na to, że jest zimny. Mama chcąc go pocieszyć, proponuje ulubioną oranżadę, która nie jest tak zimna. Chłopiec odmawia. Dalej proponuje colę. Znów odmowa. Czekolada i chipsy są także odrzucone. Chłopiec chce tylko zimny soczek, o który poprosił na początku.	Uwaga: Upór ≠ Wytrwałość Wytrwałość ujawnia się w sytuacjach, gdy dziecko bardzo się przy czymś upiera, bo naprawdę tego pragnie. W opisanej sytuacji chłopiec upierałby się raczej tylko przy ulubionym napoju np. oranżadzie.
Krnąbrność	Jest zachowaniem skierowanym już nie wobec dorosłego, ale wobec całego świata. Postawą typu „tak, ale…”..	Chłopiec przychodzi do przedszkola i nie chce zdjąć kurtki (dorosły nie ma tu żadnej roli, o nic nie prosi)	Paradoksalnie dziecko próbuje w ten sposób oswoić reguły, zasady panujące wokół, zbadać, po co one są i na ile są elastyczne.
Samowola	Jest to tendencja do niezależności.	Dziecko chce robić wszystko samo: iść po ulicy, a nie chodnikiem, Iść samo, a nie trzymając rękę rodzica, siedzieć w czasie jedzenia na zwykłym krześle, a nie na specjalnym dziecięcym krzesełku chce jeść samo bez niczyjej pomocy samo zakładać skarpetki	Nie jest to zachowanie, które ma na celu rozzłościć rodzica, tylko jest ważne dla samooceny dziecka i wiary we własne możliwości.

Wspieranie rozwoju przez rodziców - złote myśli

Kochaj dziecko bezwarunkowo i okazuj mu to - będzie to kapitał na całe jego życie. Przytulaj, głaskaj, całuj, kołysz - niech Twoja czułość je rozwija. Bądź często obecna/y przy dziecku i wrażliwa/y na sygnały płynące od niego -- odpowiadaj na nie, nie ignoruj ich. Od intelektualnych zabaw, rozmawiania i czytania ważniejszy jest na początku wspólny śmiech, głaskanie, dotykanie, kołysanie, huśtanie, podnoszenie, wspólne turlanie piłki. Jeśli dziecko coś zrzuca i nie może sięgnąć, schwytać - nie wyręczaj dziecka, samo to zrobi i ile mu to satysfakcji przyniesie! Możesz co najwyżej dyskretnie coś przybliżyć, gdy odległość jest zbyt duża. Nie przynoś mu wszystkiego i nie podstawiaj pod nos - uczysz je wtedy bezradności. Stwarzaj mu okazje do dokonywania wyborów, by czuło, że też podejmuje decyzje, pytaj je o różne ważne dla niego sprawy, np. który szalik woli, bo mniej gryzie albo bardziej mu pasuje do ulubionej kurteczki. Nie kontroluj każdego jego kroku, czasem musi upaść, pochlapać się i uderzyć w palec. Gdy jesteś zła/y i zmęczona/y - powiedz mu o tym, zamiast głośno trzaskać garnkami; dziecko więcej rozumie niż nam się wydaje. Nie kupuj stosów zabawek, wytnijcie coś razem i pomalujcie; nigdy nie dawaj mu kolejnej nowej zabawki, gdy nie masz ochoty na zabawę z nim! Pochwal je, gdy coś robi dobrze - wzmacniasz w nim wtedy poczucie, że coś umie i potrafi zrobić samo.

Niepełnosprawność jako czynnik uszkadzający proces rozwoju

Opisywane tu osiągnięcia i zmiany w rozwoju dziecka w wieku niemowlęcym dotyczą wszystkich dzieci, również tych z różnymi ograniczeniami sprawności, pod jednym wszakże warunkiem, że niepełnosprawność dziecka nie upośledzi „psychicznie” jego rodziców i nie zablokuje w nich możliwości tworzenia w naturalny sposób więzi emocjonalnej między nimi a dzieckiem.

Warto pamiętać, że:

• dziecko, które rodzi się z jakimś ograniczeniem sprawności, nie jest psychologicznie niepełnosprawne,

• nie odczuwa ono swojej niepełnosprawności jako defektu, ubytku, straty, bo nigdy nie żyło w innej sytuacji,

• urodziło się jako niesłyszące, niewidome lub niesprawne fizycznie i od początku życia jest to element jego rzeczywistości fizycznej, ale też psychicznej,

• niepełnosprawność pojawia się wtedy, kiedy dziecko traci poczucie, że jest takie samo, jak inne dzieci i gdy zaczyna samo siebie spostrzegać przez pryzmat swego ograniczenia.

