POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE

(podinsp. Bogdan Węgrzyn i nadkom. Monika Mosio )

POSTĘPOWANIE OGÓLNE.

Podstawy prawne: Kodeks postępowania administracyjnego Ustawa z dnia 14.06.1960r Kpa z późniejszymi zmianami.

Literatura: postępowanie administracyjne podręczniki po 2000r.

TEZY:

1. Zakres obowiązywania KPA.

2. Zasady ogólne postępowania administracyjnego.

3. Uczestnicy postępowania.

• organy i ich właściwości

• strony

• inni uczestnicy

4. Instytucje proceduralne o charakterze technicznym.

• terminy

• wezwanie

• doręczenie

5 Przebieg postępowania administracyjnego.

• wszczęcie

• postępowanie dowodowe

• świadkowie

• zawieszenie i umorzenie postępowania

6. Rodzaje rozstrzygnięć.

• Decyzja

• porozumienie

• ugoda

7. Środki prawne w postępowaniu administracyjnym:

• zwyczajne

• odwołanie,

• zażalenie,

• wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy

• nadzwyczajne

• uchylanie lub zmiana decyzji

• sprzeciw prokuratora

• wznowienie postępowania

• stwierdzenie nieważności decyzji

• skarga do Sądu Administracyjnego

Aby odpowiedzieć na pytanie jaki jest zakres obowiązywania Kpa należy ustalić:

• kto ma obowiązek stosowania przepisów kodeksu

• w jakich sprawach

• czy ma prawo do wydawania indywidualnej decyzji w stosunku do indywidualnej osoby

Zakres pozytywny:

• stosują go organy administracji publicznej

• w takich sprawach, które należą do właściwości ww. organów

• sprawa jest indywidualna i w ramach decyzji administracyjnych

• inne organy państwowe i inne podmioty mogą wydawać decyzje administracyjne gdy są powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do wykonywania zadań administracyjnych i wydają decyzję

• rozstrzyganie sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej oraz między organami państwowymi i innymi

• wydawanie zaświadczeń

• procedury skargowo-wnioskowe przed organami państwowymi, jednostek samorządu terytorialnego i przed organami organizacji społecznych

• jeżeli przepisy innych ustaw powołują się na przepisy administracyjne, również należy stosować kpa

Policja jest również takim organem bo może wydawać decyzje w konkretnych sprawach i wobec indywidualnej osoby. Decyzje te mogą mieć postać:

• pozwolenia na broń

• decyzji o skierowaniu osoby na badania psychiatryczne ( przy np. nietrzeźwym kierującym )

• decyzja o zobowiązaniu cudzoziemca o opuszczeniu kraju

• licencji ochroniarskiej lub detektywistycznej

• decyzje dotyczące wykroczeń w transporcie

• decyzje administracyjne w postaci rozkazu personalnego

Zakres negatywny: ( przepisów kpa nie stosuje się )

• do spraw karnych i skarbowych

• do spraw ordynacji podatkowej

• do spraw, które należą do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych chyba, że przepisy stanowią inaczej

• w sprawach nadrzędności i podległości organizacyjnej np. w policji gdzie komendant KPP podlega Komendantowi KWP

• w stosunkach między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi

• podległości służbowej pracowników i jednostek organizacyjnych ( kpa stosuje się w tym zakresie w jakim policjant „zgodzi się „ pełnić służbę tj. W ramach zakresu jego obowiązków

W policji nie można się odwołać od :

• opinii służbowej

• odmowy udzielenia zezwolenia na dodatkową pracę

Charakter i znaczenie zasad ogólnych postępowania administracyjnego.

Zasady ogólne postępowania administracyjnego stanowią normy prawne obowiązujące, ustalające prawne wytyczne działania organów stosujących kpa. Obowiązują dla całego postępowania administracyjnego - postępowanie jurysdykcyjne w I i II instancji, przed organami nadzorczymi, w postępowaniu skargowym.

Zasady ogólne:

• praworządności - organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa Art. 6 kpa stanowi, że “organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa”.

Jest to zasada konstytucyjna. Oznacza, że podstawą prawną decyzji administracyjnej mogą być jedynie akty normatywne zaliczane do źródeł powszechnie obowiązującego prawa (Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa miejscowego). Zgodnie z orzecznictwem NSA samoistna uchwała Rady Ministrów nie może stanowić podstawy prawnej decyzji administracyjnej nakładającej określone obowiązki na osoby fizyczne, spółdzielnie, organizacje społeczne, stowarzyszenia, a także inne osoby prawne i organizacje nie będące państwowymi jednostkami organizacyjnymi oraz stoją na straży praworządności ( art. 7 kpa )

• czynnego udziału strony w postępowaniu administracyjnym. Zgodnie z art.10 kpa “organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań”.Organ jest zobowiązany do zawiadomienia wszystkich osób będących stronami w sprawie o wszczęciu postępowania z urzędu lub na żądanie jednej ze stron, czy o terminie i miejscu przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych lub oględzin, o terminie rozprawy administracyjnej. W niektórych sprawach zawiadamia się strony, iż w określonym czasie mogą one zapoznać się z zebranymi materiałami i zająć co do nich stanowisko. Strona może, ale nie musi z tego prawa skorzystać. Uniemożliwienie stronie wzięcia udziału w postępowaniu pociąga za sobą kwalifikowaną wadliwość tegoż postępowania. Od zasady czynnego udziału strony w postępowaniu (zasada wysłuchania stron), organy administracyjne mogą odstępować tylko w przypadkach, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną. W takim przypadku organ obowiązany jest utrwalić w aktach sprawy, w drodze adnotacji, przyczyny odstąpienia od zasady czynnego udziału strony

• udzielania informacji prawnej tj. informowanie stron o prawach i obowiązkach czyli w zakresie jak przepisy obowiązują bez zagłębiania się w doktrynę lub wykładnię Art.9 kpa zobowiązuje organy administracyjne do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy te czuwają nad tym aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek

Na organie spoczywa obowiązek czuwania, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i tym celu powinny udzielać im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. Nieznajomość prawa nie może szkodzić.

Realizacja zasady następuje przez obligatoryjne pouczenie, np. o skutkach prawnych niezastosowania się do wezwania, prawie do wniesienia odwołania itp., oraz w czasie pobytu stron w urzędzie administracyjnym czy w czasie rozprawy administracyjnej, w związku z toczącym się postępowaniem, mimo braku przepisu szczególnego zobowiązującego do pouczenia.

Naruszenie obowiązku pouczenia nie może przynieść stronie szkody, a powstała szkoda powinna być naprawiona w dalszym postępowaniu, np. przez przywrócenie terminu, dopuszczenie dowodu, umożliwienie dodatkowego wypowiedzenia się, rozpoznanie wniosku złożonego po terminie, itp.

• przekonywania - chodzi o to aby najpierw wysłuchać osobę, która zamierza złożyć jakiś wniosek i wytłumaczyć jej sytuację, gdyż często samo wysłuchanie i porozmawianie z osobą wystarczy

Zgodnie z art.11 kpa, organy administracyjne moją obowiązek wyjaśniania stronom zgodność przesłanek, którymi kierują się przy załatwianiu sprawy, aby w ten sposób doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu.

Zasada ta wyraża postulat pierwszeństwa przekonywania przed stosowaniem środków przymusu. Realizowana jest przez uzasadnienie decyzji. Zasad ta nie pozbawia administracji publicznej prawa stosowania przymusu dla spowodowania wykonania jej decyzji, gdy zobowiązany dobrowolnie nie wykonuje swoich obowiązków.

• pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa oraz świadomości i kultury prawnej obywateli ( art. 8 kpa ) - chodzi tutaj o to, że urzędnik powinien pracować w taki sposób aby petent był zadowolony, że trafił do bardzo dobrego fachowca i ten załatwił jego sprawę.

Art. 8 kpa mówi: “Organy administracji publicznej obowiązane s ą prowadzić postępowanie w taki sposób, aby pogłębiać zaufanie obywateli do organów Państwa oraz świadomość i kulturę prawną obywateli”.

Zasada ta ma bardzo szeroki zakres i dużą doniosłość polityczną. Szczególnie w bezpośrednich kontaktach z obywatelami działania administracji powinny być prawidłowe, obiektywne, zgodne z prawem i prezentować wysoki poziom etyczny, gdyż tylko takie działania mogą budzić zaufanie obywateli do organów Państwa. Działalność wadliwa, arogancka, nieetyczna, lekceważąca obywateli i ich sprawy nie tylko nie pogłębia zaufania obywateli do organów Państwa, ale przynosi niewątpliwe szkody polityczne.

• szybkości i prostoty postępowania - (Art. 12 kpa nakazuje, aby organy administracyjne działały “wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do załatwienia sprawy”).

Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwione niezwłocznie.

• pisemności - chodzi w tym o to, że aby załatwić sprawę należy to uczynić pisemnie ( art. 14 kpa ) Zasada ta wymaga, aby “sprawy załatwiać w formie pisemnej”. Ustne załatwienie sprawy może nastąpić, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawny nie stoi temu na przeszkodzie. Kpa zobowiązuje organ do sporządzenia protokołu lub adnotacji zawierającej istotne motywy takiego załatwienia sprawy. Adnotację podpisuje strona.

• dwuinstancyjności - oznacza to, że każdy ma prawo do dwuinstancyjnego merytorycznego rozpatrzenia sprawy ( art. 15 kpa ) Zasada ta oznacza, że strony wnoszą odwołania od decyzji do organu II instalacji, a na decyzje ministra do tegoż ministra o ponowne rozpatrzenie przedmiotowej sprawy.

Zasada ta stanowi przejaw pogłębiania praworządności. Rozumiana jest jako środek kontroli prawidłowości rozstrzygnięć organów administracji państwowej realizowanej w interesie strony i ogólnym interesie społecznym.

• trwałości decyzji administracyjnych- oznacza, że raz wydana decyzja nie polega zmianie pomimo tego, że mogą się zmienić podstawy prawne lub jakieś normy np. gdy coś było dozwolone w czasie wydawania decyzji pozostaje dozwolone pomimo zmiany przepisu.

Celem tej zasady jest ochrona nabytych przez strony na mocy decyzji ostatecznych praw. Decyzje ostateczne:

1. wydana przez organ I instancji, od której strony nie złożyły w terminie ustawowym odwołania;

2. wydana przez organ odwoławczy;

3. wydana w I instancji przez ministra bądź przez samorządowe kolegium odwoławcze;

4. decyzja, od której z mocy prawa nie przysługuje odwołanie.

Takie decyzje mogą być uchylane lub zmieniane tylko na podstawie przepisów - wznowienie postępowania oraz uchylenie, zmiana oraz stwierdzenie nieważności decyzji.

Decyzja administracyjna, która dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną, jest nieważna.

• wyważania dwóch interesów ( zwana inaczej zasadą uwzględniania interesu publicznego i strony ) np. zmiana imienia na takie jakim nazywano kogoś od urodzenia jeśli zmiana ta nie szkodzi interesowi społecznemu

• prawdy obiektywnej. - wynika z art.7 kpa. Zobowiązuje ona organy administracyjne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy. Zasada ta oznacza odejście od reguły inicjatywy i dyspozycji dowodami przez strony.Organ administracyjny jest zobowiązany z urzędu zmierzać do pełnego wyświetlenia stanu faktycznego sprawy w zakresie potrzebnym do jej załatwienia i nie jest pod tym względem ograniczony wnioskami stron. Może zbierać z urzędu materiały dowodowe, określać okoliczności faktyczne, jakie uważa za istotne dla załatwienia sprawy, oraz dopuszczać dowody na powyższe okoliczności Realizacji zasady służą także takie instytucje procesowe, jak wyłączenie pracownika i organu administracyjnego od załatwienia sprawy oraz przepisy o dowodach i postępowaniu dowodowym i inne.

• ugodowego załatwiania spraw. Zawarcie ugody administracyjnej jest możliwe tylko w takich sprawach administracyjnych, w których uczestniczą strony o spornych interesach. Obowiązkiem organu prowadzącego postępowanie jest nakłanianie stron do zawarcie ugody. Zawarta ugoda i zatwierdzona przez organ administracyjny wywiera takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postępowania administracyjnego.

• sądowej kontroli decyzji administracyjnych. (Art. 16 § 2 “Decyzje mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem, na sadach i w trybie określonych w odrębnych ustawach”) .Dla realizacji tej zasady utworzono Naczelny Sąd Administracyjny (NSA), a następnie jego ośrodki zamiejscowe - od 01.01.2004r. WSA.

NSA jest właściwy w sprawach skarg na wszelkie decyzje administracyjne, z wyłączeniem spraw wymienionych w art. 19 ustawy o NSA, tj.:

1. należących do właściwości innych sądów;

2. wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach pomiędzy organami administracji publicznej oraz wynikających z podległości służbowej pomiędzy przełożonymi i podwładnymi w urzędach tych organów, a także w jednostkach wojskowych;

3. dyscyplinarnych, chyba że ustawa stanowi inaczej;

4. odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej, chyba że obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa;

5. wiz zezwoleń na przekraczanie przez cudzoziemców granicy państwa oraz zgód na ich wydanie, zezwoleń na czas oznaczony, azylu i wydalania z terytorium RP, z wyjątkiem przepisów dotyczących cudzoziemców przebywających legalnie na terytorium RP;

6. przyznawania lub odmowy przyznania środków finansowych przeznaczonych w budżecie państwa na naukę.

oraz na postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także rozstrzygające sprawę co do istoty.

Stwierdzając naruszenie prawa sąd administracyjny ogranicza się do uchylenia niezgodnej z prawem decyzji, pozostawiając naprawienie błędu organowi administracyjnemu, do którego w wyniku orzeczenia sądu wraca sprawa celem jej ponownego rozpatrzenia.

Sąd administracyjny nie ogranicza ani nie zastępuje organu administracyjnego w merytorycznym rozstrzyganiu spraw administracyjnych. Kontrola sądowa decyzji administracyjnych przyczynia się do podniesienia jakości pracy organów administracji publicznej, ujednolicenie wykładni prawa administracyjnego i wzmocnienia przestrzegania prawa przez aparat administracyjny. Rozstrzyganie sporów  właściwość pomiędzy organami administracji publicznej.

Uczestnikiem postępowania jest organ administracji publicznej wyodrębniony organizacyjnie , powołany na podstawie przepisów prawa ( ustawy ) do załatwienia jakiejś sprawy w imieniu i na rachunek państwa, posiadający możliwość zastosowania przymusu bezpośredniego, na którym spoczywa ciężar prowadzenia postępowania.

Właściwość organu jest to zdolność prawna do załatwienia określonej sprawy.

Właściwość rzeczowa - jest to zdolność do załatwienia spraw określonego rodzaju ( organ właściwy rzeczowo dla załatwienia sprawy to ten, który wydaje decyzję w interesującej nas sprawie np. właściwym organem do wydania pozwolenia na broń jest policja ). Właściwość tą ustalamy według przepisów o zakresie jej działania.

Właściwość miejscowa- konkretną sprawę może załatwić tylko określony organ zgodnie z podziałem terytorialnym ( administracyjnym ) kraju.

Właściwość tą ustala się:

• w sprawach dotyczących nieruchomości - według miejsca jej położenia;

jeżeli nieruchomość położona jest na obszarze właściwości dwóch lub

więcej organów, orzekanie należy do organu, na którego obszarze znajduje

się większa część nieruchomości

• w sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy - według miejsca,

w którym zakład pracy jest, był lub ma być prowadzony,

• w innych sprawach - według miejsca zamieszkania (siedziby) w kraju, a

w braku zamieszkania w kraju - według miejsca pobytu strony lub jednej

ze stron; jeżeli żadna ze stron nie ma w kraju zamieszkania (siedziby)

lub pobytu - według miejsca ostatniego ich zamieszkania (siedziby)

lub pobytu w kraju.

• Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej w powyższy sposób

sprawa należy do organu właściwego dla miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie

powodujące wszczęcie postępowania, albo w razie braku ustalenia takiego

miejsca - do organu właściwego dla obszaru dzielnicy Śródmieście w mieście stołecznym Warszawie

Właściwość instancyjna - z reguły przepisy materialnego prawa administracyjnego określają nie tylko jaki pion organów jest odpowiedzialny za dany rodzaj spraw, lecz raczej dokładnie wskazują , jaki organ jest właściwy w pierwszej instancji. Natomiast przepisy materialnego prawa administracyjnego z reguły nie ustalają, jaki organ jest organem właściwym w drugiej instancji, chyba, że jest to inny organ, niż by to wynikało z kpa. Kodeks nie wymienia w ogóle właściwości instancyjnej, traktując ustalenie organu właściwego ze względu na jego usytuowanie w hierarchii organów raczej jako element właściwości rzeczowej.

Zgodnie z art.22 kpa, spory o właściwość (pozytywne i negatywne), rozstrzygają:

1. między organami jednostek samorządu terytorialnego , z wyjątkiem przypadków określonych w pkt 2-4 wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku takiego organu - sąd administracyjny;

2. miedzy kierownikami służb, inspekcji i straży administracji zespolonej tego samego powiatu, działających w imieniu własnym lub w imieniu starosty - starosta;

3. między organami administracji zespolonej, w jednym województwie nie wymienionymi w pkt 2 - wojewoda;

4. między organami jednostek samorządu terytorialnego w różnych województwach w sprawach należących do zadań z zakresu administracji rządowej - minister właściwy do spraw administracji publicznej;

5. między wojewodami oraz organami administracji zespolonej w różnych województwach - minister właściwy ds. administracji publicznej;

6. między wojewodą organami administracji niezespolonej - minister właściwy ds. administracji publicznej po porozumieniu z organem sprawującym nadzór nad organem pozostającym w sporze z wojewodą;

7. miedzy organami administracji publicznej innymi niż wymienione w pkt 1-6 - wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku takiego organu - minister właściwy ds. administracji publicznej;

8. między organami administracji publicznej, gdy jednym z nich jest minister - Prezes RM.

Spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego a terenowymi organami administracji rządowej rozstrzyga sąd administracyjny. Z wnioskiem o rozpatrzenie sporu przez sąd administracyjny może wystąpić:

• strona;

• organ jst lub inny organ administracji publicznej, pozostające w sporze;

• minister właściwy ds. administracji publicznej;

• minister właściwy ds. sprawiedliwości, Prokurator Generalny;

• RPO.

Do czasu rozstrzygnięcia sporu o właściwość organ administracji publicznej, na którego obszarze wynikła sprawa, podejmuje tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub słuszny interes obywateli i zawiadamia o tym organ właściwy do rozstrzygnięcia sporu.

Wyłączenie organu administracji

Instytucja włączenia organu od załatwienia sprawy ma na celu zapewnienie bezstronności w postępowaniu administracyjnym, a przez to pogłębienie zaufania obywateli do organów państwowych przy ścisłym przestrzeganiu zasady praworządności i zasady prawdy obiektywnej.

Wyłączenie organu oznacza wyłączenie od załatwiania sprawy całej instytucji. Organ jako całość, tj. osoba piastująca funkcje organu oraz będące pracownikami organu i jego urzędu nie mogą załatwiać sprawy. Niedopuszczalne jest wydanie decyzji z upoważnienia organu podlegającego wyłączeniu przez podległego mu pracownika.

Zachodzi wówczas, gdy sprawa dotyczy interesów majątkowych:

1. kierownika organu lub jego małżonka, krewnych, powinowatych do drugiego stopnia, a także osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli; w tym przypadku sprawą załatwia organ wyższego stopnia nad organem wyłączonym;

2. osoby zajmującej kierownicze stanowisko w organie bezpośrednio wyższego stopnia i - podobnie jak przy kierowniku organu - osób z nim związanych

W przypadku wyłączenia organu sprawę załatwia:

1. organ wyższego stopnia nad organem załatwiającym sprawę, w normalnym toku instancji, gdy sprawa dotyczy interesów majątkowych kierownika organu, jego małżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia oraz osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki i kurateli;

2. w okolicznościach, gdy rozstrzygane są sprawy majątkowe osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia lub osób pozostających z nim w stosunkach małżeństwa, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia oraz osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki i kurateli - sprawę załatwia organ wyższego stopnia nad organem, w którym osoba ww. zajmuje stanowisko kierownicze.

Organ wyższego stopnia, który stał się właściwy wskutek wyłączenia innego organu do załatwienia sprawy, może wyznaczyć inny podległy sobie organ.

W razie, gdy sprawa dotyczy ministra albo prezesa samorządowego kolegium odwoławczego , organ właściwy do załatwienia sprawy wyznacza Prezes RM.

Jeżeli na skutek wyłączenia członków samorządowe kolegium odwoławcze nie może załatwić sprawy, minister do spraw administracji wyznacza do załatwienia tej sprawy inne samorządowe kolegium odwoławcze.

Wyłączenie pracownika lub członka organu kolegialnego

Instytucja wyłączenia pracownika ma na celu zapewnienie bezstronności w postępowaniu administracyjnym, a przez to pogłębienie zaufania obywateli do organów państwowych przy ścisłym przestrzeganiu zasady praworządności i zasady prawdy obiektywnej.

Bezstronność oznacza wyzbycie się przez pracownika prowadzącego postępowanie i podejmującego decyzję jakichkolwiek cech subiektywizmu. Kpa przewiduje wyłączenie pracownika:

Z mocy prawa, które następuje w sprawie:

• w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki;

• swego małżonka (także po ustaniu małżeństwa) oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia;

• osoby związane, z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli - także po ich ustaniu;

• w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem jest jego współmałżonek, krewny i powinowaty do drugiego stopnia, bądź osoba związana z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;

• w której brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji;

• z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne;

• w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej (pracownik nie może załatwiać spraw swoich przełożonych).

• z innych przyczyn, które mogą wywołać wątpliwości co do bezstronności pracownika - bezpośredni przełożony pracownika jest zobowiązany na jego żądanie lub na żądanie strony albo z urzędu wyłączyć go od udziału w postępowaniu, jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności nie przewidzianych w kpa, które mogą wywoływać wątpliwości co do bezstronności pracownika.

Wyłączony pracownik powinien podejmować tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron. W przypadku wyłączenia pracownika jego bezpośredni przełożony wyznacza innego pracownika do prowadzenia sprawy. Jeżeli wskutek wyłączenia pracownika organu, stał on się niezdolny, sprawę załatwia organ wyższego stopnia.

Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych stron ocenia się wg przepisów prawa cywilnego, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

Zdolność prawną - wg kc ma każdy człowiek od chwili urodzenia i dlatego każda osoba fizyczna od chwili urodzenia może być stroną w postępowaniu administracyjnym.

Zdolność do czynności prawnych - nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności (18 lat), lub wcześniejszego zawarcia związku małżeńskiego - tylko kobiety po 16 roku życia). Niektóre przepisy szczególne przewidują wcześniejsze uzyskanie zdolności do podjęcia określonych czynności prawnych. Wg ustawy z 1962r. O obywatelstwie polskim dziecko, które ukończyło 16 lat może składać oświadczenie wywierające skutek prawny.

Stroną może być każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie lub kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

Stronami w postępowaniu administracyjnym mogą być:

• osoby fizyczne - wystarczy, że posiadają one tylko zdolność prawną a nie musza mieć zdolności do czynności prawnych np. w przypadku wyrabiani karty rowerowej lub motorowerowej. W innych przypadkach są one reprezentowane przez przedstawicieli ustawowych reprezentujących daną osobę z mocy samej ustawy (np. reprezentowanie dzieci przez swoich rodziców), bądź wyznaczonych przez sądy w postępowaniu nieprocesowym (opiekun).

• osoby prawne,

• a gdy chodzi o państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne - również jednostki nie mające osobowości prawnej (np. zakład administracji nie mający osobowości prawnej). Działają one przez swoich ustawowych lub statutowych przedstawicieli.

Podmioty na prawach strony:

• prokurator - (celem udziału w postępowaniu administracyjnym jest realizacja obiektywnie pojętej praworządności). Najczęściej wtedy prokurator występuje w sprawie gdy istnieje podejrzenie popełnienia przestępstwa. Informuje on organ prowadzący sprawę,że wstępuje do postępowania i przez cały okres prowadzenia sprawy musi być informowany .

• Rzecznik Praw Obywatelskich - (ma prawo zwracać się o wszczęcie postępowania i uczestniczyć w tych postępowaniach na prawach przysługujących prokuratorowi)

• organizacje społeczne - (przesłanki udziału: postępowanie dotyczy osoby trzeciej, udział organizacji w postępowaniu jest uzasadniony jej celami statutowymi i interesem społecznym). Organizacja społeczna może żądać wszczęcia postępowania ( wtedy organ wszczyna i dopuszcza organizację ) lub dopuszczenia ( gdy postępowanie jest w toku to organ dopuszcza organizację do postępowania ) Organ może wtedy dopuścić organizację do postępowania gdy jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i przemawia za tym interes społeczny. Uznając żądanie organizacji, organ może wydać postanowienie o wszczęciu postępowania z urzędu lub dopuszcza organizacje do działu w postępowaniu. Gdy odmówi to organizacja na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub dopuszczenia do udziału w postępowaniu może się zażalić.

Strona może działać osobiście lub przez pełnomocnika, chyba, że charakter czynności wymaga jej osobistego działania.

Pełnomocnikiem może być osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych i posiadający pełnomocnictwo. Pełnomocnictwo powinno być złożone na piśmie lub zgłoszone do protokołu.( upoważnienie w formie pisemnej zwykłej lub nawet ustnej ) W sprawach mniejszej wagi organ administracji publicznej może nie żądać pełnomocnictwa jeśli pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownik strony, a nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu upoważnienia do występowania w imieniu strony.

W sprawach dotyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych w razie zbycia prawa lub śmierci strony w toku postępowania na miejsce dotychczasowej strony wstępują jej następcy prawni.

W sprawach dotyczących spadków nie objętych jako strony działają osoby sprawujący zarząd majątkiem masy spadkowej, w ich braku - kurator wyznaczony przez sąd na wniosek organu administracji publicznej.

INSTYTUCJE PROCEDURALNE O CHARAKTERZE TECHNICZNYM

Załatwianie spraw:

Organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy:

• bez zbędnej zwłoki - ( te które mogą być rozpatrzone w oparciu o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane lub znane z urzędu organowi. Określa się, że takie sprawy załatwiać się powinno w terminie do 3 - 7 dni )

• nie później niż w ciągu miesiąca - ( jeżeli załatwienie sprawy wymaga postępowania wyjaśniającego)

• nie później niż w ciągu dwóch miesięcy - ( sprawy szczególnie skomplikowane).

• w postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania.

Do terminów opisanych wyżej nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu.

Terminy wewnętrzne ( w organie administracji i innym uprawnionym ) z reguły są krótsze niż urzędowe ponieważ daje to możliwość osobie upoważnionej do podpisania decyzji ( nadzorującej sprawę ) do zapoznanie się z wynikami sprawy

W przypadku niezałatwienia sprawy w terminie organ administracji publicznej obowiązany jest zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy., nawet gdy zwłoka w załatwieniu sprawy nastąpiła z przyczyn niezależnych od organu.

Na niezałatwienie sprawy w terminie stronie służy zażalenie do organu administracji publicznej wyższego stopnia i z kolei ten organ wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości.

Pracownik organu administracji publicznej, który z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie lub nie dopełnił obowiązku powiadomienia strony o przedłużeniu sprawy albo nie załatwił sprawy w dodatkowym terminie, podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach prawa.

Terminy :

Liczenie terminów:

1. Jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie (np. doręczenie decyzji stronie), to przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło. Upływ ostatniego z wyznaczonej liczby dnia uważa się za koniec terminu. ( np. Decyzję doręczono 15 czerwca, to to termin wniesienia odwołania upływa 29 czerwca o godz. 24.00, bo jako pierwszy dzień liczymy 16 czerwca)

2. Terminy określone w tygodniach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu ( np. dla dokonania jakiejś czynności ustanowiono termin tygodniowy we wtorek 23 maja, to termin kończy się we wtorek 30 maja o godz. 24.00)

3. Terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - to w ostatnim dniu tego miesiąca. (np. organ II instancji otrzymał odwołanie 30 stycznia, a sprawę powinien załatwić w ciągu miesiąca, to termin załatwienia sprawy upływa w dniu 28 lutego, a w roku przestępnym 29 lutego).

4. Jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy to za ostatni dzień terminu uważa się najbliższy następny dzień powszedni.

Zachowanie terminu: Termin uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem nadano pismo w polskim urzędzie pocztowym, wysłano je w formie dokumentu elektronicznego ( zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17. lutego 2005r ) albo złożono w polskim urzędzie konsularnym. Termin uważa się za zachowany również, gdy przed jego upływem żołnierz złożył pismo w dowództwie jednostki wojskowej, członek załogi statku morskiego złożył je kapitanowi statku, a osoba pozbawiona wolności - w administracji zakładu karnego.

Przywrócenie terminu W razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy.(np. gdy ktoś przebywał w szpitalu lub przez dłuższy czas poza miejscem zamieszkania ) Prośbę taką należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. Jednocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić czynności, dla której określony był termin. Przywrócenie terminu do złożenia prośby o przywrócenie terminu jest niedopuszczalne. O przywróceniu terminu postanawia właściwy w sprawie organ administracji publicznej. Od postanowienia o odmowie przywrócenia terminu służy zażalenie. O przywróceniu terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia postanawia ostatecznie organ właściwy do rozpatrzenia odwołania lub zażalenia. Przed rozpatrzeniem prośby o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia organ administracji publicznej na żądanie strony może wstrzymać wykonanie decyzji lub postanowienia.

Doręczenia

Skutki prawne wielu czynności procesowych następują tylko wtedy, gdy dokonano prawidłowego doręczenia pisma (wezwania, postanowienia, decyzji itp.) Organy administracyjne doręczają pisma za pokwitowaniem przez pocztę, przez swoich pracowników lub przez upoważnione osoby albo organy ( listonosz, goniec w urzędzie, doręczyciel i inna upoważniona do tego osoba ). Na pokwitowanie składa się data doręczenia i podpis odbiorcy. Jeżeli odbierający pismo uchyla się od potwierdzenia doręczenia lub nie może tego uczynić, doręczający sam stwierdza datę doręczenia oraz wskazuje osobę, która odebrała pismo i przyczynę braku jej podpisu.

Doręczenie może również nastąpić za pomocą środków komunikacji elektronicznej, jeżeli strona wystąpiła do organu o doręczenie lub wyraziła zgodę na doręczenie jej pism za pomocą tych środków. Jednakże w takim przypadku doręczenie jest skuteczne, jeżeli w terminie 7 dni od dnia wysłania pisma organ administracji publicznej otrzyma potwierdzenie doręczenia pisma. W razie nieotrzymania takiego potwierdzenia organ doręcza pismo w inny przyjęty sposób

W sytuacjach niecierpiących zwłoki może również to nastąpić telefonicznie lub telegraficznie.

Strony również mogą być powiadamiane o decyzjach i innych czynnościach organów administracji publicznej poprzez obwieszczenie lub w inny zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości sposób publicznego ogłaszania. W takich przypadkach doręczenie uważa się za dokonane po upływie 14 dni od dnia publicznego ogłoszenia.

Pisma doręcza sie stronie lub jej przedstawicielowi ( gdy strona działa przez przedstawiciela ). Jeśli strona ustanowiła pełnomocnika pismo doręcza się pełnomocnikowi.. Gdy w sprawie występuje kilka stron to pisma doręcza sie wszystkim stronom, chyba że mają one jedną upoważniono do odbioru osobę.

W toku postępowania strony oraz ich przedstawiciele i pełnomocnicy mają obowiązek zawiadomić organ administracji publicznej o każdej zmianie swego adresu a w razie zaniedbania obowiązku doręczenie pisma pod dotychczasowym adresem ma skutek prawny.

Pisma doręcza się :

• w miejscu zamieszkania

• na adres dla doręczeń

• w miejsce pracy

• w siedzibie organu administracji publicznej

• wszędzie, gdzie zastaniemy adresata

W przypadku nieobecności adresata pismo doręcza się, za pokwitowaniem, dorosłemu domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy domu, jeżeli osoby te podjęły się oddania pisma adresatowi. O doręczeniu pisma sąsiadowi lub dozorcy zawiadamia się adresata, umieszczając zawiadomienie w oddawczej skrzynce pocztowej lub, gdy to nie jest możliwe, w drzwiach mieszkania. Gdy natomiast nie ma nikogo w miejscu zamieszkania i nikt ( sąsiad lub dozorca ) nie chce odebrać przesyłki powinno się ją awizować tj. zawiadomić odbiorcę o pozostawieniu pisma i możliwości jego odbioru w terminie 7 dni w placówce doręczyciela. Awizo pozostawia się w oddawczej skrzynce pocztowej lub gdy nie jest to możliwe, na drzwiach mieszkania adresata, jego biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe, bądź w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata. Gdy w terminie 7 dni adresat nie odbierze pisma ponownie można je awizować informując o możliwości odbioru w terminie nie dłuższym niż czternaście dni od daty pierwszego zawiadomienia. Poczta przechowuje pismo przez okres czternastu dni w swojej placówce pocztowej - w przypadku doręczania pisma przez pocztę, a gdy doręcza pracownik urzędu gminy ( miasto ) pismo składa się na okres czternastu dni w urzędzie właściwej gminy (miasta). Doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia okresu przechowywania w placówce doręczyciela a pismo pozostawia się w aktach sprawy.

Jednostkom organizacyjnym i organizacjom społecznym doręcza się pisma w lokalu ich siedziby do rąk osób uprawnionych do odbioru pism

Osoba odbierająca pismo potwierdza ten fakt swym, podpisem ze wskazaniem daty doręczenia a gdy uchyla się od potwierdzenia doręczenia lub nie może tego uczynić, doręczający sam stwierdza datę doręczenia oraz wskazuje osobę, która odebrała pismo i przyczynę braku jej podpisu.

Jeżeli adresat odmawia przyjęcia pisma przesłanego mu przez pocztę lub inny organ albo w inny sposób, pismo zwraca się nadawcy z adnotacją o odmowie jego przyjęcia i datą odmowy. Pismo wraz z adnotacją włącza się do akt sprawy a uznaje się, że pismo zostało doręczone w dniu odmowy jego przyjęcia przez adresata.

Pisma skierowane do osób nie znanych z miejsca pobytu, dla których sąd nie wyznaczył przedstawiciela, doręcza się przedstawicielowi ustanowionemu wyznaczonemu przez Sąd lub organ administracji publicznej do czasu wyznaczenia przez Sąd. ( art. 34 kpa )

Pisma kierowane do osób korzystających ze szczególnych uprawnień wynikających z immunitetu dyplomatycznego lub konsularnego doręcza się w sposób przewidziany w przepisach szczególnych, w umowach i zwyczajach międzynarodowych.

Strony mogą być zawiadamiane o decyzjach i innych czynnościach organów administracji publicznej przez obwieszczenie lub w inny zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości sposób publicznego ogłaszania, jeżeli przepis szczególny tak stanowi;

Wezwania - jest to taka czynność gdzie organ wzywa uczestników postępowania gdy jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy lub wykonania czynności, do uczestnictwa w nim w celu

• udziału w podejmowanych czynnościach,

• złożenia wyjaśnień lub zeznań ( określa wówczas, jak mają być złożone - osobiście, przez pełnomocnika lub na piśmie)

Kpa upoważnia organy administracyjne do wzywania osób (nie tylko stron), do udziału w podejmowanych czynnościach i do złożenia wyjaśnień osobiście, przez pełnomocnika lub na piśmie, jeżeli jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy lub dla wykonywania czynności urzędowych.

Wezwanie do osobistego stawienia sie należy ograniczyć do przypadków niezbędnych, tak by nie było ono uciążliwe dla wzywanej osoby. Jeśli osoba wezwana nie może sie stawić z powodu choroby, kalectwa lub innej nie dającej się pokonać przeszkody, organ może dokonać określonej czynności lub przyjąć wyjaśnienie albo przesłuchać osobę wezwana w miejscu jej pobytu, jeżeli pozwalają na to okoliczności, w jakich znajduje się ta osoba.

Do osobistego stawienia się wezwany jest zobowiązany tylko w obrębie gminy lub miasta, w którym on mieszka lub przebywa, a nadto gdy mieszka lub przebywa w sąsiedniej gminie lub mieście. W pozostałych przypadkach organ administracyjny prowadzący postępowanie winien skorzystać z pomocy prawnej innego organu administracyjnego.

Pomoc prawna polega na tym, że organ prowadzący postępowanie zwraca sie do właściwego terenowego organu administracji rządowej lub organu samorządu terytorialnego o wezwanie osoby zamieszkałej, w danej gminie lub mieście do złożenia wyjaśnień lub zeznań albo do dokonania innych czynności związanych z toczącym sie postępowaniem.

W przypadkach, w których charakter sprawy lub czynności wymaga dokonania czynności przed organem prowadzącym postępowanie, można wzywać osoby do osobistego stawienia się również spoza gminy lub miasta i sąsiednich jednostek podziału terytorialnego, w których osoby te zamieszkują albo przebywają.

Wezwanie powinno wskazać:

1. nazwę i adres organu wzywającego;

2. imię i nazwisko wzywanego;

3. w jakiej sprawie oraz w jakim charakterze i w jakim celu zostaje wezwany (strona, świadek, biegły i co ma być celem stawienia się);

4. czy wezwany powinien stawić się osobiście lub przez pełnomocnika, czy może złożyć wyjaśnienie lub zeznanie na piśmie;

5. termin, do którego żądanie powinno być spełnione, albo dzień, godzinę i miejsce stawienia się wezwanego lub jego pełnomocnika;

6. skutki prawne niezastosowania się do wezwania.

Wezwanie powinno być zaopatrzone podpisem pracownika organu wzywającego, z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego podpisującego.

W sprawach nie cierpiących zwłoki wezwania można dokonać telegraficznie, telefonicznie lub przy użyciu innych środków łączności. Musi ono zawierać te same elementy co wezwanie pisemne. Powoduje ono skutki prawne tylko wówczas, gdy nie ma wątpliwości, że dotarło do adresata we właściwej treści i w odpowiednim terminie.

Osobie, która stawiła się na wezwanie, przyznaje się koszty podróży i inne należności wg przepisów o należnościach świadków i biegłych w postępowaniu sądowym. Żądanie przyznania należności należy zgłosić organowi administracyjnemu, przed którym toczy się postępowanie, przed wydanie decyzji, pod rygorem utraty roszczenia.

Osoba, która mimo prawidłowego wezwania nie stawiła się bez uzasadnionej przyczyny, może być ukarana przez organ wzywający grzywną do 50 zł, a w razie ponownego niezastosowania się do wezwania - grzywną do 200 zł. Na postanowienie o ukaraniu służy zażalenie. Ukaranie grzywną nie wyklucza możliwości zastosowania do opornego świadka (nie dotyczy strony i biegłego), środków przymusu. W przypadku żołnierza w służbie czynnej nie stosuje się kary grzywny, lecz występuje do dowódcy JW, w której pełni on służbę, z wnioskiem o ukaranie dyscyplinarne.

Wezwanie powinno być doręczone na co najmniej 7 dni przed wykonaniem czynności. Wezwanie powoduje skutki prawne tylko wtedy, gdy nie ma wątpliwości, że dotarło do adresata we właściwej treści i w odpowiednim terminie. Termin wezwania ( gdy nie ma czynności gdzie będzie wymagany udział jednocześnie kilku osób i konieczne jest stawiennictwo kilku osób w jednym terminie ) powinien być określony w dniach i godzinach aby osoba wezwana miała możliwość stawiennictwa, które nie kolidowałoby z jego obowiązkami np. w pracy. Bardzo ważne jest to aby na wezwaniu zaznaczyć czy osoba ma się stawić osobiście czy też może przybyć jej pełnomocnik.

Policjant gdy jest wezwany do stawiennictwa do Sądu lub Prokuratury ale w związku ze służbą to koszty jego stawiennictwa pokrywa komenda a gdy jest wezwany w czasie wolnym od służby to przysługują mu nadgodziny. Może on być ukarany za niestawiennictwo karą porządkową a gdy kilkakrotnie nie stawił się na wezwanie to może mieć postępowanie dyscyplinarne lub nawet zostać ukarany

PRZEBIEG POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO

Wszczęcie postępowania

• Postępowanie administracyjne może być wszczęte:

• z urzędu ( datą wszczęcia jest data wykonania pierwszej czynności ze stroną, zazwyczaj data doręczenia zawiadomienia o wszczęciu postępowania z urzędu )

1. przez organ administracyjny bez żądania strony;

2. przez organ administracyjny, w której wpis wymaga wniosku strony, ze względu na ważny interes strony, w razie nieuzyskania zgody - postępowanie umarza się;

• na wniosek ( datą wszczęcia jest data wpływu wniosku do urzędu.)

1. na żądanie strony;

2. na żądanie prokuratora - w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem;

3. na żądanie RPO - jak w przypadku prokuratora;

4. na żądanie organizacji społecznej - jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny.

O tym, kiedy postępowanie administracyjne można wszcząć z urzędu, a kiedy tylko na wniosek, stanowią przepisy prawa materialnego, a więc przepisy poza kodeksowe. Ogólnie, jeżeli nakładany jest obowiązek prawny, przepisy prawa pozwalają wszczynanie postępowania administracyjnego z urzędu a gdy zaś chodzi o przyznanie uprawnień stronie, z reguły wymagany jest wniosek strony - (żądanie).

Podania (żądania, wyjaśnienia, odwołania, zażalenia) mogą być wnoszone w dowolnej formie, pisemnie, telegraficznie lub za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej orz za pomocą formularza umieszczonego na stronie internetowej właściwego organu administracji publicznej, umożliwiającego wprowadzenie danych do systemy teleinformacyjnego tego organu , a także ustnie do protokołu. Podanie powinno zawierać co najmniej wskazanie osoby, od której pochodzi, jej adres i żądanie.
Podanie wniesione pisemnie albo ustnie do protokołu powinno być podpisane przez wnoszącego, a protokół ponadto przez pracownika, który go sporządził. Gdy podanie wnosi osoba, która nie może lub nie umie złożyć podpisu, podanie lub protokół podpisuje za nią inna osoba przez nią upoważniona, czyniąc o tym wzmiankę obok podpisu.

Podanie wniesione w formie dokumentu elektronicznego powinno być opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu, przy zachowaniu zasad przewidzianych w przepisach o podpisie elektronicznym, oraz zawierać dane w ustalonym formacie, zawarte we wzorze podania określonym w odrębnych przepisach, jeżeli te przepisy nakazują wnoszenie podań według określonego wzoru.

. Organ administracji publicznej obowiązany jest potwierdzić wniesienie podania, jeżeli wnoszący je tego zażąda.

Jeżeli w podaniu nie wskazano adresu wnoszącego i nie ma możności ustalenia tego adresu na podstawie posiadanych danych, podanie pozostawia się bez rozpoznania.

Jeżeli podanie nie czyni zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach prawa, należy wezwać wnoszącego do usunięcia braków w terminie siedmiu dni z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania. ( chodzi o to aby do wnoszącego podanie-pismo skierować pismo o uściślenie czego ono dotyczy )
Jeżeli organ administracji publicznej, do którego podanie wniesiono, jest niewłaściwy w sprawie, niezwłocznie przekazuje je do organu właściwego. O fakcie przekazania podania do właściwego organu informuje się wnoszącego podanie.
Jeżeli podanie dotyczy kilku spraw podlegających załatwieniu przez różne organy, organ administracji publicznej, do którego podanie wniesiono, uczyni przedmiotem rozpoznania sprawy należące do jego właściwości ( załatwia swoją część sprawy ) . Równocześnie zawiadamia wnoszącego podanie, że w sprawach innych powinien wnieść odrębne podanie do właściwego organu . Zawiadomienie takie następuje w drodze postanowienia na które służy zażalenie. Organ może również przesłać do organów właściwych pozostałą część sprawy i poinformować o tym wnoszącego podanie.

Jeżeli podanie wniesiono do organu niewłaściwego, a organu właściwego nie można ustalić na podstawie danych podania, albo gdy z podania wynika, że właściwym w sprawie jest sąd powszechny, organ, do którego podanie wniesiono, zwraca je wnoszącemu.
Organ nie może jednak zwrócić podania z tej przyczyny, że właściwym w sprawie jest sąd powszechny, jeżeli w tej sprawie sąd uznał się już za niewłaściwy.

Protokoły.

Organ administracji publicznej sporządza zwięzły protokół z każdej czynności postępowania, mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że czynność została w inny sposób utrwalona na piśmie ( mówi o tym zasada pisemności )
W szczególności sporządza się protokół:
- przyjęcia wniesionego ustnie podania,

• przesłuchania strony, świadka i biegłego,
  - oględzin i ekspertyz dokonywanych przy udziale przedstawiciela organu administracji publicznej,
  - rozprawy,
  - ustnego ogłoszenia decyzji i postanowienia.
  Protokół sporządza się tak, aby z niego wynikało, kto, kiedy, gdzie i jakich czynności dokonał, kto i w jakim charakterze był przy tym obecny, co i w jaki sposób w wyniku tych czynności ustalono i jakie uwagi zgłosiły obecne osoby.
  Protokół odczytuje się wszystkim osobom obecnym, biorącym udział w czynności urzędowej, które powinny następnie protokół podpisać. Odmowę lub brak podpisu którejkolwiek osoby należy omówić w protokole.
  Protokół przesłuchania powinien być odczytany i przedstawiony do podpisu osobie zeznającej niezwłocznie po złożeniu zeznania. W protokołach przesłuchania osoby, która złożyła zeznanie w języku obcym, należy podać w przekładzie na język polski treść złożonego zeznania oraz wskazać osobę i adres tłumacza, który dokonał przekładu - tłumacz ten powinien podpisać protokół przesłuchania. Organ administracji publicznej może zezwolić na dołączenie do protokołu zeznania na piśmie, podpisanego przez zeznającego, oraz innych dokumentów mających znaczenie dla sprawy. Skreśleń i poprawek w protokole należy tak dokonywać, aby wyrazy skreślone i poprawione były czytelne. Skreślenia i poprawki powinny być stwierdzone w protokole przed jego podpisaniem.
  Czynności organu administracji publicznej, z których nie sporządza się protokołu, a które mają znaczenie dla sprawy lub toku postępowania, utrwala się w aktach w formie adnotacji podpisanej przez pracownika, który dokonał tych czynności.

Udostępnianie akt

Jawność:

• zewnętrzna - oznacza jawność postępowania wobec wszystkich podmiotów zainteresowanych prawnej lub tylko faktycznie konkretnym postępowaniem. W tym przypadku gwarantuje dowolnym podmiotom prawo co najmniej do obecności przy czynnościach procesowych albo nawet szerzej - prawo do udziału w tych czynnościach. Ogólne postępowanie administracyjne nie jest jednak dostępne dla publiczności.

• wewnętrzna - przejawem tej jawności jest prawny obowiązek organu administracji do powiadamiania stron o poszczególnych czynnościach postępowania, w celu umożliwienia im udziału w tych czynnościach oraz podjęcia właściwych środków dla wyjaśnienia sprawy i obrony interesów. Ma ona znaczenie dyscyplinujące i wychowawcze, umożliwia obronę praw uczestników postępowania . Jest również instrumentem wytworzenia obustronnego zaufania organu orzekającego i uczestników postępowania, a zatem gwarancją realizacji ogólnej zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa.

Organ administracji publicznej obowiązany jest umożliwić stronie przeglądanie akt sprawy oraz sporządzanie z nich notatek i odpisów w każdym stadium postępowania.

Strona może żądać uwierzytelnienia sporządzonych przez siebie odpisów z akt sprawy lub wydania jej z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów, o ile jest to uzasadnione ważnym interesem strony.

Wyłączenia:

• wyłączone od wglądu strony są akta sprawy objęte tajemnicą państwową - tajemnicą państwową jest informacja niejawna, której nieuprawnione ujawnienie może spowodować istotne zagrożenie dla podstawowych interesów RP, a w szczególności dla niepodległości lub nienaruszalności terytorium, interesów obronności, bezpieczeństwa państwa i obywateli, albo narazić te interesy na co najmniej znaczną szkodę;

• inne akta wyłączone przez organ administracyjny ze względu na ważny interes państwowy.

Odmowa umożliwienia stronie przeglądania akt sprawy, sporządzania z nich notatek i odpisów, uwierzytelnienia takich odpisów lub wydania uwierzytelnionych odpisów następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.

Akta sprawy stanowią poszczególne pisma, plany, obliczenia itp. dokumenty, które znajdują się w całości materiałów dotyczących danej sprawy.