-->[Author ID1: at Tue May 8 16:48:00 2007 ]

-->Porównanie rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym: zamkniętej i otwartej[Author ID1: at Tue May 8 16:48:00 2007 ]

Rodzina zamknięta

Rodzina otwarta

obciążona fizycznie i psychicznie z poczuciem wyobcowania i samotności przekonana o odrzuceniu społecznym nie ma szansy na uczenie się od innych rodzin sposobów radzenia sobie z niepełnosprawnością dziecka ma ograniczony dostęp do najnowszej wiedzy i nowinek naukowych mająca poczucie bycia gorszą ograniczająca kontakty społeczne dziecka ograniczająca możliwość skonfrontowania się z reakcjami innych ludzi

wsparcie innych zmniejsza obciążenie fizyczne i psychiczne ma szansę zobaczyć, jak radzą sobie inne rodziny i uczyć się od nich ma okazję do wymiany wiedzy na temat najnowszych sposobów leczenia, rehabilitacji ma poczucie bycia inną, ale nie gorszą ma poczucie misji poszerzania świadomości innych ludzi czuje się potrzebna i ważna w społeczności wspomaga inne rodziny dziecko ma szansę na kontakt z innymi ludźmi

Przykłady zabaw z dziećmi w wieku 0-3 lat

Niezależnie od tego, czy dziecko jest w pełni sprawne czy nie, są zabawy, które stymulują rozwój każdego dziecka i stają się okazją do nawiązywania kontaktu i bliskości z własnym rodzicem czy opiekunem. Każda zabawa może być modyfikowana w zależności od stopnia niepełnosprawności.

Zabawy w wieku niemowlęcym i poniemowlęcym (0-2)

Okres rozwoju	Rodzaj zabawy
Zabawa w wieku niemowlęcym	Zabawy ruchowe: masaże (rękoma, pędzelkiem, piórkiem), dotykanie paluszkiem różnych części ciała (nosa, ust, włosów) na zmianę: raz dorosły dziecko, raz dziecko dorosłego (oczywiście wspomagamy rączkę dziecka), gimnastyka (kładziemy dziecko na kocyku lub na swoim brzuszku i wykonujemy ruchy nóżkami, rączkami w takt piosenki „prawą mi daj, lewą mi daj i już się na mnie nie gniewaj”, poznawanie kształtów (dajemy dziecku do rączki różne rzeczy: groch, ciasto surowe, mąkę, płatki, liście, pianę mydlaną i in.), łaskotki
		Zabawy dźwiękowe: naśladowanie (dźwięków wydawanych przez dziecko, jeśli nie mówi, naśladujemy ruchy warg, mimikę), rozróżnianie dźwięków (mówimy to samo słowo wysokim tonem głosu i zaraz niskim albo z różną ekspresją twarzy: szeroko otwartymi oczami i zmrużonymi) śpiewanie (śpiewaj, opisując czynności „teraz mama kładzie misia, zaraz pójdzie spać, bierze szczotkę i zamiata hahahaha”), naśladowanie zwierząt (wydawanie dźwięków lub ruchem warg), zabawa w „a kuku” ( z wydawanie dźwięku lub tylko chowaniem się i odkrywaniem)
	Wiek 2-3 lata	Zabawy ruchowe: dotykanie się wzajemne różnymi częściami ciała: oczyma, nosami, palcami, ustami, policzkami, stopami itd. , poznawanie części ciała (dotykanie i nazywanie), poznawanie kształtów (wycięcie różnych kształtów i wrzucanie do specjalnych otworów), piramidy (ustawianie różnych przedmiotów jeden na drugim; jeśli dziecko nie może dorosły buduje sam, ale pozwala dziecku na koniec zburzyć wieżę), huśtawka (zbieramy kocyk za cztery rogi i sadzamy w nim dziecko, delikatnie kołyszemy), spaghetti (jeden koniec makaronu dorosły wkłada do swojej buzi, drugi do buzi dziecka, zaczynają jeść i kończą buziakiem), malowanie stopami (dorosły przygotowuje farby i duży papier, zanurza w nim stopy dziecka i robi odcisk na papierze, jeśli dziecko może, samo wykonuje „kolorowe” kroki”
		Zabawy dźwiękowe: Koncert (dorosły przygotowuje z dzieckiem woreczki pełne ryżu, grochu, cukru i innych substancji; grają i śpiewają za pomocą gotowych instrumentów), „mówiąca piłka” (dorosły rzuca do dziecka plażową piłka, wymawiając słowo, dziecko powtarza lub tylko ekspresję)
		Inne: nazywanie emocji (rysowanie buźki smutnej i wesołej na łyżce lub kukiełce i mówienie smutnym lub radosnym tonem głosu), budowanie domków (dorosły ustawia krzesła i przykrywa je prześcieradłem, robi otwory i zaprasza (lub sadza) w nim dziecko- domek może być rakietą kosmiczną, sklepem, pocztą lub pokojem), gotowanie na niby (dorosły przygotowuje garnek, wraz z dzieckiem wrzucają do niego różne produkty: wodę, mąkę, przyprawy, przeterminowany jogurt, koncentrat, mieszają, wąchają, nie próbują)