Postępowanie dowodowe:

Celem postępowania dowodowego jest dokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy, aby jej załatwienie oparte było na udowodnionych faktach i aby normy prawne zostały zastosowane do stanu faktycznego odpowiadającego stanowi rzeczywistemu zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej. ( organ administracji publicznej jest zobowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy art. 77 § 1 kpa )Organ administracyjny nie jest związany własnymi postanowieniami w sprawie przeprowadzenia dowodów - może on, a każdym stadium postępowania zmienić, uzupełnić lub uchylić postanowienia dotyczące przeprowadzania dowodów (art. 77 § 2 kpa). Organ, któremu zlecono wykonanie czynności na zlecenie organu prowadzącego może z urzędu lub na wniosek strony przesłuchać nowych świadków i biegłych na okoliczności będące przedmiotem postępowania. Nie wymagają dowodu fakty powszechnie znane organowi z urzędu lecz należy je zakomunikować stronie.

Zasada udziału strony - strona powinna być zawiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzeniu dowodów ze świadków, biegłych lub oględzin przynajmniej na 7-dni przed terminem ich przeprowadzenia. Strona ma prawo brać udział w przeprowadzaniu dowodu, może zadawać pytania świadkom, biegłym i innym stronom oraz składać wyjaśnienia. Okoliczność faktyczna może być uznana za udowodnioną, jeżeli strona miała możliwość wypowiedzieć się co do przeprowadzonych dowodów, chyba że załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną. Na 7 dni przed terminem zakończenia sprawy strona powinna otrzymać informację o tym, a przed zamknięciem możliwość wypowiedzenia się co do materiałów sprawy.

Zasada swobodnej oceny dowodów - organ administracji publicznej ocenia na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona. Organ nie jest związany sztywnymi regułami dowodzenia. Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.

Dowód - jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opnie biegłych oraz oględzin. Dowód to środek, za pomocą którego dokonuje się dowodzenia w postępowaniu, a więc stwierdza się prawdziwość twierdzeń o pewnych faktach, będących właśnie przedmiotem dowodu.

Rodzaje środków dowodowych:

1. rzeczowe - oględziny wszelkich przedmiotów, jakie sąd poddaje badaniu celem stwierdzenia prawdziwości pewnych twierdzeń o faktach;

2. osobowe - wszelkie inne dowody, przy których sąd bada fakty za pomocą zeznań osób, jak świadków, biegłych i samych stron procesowych, oraz za pomocą ich pisemnych oświadczeń zawartych w dokumentach.

Uwaga: przesłuchanie stron nie jest dowodem.

• Dowód z dokumentów.

To najważniejszy i powszechnie występujący środek dowodowy w postępowaniu administracyjnym. Kpa mówi o dokumentach urzędowych i dokumentach. Dokumenty dzielą się na:

1. urzędowe - sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich zakresie działań stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone;

2. prywatne - wg art. 245 kpc stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie.

Dokumenty urzędowe mają pierwszeństwo przed prywatnymi. Przysługuje im domniemanie prawdziwości. Istnieje jednak możliwość przeprowadzenia dowodu przeciwko treści dokumentów urzędowych.

• Dowód ze świadka.

Zadaniem świadka jest złożenie zeznań obiektywnych na podstawie własnych spostrzeżeń co do faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Kpa wprowadza ograniczenia dowodu ze świadków ze względu na osobę, polegające na:

1. wyłączeniu z mocy prawa;

Wg kpa świadkami nie mogą być:

• osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swoich spostrzeżeń (słuchanie dziecka w charakterze świadka jest dopuszczalne i zależy od jego stopnia rozwoju umysłowego);

• osoby obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej i służbowej na okoliczności objęte tajemnicą, jeżeli nie zostały w trybie określonym obowiązującymi przepisami zwolnione od obowiązku zachowania tej tajemnicy;

• duchowni co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi (duchowni kościołów i związków religijnych znających instytucję spowiedzi).

2. prawie odmowy zeznań; ( Tylko małżonkowi strony, wstępnym, zstępnym i rodzeństwu strony oraz jej powinowatym pierwszego stopnia, jak i osobom pozostającym ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli przysługuje prawo odmowy zeznań. Prawo to trwa także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli art. 83 § 1 kpa )

3. prawie odmowy odpowiedzi na poszczególne pytania. ( świadek składający zeznania może odmówić odpowiedzi na pytanie, gdy odpowiedź mogłaby narazić jego lub jego bliskich na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę majątkową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej. Art. 83 § 2 kpa )

Przed odebraniem zeznania organ administracji publicznej obowiązany jest uprzedzić świadka o prawie odmowy zeznań i odpowiedzi na pytania oraz o odpowiedzialności za fałszywe zeznania. Uprzedzenie to jest warunkiem odpowiedzialności.

• Dowód z oględzin i z opinii biegłego.

Dowód z opinii biegłego - przeprowadza się wówczas, gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne, których nie mają pracownicy organu załatwiającego sprawę. Opinią biegłego (rzeczoznawcy, eksperta) jest zapatrywanie wyrażone przez osobę nie zainteresowaną w postępowaniu administracyjnym, która może udzielić organowi specjalnych wiadomości dla ustalenia okoliczności sprawy. Biegły powinien być bezstronny, dlatego podlega wyłączeniu z tych samych przyczyn jak pracownik organu administracji publicznej od udziału w postępowaniu w sprawie. Poza tym do biegłego stosuje się przepisy dotyczące przesłuchania świadków.

Oględziny - bezpośrednie badanie jakiegoś przedmiotu przez organ administracji publicznej, celem dokonania spostrzeżeń o jego stanie i właściwościach. Przedmiotem oględzin mogą być rzeczy ruchome, jak nieruchomości (np. samochód, maszyny, budynek, lokal, uprawy). Oględziny wymagają często pewnych wiadomości specjalnych, np. z zakresu techniki, medycyny, rolnictwa itp. Wówczas oględziny można przeprowadzić z udziałem biegłego, aby swym fachowym doświadczeniem i wiedzą uzupełniał znajomość rzeczy przez organ administracji publicznej, a dokładniej - jego pracowników.

Jeżeli przedmiot oględzin znajduje się u osób trzecich, osoby te są obowiązane na wezwanie organu do okazania przedmiotu oględzin. Strona powinna być zawiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzenia oględzin, przynajmniej na 7-dni przed terminem. Z przeprowadzonych oględzin sporządza się protokół.

• Dowód z przesłuchania stron.

Przesłuchanie stron następuje po wyczerpaniu środków dowodowych lub z powodu ich braku, gdy pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy - stosując przepisy dotyczące świadków, z wyłączeniem przepisów o środkach przymusu

Rozprawa Administracyjna:

Zgodnie z art. 89 kpa “organ administracji publicznej ma obowiązek przeprowadzenia rozprawy w każdym przypadku, gdy zapewni to przyspieszenie lub uproszczenie postępowaniu bądź osiągnięcie celu wychowawczego albo gdy wymaga tego przepis prawa.”

Organ powinien przeprowadzić rozprawę, gdy zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron oraz gdy jest to potrzebne dla wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub biegłych albo w drodze oględzin.

Podstawową formą rozprawy jest koncentracja postępowania w określonym czasie i miejscu, a w szczególności zebranie przedstawicieli zainteresowanych w sprawie organów państwowych, państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych, organizacji społecznych, a zwłaszcza stron, świadków i biegłych w celu dokonania niezbędnych ustaleń pod kierunkiem pracownika organu, przed którym toczy się postępowania. Rozprawa może być zarządzana z urzędu lub na wniosek strony.

Kpa zobowiązuje organy administracji publicznej do należytego przygotowania rozprawy. Strony należy wezwać do złożenia przed rozprawą wyjaśnień, dokumentów i innych dowodów. Do stawiennictwa się na rozprawę należy wezwać ( wezwanie doręcza się na piśmie ) strony osobiście lub przez przedstawiciela albo pełnomocników, a nadto świadków i biegłych, a powiadomić o rozprawie - państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne, organizacje społeczne, a także inne osoby, jeżeli ich udział w rozprawie jest uzasadniony ze względu na jej przedmiot.

Termin rozprawy powinien być tak wyznaczony, aby doręczenie wezwań oraz ogłoszenie o rozprawie nastąpiło przynajmniej na 7-dni przed rozprawą.

Niezawiadomienie strony o terminie rozprawy stanowi istotną wadliwość postępowania, a brak udziału strony w rozprawie bez własnej winy może stanowić przyczynę wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną.

Rozprawą kieruje wyznaczony do przeprowadzenia rozprawy pracownik tego organu administracji publicznej, przed którym toczy sie postępowanie. gdy postępowanie toczy się przed organem kolegialnym, rozprawą kieruje przewodniczący albo wyznaczony członek organu kolegialnego.

Nieobecność na rozprawie stron należycie wezwanych na rozprawę nie stanowi przeszkody do jej przeprowadzenia. Kierujący rozprawą może odroczyć ją, jeżeli stwierdzi poważne nieprawidłowości w wezwaniu stron na rozprawę, jeżeli niestawienie się strony zostało spowodowane przeszkodą trudną do przezwyciężenia, a także z innej ważnej przyczyny.

Ustny charakter rozprawy wymaga, aby kierujący rozprawą przedstawił na jej wstępie wszystkie wyjaśnienia i dokumenty złożone przed rozprawą przez strony, a także oświadczenia złożone przez podmioty faktyczne zainteresowane w przedmiocie sprawy, gdyż tylko wtedy strony będą miały pełną możliwość zrealizowania swych uprawnień do zgłaszania na rozprawie żądań, propozycji i zarzutów oraz przedstawiania dowodów na ich poparcie, składania wyjaśnień i wypowiadania się co do wyników postępowania dowodowego.

Kierujący rozprawą winien udzielić głosu stronom, przedstawicielom organów i jednostek organizacyjnych oraz organizacji społecznych uczestniczących w rozprawie, pozwolić na zadawanie świadkom, biegłym i stronom pytań, ale może taż uchylić zadawane pytania, jeżeli nie mają istotnego znaczenia dla sprawy. Jednakże na żądanie strony należy zamieścić w protokole osnowę treści uchylonego pytania.

• Obowiązkiem kierującego rozprawą jest dążenie do wszechstronnego wyjaśnienia stanu faktycznego danej sprawy, ustalenie prawdy obiektywnej oraz uzgodnienie sprzecznych interesów stron. Możliwe jest zawarcie ugody administracyjnej.

• Z rozprawy spisuje się protokół. który winien odpowiadać ogólnym wymogom stawianym i dokładnie odzwierciedlać przebieg rozprawy.

• Kierujący rozprawą sprawuje tzw. policję sesyjną, w celu zapewnienia porządku na rozprawie. Za niewłaściwe zachowanie w czasie rozprawy strony, świadkowie, biegli i inne osoby uczestniczące w rozprawie mogą być, po uprzednim ostrzeżeniu, wydalone z miejsca rozprawy przez kierującego rozprawą oraz ukarane grzywną do 100 zł. Na postanowienie o ukaraniu grzywna służy zażalenie.

• Współdziałanie organu prowadzącego postępowanie z innym organem.

Jeżeli przepis prawa uzależnia wydanie decyzji od zajęcia stanowiska przez inny organ (wyrażenie opinii albo zgody lub wyrażenia stanowiska w innej formie), decyzję wydaje się po zajęciu stanowiska przez ten organ. Organ załatwiający sprawę, zwracając się do innego organu o zajęcie stanowiska, zawiadamia o tym stronę.

Organ, do którego zwrócono się o zajęcie stanowiska, obowiązany jest przedstawić je niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia mu żądania, chyba że przepis prawa przewiduje inny termin. W przypadku niezachowania terminu do zajęcia stanowiska organ zobowiązany do jego zajęcia ma obowiązek zawiadomić o tym strony i organ prowadzący postępowanie, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin zajęcia stanowiska.

Za niedopełnienie tego obowiązku grozi odpowiedzialność porządkowa, dyscyplinarna lub inna przewidziana w przepisach prawa.

Organ obowiązany do zajęcia stanowiska może w razie potrzeby przeprowadzić postępowanie wyjaśniające.

Zajęcie stanowiska następuje w drodze postanowienia, na które służy stronie zażalenie.

• Zawieszenie postępowania administracyjnego.

Postępowanie administracyjne może być zawieszone:

1. Obligatoryjnie:

1. w razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe lub w przypadku spraw dotyczących spadków nie objętych brak jest osób sprawujących zarząd majątkiem masy spadkowej lub kuratora wyznaczonego przez sąd, a postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe;

2. w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony;

3. w razie utraty przez stronę lub przez jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych;

4. gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd.( w tym przypadku organ administracji publicznej, który zawiesił postępowanie wystąpi również do właściwego organu lub sądu o rozstrzygnięcie zawiadomienia wstępnego lub wezwie stronę aby ta o to wystąpiła w oznaczonym terminie, chyba, że strona sama wykaż, że to sama już uczyniła. Gdyby zawieszenie z tej przyczyny mogło spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważną szkodę dla interesu społecznego organ załatwi sprawę zostawiając zagadnienia wstępne we własnym zakresie. Organ załatwi sprawę również gdy strona mimo wezwania nie wystąpiła o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego albo gdy zawieszenie postępowania mogłoby spowodować niepowetowaną szkodę dla strony. { w tym ostatnim przypadku organ może uzależnić załatwienie sprawy od złożenia przez stronę stosownego zabezpieczenia } )

Organ administracji państwowej, który z przyczyn określonych w pkt a-c zawiesił postępowanie wszczęte z urzędu, jest zobowiązany uczynić równocześnie niezbędne kroki w celu usunięcia przeszkody do dalszego prowadzenia postępowania. Tak samo winien postąpić w razie zawieszenia z tej samej przyczyny postępowania wszczętego na żądanie strony, jeżeli interes społeczny przemawia za załatwieniem sprawy.

2. Fakultatywnie - może nastąpić wówczas, gdy wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz nie zagraża to interesowi społecznemu.

Organ podejmuje postępowanie z urzędu lub na wniosek strony gdy ustąpią przyczyny uzasadniające jego zawieszenie.

Jeżeli w okresie 3-lat od daty zawieszenia postępowania z tego powodu żadna ze stron nie zwróci się o podjęcie postępowania, żądanie wszczęcia postępowania uważa się za wycofane.

O postanowieniu w sprawie zawieszenia postępowania organ administracji zawiadamia strony . W przypadku zawieszenia na żądanie strony lub jednej ze stron organ powiadamia je,że jeżeli w okresie 3-lat od daty zawieszenia postępowania z tego powodu żadna ze stron nie zwróci się o podjęcie postępowania, żądanie wszczęcia postępowania uważa się za wycofane.

W trakcie okresu zawieszenia postępowania organ może podejmować czynności niezbędne w celu zapobieżenia niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia albo poważnym szkodom interesu społecznego.

Wszystkie postanowienia w sprawie zawieszenia postępowania mogą być zaskarżone w drodze zażalenia.

Zawieszenie postępowania wstrzymuje bieg terminów przewidzianych w kpa i trwa do dnia podjęcia zawieszonego postępowania.

• Umorzenie postępowania administracyjnego.

Umorzenie postępowania kończy sprawę w danej instancji i dlatego następuje w formie decyzji administracyjnej ze wszystkimi wynikającymi z tego konsekwencjami w zakresie kontroli takiej decyzji w administracyjnym toku instancji i kontroli sądu administracyjnego.

Zgodnie z art. 105 kpa, umorzenie następuje:

1. gdy postępowanie z jakichkolwiek przyczyn stało się bezprzedmiotowe;

2. jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz gdy nie jest to sprzeczne w interesem społecznym.

Postępowanie może stać się bezprzedmiotowe z przyczyn natury faktycznej (np. śmierć strony ubiegającej się o zmianę nazwiska) lub prawnych (np. zmiana przepisów prawa i zniesienie obowiązku uzyskania zezwoleń na podjęcie określonej działalności).

Jeżeli postępowanie zostało wszczęte na żądanie strony - to może ona uznać, iż dalsze postępowanie stało się dla niej bezprzedmiotowe i wystąpić o jego umorzenie. Organ prowadzący postępowanie nie jest związany tym wystąpieniem. Jeżeli uzna podanie strony - wyda decyzję o umorzeniu postępowania, lub gdy go nie uzna - wyda postanowienie, na które nie przysługuje zażalenie.

Strona będzie mogła je zaskarżyć dopiero w odwołaniu od decyzji rozstrzygającej sprawę co do jej istoty.

Istnieje możliwość umorzenia postępowania odwoławczego, gdy to postępowanie stało się bezprzedmiotowe. Może to nastąpić, gdy strona cofnie odwołanie, a organ uwzględni to cofnięcie. W takim przypadku umarza się postępowanie w drugiej instancji, a decyzja organu pierwszej instancji jest ostateczna.

Pojęcie decyzji:

Decyzja jest oświadczeniem woli organu administracji publicznej wydanym w imieniu państwa. Jest kwalifikowanym aktem administracyjnym (każda decyzja jest aktem administracyjnym, ale nie każdy akt administracyjny jest decyzją - może być np. postanowieniem).

Decyzja jest aktem jednostronnym, władczym rozstrzygnięciem sprawy. Dotyczy to także ugody.

• Rodzaje decyzji.

Z uwagi na tok instancji dzielimy decyzje na:

1. wydane w I instancji;

2. wydane w II instancji.

Z punktu widzenia możliwości prawnej zaskarżenia decyzji w drodze zwyczajnego środka prawnego (odwołanie):

1. nieostateczne - gdy służy prawo odwołania od danej decyzji, albo gdy odwołanie zostało wniesione i nie jest jeszcze rozpatrzone;

2. ostateczne - wydane przez organ II instancji, decyzję ministra i sko, decyzje nie zaskarżone przez wniesienie odwołania i decyzje, od których z mocy prawa nie przysługuje odwołanie.

Kpa wyróżnia decyzje:

1. tworzące prawa dla stron;

2. nie tworzące prawa dla stron;

3. decyzje pozytywne - uwzględniające w całości żądanie stron;

4. decyzje negatywne - które w całości lub w części nie uwzględniają żądania stron lub nakładają na strony obowiązek prawny;

5. wadliwe - niezgodne z prawem;

6. niewadliwe - zgodne z prawem;

7. nieważne - dotknięte szczególnie ciężkimi wadami.

• Elementy decyzji.( art. 107 kpa)

Decyzja administracyjne powinna zawierać:

1. oznaczenie organu administracyjnego - wiadomo dzięki temu, kto wydał decyzję i czy był to organ właściwy; np. komendant, wójt, burmistrz, prezydent itp( możemy dzięki temu ocenić czy organ zachował termin w którym powinien wydać decyzję )

2. datę wydania - data ma znaczenie porządkowe;

3. oznaczenie strony lub stron - umożliwia to ocenę, czy decyzja skierowana została do osób będących stronami w sprawie;

4. powołanie podstawy prawnej - może to być tylko przepis ustawy lub przepis prawa wydany z upoważnienia ustawy przez organ administracji rządowej, bądź organ jednostki samorządu terytorialnego;

5. rozstrzygnięcie - stanowi odpowiednik sentencji o orzeczeniu sądowym, rozstrzygnięcie o istocie sprawy;( osnowę )

6. uzasadnienie faktyczne ( które powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej.) i prawne; ( które powinno wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa.). Wg art.107 § 4 kpa można odstąpić od uzasadniania decyzji, gdy uwzględnia ona w całości żądanie strony (nie dotyczy odwołań). Od uzasadniania decyzji można odstąpić w decyzji wydanej na podstawie przepisów ustawy o cudzoziemcach.

Szerszego uzasadnienia wymagają decyzje oparte na uznaniu administracyjnym.

7. pouczenie o środkach prawnych - w jakim trybie służy od decyzji odwołanie; jaki jest tryb jej zaskarżenia

8. podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji.

Przepisy szczególne mogą określić dodatkowo inne składniki decyzji

• Rygor natychmiastowej wykonalności.

Decyzja organu I instancji nie podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania. Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji.

Decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu, gdy został jej nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Poza tym decyzja podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania, gdy jest zgodna z żądaniem wszystkich stron, a więc gdy jest dla wszystkich stron pozytywna.

Rygor natychmiastowej wykonalności ( art. 108 kpa ) może być nadany decyzji, od której przysługuje odwołanie, gdy to jest niezbędne:

• ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego;

• dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami;

• ze względu na wyjątkowo ważny interes strony.( w tym przypadku organ może w drodze postanowienia zażądać od strony stosownego zabezpieczenia )

Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany również decyzji po jej wydaniu poprzez wydanie postanowienia na które stronom służy zażalenie.

Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji, gdy ustawa szczególna przewiduje taką możliwość. Nadawany jest przez zamieszczenie w niej klauzuli, bądź już po jej wydaniu, w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje nienatychmiastowej wykonalności decyzji.

• Forma decyzji.

Zgodnie z zasadą pisemności postępowania decyzję doręcza się stronom na piśmie. Decyzja może być ogłoszona ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawny nie stoi temu na przeszkodzie. Jednak nawet wtedy treść oraz istotne motywy decyzji ustnej muszą być utrwalone w protokole lub podpisanej przez stronę adnotacji.

Organ administracji publicznej, który wydał decyzję jest nią związany od chwili jej doręczenia lub ogłoszenia o ile kodeks nie stanowi inaczej )

• Uzupełnianie decyzji.

Decyzje administracyjne mogą zawierać niekiedy pewne uchybienia, błędy i oczywiste omyłki. Dlatego kpa przyznaje stronie, w terminie czternastu dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji, prawo żądania jej uzupełnienia co do:

1. rozstrzygnięcia;

2. pouczenia o środkach prawnych.( prawa do odwołania, wniesienia w stosunku do decyzji powództwa do sądu powszechnego lub skargi do sądu administracyjnego albo sprostowania zamieszczonego w decyzji pouczenia w tych kwestiach )

Gdy strona skorzysta z tego prawa, termin do wniesienia odwołania, termin do wniesienia powództwa lub skargi biegnie od dnia doręczenia stronie odpowiedzi przez organ administracyjny.

Błędne pouczenie w decyzji co do prawa odwołania albo wniesienia powództwa lub skargi nie może szkodzić stronie która się do niego zastosowała.

• Sprostowanie decyzji.

Decyzje mogą zawierać niekiedy pewne uchybienia, błędy i oczywiste omyłki. Kpa przewiduje dla strony, w terminie czternastu dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji prawo sprostowania zamieszczonego w decyzji pouczenia, w sprawach:

1. pouczenia o środkach prawnych;

2. rozstrzygnięcia.

Organ administracyjny ma prawo z urzędu lub na żądanie strony prostować - w drodze postanowienia - błędy pisarskie i rachunkowe oraz inne oczywiste omyłki w wydanych przez siebie decyzjach administracyjnych. ( art. 113 kpa ) Takie działanie organu jest nazywane trybem rektyfikacyjnym.

Organ , który wydał decyzję na żądanie organu egzekucyjnego lub strony wyjaśnia wątpliwości co do treści decyzji a na poczynione przez ten organ sprostowania i wyjaśnienia służy stronom zażalenie.

• Wykładnia decyzji.

Gdy treść decyzji nie jest jasna dla strony lub organu egzekucyjnego, to na ich żądanie organ, który wydal decyzję powinien wyjaśnić - w drodze postanowienia - wątpliwości co do treści decyzji. Na postanowienia w sprawie sprostowania i wyjaśnienia treści decyzji służy zażalenie.

• Wykonalność decyzji.

Decyzja organu I instancji nie podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania. Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji.

Są od tej zasady wyjątki:

1. gdy ustawa przewiduje natychmiastowe wykonanie decyzji (np. Prawo o zgromadzeniach);

2. gdy decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności;

3. gdy jest zgodna z żądaniem wszystkich stron (decyzja pozytywna).

Z zajęć:

Sądy najczęściej uchylają decyzje administracyjne na zasadzie tzw. Reguły trzech siódemek tj. na podstawie niezgodności decyzji z przepisami opisanymi w art.

1. 7 kpa ( W toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności i podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli )

2. 77 kpa ( § 1. Organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy. § 2. Organ może w każdym stadium postępowania zmienić, uzupełnić lub uchylić swoje postanowienie dotyczące przeprowadzenia dowodu. § 3. Organ przeprowadzający postępowanie na wezwanie organu właściwego do załatwienia sprawy (art. 52) może z urzędu lub na wniosek strony przesłuchać również nowych świadków i biegłych na okoliczności będące przedmiotem tego postępowania. § 4. Fakty powszechnie znane oraz fakty znane organowi z urzędu nie wymagają dowodu. Fakty znane organowi z urzędu należy zakomunikować stronie. )

3. 107 kpa ( § 1. Decyzja powinna zawierać: oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania, oznaczenie strony lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie, podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji. Decyzja, w stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu powszechnego lub skarga do sądu administracyjnego, powinna zawierać ponadto pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa lub skargi. § 2. Przepisy szczególne mogą określać także inne składniki, które powinna zawierać decyzja. § 3. Uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa. § 4. Można odstąpić od uzasadnienia decyzji, gdy uwzględnia ona w całości żądanie strony; nie dotyczy to jednak decyzji rozstrzygających sporne interesy stron oraz decyzji wydanych na skutek odwołania. § 5. Organ może odstąpić od uzasadnienia decyzji również w przypadkach, w których z dotychczasowych przepisów ustawowych wynikała możliwość zaniechania lub ograniczenia uzasadnienia ze względu na interes bezpieczeństwa Państwa lub porządek publiczny.

Zgoda na raporcie lub odmowa jest decyzją administracyjną bo spełnia minimum wymogów. Od tej decyzji służy stronom odwołanie.

Komendant podejmuje decyzje w sprawach:

• mianowania

• odwołania

• zwolnienia

• szkolnictwa

Decyzja jest aktem władczym i podejmowana jest ona pod różnymi postaciami:

• koncesja

• pozwolenie

• zezwolenie itp.

Wymogi formalne decyzji czyli składniki jakie muszą być w decyzji aby decyzja była ważna ale wadliwa.:

• oznaczenie organu administracji który wydał akt

• wskazanie adresata aktu

• rozstrzygnięcie o istocie sprawy

• podpis osoby reprezentującej organizacja

Decyzja taka jest wadliwa lecz wywołuje skutki. Może ona podlegać kontroli Sądu. Wynika to z procedury kpa. a nie z konkretnego artykułu.

Wadliwość uzasadnienia jest najczęstszą przyczyną uchyleń decyzji przez Sąd.

Wykonalność decyzji administracyjnych

Wykonalności podlegają decyzje ostateczne czyli:

• podjęte przez organ 1 instancji jeżeli strona nie wniosła odwołani lub wniosła je po upływie terminu

• decyzje którym został nadany rygor natychmiastowej wykonalności

Zwyczajne środki odwoławcze:

• odwołanie

• zażalenie

• wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy

Odwołanie służy od decyzji administracyjnych wydanych w I instancji:

• stronom i podmiotom na prawach strony

• składa się je za pośrednictwem organu wydającego decyzję do organu wyższego stopnia ( w związku z tym, że jest instytucja autokontroli lub samokontroli ) W tym przypadku chodzi o to, że gdy organ uzna, że w całości odwołanie jest zasadne może sam zmienić swoją wcześniejszą decyzję.

• Wystarczy, że w odwołaniu napisze się, że odwołujący jest niezadowolony z decyzji

• musi być zachowanie terminu 14 dni owego od momentu ogłoszenia, otrzymania decyzji

• jest ono środkiem dewolutywnym gdyż przesuwa sprawę do wyższej instancji

• odwołanie jest również środkiem inspensywnym co do zasady gdyż wstrzymuje wykonanie decyzji

Pojęcie i zakres stosowania ugody administracyjnej jako formy załatwiania sprawy.

Wg zasady ogólnej ugodowego załatwiania spraw, sprawy, w których uczestniczą strony o spornych interesach mogą być załatwiane w drodze ugody sporządzanej przed organem administracji - gdy przemawia za tym charakter sprawy, przyczyni się to do uproszczenia lub przyspieszenia postępowania i nie sprzeciwia się temu przepis prawa. Zawarcie przez strony ugody i jej zatwierdzenie przez organ prowadzący postępowanie eliminuje potrzebę wydawania decyzji, gdyż zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki jak decyzja administracyjna. Kpa nie przewiduje ugody pomiędzy strona a organem administracyjnym.

Wymienione przesłanki ugody muszą występować razem.

• Forma i elementy ugody administracyjnej.

Ugodę sporządza się w formie pisemnej. Składniki:

1. oznaczenie organu, przed którym ugoda została zawarta;

2. data sporządzenia;

3. oznaczenie stron;

4. przedmiot i treść ugody;

5. wzmianka o jej odczytaniu i przyjęciu;

6. podpisy stron;

7. podpis pracownika organu administracyjnego, upoważnionego do sporządzenia ugody.

Organ administracyjny utrwala fakt zawarcia ugody w aktach sprawy, w formie protokołu podpisanego przez osobę upoważnioną do sporządzenia ugody.

• Tryb zawierania i zatwierdzania ugody administracyjnej.

Ugodę zawiera się przed organem administracyjnym, przed którym toczy się postępowanie w I instancji, lub - w postępowaniu odwoławczym - przed organem II instancji, do czasu wydania przez organ decyzji w sprawie. Organ, przed którym toczy się postępowanie, ma obowiązek odroczyć wydanie decyzji i wyznaczyć stronom termin do zawarcia ugody, jeśli strony złożą zgodne oświadczenia o zamiarze jej zawarcia. W przypadku zawiadomienia przez strony, bądź jedną ze stron o odstąpieniu od zamiaru zawarcia ugody lub gdy strony nie dotrzymają terminu wyznaczonego przez organ administracji do zawarcia ugody, tenże organ załatwia sprawę przez wydanie decyzji.

Ugoda wymaga zatwierdzenia przez organ administracyjny, przed którym została ona zawarta. Jeżeli ugoda dotyczy kwestii, których rozstrzygnięcie wymaga zajęcia stanowiska przez inny organ, zatwierdzenie ugody może nastąpić dopiero po zajęciu stanowiska przez ten organ.

Organ administracyjny ma obowiązek odmówić zatwierdzenia decyzji, gdy:

1. została zawarta z naruszeniem prawa;

2. nie uwzględnia stanowiska organu uprawnionego do jego wyrażenia wg obowiązujących przepisów prawa;

3. narusza interes społeczny bądź słuszny interes stron.

Zatwierdzenie bądź odmowa zatwierdzenia ugody następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. Postanowienie powinno być wydane w ciągu 7-dni od zawarcia ugody. W przypadku, gdy ugoda zawarta została w toku postępowania odwoławczego, z dniem w którym stało się ostateczne postanowienie zatwierdzające ugodę, traci moc decyzja organu I instancji.

Ugoda staje się wykonalna z dniem, w którym postanowienie o jej zatwierdzeniu stało się ostateczne. Organ administracyjny, przed którym ugoda została zawarta, potwierdza jej wykonalność na egzemplarzu ugody. Zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki prawne jak decyzja wydana w toku postępowania administracyjnego.

Pojęcie, forma i elementy postanowienia.

W toku postępowania organ administracyjny wydaje postanowienia. Dotyczą one poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, lecz nie rozstrzygają o istocie sprawy, chyba że przepisy kpa stanowią inaczej.

Postanowienia rozstrzygające o istocie sprawy przewidziane w przepisach kpa, to postanowienie o zatwierdzeniu ugody, wydane przez organ zobowiązany do współdziałania przy wydawaniu decyzji administracyjnej, oraz o wznowieniu postępowania.

Postanowienie powinno zawierać:

1. oznaczenie organu administracji publicznej;

2. data wydania postanowienia;

3. oznaczenie strony lub stron albo innych osób biorących udział w postępowaniu;

4. powołanie podstawy prawnej;

5. rozstrzygnięcie;

6. pouczenie, czy i w jakim trybie służy zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego;

7. podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska osoby upoważnionej do wydania postanowienia.

Postanowienie, na które służy zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego, bądź gdy wydane zostało na skutek zażalenia, powinno zawierać również uzasadnienie faktyczne i prawne. Postanowienia, na które służy zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego, doręcza się stronom na piśmie( postanowienie , które może być zaskarżane do sądu administracyjnego powinno być doręczone wraz z pouczeniem o dopuszczalności wniesienia skargi do sądu oraz uzasadnieniem faktycznym i prawnym.) . Mogą one być stronom ogłaszane ustnie gdy cała sprawa była załatwiana ustnie to w przypadku gdy przemawia za tym interes strony a przepis prawa nie stoi temu na przeszkodzie , jednak powinno być ono utrwalone w aktach w formie protokołu lub podpisanej przez strony adnotacji.

Rodzaje postanowień:

1. postanowienia, na które nie przysługuje samoistny środek prawny w postaci zażalenia - można je zaskarżyć tylko w odwołaniu od decyzji;

2. postanowienia, na które przysługuje stronom zażalenie, a więc samoistny środek prawny.

Pojęcie i rodzaje środków prawnych w postępowaniu administracyjnym.

Środki prawne - instytucje proceduralne, których zadaniem jest spowodowanie zmiany lub uchylenia aktu administracyjnego (decyzji, postanowienia). W ścisłym znaczeniu, to środki służące stronie do spowodowania skorygowania decyzji lub postanowienia. Prawna możliwość zaskarżenia decyzji bądź innego aktu administracyjnego przez stronę w celu ich uchylenia, unieważnienia lub zmiany.

Rodzaje środków prawnych:

1. środki prawne zwyczajne - skierowane przeciwko decyzjom i postanowieniom nieostatecznym, nieprawomocnym;

2. środki prawne nadzwyczajne - środki, które można wnosić już po „uwstecznieniu się” decyzji administracyjnej, w razie zajścia szczególnych warunków i okoliczności, wskazujących na wadliwą podstawę decyzji lub uzasadniających przywrócenie prawa procesowego stronie;

3. samoistne - mogą być wnoszone niezależnie od innych czynności procesowych;

4. niesamoistne - nie występują samodzielnie, ale są wnoszone przy okazji i łącznie z inną czynnością procesową (np. zaskarżenie postanowienia, na które nie służy zażalenie, w odwołaniu od decyzji);

5. formalne - mogą być wnoszone tylko przez podmioty korzystające z legitymacji skargowej, w określonym terminie i w przepisanym trybie;

6. nieformalne - nie wymagają zachowania terminu ani specjalnego trybu;

7. doskonałe - tj. takie, które dają osobie legitymowanej prawo żądania rozpatrzenia jej skargi (odwołania, zażalenia) i stwarzają obowiązek wydania przez właściwy organ orzeczenia;

8. niedoskonałe - ich rozstrzygnięcie zależy od woli (uznania) organu; kpa nie zna środków niedoskonałych;

9. rozpatrywane przez organ administracyjny;

10. rozpatrywane przez sądu.

Środkami prawnymi są:

1. odwołanie;

2. zażalenie;

3. wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez ministra bądź samorządowe kolegium odwoławcze.

4. żądanie wznowienia postępowania;

5. żądanie stwierdzenia nieważności decyzji;

6. żądanie zmiany lub uchylenia decyzji;

7. skarga do sądu administracyjnego.

• Odwołanie od decyzji.

Jest środkiem prawnym zwyczajnym, samoistnym, formalnym i doskonałym. Podstawowym skutkiem doręczenia (ogłoszenia) decyzji wydanej stronie w I instancji jest powstanie prawa do wniesienia odwołania oraz rozpoczęcie biegu terminu do realizacji tego prawa. termin ten. to zazwyczaj 14-dni. Może być on krótszy lub dłuższy.

Od wydanej w I instancji decyzji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji.

Niezbędnym elementem każdej decyzji jest pouczenie o tym, czy i w jakim terminie oraz trybie można wnieść odwołanie.

Podstawą konstrukcji prawnej odwołania jest zasada, że odwołanie nie wymaga uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z niego wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji.

Organem II instancji (odwoławczym) jest organ administracyjny wyższego stopnia, chyba że ustawa przewiduje inny organ odwoławczy.

• Czynności organu I instancji w postępowaniu odwoławczym.

Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego ( z reguły władnym do rozpatrzenia odwołania jest organ wyższego stopnia w stosunku do tego który wydał decyzję, chyba, że ustawa stanowi inaczej), za pośrednictwem organu, który wydał decyzję - obowiązkowo.

Gdy decyzję w I instancji wydał minister lub sko. To nie przysługuje od niej odwołanie . Strona niezadowolona z decyzji może zwrócić ja do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie.

Wniesienie odwołania stwarza dla organu I instancji obowiązek zawiadomienia o tym innych stron uczestniczących w danej sprawie. Jest to konsekwencją zasady ogólnej czynnego udziału strony w postępowaniu.

Jeżeli decyzja nie była zaopatrzona w rygor natychmiastowej wykonalności ani nie podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy, to wówczas organ I instancji wstrzymuje jej wykonanie.

Organ I instancji jest związany wydaną przez siebie decyzją, ale może zmienić ją w całości lub uchylić, jeżeli uzna, że to odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie. Może to też zrobić: - jeżeli odwołanie wniosły wszystkie strony a organ uzna, że odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie

- gdy odwołanie wniosła jedna ze stron, a pozostałe strony wyraziły zgodę na uchylenie lub zmianę decyzji zgodnie z żądaniem odwołania.

Od nowej decyzji służy stronom odwołanie.

Organ I instancji jest obowiązany przesłać odwołanie wraz z aktami sprawy organowi odwoławczemu, w terminie 7-dni od dnia, w którym otrzymał odwołanie, jeżeli w tym terminie nie wydal nowej decyzji, o której mowa była wyżej.

• Postępowanie odwoławcze przed organem II instancji.

Postępowanie odwoławcze rozpoczyna bieg od dnia, w którym organ odwoławczy otrzymał odwołanie wraz z aktami sprawy.

Postępowanie odwoławcze rozpoczyna się od badania przez organ II instancji dopuszczalności odwołania i zachowania terminu do jego wniesienia.

Niedopuszczalność odwołania zachodzi, gdy:

1. odwołanie wniesiono od decyzji, od której odwołanie nie przysługuje;

2. odwołanie wniosła osoba nie będąca stroną w sprawie;

3. odwołanie wniosła osoba nie mająca zdolności do czynności prawnych.

Uchybienie terminu do wniesienia odwołania następuje, gdy odwołanie złożono po upływie terminu określonego w kpa lub przepisu szczególnego do wniesienia odwołania.

Niedopuszczalność odwołania i uchybienie terminu do jego wniesienia organ odwoławczy stwierdza w drodze postanowienia, na które nie służy zażalenie (postanowienie ostateczne).

Jeżeli znajdujące się w aktach sprawy dowody, wyjaśnienia i inne materiały organ odwoławczy oceni jako wystarczające do wyjaśnienia wszystkich okoliczności mających istotne znaczenie do rozstrzygnięcia sprawy, a strona nie zwraca się o uzupełnienie tych dowodów, albo gdy żądanie strony dotyczące przeprowadzenia nowych dowodów nie zasługuje na uwzględnienie, to wówczas organ odwoławczy wydaje decyzję bez przeprowadzania postępowania wyjaśniającego. Gdy tak nie jest, to organ odwoławczy obowiązany jest przeprowadzić na żądanie strony lub z urzędu postępowanie wyjaśniające celem uzyskania uzupełniających dowodów i innych materiałów.

• Cofnięcie odwołania.

Strona może cofnąć odwołanie przed wydaniem decyzji przez organ odwoławczy, ale ten nie może uwzględnić cofnięcia odwołania, jeżeli prowadziłoby to do utrzymania w mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny.

• Zakaz reformationis in peius w postępowaniu administracyjnym.

W kpa instytucja zakazu reformations in peius opiera się na zasadzie, że organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub interes społeczny.

• Orzeczenie organu odwoławczego.

Podstawowym zadaniem decyzji organu II instancji jest ponownie rozstrzygnięcie danej sprawy jako całości. Organ II instancji z chwilą otrzymania odwołania wraz z aktami sprawy, powinien przystąpić do rozpatrzenia sprawy tak jak gdyby w sprawie nie zapadło żadne rozstrzygnięcie.

Zadaniem organu odwoławczego jest rozważenie, jak należy rozstrzygnąć daną sprawę zgodnie z zasadą praworządności i zasadą prawy obiektywnej, a nie tylko to, czy utrzymać lub zmienić decyzję I instancji.

Organ odwoławczy wydaje decyzję, w której:

1. utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję;

2. uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy, bądź uchylając decyzję - umarza postępowanie pierwszej instancji;

3. umarza postępowanie odwoławcze.

Organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji, gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości lub w znacznej części - decyzja kasacyjna.

W pozostałych przypadkach powinien podjąć decyzję merytoryczną rozstrzygającą sprawę albo decyzję o umorzeniu postępowania.

• Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Od decyzji wydanej w I instancji przez ministra lub sko odwołanie nie przysługuje. Istnieje jednak możliwość zwrócenia się z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Strona niezadowolona z decyzji ww. organów, wydanej w I instancji, może zwrócić się do tego organu, który decyzje wydał, z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Do tej instytucji stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji.

• Zażalenie na postanowienie.

Zażalenie jest zwyczajnym, samoistnym i formalnym środkiem prawnym. Przysługuje tylko na niektóre postanowienia, tzn. że może być wnoszone tylko na postanowienia enumeratywnie wyliczone w kpa. ( wtedy gdy kodeks tak stanowi ) .

Podmiotem uprawnionym do wniesienia zażalenia może być nie tylko strona, ale również podmiot działający na prawach strony (organ społeczny, prokurator), jak w pewnych sytuacjach świadek, biegły, osoba wezwana do osobistego stawienia się w urzędzie, osoba zobowiązana do okazywania przedmiotu oględzin bądź osoba uczestnicząca w rozprawie, ale tylko wówczas, gdy postanowienie dotyczy jej praw bądź obowiązków.

Termin wniesienia zażalenia wynosi 7-dni od dnia doręczenia bądź ustnego ogłoszenia postanowienia stronie.

Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia ale organ sam może wstrzymać jego wykonanie gdy uzna to za uzasadnione.

• Postanowienia, na które nie służy zażalenie, strona może zaskarżyć w odwołaniu od decyzji (postanowienia wydane w I instancji) - środek prawny niesamoistny

Wznowienie postępowania.

• Przyczyny wznowienia postępowania.

Wznowienie postępowania jest instytucją proceduralną. która ma na celu stworzenie prawnej możliwości przeprowadzenia ponownego postępowania wyjaśniającego i podjęcia ponownego rozstrzygnięcia takiej sprawy, w której została już wydana decyzja ostateczna.

Przyczyny wznowienia postępowania:

1. gdy dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;

2. gdy decyzja wydana została w wyniku przestępstwa;

3. decyzja została wydana przez pracownika lub organ administracyjny, który podlega wyłączeniu;

4. strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu;

5. wyjście na jaw istotnych dla sprawy nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów istniejących w dniu wydania decyzji, nieznanych organowi, który wydał decyzję;

6. decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu;

7. zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji;

8. decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione;

9. gdy TK orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.

• Organy właściwe w sprawach wznowienia postępowania.

Organem właściwym w sprawach o wznowienie postępowania jest organ administracyjny, który wydał w sprawie decyzję w ostatniej instancji. Jeżeli jednak przyczyną wznowienia postępowania jest działalność tego organu, o wznowieniu postępowania rozstrzyga organ wyższego stopnia, który równocześnie wyznacza organ właściwy do przeprowadzenia postępowania po jego wznowieniu. Nie dotyczy to jednak przypadku, gdy decyzję ostateczną wydal minister lub sko - wtedy rozstrzyga odpowiednio minister lub sko.

• Wszczęcie i przebieg wznowionego postępowania.

Wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na żądanie strony, albo prokuratora.

Gdy strona nie brała udziału w postępowaniu bez własnej winy bądź gdy żądanie wznowienia postępowania ma nastąpić z powodu orzeczenia TK o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, wznowienie postępowania może nastąpić tylko na żądanie strony.

Podanie o wznowienie postępowania wnosi się do organu administracyjnego, który wydał decyzję w I instancji. termin do jego wniesienia wynosi miesiąc od dnia, w którym strona dowiedziała się o okoliczności stanowiącej podstawę wznowienia postępowania, a gdy strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu - miesiąc od dnia, w którym dowiedziała się o decyzji.

Jeśli podstawa żądania wznowienia postępowania jest orzeczenie TK o niezgodności aktu normatywnego z aktami wyższego rzędu podanie o wznowienia wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia TK.

Wznowienie postępowania następuje w drodze postanowienia - bez prawa wniesienia zażalenia. Odmowa wznowienia następuje w drodze decyzji - przysługuje odwołanie.

W przypadku wznowienia postępowania zostanie przeprowadzone postępowanie kończące się wydaniem decyzji, od której przysługuje odwołanie na ogólnych zasadach.

• Orzeczenia we wznowionym postępowaniu.

Postanowienia o wznowieniu postępowania stanowią podstawę do przeprowadzenia przez właściwy organ postępowania co do przyczyn wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia o istocie sprawy. Po przeprowadzeniu tego postępowania organ administracyjny, który je przeprowadził, wydaje decyzję, w której:

1. odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej, gdy stwierdzi brak podstaw do jej uchylenia - art.145 § 1 lub art. 145a, albo:

2. uchyla dotychczasową decyzję, gdy stwierdzi istnienie podstaw do jej uchylenia z art. 145 § 1 lub art. 145a i wydaje nową decyzję rozstrzygającą o istocie sprawy.

Jeżeli z powodu upływu czasu (5 lub 10 lat) bądź gdyby decyzja miała w swojej istocie zapaść zgodnie z dotychczasową, organ ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazaniu okoliczności, z powodu których nie uchylił tej decyzji.

Przyczyny nieważności decyzji. ( art. 156 § 1 kpa )

1. Decyzja wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości (rzeczowej, instancyjnej, miejscowej);

2. Decyzja wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa;

3. Decyzja dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną;

4. Decyzja została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie;

5. Decyzja była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały;

6. Decyzja, która w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą (sądową, dyscyplinarną i inną);

7. Decyzja zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

• Wszczęcie postępowania w sprawie nieważności decyzji.

Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji jest postępowaniem w nowej sprawie administracyjnej. Postępowanie to może być wszczęte na żądanie strony lub z urzędu albo na skutek sprzeciwu prokuratora. Odmowa wszczęcia postępowania w sprawie nieważności decyzji następuje w drodze decyzji.

Organem właściwym do stwierdzenia nieważności decyzji ( gdy została ona wydana z naruszeniem przepisów z art. 156 kpa ) jest organ wyższego stopnia, a gdy decyzja została wydana przez ministra lub sko - ten organ.

• Orzeczenia wydawane w sprawie nieważności decyzji.

Załatwienie sprawy dotyczącej stwierdzenia nieważności decyzji następuje przez wydanie decyzji (odmownej lub pozytywnej). Jeżeli nie można stwierdzić nieważności decyzji na skutek upływu czasu (10 lat), bądź wywołania nieodwracalnych skutków prawnych, organ administracyjny ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie stwierdził nieważności decyzji. Organ stwierdzający nieważność ma obowiązek wstrzymać z urzędu lub na żądanie strony wykonanie decyzji, jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo, że jest ona dotknięta wadą z art.145 § 1.

Na postanowienie wstrzymujące wykonanie decyzji z ww. przyczyn służy stronie zażalenie.

• Roszczenia odszkodowawcze w związku z nieważnością decyzji.

Stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji nieważnej, służy roszczenie o poniesioną rzeczywistą szkodę, chyba że to ona ponosi winę za powstanie okoliczności z  art.156 § 1. Odszkodowanie przysługuje od organu, który wydal decyzję nieważną, chyba że winę za powstanie ww. okoliczności ponosi inna strona postępowania, w którym zapadła decyzja nieważna. Wówczas odszkodowanie przysługuje od strony winnej powstania tych okoliczności. O odszkodowaniu przysługującym od organu orzeka organ administracyjny, który stwierdził nieważność decyzji. Strona niezadowolona z przyznanego odszkodowania może, w terminie 30-dni od dnia doręczenia jej decyzji w tej sprawie - wnieść powództwo do sądu powszechnego.

Dochodzenie odszkodowania od strony winnej powstania okoliczności z art.156 § 1 kpa następuje w postępowaniu przed sądem powszechnym.

Roszczenie odszkodowawcze przedawnia się z upływem 3-lat od dnia, w którym stała się ostateczna decyzja stwierdzająca nieważność decyzji, albo stwierdzono decyzję dotkniętą wadami z art.156 § 1 kpa.

Zmiana lub uchylenie decyzji tworzącej prawa dla strony.

Strona ma prawo zrezygnować z przyznanych jej mocą decyzji praw. Kpa dopuszcza uchylenie lub zmianę decyzji za zgodą strony. Zgodnie z art. 155 „decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony”.

Uchylenie lub zmiana decyzji następuje przez wydanie decyzji administracyjnej, którą należy traktować jako wydaną w I instancji - przysługuje odwalanie na ogólnych zasadach.