Literatura polecana dla rodziców

Cieślak, M. (2007). Gry i zabawy dla dzieci od 1. miesiąca do 3. roku życia.

Poznań: Wydawnictwo Replika.

Sherborne, V. (2006). Ruch rozwijający dla dzieci. Warszawa: PWN

Widłak, W. (2002). Pan Kuleczka (seria opowiadań). Poznań: Media Rodzina.

Miejsca udzielające pomocy
dzieciom niepełnosprawnym i ich rodzinom:

Towarzystwo Przyjaciół Dzieci

ul. Kredytowa 1A, 00-056 Warszawa
tel.[phone]
www.tpd-maz.org.pl

Stowarzyszenie pomocy dzieciom niepełnosprawnym Krok po kroku

ul. Peowiaków 6a, 22-400 Zamość

tel.: [phone]

www.spdn.pl

HIPOTERAPIA Fundacja Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym
ul. Nowoursynowska 100
02-797 Warszawa
tel.[phone]
www.hipoterapia.org  

Silni Razem. Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym i ich Rodzinom.

ul. Owocowa 19
09-407 Płock
tel.[phone]

www.silnirazem.plocman.pl

Krajowe Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci Niepełnosprawnych
Pomoc Dzieciom

3 Maja 18
09-402 Płock

Tel. [phone]       

Pierwszy Krok. Fundacja pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym

ul. Opata Jacka Rybińskiego 24/4 B

80-319 Gdańsk
tel: [phone]

[e-mail]

Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży Niepełnosprawnej Słoneczko
ul. Romantyczna 10/13, 20-533 Lublin
tel.[phone],    0 664 925 680       
www.sloneczko.org.pl

[Author ID1: at Tue May 8 14:52:00 2007 ]
[Author ID1: at Tue May 8 14:52:00 2007 ]

23

Jakość relacji między rodzicami
a innymi członkami rodziny

Jakość relacji między rodzicami dziecka

Oddalanie się
i autonomia

Bliskość i bezpieczeństwo

Mechanizm błędnego koła funkcjonowania społecznego rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym

Rodzice widząc, że inni unikają z nimi kontaktu, jeszcze bardziej się wycofują
i izolują od nich.

Ludzie nie znając dobrze prawdziwych problemów rodziny, odczuwają lęk i też unikają kontaktu.

Rodzice są przekonani, że ludzie nie akceptują ich dziecka, więc unikają z nimi kontaktu.

Rozwój dziecka we wczesnym dzieciństwie

Czynniki tkwiące w rodzinie wpływające na rozwój dziecka

Życie to piramida - dzieciństwo to podstawa

DOROSŁOŚĆ

Okres dorastania, czyli 7 10/12- 18/20 rok życia

Okres szkolny, czyli 6/7 - 10/12 rok życia

Okres przedszkolny, czyli 3 - 6/7 rok życia

Okres poniemowlęcy, czyli 2-3 rok życia

Więź dziecka i matki (ojca, opiekuna) w 1. roku życia ( w wieku niemowlęcym) to FUNDAMENT

Pomoc ze strony innych członków rodziny

Pomoc ze strony opiekunek, lekarza, położnej

Zasoby
finansowe rodziny dziecka

Warunki mieszkaniowe rodziny dziecka

Oczekiwania
matki / ojca
wobec dziecka

Obraz dziecka powstały przed narodzeniem dziecka

Role
przypisane
dziecku w rodzinie

---