Zmiana lub uchylenie decyzji nie tworzącej prawa dla stron.

Decyzja administracyjna może być uchylona, gdy na jej podstawie żadna ze stron nie nabyła prawa. W tym przypadku zasada trwałości decyzji ostatecznych nie ma zastosowania, bo nie ma przedmiotu ochrony. Wg art. 154 § 1 kpa „decyzja ostateczna, na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być w każdym czasie uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony”.

Uchylenie decyzji następuje przez wydanie decyzji w sprawie uchylenia lub zmiany dotychczasowej decyzji. Jest to decyzja wydana w I instancji - przysługuje odwołanie do organu wyższego stopnia.

Nadzwyczajny tryb uchylania lub zmiany decyzji ostatecznej (art. 161 kpa).

Uchylenie decyzji następuje za odszkodowaniem - tzw. wywłaszczenie prawa.

Art. 161 § 1 kpa stanowi, że „minister może uchylić lub zmienić w niezbędnym zakresie każdą decyzję ostateczną, jeżeli w inny sposób nie można usunąć stanu zagrażającego życiu lub zdrowiu ludzkiemu albo zapobiec poważnym szkodom dla gospodarki narodowej lub dla ważnych interesów Państwa”.

Wg art. 161 § 2 kpa uprawnienia ww w stosunku do decyzji wydanych przez organu jednostkę samorządu terytorialnego w sprawach należących do zadań z zakresu administracji rządowej przysługują również wojewodzie.

Stronie, która poniosła szkodę na skutek uchylenia lub zmiany decyzji w omawianym trybie, przysługuje odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę od organu, który uchylił lub zmienił tę decyzję. Roszczenie przedawnia się z upływem 3-lat od dnia, w którym stała ostateczna decyzja uchylająca lub zmieniająca. Strona niezadowolona z przyznanego odszkodowania może, w terminie 30-dni od dnia doręczenia jej decyzji w tej sprawie, wnieść powództwo do sądu powszechnego.

Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji.

Ustawodawca umożliwia lub nakazuje stwierdzenie wygaśnięcia decyzji albo jej uchylenia, gdy Strona nie dopełni określonych czynności zastrzeżonych w decyzji. Organ administracyjny, który wydal decyzję w I instancji, stwierdza jej wygaśnięcie:

• jeśli decyzja stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie jej wygaśnięcia nakazuje przepis prawa albo gdy leży to w interesie społecznym lub interesie strony.

• gdy została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez strony określonego warunku, a strona nie dopełniła tego warunku.

Decyzja administracyjna może zawierać również zlecenie dla strony dopełnienia pewnych czynności. Gdy strona w wyznaczonym terminie nie dopełni zlecenia, organ administracyjny, który wydał decyzję w I instancji uchyla decyzję wydaną z zastrzeżeniem zlecenia.

We wszystkich ww. przypadkach wydaje się decyzję administracyjną, którą należy traktować jako decyzję wydaną w I instancji - przysługuje odwołanie do organu wyższego stopnia.

POSTĘPOWANIE W SPRAWACH WYDAWANIA ZAŚWIADCZEŃ.

1. Pojęcie zaświadczenia

• różnice między zaświadczeniem a aktem deklaratoryjnym

• uczestnicy postępowania w sprawach wydawania zaświadczeń

2. Tryb wydawania zaświadczeń

3. Ograniczenie w żądaniu zaświadczeń.

Zaświadczenie jest środkiem dowodowym należącym do czynności materialno-technicznych nie mających cech aktu administracyjnego. Potwierdza ono urzędowo określony fakt bądź stan prawny a jeżeli zostało sporządzone w określonej przepisami prawa formie przez właściwy organ administracji publicznej traktowane jest jako dokument urzędowy mający zwiększona moc dowodową

Zaświadczenie nie jest decyzją administracyjną, tzn. że nie tworzy ono nowych stosunków prawnych, nie rozstrzyga o prawach i obowiązkach obywateli i tym właśnie różni się od aktów deklaratoryjnych. Może ono nosić nazwę: świadectwo, wyciąg z protokołu, poświadczenie, odpis lub wyciąg z aktu stanu cywilnego itp. Akt nie może być zaskarżany w postępowaniu administracyjnym przez wnoszenie środków prawnych, ale można przeprowadzić dowodu ich nieprawdziwości.

Uczestnikami postępowania w sprawach o wydawanie zaświadczeń są:

• organ administracji publicznej

• osoba ubiegająca się o zaświadczenie ( będzie to inna osoba niż strona )

Organ administracji publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie osoby ubiegającej się o to, jeżeli

1. :urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga przepis prawa;

2. osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego.

Różnice między aktami deklaratoryjnymi a zaświadczeniami


akty deklaratoryjne: zaświadczenia:

objaw wiedzy organu w temacie

-tylko jeden - może by wiele

-muszą zawierać podstawy prawne - nie muszą zawierać podstaw prawnych

z przytoczeniem art. prawa materialnego lub wyłącznie art.217 kpa

-można wszcząć weryfikację - brak takiej możliwości

-środki odwoławcze - kolejne powoduje utratę ważności

poprzedniego

Tryb wydawania zaświadczeń:

Jest on uregulowany w sposób szczątkowy w kpa. Postępowanie zostaje wszczęte w momencie otrzymania żądania wydania zaświadczenia od osoby ubiegającej się o zaświadczenie.

Organ administracyjny obowiązany jest wydać zaświadczenie, gdy chodzi o potwierdzenie faktów lub stanu prawnego, wynikających z prowadzonej przez ten organ ewidencji, rejestrów bądź innych danych znajdujących się w jego posiadaniu.

Zaświadczenie powinno być wydane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 7-dni. Organ administracji publicznej może przeprowadzić w tej sprawie przed wydaniem zaświadczenia w koniecznym zakresie postępowanie wyjaśniające. Odmowa wydania zaświadczenia bądź zaświadczenia o treści żądanej, przez osobę ubiegającą się o nie następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.

Organ administracji publicznej nie może żądać zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu prawnego, znanych mu z urzędu bądź możliwych do ustalenia na podstawie posiadanej ewidencji. Organ administracji publicznej żądający od strony zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu prawnego jest obowiązany wskazać przepis prawa wymagający urzędowego potwierdzenia tych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia.

Nie na ww. obowiązku wnioskodawca!

Zaświadczenie potwierdza stan faktyczny lub prawny w dniu jego wydania i jest wydawane przez organ administracyjny zgodnie z jego właściwością rzeczową i miejscową.

Postępowanie kończy się :

• wydaniem zaświadczenia ( czynność materialno-techniczna )

• wydaniem postanowienia o odmowie wydania zaświadczenia

• wydaniem postanowienia o odmowie wydania zaświadczenia o treści żądanej przez zainteresowanego

POSTĘPOWANIE W SPRAWACH SKARG I WNIOSKÓW ( wykład z 29.11.06 KM )

1. Źródła prawa normujące postępowanie w sprawach skarg i wniosków. 2. Pojęcie skargi i wniosku wg kpa. 3. Podmioty uprawnione do składania skarg i wniosków 4. Tryb postępowania w sprawach skarg. 5. Stosunek postępowania skargowego do ogólnego postępowania administracyjnego i innych postępowań orzeczniczych 6. Tryb postępowania w sprawach wniosków. 7. Nadzór nad postępowaniami w sprawach skarg i wniosków

• Źródłami postępowania w sprawach skarg i wniosków są: - Konstytucja art. 63, który gwarantuje każdej osobie prawo do składania skarg, wniosków i petycji ) Kodeks Postępowania Administracyjnego dział VIII Rozporzadzenie RM z 8 stycznia 2002r, wydane na podstawie upoważnienia zawartego w art. 226 kpa. Instytucja skarg i wniosków jest instytucją konstytucyjną. Skargi i wnioski wg kpa nazywane są ogólnie - petycjami.

Pojęcie skargi i wniosku: Konstytucja i kpa nie wprowadzają legalnej instytucji skargi lub wniosku a jedynie odwołują się do treści pisma, która zezwala na kwalifikowanie co jest skargą a co wnioskiem. O tym, czy pismo jest skargą, czy wnioskiem, decyduje treść pisma, a nie jego forma zewnętrzna.

Przedmiotem skargi może być w szczególności : 1. zaniedbanie lub nienależyte wykonanie zadań przez właściwe organy administracji publicznej albo przez ich pracowników, 2. naruszenie praworządności lub interesów skarżących, 3. przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw. Wynika z tego, że przedmiotem skargi ma być krytyka działalności określonych organów i ich pracowników.

Przedmiotem wniosku mogą być w szczególności: 1. sprawy ulepszenia organizacji, 2. wzmocnienia praworządności, 3. zaspokojenie potrzeb ludzkości 4. usprawnienia w funkcjonowaniu jednostek, pracy, 5. zapobieganie nadużyciom 6. oddziaływanie na sprawy cywilno-prawne itp. Wniosek ma stanowić przejaw inicjatywy obywatelskiej, zmierzającej do poprawy, ulepszenia czy usprawnienia działalności organów.

Rozgraniczenia pomiędzy skargą a wnioskiem:


skargi: wnioski:

1. kryteria interesu

dotyczą interesu z reguły indywidualnego dotyczą interesu społecznego

2. ze względu na podmiot

jest przejawem niezadowolenia z funkcjonowania zmiana lub ulepszenie organizacji tych

organów administracji publicznej lub organizacji podmiotów

społecznej

3. przykładowa definicja:

jest to odformalizowany środek kontroli jest to odformalizowany środek kontroli społecznej stanowiący przejaw krytyki społecznej służący do usprawnienia działalności społeczeństwa wobec organów administracji organów administracji publicznej i organizacji publicznej o organizacji społecznych dotyczący społecznych działający na przyszłość stanów mających miejsce w przeszłości

• Organy państwowe, organy samorządu terytorialnego i inne organy samorządowe oraz organy organizacji społecznych - rozpatrują oraz załatwiają skargi i wnioski w ramach swojej właściwości. Petycja - jest to pismo, które ma charakter zbiorowy. W zależności od treści petytcji będzie ona wszczynała albo postępowanie skargowe albo wnioskowe a niekiedy będzie ono dwutorowe tj. dotyczące skargi i wniosku. Charakter postępowania skargowo-wnioskowego. Jest to uproszczona jednoinstancyjna procedura kończąca się czynnością materialno-techniczną czyli zawiadomieniem o sposobie załatwienia skargi lub wniosku. Podmioty uprawnione do składania skarg i wniosków: legitymację prawna do złożenia skargi, wniosku lub petycji posiada każda osoba fizyczna zarówno przepisy kpa jak i konstytucji nie wprowadzają żadnych ograniczeń. Ochrona prawna skarżącego: oznacza ona, że składający skargę nie może być narażony na jakikolwiek uszczerbek bądź zarzut z powodu jej złożenia albo dostarczenia materiałów do publikacji, jeżeli działał w granicach prawem dozwolonych. Zniesienie ochrony następuje w przypadku przekroczenia granic prawem dozwolonych np. dostarczenia notatki z klauzula tajności, pomówienie itp. Tryb postępowania w sprawach skarg : - badanie właściwości organu do którego trafiło pismo. Jest ona określona wobec przedmiotu skargi przy czym nie musi się pokrywać z właściwością do załatwienia sprawy. Może zostać tu zastosowane przekazanie sprawy do innego organu lub przełożonemu. Jeżeli przepisy nie wyznaczają organu właściwego do załatwienia sprawy to maja zastosowanie przepisy art. 229 kpa. - Przy skardze, POLICJI dotyczą sprawy, wg. właściwości rzeczowej np. według kompetencji jej działania Skarga ta musi mieć związek z wykonywanymi przez policjanta czynnościami a nie podmiotu jakim jest policjant. Nie można prowadzić postępowania skargowego gdy np. policjant popełnia wykroczenie np. nie trzymając psa na uwięzi . W sprawach skarg nie stosujemy drogi służbowej. - Jeżeli skarga nie wpłynęła do organu właściwego organ może: 1. przekazać skargę organowi właściwemu i powiadomić o tym wnoszącego skargę 2. zwrócić skargę organowi wnoszącemu i powiadomić o tym gdzie musi on sie z tą skargą zwrócić 3. gdy z treści skargi nie wynika jsaki organ jest właściwy do jej załatwienia w ciągu 7 dni odsyłamy pismo wnoszącemu informując go o tym że powinien je tak sformułować aby było wiadomo o co chodzi Wszczęcie postępowania skargowego następuje wyłącznie na wniosek . Badanie treści skargi jako pisma procesowego: - skarga musi zawierać oznaczenie skarżącego ( podanie jego danych, ) oznaczenie organu do którego jest kierowane, treść skargi i podpis - gdy skarga nie zawiera adresu zamieszkania organ ma obowiązek ustalić ten adres a gdy nie uda sie to, wtedy pozostawia sprawę bez rozpoznania ( i złożyć ja na OZ ) - gdy brakuje podpisu lub treść jest niezrozumiała to wzywamy aby skarżący by w ciągu 7 dni uzupełnił treść skargi a gdy tego nie uczyni to skargę pozostawiamy bez rozpoznania - postępowania skargowego nie stosuje sie na zamieszczony w gazecie artykuł gdy redaktor naczelny nie wniósł skargi. W pozostałych przypadkach tylko prowadzimy postępowanie wewnętrzne w celu wyjaśnienia okoliczności sprawy - gdy skarga jest w imieniu osoby trzeciej to najpierw należy ustalić czy osoba ta chce złożyć skargę tj. czy wyraża zgodę na ściganie ( robi sie to niezwłocznie ) - jeżeli skarga jest wnoszona, zgłaszający ma prawo do otrzymania potwierdzenia złożenia skargi ( obowiązek organu do bezpłatnego potwierdzenia ) skarżący nie jest strona i nie ma prawa zapoznać się z zebranym w sprawie materiałem dowodowym rozpatrywanie skargi ( jest opisane w rozporządzeniu )

• Załatwianie skargi: - musi być poprzedzone rozpatrzeniem wszystkich okoliczności - skargi załatwia się niezwłocznie ale w terminie nie dłuższym niż 1 miesiąc - Przepisy kpa nie wprowadzają obowiązku sporządzenia sprawozdań. - czynnością kończącą jest zawiadomienie o zakończeniu sprawy

• Wnoszenie, rozpatrywanie i załatwianie skarg i wniosków.

• Wnoszenie.

Skargi i wnioski mogą być wnoszone pisemnie, telegraficznie lub za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej, a także ustnie do protokołu.

Skarga i wniosek powinny zawierać imię i nazwisko (nazwę) oraz adres wnoszącego. Anonimy pozostawia się bez rozpoznania.

Organy państwowe, organy samorządu terytorialnego i inne organy samorządowe oraz organy organizacji społecznych obowiązane są przyjmować obywateli w sprawach skarg i wniosków w ustalonych przez siebie dniach i godzinach, co najmniej raz w tygodniu.

Pracownik, który otrzymał skargę dotyczącą jego działalności, obowiązany jest przekazać ją niezwłocznie swojemu przełożonemu służbowemu. Organ właściwy do rozpatrzenia skargi może ją przekazać do załatwienia organowi niższego stopnia, o ile skarga nie zawiera zarzutów dotyczących działalności tego organu. O przekazaniu skargi zawiadamia się skarżącego.

• Rozpatrywanie.

Skargi i wnioski powinny być rozpatrywane i załatwiane z należytą starannością, wnikliwie i terminowo. Załatwienie skargi lub wniosku powinno być poprzedzone rozpatrzeniem wszystkich okoliczności sprawy. W postępowaniu skargowym nie ma strony, jest skarżący. Skarżący nie bierze udziału w czynnościach, nie okazuje mu się akt i nie udostępnia akt do wglądu.

• Załatwianie.

Załatwianie skargi lub wniosku polega na rozstrzygnięciu, wydaniu poleceń lub podjęciu innych stosownych środków, usunięciu stwierdzonych uchybień i w miarę możności przyczyn ich powstawania oraz zawiadomienie w sposób wyczerpujący skarżącego (zgłaszającego wniosek) o wynikach rozpatrzenia, dokonanych rozstrzygnięciach, wydanych poleceniach lub podjętych innych stosownych środkach i działaniach.

Jeżeli rozpatrzenie skargi lub wniosku wymaga uprzedniego zbadania i wyjaśnienia sprawy, niezbędne materiały zbiera organ właściwy do rozpatrzenia i załatwienia skargi lub wniosku.

Skargi i wnioski powinny być załatwiane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu miesiąca. W przypadku przekroczenia terminu, należy zawiadomić skarżącego o przyczynach zwłoki i podać nowy termin załatwienia skargi.

Właściwy organ obowiązany jest zawiadomić wnoszącego skargę lub wniosek pisemnie o sposobie załatwienia skargi lub wniosku. Zawiadomienie o sposobie załatwienia skargi powinno zawierać:

• oznaczenie organu od którego pochodzi;

• wskazanie, w jaki sposób została załatwiona

• podpis z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego osoby upoważnionej do załatwienia skargi.

• Zawiadomienie o odmownym załatwieniu skargi powinno zawierać ponadto uzasadnienie faktyczne i prawne.

POSTĘPOWANIE PRZED SĄDEM ADMINISTRACYJNYM

• 1.Właściwość SA

• 2.Podmioty postępowania

• 3.Powstępowanie przed WSA

• 4.Środki odwoławcze od orzeczeń WSA

• 5.Wzruszenie prawomocnych orzeczeń sądowych

Konstytucja Marcowa 1921 r.- wprowadzenie sądowej kontroli decyzji administracyjnych

1995r.- powołanie NSA

USA - Ustawa o Sądach Administracyjnych

UPSA - Ustawa o Postępowaniu rzez Sądami Administracyjnymi

Charakter sądownictwa administracyjnego :

kasacyjny: oznacza,że jedynie orzekają o zgodności lub niezgodności z prawem aktu lub czynności organu administracji publicznej -nie rozstrzygają co do istoty. Wyjątek stanowi tzw szczególna sytuacja - w takiej sprawie może orzekać jedynie NSA. Chodzi o to, że orzeka on o tym czy dana czynność była zgodna lub niezgodna z przepisami prawa administracyjnego. Eliminują one z obiegu wadliwe decyzje organów administracji publicznej.

Zwroty stosunkowe, formułowane przez SA opierają się na dwóch normach prawnych:

• odniesienia : która wynika bezpośrednio z przepisów nakazujących, zezwalających lub zakazujących określonego prawem zachowania się podmiotów, przy czym. Następuje zarówno w oparciu o przepisy jak i reguły wykładni.

• dopełnienia : która związana jest ze stosowaniem prawnych form działania admin..

Przedmiotem postępowania sądowo-administracyjnego jest sprawa sądowo-administracyjna. Jest to rozpoznanie i rozstrzygnięcie przez SA skargi na zgodność z prawem lub bezczynność organu administracji publicznej.

Sąd Administracyjny nigdy nie będzie ingerował w rozwiązanie sprawy co do istoty bo od tego jest organ administracji publicznej. Jego działanie będzie polegać na ocenie legalności decyzji oraz np. Na ocenie czy nie było tzw. “ opieszałości organu ”

Zasady postępowania sądowo-administracyjnego.

• Dwuinstancyjności : oznacza, że od orzeczeń wydawanych przez WSA służą podmiotom środki zaskarżenia i możliwości weryfikacji wadliwie wydanych orzeczeń sądowych.

• Legalności : oznacza, że SA kontrolują działania organów administracji publicznej tylko w zakresie ich zgodności z prawem i tylko w zakresie środków prawnych stosowanych przez SA.

• Nie związania granicami skargi : oznacza, że SA rozstrzygają w granicach sprawy sądowo-administracyjnej nie będąc związane zarzutami formułowanymi w skardze. Oznacza to, że na gruncie sądownictwa administracyjnego jest sytuacja lepsza niż w cywilnym, gdyż gdy sąd wynajdzie jedno to może i wynaleźć dodatkowe. Gdy osoba wnosząca skargę będzie chciała się wycofać gdyż okaże się, że jej działanie było bezprawne to sąd na to nie pozwoli bo nie jest związany granicami skargi.

• Udzielania pomocy prawnej stronom : oznacza, że SA maja obowiązek udzielania stronom występującym bez adwokata lub radcy prawnego niezbędnych wskazówek co do czynności , o skutkach prawnych tych czynności, jak i skutkach zaniedbań.

• Jawności postępowania- jawność rozpoznawania postępowania sądowo-administracyjnego. Strony mogą uczestniczyć w postępowaniu ( wyjątkiem jest ograniczenie jawności w stosunku do publiczności - art.96 upsa )

• Orzekania wg. stanu na dzień przyjęcia aktu zaskarżonego lub czynności - oznacza, że sąd jest związany obowiązującym stanem prawnym z dnia wydania decyzji, aktu( wyjątek bezczynność fluktacyjna organu)

Właściwości Sądów Administracyjnych ( KOGNICJA )- klauzule generalne enumeratywnie wyliczone art.3,4,5,58 UPSA

Właściwość rzeczowa: Sady orzekają w sprawach skarg na:

• decyzje administracyjne - dotyczy jej legalności lub też samego uzasadnienia faktycznego lub prawnego

• postanowienia na gruncie ogólnego postępowania administracyjnego

• na które służy zażalenie ( zaskarżalność) ,

• kończące postępowanie ( np. Postanowienie o niedopuszczalności odwołania, o odmowie przywrócenia terminu, lub złożenia odwołania , pozostawienia odwołania bez rozpatrzenia- tylko ordynacja),

• postanowienia rozstrzygające co do jej istoty. ( np. postanowienie o zatwierdzeniu ugody )

• wydane w oparciu o art.106 kpa lub 209 Ordynacji Podatkowej

• postanowienia wydawane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym na które służy zażalenie

• skargi na inne akty lub czynności nie będące decyzjami lub postanowieniami a dotyczące czynności z zakresu administracji publicznej i związane z przyznawaniem, uznawaniem, stwierdzaniem, ( i odmowami) uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa.

• skargi na bezczynność organów administracji publicznej

• skargi na akty prawa miejscowego

• inne niż akty prawa miejscowego akty nienormatywne j.s.t,- uchwały i zarządzenia nie mające charakteru aktu prawa miejscowego ( np. uchwała o likwidacji, powstaniu placówki oświatowej, uchwała o konkursie na stanowisko)

• akty nadzoru nad działalnością organów j.s.t ( rozstrzygnięcia nadzorcze wojewody uchwalające akty prawa miejscowego <RIO, Prezes RM>, zarządzenia zastępcze wojewody

• sprawy sądowo-administracyjne przekazane na mocy przepisów szczególnych ( orzeczenia w sprawach dyscyplinarnych, akty nadzoru nad organami samorządu zawodowego, akty nadzoru nad podmiotami wykonującymi funkcje zlecone, akty nadzoru nad bankami i instytucjami kredytowymi,uchwały samorządu terytorialnego w sprawach referendum, rozstrzygnięcia w sprawach o naruszenia dyscypliny finansów publicznych, rozstrzyganie sporów o właściwość)

• Sądy Administracyjne nie są właściwe w sprawach:

• wiz wydawanych przez konsulów RP

• wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej między organami administracji publicznej

• wynikające z podległości służbowej między przełożonym a podwładnym

• odmowy mianowania na stanowisko lub powołania do pełnienia funkcji , chyba że obowiązek ten wynika mocy prawa

Właściwość WSA i NSA

Wojewódzki Sąd Administracyjny- rozpoznaje wszystkie sprawy sądowo-administracyjne za wyjątkiem tych, zastrzeżonych dla NSA ( klauzula domniemania SA), właściwość miejscowa wyraża się tym, że sprawę prowadzi ten WSA na obszarze którego ma siedzibę organ, którego działanie lub bezczynność była powodem skargi ( chodzi o II instancję)

Naczelny Sąd Administracyjny

• rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń WSA

• rozstrzyga sprawy kompetencyjne

• rozpoznaje sprawy przekazane na mocy przepisów szczególnych

• podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawa, które wywołały rozbieżności w w orzecznictwie sądów

• podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcia zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowo-administracyjnej

• rozpoznaje sprawy o przewlekłości w postępowaniu przed sądami administracyjnymi bez względu na to , czy w zwłoce pozostaje WSA czy on sam.

Podmioty postępowania sądowo-administracyjnego

• Sąd - w postępowaniu sądowo-administracyjnym orzekają składy zawodowe, generalnie obowiązuje zasada kolegialnego rozpatrywania sprawy, od której są jednak wyjątki.

• Strony postępowania

• skarżący :

• każda osoba, która ma interes prawny

• prokurator

• Rzecznik Praw Obywatelskich

• organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności w sprawach dotyczących

• interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym

• inny podmiot, któremu ustawy przyznają prawo do wniesienia skargi

• Organ którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem sprawy

• Inni uczestnicy postępowania sądowo-administracyjnego

Na prawach strony występuje osoba: < dopuszczana jest na podstawie postanowienia>

• która brała udział w postępowaniu administracyjnym a nie wniosła skargi, jeżeli wynik

postępowania dotyczy jej interesu prawnego

• która nie brała udziału w postępowaniu administracyjnym a wynik postępowania dotyczy jej

interesu prawnego

• organizacja społeczna , która brała udział w postępowaniu administracyjnym w sprawach

dotyczących innych osób i jeżeli sprawa dotyczy jej statutowej działalności

Zasady udziału stron w postępowaniu sądowo-administracyjnym:

• musi posiadać zdolność sądową tj. musi być podmiotem praw i obowiązków postępowania sądowego, którą określa art.25 UPSA

(Art. 25. § 1. Osoba fizyczna i osoba prawna ma zdolność występowania przed sądem administracyjnym jako strona (zdolność sądowa).

§ 2. Zdolność sądową mają także państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz organizacje społeczne nieposiadające osobowości prawnej.

§ 3. Zdolność sądową mają także inne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, jeżeli przepisy prawa dopuszczają możliwość nałożenia na te jednostki obowiązków lub przyznania uprawnień lub skierowania do nich nakazów i zakazów, a także stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa.

§ 4. Zdolność sądową mają ponadto organizacje społeczne, choćby nie posiadały osobowości prawnej, w zakresie ich statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób.)

• zdolność procesowa: zdolność do podejmowania ze skutkiem prawnym czynności procesowych w postępowaniu przed sądem, osoba fizyczna nie mająca zdolności do czynności procesowych może je podejmować jedynie przez swego przedstawiciela ustawowego. Osoby prawne i jednostki nie mające osobowości prawnej mające zdolność sądową dokonują czynności w postępowaniu za pośrednictwem swoich organów lub osób działających w ich imieniu. Jeżeli strona nie posiada zdolności procesowej jak również przedstawiciela ani organu powołanego do reprezentacji , SA na wniosek strony przeciwnej ustanowi kuratora.

Pełnomocnikiem strony przed WSA może być: osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych, pełnomocnictwo powinno być udzielone na pismie lub zgłoszone do protokołu ( małżonek, członek najbliższej rodziny, domownik strony )

Przebieg postępowania przed WSA:

I. Tryb uruchamiania postępowania sądowego:

wszczynane jest na podstawie skargi lub wniosku:

Warunki skutecznego wniesienia skargi lub wniosku do WSA:

• posiadanie legitymacji do wniesienia skargi:

• wnieść skargę może każdy, kto ma w tym interes prawny

• prokurator

• RPO

• organizacja społeczna, jeżeli w postępowaniu administracyjnym była podmiotem na prawach strony

• inny podmiot, któremu przepisy szczególne przyznają takie uprawnienia

• wymóg wyczerpania środków zaskarżenia < nie dotyczy Prokuratora i RPO >

• jeżeli skarżącemu nie służą żadne środki zaskarżenia ma on obowiązek wezwania na pismie organu do usunięcia naruszenia prawa.

• zachowanie terminu do wniesienia skargi:

• 30 dni od dnia doręczenia rozstrzygnięcia w sprawie

• termin ten stosowany jest również jeżeli organ udzielił odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa

• 60 dni jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa

• 6 miesięcy - Prokurator i RPO ( nie dotyczy to aktów prawa miejscowego i aktów nadzoru)

• Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi.

• Skarga musi spełniać wymagania jako pismo procesowe w postępowaniu sądowym.( wymogi formalne skargi wymienione są w art. 46 i 57 UPSA )

• Uiszczenie wpisu. (Sąd wzywa osobę, która nie uiściła wpisowego do usunięcia uchybień formalnych i nie określa co należy zrobić. Osoba niezorientowana nie wie z reguły o co chodzi i sąd gdy nie uiszczono kwoty pieniędzy odda;la skargę. Są to naj\częstsze przyczyny oddalenia skargi )

II. Wstępne czynności Sądu Administracyjnego.

• Skompletowanie akt niezbędnych do rozpatrzenia sprawy - organ, który otrzymał skargę jest zobowiązany do przekazania skargi sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie 30 dni od dnia jej wniesienia. Organ może uznać w ramach instytucji autokontroli skargę jako słuszną i aż do chwili rozstrzygnięcia sprawy przed Sądem może on zmienić swoja decyzję.

• Zbadania skargi pod względem formalnym ( art.46, 57 UPSA )- ewentualne wezwanie osoby do do usunięcia braków formalnych, jest to etap wstępny, celem którego jest nadanie jej dalszego biegu przez odpowiednią jej kwalifikację. Na tym etapie są działa jednoosobowo poprzez przewodniczącego wydziału lub wyznaczonego sędziego sprawozdawcę.

• Zbadanie zdolności sądowej i procesowej strony- w przypadku stwierdzenia braku zdolności , następuje przekazanie sprawy do rozprawy na posiedzeniu niejawny w celu ustalenia reprezentacji strony.

• Badanie dopuszczalności skargi.- na posiedzeniu niejawnym, kiedy po wstępnym jej zbadaniu istnieje wątpliwość co do jej dopuszczalności. Nie jest to jednak moment ostateczny do takiego stwierdzenia. Nawet jeśli sędzia skieruje skargę na rozprawę, a skład orzekający uzna, że jest ona niedopuszczalna, to orzeczenie o jej odrzuceniu zapadnie na rozprawie.

Sąd odrzuci skargę jeżeli stwierdzi:

• brak kognicji sądu ( właściwości )

• skarga została wniesiona po upływie terminu

• nie uzupełniono braków formalnych skargi

• skarga została złożona przez nieuprawniony podmiot

• zawisłość sprawy ( toczy się już postępowanie)

• powaga rzeczy osądzonej

• brak zdolności sądowej strony a w przypadku skarżącego brak zdolności procesowej z jednoczesnym niedziałaniem przedstawiciela

• wniesienie skargi bez wyczerpania środków zaskarżenia lub wezwania organu do usunięcia naruszenia prawa

• nie uiszczono wpisu , chyba, że zostało wniesione prawo do pomocy

Sąd orzeka o odrzuceniu skargi w formie postanowienia na które przysługuje skarga kasacyjna do NSA.

Skarżący może cofnąć skargę i co do zasady cofnięcie skargi wiąże sąd.

Rozporządzalność skargi jest ograniczona , jeżeli cofnięcie skargi zmierza do obejścia prawa albo spowodowałoby utrzymanie w mocy aktu lub czynności dotkniętych nieważnością.

Ochrona tymczasowa skarżącego.

Wniesienie skargi nie wstrzymuje aktu lub czynności. SA może jednak na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania , jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków.

III. Badanie zasadności skargi ( postępowanie rozpoznawcze ) Trzecie stadium postępowania polegające na badaniu skargi pod względem merytorycznym.

• Postępowanie rozpoznawcze jest prowadzone przez WSA w formie rozprawy lub sprawa sądowo- administracyjna zostaje rozpoznana na posiedzeniu niejawnym. ( art. 90 UPSA )

• Na posiedzeniu niejawnym rozpoznawane są kwestie wpadkowe dotyczące braku w dopuszczalności skargi, rozpoznawania wniosków o wyłączenie sędziego, ustanowienia kuratora dla strony nie posiadającej należytej reprezentacji, czynności związane z wstrzymaniem zaskarżonego aktu lub czynności ( ochrona tymczasowa ), czynności związane z odrzuceniem wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi w przypadku jego uchybienia, sprawy związane z zawieszeniem postępowania sądowo-administracyjnego, sprawy rozpoznawania podstaw do umorzenia postępowania sądowo administracyjnego, rozpoznawania sprawy w trybie uproszczonym

• Na rozprawie sąd bada zasadność skargi jeżeli nie zachodzą okoliczności co do rozpoznania ( skierowania ) sprawy na posiedzenie niejawne

• w ramach rozprawy stronom przysługuje prawo do czynnego brania udziału w jej czynnościach

• skład orzekający ma więc obowiązek wykonywać czynności formalne związane z należytym przygotowaniem rozprawy:

• zawiadomienie o miejscu i czasie rozprawy co najmniej 7 dni przed terminem jej przeprowadzenia a jeżeli strona nie została prawidłowo zawiadomiona o miejscu i terminie rozprawy stanowi to podstawę do jej odroczenia. Niestawiennictwo strony nie powoduje wstrzymania toku postępowania a Prokuratora i RPO tak.

Przebieg rozprawy:

• pierwszą czynnością jest wywołanie sprawy i ustalenie kto się stawił

• sprawdzenie prawidłowości doręczeń zawiadomień, chyba, że stosowano rozprawę w oparciu o art. 91 § 3 UPSA ( Sąd może w celu dokładniejszego wyjaśnienia sprawy zarządzić stawienie się stron lub jednej z nich osobiście albo przez pełnomocnika. )

• czynności sędziego sprawozdawcy

• zreferowanie przedmiotu sprawy sadowo-administracyjnej, treści zarzutów co do zaskarżonego aktu lub czynności

• zreferowanie treści odpowiedzi na skargę

• czynności przewodniczącego składu orzekającego :

• udzielenie głosu stronom i uczestnikom postępowania ( żądania, wnioski oraz wyjaśnienia składane są ustnie do protokołu )

• sąd może zadawać pytania i prosić strony o ustosunkowanie sie do poszczególnych treści

Rozpoznanie sprawy na rozprawie wyznaczone jest badaniem zgodności z prawem działania lub bezczynności organu.

• Zasięg rozpoznania odnosi się do zbadania zgodności z prawem zarówno przepisów materialnych jak i procedur administracyjnych .

• Fakty powszechnie znane są podstawa do orzekania, strony nie musza być o tym poinformowane.

• Z urzędu lub na wniosek jednej ze stron sąd może przeprowadzić dowody uzupełniające z dokumentów .

• Nie czyni on ustaleń, które miałyby służyć rozstrzygnięciu sprawy.

• Jeżeli w sprawie występują znaczne braki w zgromadzonym materiale dowodowym sąd administracyjny uchyla zaskarżony akt lub czynności i zwraca akta organowi.

Postępowania szczególne:

Mediacja:

Wszczęcie postępowania w sprawie mediacji następuje z urzędu lub na wniosek stron złożony przed wyznaczeniem rozprawy. Celem postępowania jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy oraz przyjęcie przez strony ustaleń co do sposobu jej załatwienia w granicach obowiązującego prawa. Może być ono prowadzone również mimo braku wniosku stron o przeprowadzenie takiego postępowania. Prowadzi je sędzia lub referendarz sądowy wyznaczony przez przewodniczącego wydziału. Posiedzenie mediacyjne odbywa się z udziałem stron a z jego przebiegu spisuje się protokół, w którym zamieszcza się stanowiska stron, a w szczególności dokonane przez strony ustalenia co do sposobu załatwienia sprawy. Protokół podpisuje prowadzący postępowanie mediacyjne oraz strony.

Wynikiem mediacji jest:

• skierowanie sprawy na rozprawę jeżeli strony nie dokonały zgodnych ustaleń

• organ którego działanie lub bezczynność była przedmiotem skargi uchyla lub zmienia zaskarżony akt albo wykonuje lub podejmuje inne czynności stosownie do okoliczności sprawy w zakresie swojej właściwości i kompetencji.

Na akt wydany na podstawie powyższych ustaleń ustaleń, można wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia aktu albo wykonania lub podjęcia czynności. Skargę sąd rozpoznaje łącznie ze skargą wniesioną w sprawie na akt lub czynność, w której przeprowadzono postępowanie mediacyjne a jeżeli skarga na akt lub czynność wydane lub podjęte na podstawie tych ustaleń, nie zostanie wniesiona albo skarga ta zostanie oddalona, sąd umarza postępowanie w sprawie, w której przeprowadzono postępowanie mediacyjne.

Postępowanie uproszczone:

Sprawa może być rozpoznana w trybie uproszczonym, jeżeli:

• decyzja lub postanowienie są dotknięte wadą nieważności, o której mowa w art. 156 § 1 Kpa ( wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości, bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa, dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną, została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie, była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały, w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą, zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa ) . lub w innych przepisach albo wydane zostały z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania;

• strona zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym, a żadna z pozostałych stron w terminie czternastu dni od zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda przeprowadzenia rozprawy.

W trybie uproszczonym sąd rozpoznaje sprawy na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego ale może również sprawę skierować do rozpoznania przez trzech sędziów na rozprawę.

Zasad wyrokowania jak stwierdziła nadkom. Mosio nie będzie na egzaminie.

Orzeczenia sądowe

Wśród czynności sądowych najistotniejsze znaczenie mają czynności podejmowane w formie orzeczeń. Orzeczenia sądu mogą mieć formę wyroku lub postanowienia. Przyjęty w Polsce model sądowej kontroli oparty jest na badaniu legalności aktów i czynności administracji publicznej. Oznacza to, że orzeczenia sądu nie zastępują, ani nie mogą zastępować, rozstrzygnięć organów administracji publicznej.

Wyrok

Wyrok jest orzeczeniem rozstrzygającym sprawę, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej ( art.152 $ 2 ). Wyrok jest rozstrzygnięciem merytorycznym i w tej formie sąd orzeka wówczas, gdy uwzględnia lub oddala skargę. Wyrok stanowi zatem rozstrzygnięcie sądu w przedmiocie ustalenia, czy zaskarżony akt albo czynność organu administracji publicznej są zgodne z prawem, czy też nie. Może być wydany na posiedzeniu niejawnym, w trybie uproszczonym. Zgodnie z zasadą bezpośredniości może go wydać skład przed którym przed którym miała miejsce rozprawa ( chodzi o przypadki odraczania odczytania wyroku). Podpisanie wyroku jest warunkiem jego prawidłowości. Brak podpisu chociażby jednego sędziego, który brał udział w jego podjęciu prowadzi do nieważności postępowania.

Możliwość zgłoszenia zdania odrębnego przez sędziego który został przegłosowany - votum separatum. W sprawie zawiłej sąd w drodze postanowienia może odroczyć termin odczytania wyroku- do 14 dni( może być przedłużony tylko raz do 7 dni ). Jeżeli odczytanie wyroku było odraczane może go odczytać jednoosobowo przewodniczący lub jeden z sędziów składu. Odpis sentencji wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym doręcza się stronom, jeżeli uzasadnienia wyroku nie sporządza sie z urzędu.

Wyrok składa się z trzech części:

I - wstępna tzw. komparycja

II - właściwe rozstrzygnięcie tzw. tenor lub formuła sentencji

III - uzasadnienie

Sąd może skargę oddalić, bądź uwzględnić ( częściowo lub w części )

Uwzględnienie skargi na decyzję lub postanowienie może polegać na :

• ich uchyleniu w przypadku

a)    naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy,

b) naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego,

c)    innego naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy;

• stwierdzeniu nieważności decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach;

• stwierdzeniu ich wydania z naruszeniem prawa,

• uwzględnieniu skargi na bezczynność organów w sprawach i zobowiązaniu organu do wydania w określonym terminie aktu lub dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. ( art. 149 upsa )

• w przypadku aktów bądź czynności nie będących decyzjami lub postanowieniami, uchyleniu tych aktów albo stwierdzeniu bezskuteczności czynności albo uznaniu uprawnienia bądź obowiązku wynikającego z przepisu prawa ( art. 146 upsa )

• w przypadku aktów prawa miejscowego stwierdzenie ich nieważności lub stwierdzenia że zostały one wykonane z naruszeniem prawa ( art. 147 upsa )

• w przypadku aktów nadzoru - uchylenie aktu ( w przypadku skargi jednostki samorządu terytorialnego - art. 148 upsa )

Uchylenie ma miejsce wówczas, gdy sąd stwierdzi:

• naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy

• naruszenie prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego

• inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy

Postanowienia

Jeżeli ustawa nie przewiduje wydania wyroku, sąd wydaje orzeczenie w formie postanowienia ( art.160 ). Przepis ten wprowadza domniemanie, że jeżeli przepis UPSA wyraźnie tego nie określa , należy przyjąć, że orzeczenie powinno mieć formę postanowienia. Postanowienia ą tym rodzajem orzeczeń sądowych, którymi rozstrzyga się kwestie proceduralne, oraz kwestie wpadkowe, powstałe w toku postępowania sądowo-administracyjnego. Postanowienie może rozstrzygać o meritum sprawy jeżeli przepis tak stanowi ( art.15 $ 2 ).

O formie orzeczenia decyduje treść rozstrzygnięcia, jednak orzeczenie w wyroku o kwestiach proceduralnych ( np. kosztach postępowania) nie powoduje jeszcze, że orzeczenie traci charakter postanowienia. Ma to znaczenie dla określenia środka zaskarżenia.. Na takie orzeczenia przysługuje zażalenie.

Postanowienia dotyczą:

• umorzenia postępowania sądowo-administracyjnego

• zawieszenia postępowania sądowo-administracyjnego

• orzeczenia w przedmiocie wymierzenia grzywny

• postanowienia o przywróceniu terminu do złożenia skargi

• postanowienia o przyznaniu prawa do pomocy

• postanowienia dotyczącego odtwarzania zaginionych lub zniszczonych akt

Można wyróżnić dwa rodzaje postanowień w zależności od wywieranych skutków prawnych:

• kończące postępowanie w sprawie

• niekończące postępowania w sprawie

Zawieszenie postępowania

Podstawą do zawieszenia postępowania są przeszkody o charakterze przejściowym, które uniemożliwiają przebieg postępowania sądowo-administracyjnego. Pomimo zawieszenie sprawa nadal jest zawisła., ale tok postępowania zostaje wstrzymany - przestają biec terminy.

Rodzaje zawieszeń:

1. obligatoryjne;

• z mocy prawa <nie wymaga postanowienia>lub na postanowienia sądu )

• na wypadek zaistnienia siły wyższej( katastrofa, klęska naturalna )

• urzędu w razie :

• śmierci lub przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich zdolności procesowej bądź sądowej lub utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela, nie dotyczy to jednak przypadku śmierci strony, jeżeli przedmiot postępowania odnosi się wyłącznie do praw i obowiązków ściśle związanych z osobą zmarłego.

• jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie

• jeżeli strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajduje się w miejscowości pozbawionej wskutek nadzwyczajnych wydarzeń komunikacji z siedzibą sądu

• jeżeli w stosunku do strony zostało wszczęte postępowanie upadłościowe, a sprawa dotyczy przedmiotu wchodzącego w skład masy upadłości

• w razie przedstawienia przez sąd w tym postępowaniu pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego

• w razie wniesienia skargi do sądu administracyjnego po wszczęciu nadzorczego postępowania administracyjnego w celu wzruszenia decyzji ostatecznej

• fakultatywne jeżeli:

• rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowo-administracyjnego, sądowego lub przez TK

• ujawni sie czyn, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy sądowo-administracyjnej ( tzw. zawisłość sprawy )

• jeżeli na skutek braku lub wskazania złego adresu skarżącego albo niewskazania przez skarżącego w wyznaczonym terminie adresu strony postępowania lub wykonania przez skarżącego innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu

• w razie śmierci pełnomocnika , chyba że strona działa przed sądem osobiście

• na wniosek stron. Sąd może zawiesić postępowanie na zgodny wniosek stron. ( art126 ) , nie są wtedy istotne przyczyny jednak wniosek nie wiąże sądu, rozstrzyga według swojego uznania. Wniosek nie może prowadzić do obejścia prawa i pozostawienia w obrocie prawnym aktu lub czynności dotkniętej wadą nieważności. ( art. 60 ). Okres nie krótszy niż 3 miesiące i nie dłuższy niż 3 lata.

Podjęcie postępowania może nastąpić:

• z mocy prawa ( art.123 )

• z urzędu

• na wniosek stron

Z urzędu podejmie w sytuacji: ( art. 128 )

• śmierci strony- od dnia zgłoszenia sie lub wskazania następców prawnych zmarłego albo od dnia ustanowienia we właściwej drodze kuratora spadku

• utraty zdolności sądowej- od dnia ustalenia ogólnego następcy prawnego

• braku przedstawiciela ustawowego - od dnia jego ustanowienia

• gdy rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego postępowania - od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego to postępowanie

Jeżeli w ciągu roku od daty postanowienia o zawieszeniu postępowania nie zgłoszą się lub nie zostaną wskazani następcy prawni zmarłej strony, sąd może z urzędu zwrócić się do sądu spadku o ustanowienie kuratora spadku, chyba że kurator taki już wcześniej został ustanowiony.

Jeżeli postępowanie zostało zawieszone na zgodny wniosek stron, to podjęte może być tylko na wniosek z którejkolwiek stron . Wniosek jest wiążący dla sądu jeżeli został złożony po upływie 3 miesięcy ( jeżeli wcześniej - skutek prawny nastąpi dopiero po tym czasie )

Postanowienie w przedmiocie zawieszenia i podjęcia może zapaść na postępowaniu niejawnym lub na rozprawie. Postanowienia o zawieszeniu lub odmowie podjęcia zawieszonego postępowania są zaskarżalne w drodze zażalenia ( art.194 $ 1 pkt.3). A contrario, na postanowienia o odmowie zawieszenia lub podjęciu zawieszonego postępowania zażalenie nie przysługuje.

Umorzenie postępowania

Umorzenie postępowania polega na jego przerwaniu , uchyleniu wszystkich dokonanych w nim czynności oraz orzeczeniu o dalszym jego nieprowadzeniu. Postanowienie o umorzeniu postępowania jest orzeczeniem kończącym postępowanie sądowo-administracyjne choć nie rozstrzygającym o istocie sprawy gdyż jego dalsze prowadzenie staje sie bezprzedmiotowe. Podstawą umorzenia postępowania staje sie zdarzenie zaszłe dopiero w toku postępowania czyli takie które nie istniało przed jego wszczęciem.

Zgodnie z art.161 $ 1 sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania :

• jeżeli skarżący skutecznie cofnął skargę;( tj gdy sąd na to pozwolił a więc nie istniały okoliczności uniemożliwiające jej cofnięcie )

• w razie śmierci strony, jeżeli przedmiot postępowania odnosi się wyłącznie do praw i obowiązków ściśle związanych z osobą zmarłego, chyba że udział w sprawie zgłasza osoba, której interesu prawnego dotyczy wynik tego postępowania;

• gdy postępowanie z innych przyczyn stało się bezprzedmiotowe ( np. gdy na skutek uwzględnienia skargi przez organ administracyjny w trybie autokontroli albo w przypadku wygaśnięcia decyzji będącej przedmiotem skargi itp. )

Środki odwoławcze

Kasacja

Skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, przysługuje od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie

Podmiotami do wniesienia skargi kasacyjnej są:

• strona, ( zarówno skarżący jak i strona przeciwna tj. Organ administracji, którego działanie lub bezczynność była przedmiotem skargi.)

• prokurator

• Rzecznik Praw Obywatelskich

po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.

Podstawy wniesienia skargi kasacyjnej:

• naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;

• naruszenie przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Skierowanie skargi kasacyjnej następuje za pośrednictwem podmiotów do tego uprawnionych tj. przez :

• adwokata lub radcę prawnego

lub

• sędziego, prokuratora, notariusza, radcę Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa albo profesora lub doktora habilitowanego nauk prawnych, będącego stroną, jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem albo jeżeli skargę kasacyjną wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich.

albo może ja wnieść

• doradca podatkowy - w sprawach obowiązków podatkowych i rzecznik patentowy - w sprawach własności przemysłowej.

Warunki :

• spełnienie wymogów formalnych dla pisma w postępowaniu sądowym ( powinno zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany).

• Wniesienie skargi przez uprawniony organ

• Zachowanie terminu do jej wniesienia tj. terminu trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.

Czynności NSA:

• Czynności wstępne polegające na odrzuceniu skargi kasacyjnej jako wniesionej po upływie terminu z brakami, których strona nie uzupełniła albo z innych przyczyn niedopuszczalne ( termin i przymus adwokacki albo brak podstaw kasacyjnych ) NSA czyni to na posiedzeniu niejawnym

• Czynności rozpoznawcze sądu ( art. 182 i 183 upsa ) Rozpoznaje on skargę kasacyjną na rozprawie w składzie trzech sędziów, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną od postanowienia WSA kończącego postępowanie w sprawie NSA może rozpoznać na posiedzeniu niejawnym. Może również na posiedzeniu niejawnym rozpoznać skargę kasacyjną, jeżeli jest ona oparta wyłącznie na podstawie art. 174 pkt 2, (naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy ) a strona, która wniosła skargę kasacyjną, zrzekła się rozprawy, zaś pozostałe strony, w terminie czternastu dni od doręczenia skargi kasacyjnej, nie zażądały przeprowadzenia rozprawy. Na posiedzeniu tym NSA orzeka w składzie jednego sędziego. Rozpoznaje on sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Strony mogą przytaczać nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych.

Nieważność postępowania zachodzi:

• jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna;

• jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany;

• jeżeli w tej samej sprawie toczy się postępowanie wcześniej wszczęte przed sądem administracyjnym albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona;

• jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy; jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw;

• jeżeli wojewódzki sąd administracyjny orzekł w sprawie, w której jest właściwy Naczelny Sąd Administracyjny.

• Rozstrzygnięcia NSA:

• oddala skargę kasacyjną, jeżeli nie ma usprawiedliwionych podstaw albo jeżeli zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu.

• uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi, w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej (w razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, sąd rozpoznaje ją w innym składzie)

• rozpoznając skargę kasacyjną uchyla wyrok także w części niezaskarżonej, jeżeli zachodzi nieważność postępowania

• jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, NSA może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. ( uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca.. NSA w składzie siedmiu sędziów może przejąć sprawę do rozpoznania.

• Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, NSA może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.

• Jeżeli skarga ulegała odrzuceniu albo istniały podstawy do umorzenia postępowania przed WSA, NSA postanowieniem uchyla wydane w sprawie orzeczenie oraz odrzuca skargę lub umarza postępowanie. ( Sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez NSA. Nie można oprzeć skargi kasacyjnej od orzeczenia wydanego po ponownym rozpoznaniu sprawy na podstawach sprzecznych z wykładnią prawa ustaloną w tej sprawie przez NSA

• NSA na wniosek strony, rozpoznaje również te postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego, które nie podlegały zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.

Zażalenie

Zażalenie do NSA przysługuje na postanowienia WSA w przypadkach przewidzianych w ustawie, a ponadto na postanowienia, których przedmiotem jest:

• przekazanie sprawy innemu sądowi administracyjnemu;

• wstrzymanie lub odmowa wstrzymania wykonania decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności, o których mowa w art. 61;

• zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania;

• odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku;

• sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa;

• oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego;

• odrzucenie skargi kasacyjnej;

• odrzucenie zażalenia;

• zwrot kosztów postępowania, jeżeli strona nie wnosi skargi kasacyjnej;

• ukaranie grzywną.

Wnosi się je w terminie 7 dni od doręczenia postanowienia. Powinno ono czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać wskazanie zaskarżonego postanowienia i wniosek o jego zmianę lub uchylenie, jak również zwięzłe uzasadnienie zażalenia. Gdy jego przedmiotem jest odrzucenie skargi kasacyjnej, powinno być sporządzone przez adwokata lub radcę prawnego lub inne uprawnione do tego osoby. Akta sprawy wraz z zażaleniem WSA przedstawia NSA po doręczeniu zażalenia pozostałym stronom. Odpowiedź na zażalenie może być wniesiona wprost do NSA w terminie siedmiu dni od doręczenia zażalenia. Gdy zażalenie zarzuca nieważność postępowania lub jest oczywiście uzasadnione, WSA, który wydał zaskarżone postanowienie, może na posiedzeniu niejawnym, w drodze autokontroli, nie przesyłając akt NSA , uchylić zaskarżone postanowienie i w miarę potrzeby sprawę rozpoznać na nowo. Od ponownie wydanego postanowienia przysługują środki odwoławcze na zasadach ogólnych. WSA może wstrzymać wykonanie zaskarżonego postanowienia do czasu rozstrzygnięcia zażalenia. Postanowienie takie może zapaść na posiedzeniu niejawnym. NSA rozpoznaje zażalenie na posiedzeniu niejawnym ( do postępowania toczącego się na skutek zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy o skardze kasacyjnej )

Wznowienie postępowania

Można go żądać z powodu nieważności:

• jeżeli w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo jeżeli orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem się orzeczenia nie mogła domagać się wyłączenia;

• jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana lub jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się orzeczenia niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe.

• w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie.( w tej sytuacji skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego )

Podstawy wznowienia:

• orzeczenie zostało oparte na dokumencie podrobionym lub przerobionym albo na skazującym wyroku karnym, następnie uchylonym;

• orzeczenie zostało uzyskane za pomocą przestępstwa.

• w razie późniejszego wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.

• w razie późniejszego wykrycia prawomocnego orzeczenia dotyczącego tej samej sprawy. W tym przypadku przedmiotem rozpoznania przez sąd jest nie tylko zaskarżone orzeczenie, lecz są również z urzędu inne prawomocne orzeczenia dotyczące tej samej sprawy.

• z powodu przestępstwa jedynie wówczas, gdy czyn został ustalony prawomocnym wyrokiem skazującym, chyba że postępowanie karne nie może być wszczęte lub że zostało umorzone z innych przyczyn niż brak dowodów.

Właściwy do wznowienia postępowania z przyczyn nieważności jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, a jeżeli zaskarżono orzeczenia sądów obu instancji, właściwy jest NSA . Do wznowienia postępowania na innej podstawie właściwy jest sąd, który ostatnio orzekał w sprawie.

Do postępowania ze skargi o wznowienie postępowania stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, jeżeli przepisy poniższe nie stanowią inaczej, lecz gdy do wznowienia postępowania właściwy jest NSA, stosuje się przepisy dotyczące sporządzenia skargi przez uprawniony organ ( adwokata itp. )

Skargę taką wnosi się w terminie trzymiesięcznym. Termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, a gdy podstawą jest pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji - od dnia, w którym o orzeczeniu dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy.

Po upływie lat pięciu od uprawomocnienia się orzeczenia nie można żądać wznowienia, z wyjątkiem przypadku, gdy strona była pozbawiona możności działania lub nie była należycie reprezentowana.

Skarga powinna ponadto zawierać

• oznaczenie zaskarżonego orzeczenia,

• podstawę wznowienia i jej uzasadnienie,

• okoliczności stwierdzające zachowanie terminu do wniesienia skargi oraz żądanie o uchylenie lub zmianę zaskarżonego orzeczenia.

Sąd bada na posiedzeniu niejawnym, czy skarga jest wniesiona w terminie i czy opiera się na ustawowej podstawie wznowienia. W braku jednego z tych wymagań sąd wniosek odrzuci, w przeciwnym razie wyznaczy rozprawę. Na żądanie sądu zgłaszający skargę o wznowienie postępowania obowiązany jest uprawdopodobnić okoliczności stwierdzające zachowanie terminu lub dopuszczalność wznowienia.

Na rozprawie sąd rozstrzyga przede wszystkim o dopuszczalności wznowienia i odrzuca wniosek, jeżeli brak ustawowej podstawy wznowienia albo termin do wniesienia skargi nie został zachowany. Sąd może jednak po rozważeniu stanu sprawy połączyć badanie dopuszczalności wznowienia z rozpoznaniem sprawy. Rozpoznaje on sprawę na nowo w granicach, jakie zakreśla podstawa wznowienia.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy sąd stosownie do okoliczności :

• oddala skargę o wznowienie postępowania

• uwzględnia skargę i zmienia zaskarżone orzeczenie albo je uchyla i skargę odrzuca lub postępowanie umarza.

• uchyla jedno z orzeczeń dotyczących tej samej sprawy, utrzymując w mocy inne prawomocne orzeczenie, albo uchyla wszystkie prawomocne orzeczenia dotyczące tej samej sprawy i orzeka co do istoty sprawy albo przekazuje sprawę właściwemu wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu do rozpoznania i rozstrzygnięcia o tej sprawie, w przypadku określonym w art. 273 upsa ( tj. w przypadku gdy orzeczenie wydano w wyniku przestępstwa )

Wyłączony od orzekania w postępowaniu ze skargi o wznowienie postępowania jest sędzia którego działanie było przedmiotem skargi.

Wniesienie skargi nie tamuje wykonania zaskarżonego orzeczenia. Sąd może wstrzymać wykonanie orzeczenia w razie uprawdopodobnienia, że zgłaszającemu wniosek grozi niepowetowana szkoda, . Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie przysługuje zażalenie. Niedopuszczalne jest dalsze wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem wydanym na skutek skargi o wznowienie postępowania.

Od 29.11.2003r., orzeczenia dyscyplinarne w Policji podlegają rozpoznaniu SA.

POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE W ADMINISTRACJI.

Pojęcie i funkcje postępowania egzekucyjnego w administracji.

Pojęcie - zorganizowany ciąg czynności procesowych podejmowanych przez organy egzekucyjne oraz inne podmioty w celu przymusowego wykonania obowiązków objętych egzekucją administracyjną.

Funkcje - służy urzeczywistnianiu norm prawa administracyjnego, przy pomocy przymusu wykonania wynikających z nich obowiązków.

Środki egzekucyjne można stosować do osób fizycznych i prawnych oraz jednostek nie posiadających osobowości prawnej.

Zakres stosowania egzekucji administracyjnej.

Na gruncie polskiego prawa występują 2 rodzaje egzekucji sądowa oparta na kpc i administracyjna.

W drodze egzekucji administracyjnej można egzekwować zarówno obowiązki o charakterze pieniężnym jak i niepieniężnym.

• pieniężne - świadczenie określonej kwoty pieniężnej; ( zaliczamy do nich podatki, opłaty lokalne, podatki i inne należności pieniężne co do których stosowana jest ordynacja podatkowa, grzywny i kary pieniężne wymierzane przez organy administracji publicznej, należności pieniężne pozostające we właściwości rzeczowej organów administracji publicznej, należności przywozowe i wywozowe, wpłaty na rzecz funduszy celowych, akcyza z alkoholu, tytoniu i olejów mineralnych, podatek od składek ubezpieczeniowych, podatki dochodowe, podatki od majątku

• niepieniężne - obowiązki o charakterze innym, polegające na konieczności spełnienia określonego świadczenia, podjęcia określonej czynności lub zachowania się . Są nimi np. Realizacja obowiązku meldunkowego, obowiązek obrony, obowiązek szkolny, przymusowych szczepień, nakaz rozbiórki obiektu budowlanego postawionego na gruncie samowoli budowlanej, zalesienie gruntu, spełnienie czynności, wydanie rzeczy, zaniechanie pewnych czynności itp.

Egzekucją administracyjną objęto ponadto obowiązki z zakresu bhp oraz wypłaty wynagrodzenia za pracę.

Przedmiotem egzekucji administracyjnej mogą być tylko obowiązki wynikające ze stosunków publicznoprawnych.

Podstawy egzekucji administracyjnej. ( wynikające ze źródeł obowiązków egzekucji adm. )

Obowiązki podlegające egzekucji administracyjnej:

• obowiązki wynikające z aktów administracyjnych (decyzji lub postanowień);

• obowiązki wynikające bezpośrednio z przepisów prawa, w zakresie administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego.;

• obowiązki wynikające z deklaracji, zeznania, zgłoszenia celnego lub deklaracji rozliczeniowej;

• obowiązki wynikające z orzeczeń i innych aktów prawnych wydanych przez właściwe organy państw obcych;

• obowiązki wynikające z innych niż ww decyzji, postanowień lub innych orzeczeń.

Akty administracyjne (decyzje lub postanowienia) stanowią podstawę egzekucji administracyjnej, gdy pochodzą od właściwych organów i gdy wynikające z nich obowiązki są już wymagalne.

Zasady ogólne postępowania egzekucyjnego.

• Zasada obowiązku prowadzenia egzekucji - ( art. 6 ustawy ) oznacza ona, że „w razie uchylania się zobowiązanego od wykonywania obowiązku wierzyciel powinien podjąć czynności zmierzające do zastosowania środków egzekucyjnych”. Powinnością wierzyciela zgodnie z ta zasadą jest wszczęcie postępowania gdyż jest on związany faktem niewykonania obowiązku.

• Zasada zagrożenia - ( art. 15 ustawy ) oznacza, że warunkiem wszczęcia postępowania egzekucyjnego jest uprzednie wysłanie zobowiązanemu przez wierzyciela upomnienia w którym wzywa się zobowiązanego do dobrowolnego wykonania obowiązku pod rygorem wszczęcia egzekucji ( zawierające wezwanie do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej ) w przypadku bezskutecznego upływu terminu 7 - dniowego. Wyjątkami od tej zasady są takie sytuacje gdy:

• przepisy szczególne przewidują możliwość wszczęcia egzekucji administracyjnej bez uprzedniego upomnienia w sytuacji zagrożenia życia,zdrowia lub zaistnienia warunków które mogłyby udaremnić egzekucję ( dotyczy to szczególnie stosowania postępowania uproszczonego w oparciu o art. 150 ustawy ) np. gdy mamy budynek który grozi zawaleniem to nie stosuje sie zasady zagrożenia tj. tego 7 - dniowego terminu

• jeżeli należność pieniężna została określona w orzeczeniu

• jeżeli zobowiązany ma ustawowy obowiązek obliczenia lub uiszczenia należności pieniężnych bez wezwania

• egzekucja administracyjna dotyczy należności z tytułu :

a. grzywien nałożonych w drodze mandatu karnego w oparciu o KPOW

b. grzywien wymierzonych mandatem karnym i innych należności pieniężnych orzeczonych w postępowaniu karnym skarbowym

c. kar pieniężnych i kosztów postępowania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych

d. odszkodowań orzeczonych w sprawach o naprawienie szkód wyrządzonych przez skazanych w mieniu zakładów karnych i aresztów śledczych, grzywien w celu celu przymuszenia

e. postępowanie egzekucyjne dotyczy kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych

• Zasada celowości - ( racjonalnego działania art. 7 § 2 ustawy ) oznacza ona, że organ egzekucyjny winien stosować środek egzekucyjny jak najmniej uciążliwy dla zobowiązanego ale taki, który doprowadzi do wykonania obowiązku. Stosowana jest ona przede wszystkim do środków egzekucyjnych, obowiązków o charakterze pieniężnym gdzie zgodnie z art. 67 ustawy występuje gradacja środków w oparciu o stopień ich dolegliwości. Jej istota polega na tym, że celem postępowania egzekucyjnego nie jest wyrządzenie dolegliwości zobowiązanemu, ale bezpośrednie zapewnienie wykonania obowiązków administracyjnych.

• Zasada poszanowania minimum egzystencji - oznacza ona, że pewnego rodzaju dobra zostały wyłączone spod egzekucji administracyjnej aby zapewnić podstawowe potrzeby socjalne i bytowe zobowiązanemu oraz członkom jego rodziny. Nie wolno w drodze egzekucji zabierać tych dóbr i wartości, które są niezbędne dla zobowiązanego oraz dla będących na utrzymaniu członków rodziny, ale nie tylko. Nie będą podlegały egzekucji np. pościel, bielizna osobista, łóżko, ubrania do wykonywania zawodu, obrączki ślubne wykonane ze stali szlachetnej, przedmioty służbowe, zapasy żywności i opału na 30 dni, pieniądze w kwocie 760 zł na rodzinę, zasiłki, stypendium i innych świadczenia socjalne, zaliczki alimentacyjne, dokumenty o charakterze osobistym związane z wyjazdem służbowym, przedmioty związane ze stanem zdrowia ( np. Wózek inwalidzki, proteza itp. ) Rolnikom nie zajmuje się maszyn służących do uprawy, można zająć do 50 % wynagrodzenia w przypadku egzekucji administracyjnej.,

• Zasada stosowania środków egzekucyjnych oznaczonych w ustawie-( art. 7 § 1 ustawy ) oznacza że organ egzekucyjny lub wierzyciel może stosować tylko i wyłącznie środki egzekucyjne mające podstawie w ustawach np. odebranie zwierzęcia na skutek znęcania sie nad nim ( zgodnie z ustawa o ochronie zwierząt ) Nie wolno stosować innych środków niż przewidziane w ustawie.

• Zasada niezbędności - nie wolno stosować środków egzekucyjnych, gdy obowiązek stał się bezprzedmiotowy, albo został już wykonany.

• Zasada niezależności stosowania środków egzekucyjnych od środków karnych - ( art. 16 ustawy ) oznacza ona, że zastosowanie środka egzekucyjnego nie stoi na przeszkodzie w wymierzeniu kary w postępowaniu karnym, dyscyplinarnym lub w sprawach o wykroczenia za niewykonanie obowiązku.

• Zasada pomocniczego stosowania kpa ( art. 18 ustawy ) oznacza ona, że w sprawach nieuregulowanych stosuje się przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. W szczególności dotyczy to doręczeń, terminów, instytucji wyłączenia pracownika lub organu, dokumentowania czynności, rozstrzygania sporów kompetencyjnych, elementów jakie winno zawierać postanowienie itp.

Uczestnicy postępowania egzekucyjnego w administracji ( nie stosuje się tutaj określenia strona a tylko uczestnicy lub podmioty )

• Organ egzekucyjny

• Wierzyciela

• Egzekutor

• Zobowiązany

• inny: organ rekwizycyjny, wykonawca, dozorca, depozytariusz, organ wykonujący, świadkowie, organy udzielające pomocy lub asysty, organy zabezpieczające itd.

Organ egzekucyjny - jest to organ uprawniony do stosowania w całości lub w części środków egzekucyjnych oraz stosowania postępowania zabezpieczającego ( służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub obowiązków o charakterze niepieniężnym oraz zabezpieczenie wykonania tych obowiązków ) Ze względu na charakter obowiązków organy te dzielą się na 2 grupy:

1. Organy egzekucyjne obowiązków o charakterze pieniężnym ( egzekucja należności pieniężnych ):

• naczelnik US;

• właściwy organ gminy o statucie miasta;( niestosowana jest tutaj egzekucja z nieruchomości )

• przewodniczący organu orzekającego w sprawach o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych w I instancji;

• dyrektor oddziału ZUS; KRUS

• dyrektor izby celnej;

• dyrektor rejonowego oddziału Wojskowej Agencji Mieszkaniowej

• w zakresie oznaczonym przepisami szczególnymi organem egzekucyjnym jest podmiot wskazany w przepisie

• Organy egzekucyjne obowiązków o charakterze niepieniężnym (egzekucja o charakterze niepieniężnym):

• wojewoda;

• kierownik wojewódzkiej ( zespolonej ) służby, inspekcji lub straży;działającej pod zwierzchnictwem wojewody

• kierownik powiatowej służby, inspekcji lub straży, działającej pod zwierzchnictwem starosty

• właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego ( wójt, burmistrz lub prezydent czy też organ kolegialny w postaci rady )

• w przypadkach oznaczonych przepisami szczególnymi jako organ egzekucyjny działa każdy organ policji, AW, ABW, PIP, SG, organ Straży pożarnej kierujący akcją ratowniczą, inne organy powołane do ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, zdrowia publicznego lub mienia społecznego

Wierzyciel - podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązku lub jego zabezpieczenia w postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczającym. Wierzycielem jest:

• w odniesieniu do obowiązków wynikających z decyzji lub postanowień organ administracji rządowej lub samorządu terytorialnego właściwy do orzekania w 1 instancji

• dla obowiązków wynikających z orzeczeń sądowych, orzeczeń innych organów albo bezpośrednio zainteresowana wykonaniem obowiązku lub powołana do czuwania nad wykonaniem obowiązku a w przypadku jej braku albo bezczynności podmiot na rzecz którego zostało wydane orzeczenie albo którego interesy prawne zostały naruszone niewykonaniem obowiązku ( taki wierzyciel nie może być osoba fizyczną

• minister właściwy do spraw Finansów Publicznych

• państwo obce

• dyrektor Izby Celnej ( opłata paliwowa lub mandaty karne na gruncie UKS )

W administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym wierzyciel ma obowiązek podjęcia czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych.

Wierzycielem jest podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązku lub jego zabezpieczenia w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczającym.

Z reguły wierzyciel i organ egzekucyjny to te same podmioty. Istnieje tylko jeden przykład rozdzielności tj. Dyrektor Izby Celnej i Urzędu Skarbowego

Zobowiązany -jest to osoba fizyczna, prawna lub jednostka nie posiadająca osobowości prawnej, która nie wykonała w terminie obowiązku podlegającego egzekucji administracyjnej. Może być nim każdy włącznie z organami ( Wg art. 1a pkt 20 zobowiązanym jest osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej albo osoba fizyczna, która nie wykonała w terminie obowiązku o charakterze niepieniężnym )Zobowiązanym jest podmiot, wobec którego stosowana jest egzekucja..

Zobowiązany może działać sam lub przez przedstawiciela ustawowego lub statutowego.

Środki egzekucyjne mogą być stosowane tylko do zobowiązanego, ale wyjątkowo również do innych osób, np. egzekucja polegająca na opróżnieniu lokalu - wyprasza się wszystkie osoby przebywające w lokalu.

Egzekutor - pracownik organu egzekucyjnego wskazany przez ten organ do wykonania czynności egzekucyjnych. W przypadku wykonania należności pieniężnych będzie nim poborca skarbowy.

• Inne organy: Organy asystujące i udzielające pomocy w postępowaniu egzekucyjnym.

Jeśli organy egzekucyjne natrafią na opór, który utrudnia lub uniemożliwia przeprowadzenie egzekucji lub istnieje przypuszczenie, że na taki opór natrafią, mogą wezwać pomoc Policji, SG, ABW lub Agencji Wywiadu.

Sposób udzielania pomocy przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych oraz sposób asystowania określają rozporządzenia:

1. MON - przy udzielaniu pomocy przez ŻW lub wojskowe organy porządkowe;

2. MSWiA - przez Policję lub SG;

3. Prezesa RM - ABW lub Agencji Wywiadu.

Osoby trzecie, świadkowie, dozorca i wykonawca jako podmiot postępowania egzekucyjnego.

Osoba trzecia - podmiot, który rości sobie prawo do rzeczy lub prawa majątkowego, z którego prowadzi się egzekucję administracyjną.

Świadek - udział świadka ma zabezpieczyć interes zobowiązanego i służyć zapewnieniu obiektywności i zgodności postępowania z przepisami prawa. Może to być tylko osoba pełnoletnia.

Dozorca - osoba, której oddano pod dozór zajęte w toku egzekucji ruchomości. Może to być osoba fizyczna lub prawna.

Wykonawca - osoba fizyczna lub osoba prawna, dokonująca na zlecenie organu egzekucyjnego czynności, których nie wykonał zobowiązany. Pojawia sie w przypadku zastosowania wykonania zastępczego jako środka egzekucji obowiązku o charakterze niepieniężnym.

Ustalanie właściwości miejscowej organów egzekucyjnych. Art. 22 § 1 ustawy )

Właściwość miejscową organów egzekucyjnych w przypadku należności pieniężnych ustala się następująco:

1. z nieruchomości - wg miejsca położenia nieruchomości; gdy leży ona na terenie działania 2 lub więcej organów, egzekucję prowadzi ten na którego terenie znajduje się jego większa część, a jeżeli nie można w powyższy sposób ustalić właściwości, egzekucję z nieruchomości prowadzi organ wyznaczony przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

2. z praw majątkowych lub ruchomości - wg miejsca zamieszkania lub siedziby zobowiązanego.

3. Jeżeli znany przed wszczęciem egzekucji majątek zobowiązanego lub większa jego część nie znajduje się na terenie działania organu egzekucyjnego ustalonego zgodnie z § 2, właściwość miejscową ustala się według miejsca położenia składników tego majątku.

4. w egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym ustala się według miejsca zamieszkania lub siedziby zobowiązanego, a w braku zamieszkania lub siedziby w kraju - według miejsca jego pobytu,

5. w egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym ustala się:

• w sprawach o odebranie rzeczy lub opróżnienie budynków i pomieszczeń - według miejsca wykonania obowiązku;

• w sprawach dotyczących nieruchomości oraz obiektów budowlanych - według miejsca położenia tej nieruchomości lub obiektu budowlanego, z tym że jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany są położone na obszarze właściwości dwóch lub większej liczby organów - egzekucję prowadzi organ, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości lub obiektu budowlanego, a jeżeli nie można w powyższy sposób ustalić właściwości, egzekucję z nieruchomości prowadzi organ wyznaczony przez organ, o którym mowa w art. 23 § 1;

• w sprawach dotyczących wykonywanej działalności gospodarczej, jeżeli stałe miejsce wykonywania tej działalności znajduje się poza miejscem zamieszkania lub siedziby zobowiązanego - według stałego miejsca wykonywania działalności gospodarczej.ściach niepieniężnych - wg miejsca zamieszkania lub siedziby zobowiązanego, a w razie braku zamieszkania lub siedziby w kraju - wg miejsca pobytu zobowiązanego.

• Przebieg postępowania egzekucyjnego w administracji:

Czynnością wstępną zmierzająca do wszczęcia postępowania jest wysłanie do zobowiązanego upomnienia chyba, że nie jest ono wymagalne. Upomnienie sporządzone jest w 2 egzemplarzach 1 dla zobowiązanego i 2 dla wysyłającego ( akta sprawy ) . Brak doręczonego uprawnienia jeżeli jest ono wymagalne, jest jedna z podstaw zarzutów. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego występuje na wniosek wierzyciela lub z urzędu przez organ egzekucyjny.

Przystępując do czynności egzekucyjnych organ egzekucyjny lub egzekutor doręcza zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego, o ile nie został wcześniej doręczony. Zobowiązany ma prawo (w terminie 7-dni) zgłosić zarzuty w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego.

Wniesienie zrzutów nie wstrzymuje z mocy prawa postępowania egzekucyjnego.

Organ egzekucyjny i egzekutor obowiązani są odstąpić od czynności egzekucyjnych, jeśli zobowiązany okazał dowody stwierdzające:

1. wykonanie, umorzenie, wygaśnięcie lub nieistnienie obowiązku;

2. odroczenie terminu wykonania obowiązku;

3. rozłożenie na raty spłaty należności pieniężnych, albo gdy

4. zachodzi błąd co do osoby zobowiązanego.

Organ egzekucyjny ma obowiązek zawiadomić wierzyciela o odstąpieniu od czynności egzekucyjnych i na jego żądanie wydać postanowienie w tej sprawie, na które przysługuje wierzycielowi nie będącemu jednocześnie organem egzekucyjnym - zażalenia.

Jeżeli cel egzekucji prowadzonej w sprawie należności pieniężnej lub wydania rzeczy tego wymaga, organ egzekucyjny zarządza otwarcie środków transportu zobowiązanego, lokali i innych pomieszczeń zajmowanych przez zobowiązanego oraz schowków w tych środkach, lokalach i pomieszczeniach. Dokonuje tego komisja powołana przez organ egzekucyjny, a z przeszukania sporządza się protokół, który jest niezwłocznie przekazany zobowiązanemu.

Na wniosek zobowiązanego, a także gdy egzekutor uzna to za konieczne, może być przywołany świadek do obecności przy czynnościach egzekucyjnych. Przywołanie dwóch świadków jest obowiązkowe, gdy zobowiązany nie jest obecny przy tych czynnościach albo został wydalony z miejsca ich dokonywania, a nie zachodzi obawa udaremnienia wskutek tego egzekucji.

Obowiązek obecności świadka jest też podczas egzekucji w porze nocnej (godz 21-7).

• Na czynności egzekutora i organu egzekucyjnego przysługuje skarga. Jej wniesienie nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego.

• Czynności organu egzekucyjnego:

Organ egzekucyjny po otrzymaniu od wierzyciela wniosku o wszczęcie i tytułu wykonawczego bada:

• swoją właściwość do prowadzenie postępowania egzekucyjnego w administracji i jeżeli stwierdzi brak właściwości ma obowiązek przekazania tytułu wykonawczego właściwemu organowi

• organ egzekucyjny bada czy wniosek o wszczęcie i tytuł wykonawczy spełniają wymagania formalne. Jeżeli wniosek lub tytuł wykonawczy dotknięte są brakami formalnymi organ egzekucyjny wezwie wierzyciela do usunięcia braków formalnych. Jeżeli braki nie zostaną uzupełnione to organ egzekucyjny zwraca tytuł wykonawczy wierzycielowi

• organ egzekucyjny sprawdza czy została zrealizowana zasada zagrożenia. W przypadku braku upomnienia, jeżeli było ono wymagalne organ zwraca tytuł wykonawczy wierzycielowi

• organ egzekucyjny bada dopuszczalność egzekucji administracyjnej tj. czy nie zachodzą ograniczenia podmiotowe i przedmiotowe. Ograniczenia podmiotowe odnoszą sie do osób korzystających z immunitetów dyplomatycznych lub konsularnych ( i osób z nimi zrównanych na podstawie umów ) Przedmiotowe mogą dotyczyć takich sytuacji gdy:

• obowiązek wynika z decyzji o wyeliminowanej z obrotu prawnego

• podstawą obowiązku jest decyzja nieostateczna

• następuje zbieg egzekucji z trybem sądowym ( pierwszeństwo ma zawsze tryb sądowy )

• organ nie bada zasadności lub wymagalności obowiązku. W przypadku stwierdzenia niedopuszczalności egzekucji organ egzekucyjny wydaje postanowienie na które służy zażalenie i zwraca tytuł wykonawczy

• organ egzekucyjny nie jest obowiązany środkiem egzekucyjnym proponowanym przez wierzyciela. Może on zmienić zaproponowany środek egzekucyjny i powiadomić o tym wierzyciel. Jeżeli majątek zobowiązanego ustalony w toku postępowania egzekucyjnego znajduje sie poza obszarem działania organu, organ egzekucyjny zleca wykonanie czynności egzekucyjnych organowi rekwizycyjnemu ( organowi który jest również uprawniony do egzekucji na właściwym terenie )

• ostatnia czynnością organu jest wyznaczenie egzekutora i doręczenie odpisu tytułu wykonawczego zobowiązanemu

• od tego momentu do czynności egzekucyjnych przystępuje egzekutor. Czynności egzekutora determinowane są zastosowanym środkiem egzekucyjnym.

Organ egzekucyjny w egzekucji obowiązku o charakterze niepieniężnym może zastosować inny środek egzekucyjny niż wskazany we wniosku, jeżeli jest mniej uciążliwy dla zobowiązanego, a prowadzi bezpośrednio do wykonania obowiązku. O powyższym organ egzekucyjny zawiadamia wierzyciela niebędącego jednocześnie organem egzekucyjnym.

Organ egzekucyjny może zlecić organowi rekwizycyjnemu wykonanie czynności egzekucyjnych w zakresie składników majątku zobowiązanego znajdujących się na terenie działania tego organu. Organ egzekucyjny zlecający wykonanie czynności egzekucyjnych sporządza odpis tytułu wykonawczego oznaczając cel, któremu ma służyć, i jego liczbę porządkową, a także określa kwotowo zakres zlecenia. Organ rekwizycyjny wykonuje prawa i obowiązki organu egzekucyjnego w zakresie zleconych czynności egzekucyjnych.

Obowiązki Egzekutora:

• doręczenie odpisu tytułu wykonawczego

• pouczenie zobowiązanego o prawie złożenia zarzutów

• przed przystąpieniem do czynności okazanie legitymacji lub zaświadczenia uprawniającego do wykonania czynności oraz odpisu tytułu wykonawczego na żądanie

• obowiązek przybrania świadków do obecności przy czynnościach egzekucyjnych jeżeli zobowiązany został wydalony z miejsca wykonywania czynności

• sporządzenie protokołu z czynności egzekucyjnych

• obowiązek odstąpienia od czynności egzekucyjnych gdy zobowiązany okaże dowody wykonania obowiązku lub jego bezprzedmiotowość ( np. wykonanie, umorzenie, wygaśnięcie lub nieistnienie obowiązku; odroczenie terminu wykonania obowiązku; rozłożenie na raty spłaty należności pieniężnych, albo gdy zachodzi błąd co do osoby zobowiązanego. )

Uprawnienia Egzekutora:

• Prawo do otwarcia pomieszczeń, lokali i schowków jeżeli egzekutor posiada zarządzenie organu egzekucyjnego ( gdy nie posiada to w przypadku otwarcia odstępuje od czynności )

• prawo do przeszukania miejsc, rzeczy i osób

• prawo do wykonania czynności egzekucyjnych w dni ustawowo wolne od pracy oraz w porze nocnej, jeżeli egzekutor posiada zarządzenie organu egzekucyjnego ( pora nocna od 21.00 do 7.00 )

Wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

Wszczęcie postępowania następuje na wniosek wierzyciela i na podstawie wystawionego przezeń tytułu wykonawczego.

Tytuł wykonawczy jest to dokument urzędowy w którym stwierdzone jest istnienie i wymagalność obowiązku podlegającego egzekucji administracyjnej. Elementy tytułu wykonawczego określa art. 27 ustawy tj.

• oznaczenie wierzyciela

• wskazanie imienia i nazwiska lub firmy zobowiązanego i jego adresu, a także określenie zatrudniającego go pracodawcy i jego adresu, jeżeli wierzyciel posiada taka informację

• treść podlegającego egzekucji obowiązku, podstawę prawną tego obowiązku oraz stwierdzenie, że obowiązek jest wymagalny, a w przypadku egzekucji należności pieniężnej - także określenie jej wysokości, terminu, od którego nalicza się odsetki z tytułu niezapłacenia należności w terminie, oraz rodzaju i stawki tych odsetek;

• wskazanie zabezpieczenia należności pieniężnej hipoteką przymusową albo przez ustanowienie zastawu skarbowego lub rejestrowego lub zastawu nieujawnionego w żadnym rejestrze, ze wskazaniem terminów powstania tych zabezpieczeń;

• wskazanie podstawy prawnej pierwszeństwa zaspokojenia należności pieniężnej, jeżeli należność korzysta z tego prawa i prawo to nie wynika z zabezpieczenia należności pieniężnej;

• wskazanie podstawy prawnej prowadzenia egzekucji administracyjnej;

• datę wystawienia tytułu, podpis z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego podpisującego oraz odcisk pieczęci urzędowej wierzyciela;

• pouczenie zobowiązanego o skutkach niezawiadomienia organu egzekucyjnego o zmianie miejsca pobytu;

• pouczenie zobowiązanego o przysługującym mu w terminie 7 dni prawie zgłoszenia do organu egzekucyjnego zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego;

• klauzulę organu egzekucyjnego o skierowaniu tytułu do egzekucji administracyjnej;

• wskazanie środków egzekucyjnych stosowanych w egzekucji należności pieniężnych.

• Jeżeli tytuł wykonawczy dotyczy należności spółki nieposiadającej osobowości prawnej, w tytule wykonawczym podaje się również imiona i nazwiska oraz adresy wspólników.

• Do tytułu wykonawczego wierzyciel dołącza dowód doręczenia upomnienia, a jeżeli doręczenie upomnienia nie było wymagane, podaje w tytule wykonawczym podstawę prawną braku tego obowiązku.

Jeżeli wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym, egzekucję wszczyna się z urzędu na podstawie wystawionego przez organ egzekucyjny tytułu wykonawczego.

Obowiązek wystawienia tytułu wykonawczego spoczywa również na wierzycielu, którego należność pieniężna wynika z orzeczenia sądu zaopatrzonego w klauzulę wykonalności.

Jeżeli wierzyciel nie jest jednocześnie organem egzekucyjnym, to składa on wniosek o wszczęcie egzekucji administracyjnej.

Organ egzekucyjny bada z urzędu dopuszczalność egzekucji administracyjnej:

• czy zobowiązany nie korzysta z przywilejów (immunitetów) dyplomatycznych;

• czy istnieje podstawa prowadzenia egzekucji administracyjnej;

• czy zobowiązanemu doręczono upomnienie, czy też nie było obowiązku doręczenia upomnienia;

• czy wierzyciel wskazał środek egzekucyjny, gdy ma być egzekwowany obowiązek o charakterze niepieniężnym;

• czy tytuł wykonawczy czyni zadość wymogom ustawy.

Organ egzekucyjny nie jest upoważniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym.

Jeśli badanie wykaże, że obowiązek nie podlega egzekucji administracyjnej, organ egzekucyjny zwraca tytuł wykonawczy wierzycielowi, informując go jednocześnie, że nie przystępuje do egzekucji. Na postanowienie to służy wierzycielowi zażalenie.

Organ egzekucyjny w egzekucji obowiązku o charakterze niepieniężnym może zastosować inny środek egzekucyjny niż wskazany we wniosku wierzyciela, jeżeli jest mniej uciążliwy dla zobowiązanego, a prowadzi bezpośrednio do wykonania obowiązku. O takiej zmianie należy zawiadomić wierzyciela niebędącego jednocześnie organem egzekucyjnym.

Datą wszczęcia postępowania egzekucyjnego jest dzień:

1. doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego lub

2. doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu wierzytelności. lun innego prawa majątkowego, jeżeli to doręczenie nastąpiło przed doręczeniem zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego.

Zawieszenie postępowania egzekucyjnego.

Polega na wstrzymaniu czynności egzekucyjnych na skutek powstania przeszkód w prowadzeniu postępowania:

1. w razie wstrzymania wykonania, odroczenia terminu wykonania obowiązku albo rozłożenia na raty spłat należności pieniężnej;

2. w razie śmierci zobowiązanego, jeżeli obowiązek nie jest ściśle związany z osobą zmarłego;

3. w razie utraty przez zobowiązanego zdolności do czynności prawnych i braku jego przedstawiciela ustawowego;

4. w innych przypadkach przewidzianych w ustawach.

Organ egzekucyjny wydaje postanowienie w sprawie zawieszenia postępowania egzekucyjnego. Na postanowienie o zawieszeniu lub postanowienie o odmowie zawieszenia postępowania egzekucyjnego służy zażalenie. Po ustaniu przyczyny zawieszenia organ egzekucyjny podejmuje zawieszone postępowanie..

• Umorzenie postępowania egzekucyjnego.

Zgodnie z art. 59 § 1 ustawy, postępowanie egzekucyjne umarza się, gdy:

1. wykonanie obowiązku nastąpiło jeszcze przed wszczęciem postępowania;

2. jest brak wymagalności obowiązku albo jego umorzenie, wygaśnięcie lub nieistnienie;

3. określenie obowiązku jest niezgodne z jego treścią wynikającą z decyzji administracyjnej, orzeczenia sądu lub bezpośrednio z przepisów prawa;

4. nastąpił błąd co do osoby zobowiązanej lub gdy egzekucja nie może być prowadzona ze względu na osobę zobowiązanego;

5. jest niewykonalność obowiązku o charakterze niepieniężnym;

6. nastąpiła śmierć zobowiązanego, gdy obowiązek jest ściśle związany z osobą zmarłego;

7. jest niedopuszczalność egzekucji lub zastosowania środka egzekucyjnego albo jest brak uprzedniego upomnienia zobowiązanego, mimo iż obowiązek ten ciążył na wierzycielu;

8. na żądanie wierzyciela.

Postępowanie egzekucyjne może być umorzone, gdy w postępowaniu egzekucyjnym należności pieniężnej nie uzyska się kwoty przewyższające wydatki egzekucyjne.

Umorzenie postępowania egzekucyjnego oraz odmowa jego umorzenia, następują w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie.

Zbieg egzekucji.

Następuje, gdy do tej samej nieruchomości, rzeczy lub prawa majątkowego lub niemajątkowego egzekucję prowadzą jednocześnie dwa uprawnione organy.

1. Zbieg egzekucji administracyjnej i sądowej - organ egzekucyjny wstrzymuje czynności egzekucyjne na wniosek wierzyciela, zobowiązanego lub z urzędu i przekazuje akta egzekucji administracyjnej sądowi rejonowemu, w którego okręgu wszczęto egzekucję. Sąd działa zgodnie z przepisami kc. i wydaje postanowienie w terminie 14-dni, o tym kto ma prowadzić łącznie obie egzekucje.

2. Zbieg egzekucji administracyjnych - prowadzenie przejmuje naczelnik urzędu skarbowego, który pierwszy zastosował środek egzekucyjny, a jeżli nie dokonał takiej czynności lub nie dokonał jej jako pierwszy - łączne prowadzenie egzekucji przejmuje naczelnik urzędu skarbowego właściwy wg siedziby lub miejsca zamieszkania zobowiązanego.

Pojęcie i rodzaje środków prawnych w postępowaniu egzekucyjnym

Środki prawne - środki zaskarżania służące zobowiązanemu w postępowaniu egzekucyjnym.

Rodzaje:

1. odrębne środki prawne uregulowane ustawą o postępowaniu egzekucyjnym w administracji:

1. zarzut;

2. zażalenie;

3. wniosek o wyłączenie prawa do rzeczy lub prawa majątkowego spod egzekucji;

4. skargę na czynności egzekucyjne oraz skargę na przewlekłość postępowania egzekucyjnego;

5. skargę na bezczynność wierzyciela;

2. środki prawne unormowane w kpa, które mają odpowiednie zastosowanie w postępowaniu egzekucyjnym:

1. wniosek o przywrócenie terminu;

2. żądanie zmiany lub uchylenia postanowienia przy zastosowaniu przepisów kpa o wznowieniu postępowania administracyjnego oraz uchylenia i zmianie decyzji;

3. skarga i wniosek z działu VIII kpa.

Środki ochrony sądowej:

1. skarga do sądu na postanowienie wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie;

2. dwa powództwa przeciwegzekucyjne (opozycyjne i ekscydencyjne).

Poza tym mogą pojawić się środki:

1. zarzut w sprawie oszacowania wartości majątkowych praw autorskich, praw pokrewnych oraz praw własności przemysłowej;

2. skargi związane z egzekucją z ruchomości:

1. zarzuty do opisu i oszacowania wartości nieruchomości;

2. skarga na czynności egzekutora dotyczące licytacji nieruchomości oraz skarga na czynności poborcy skarbowego w toku licytacji nieruchomości;

3. powództwo zobowiązanego do sądu powszechnego o pozostawienie pomieszczeń w jego użytkowaniu.

Administracyjne środki prawne.

Zarzut - wnoszony tylko przez zobowiązanego.

Podstawy:

1. wykonanie, umorzenie w całości lub w części, przedawnienie, wygaśnięcie albo nieistnienie obowiązku;

2. odroczenie terminu wykonania obowiązku albo brak wymagalności obowiązku z innego powodu, rozłożenie na raty spłaty należności pieniężnej;

3. określenie egzekwowanego obowiązku niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z decyzji administracyjnej, orzeczenia sądowego lub bezpośrednio z przepisów prawa;

4. błąd co do osoby zobowiązanego;

5. niewykonalność obowiązku o charakterze niepieniężnym;

6. niedopuszczalność egzekucji administracyjnej lub zastosowanego środka egzekucyjnego

i brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia

7. zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego;

8. brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia;

9. prowadzenie egzekucji przez niewłaściwy organ;

10. niespełnienie wymogów co do tytułu wykonawczego określonych w art. 27 ustawy. tj. wymogów dot. tytułu wykonawczego.

Zarzuty zgłoszone na podstawie pkt 1-7, 9 i 10, a przy egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym - także na podstawie pkt 8, organ egzekucyjny rozpatruje po uzyskaniu stanowiska wierzyciela w zakresie zgłoszonych zarzutów, z tym że w zakresie zarzutów, o których mowa w pkt 1-5, wypowiedź wierzyciela jest dla organu egzekucyjnego wiążąca.

Jeżeli zarzut zobowiązanego jest lub był przedmiotem rozpatrzenia w odrębnym postępowaniu administracyjnym, podatkowym lub sądowym albo zobowiązany kwestionuje w całości lub w części wymagalność należności pieniężnej z uwagi na jej wysokość ustaloną lub określoną w orzeczeniu, od którego przysługują środki zaskarżenia, wierzyciel wydaje postanowienie o niedopuszczalności zgłoszonego zarzutu.

Na postanowienie w sprawie stanowiska wierzyciela przysługuje zażalenie. Jeżeli wierzyciel nie wyraził stanowiska w terminie 14 dni od dnia powiadomienia go przez organ egzekucyjny o wniesionych zarzutach, organ egzekucyjny wydaje postanowienie o zawieszeniu postępowania egzekucyjnego do czasu wydania postanowienia, o którym mowa w § 4.

§ 4. Organ egzekucyjny, po otrzymaniu ostatecznego postanowienia w sprawie stanowiska wierzyciela lub postanowienia o niedopuszczalności zgłoszonego zarzutu, wydaje postanowienie w sprawie zgłoszonych zarzutów, a jeżeli zarzuty są uzasadnione - o umorzeniu postępowania egzekucyjnego albo o zastosowaniu mniej uciążliwego środka egzekucyjnego.

Na postanowienie w sprawie zgłoszonych zarzutów służy zobowiązanemu oraz wierzycielowi niebędącemu jednocześnie organem egzekucyjnym zażalenie. Zażalenie na postanowienie w sprawie zarzutów podlega rozpatrzeniu w terminie 14 dni od dnia doręczenia organowi odwoławczemu.

Wniesienie przez zobowiązanego zarzutu w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego nie wstrzymuje tego postępowania. ( wnosi się go do organu egzekucyjnego ) Organ egzekucyjny może jednak w uzasadnionych przypadkach wstrzymać postępowanie egzekucyjne lub niektóre czynności egzekucyjne do czasu rozpatrzenia zarzutu.

Organ nadzoru w uzasadnionych przypadkach może wstrzymać czynności egzekucyjne do czasu rozpatrzenia zażalenia.

Zażalenie.

• Najczęściej podmiotem uprawnionym do wniesienia zażalenia jest zobowiązany oraz wierzyciel niebędący organem egzekucyjnym, a niekiedy osoba trzecia, której odmówiono wyłączenia spod egzekucji rzeczy lub prawa majątkowego.

• Termin do wniesienia zażalenia wynosi 7-dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia postanowienia.

• Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego. Zażalenie wnosi się do organu odwoławczego za pośrednictwem organu egzekucyjnego. W wyniku rozpatrzenia zażalenia organ odwoławczy może zaskarżone w drodze zażalenia postanowienie utrzymać w mocy, bądź uchylić je: orzec co do istoty sprawy, bądź też uchylić postanowienie i sprawę przekazać do ponownego rozpatrzenia przez organ egzekucyjny.

Wniosek o wyłączenie prawa do rzeczy lub prawa majątkowego spod egzekucji.

Osoba nie będąca zobowiązanym, która rości sobie prawa do rzeczy lub prawa majątkowego, z którego prowadzi się egzekucję administracyjną, może wystąpić do organu egzekucyjnego z żądaniem ich wyłączenia spod egzekucji. Osoba ta jest zobowiązana do przedstawienia lub powołania dowodów na poparcie swego żądania. termin do zgłoszenia żądania wynosi 14-dni od uzyskania przez osobę trzecią wiadomości o czynności egzekucyjnej skierowanej do rzeczy lub prawa majątkowego.

Organ egzekucyjny rozpoznaje żądanie i wydaje postanowienie w sprawie wyłączenia spod egzekucji w terminie 14-dni od dnia zgłoszenia żądania.

Do czasu wydania postanowienia w sprawie wyłączenia spod egzekucji organ egzekucyjny ma obowiązek zaniechać dalszych czynności egzekucyjnych w stosunku do rzeczy lub prawa majątkowego, których wyłączenia żądano. Jednak wcześniej dokonane czynności egzekucyjne pozostają w mocy. Na postanowienie o odmowie wyłączenia przysługuje zażalenie. Osobie, której żądanie wyłączenia rzeczy lub prawa majątkowego nie zostało uwzględnione, służy prawo wniesienia powództwa (zgodnie z kpc), o ich zwolnienie spod egzekucji administracyjnej.

Do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia żądania w sprawie wyłączenia spod egzekucji rzeczy lub prawa majątkowego i w okresie 14-dni po tym rozstrzygnięciu oraz w okresie od dnia skierowania do organu egzekucyjnego odpisu pozwu do dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu w sprawie wyłączenia spod egzekucji objęte żądaniem wyłączenia rzeczy nie mogą być sprzedane, a prawa majątkowe wykonywane.

Żądanie wyłączenia spod egzekucji rzeczy lub prawa majątkowego nie może być zgłoszone, jeżeli z rzeczy lub prawa przeprowadzona została egzekucja przez sprzedaż rzeczy lub wykonanie prawa majątkowego.

Skarga na czynności egzekucyjne oraz skarga na przewlekłość postępowania egzekucyjnego.

• Skarga na czynności egzekucyjne organu egzekucyjnego lub egzekutora przysługuje zobowiązanemu. Wnosi się ją w terminie 14-dni od dnia dokonania zakwestionowanej czynności, o ile przepisy ustawy egzekucyjnej nie stanowią inaczej.

• Skarga na przewlekłość postępowania egzekucyjnego przysługuje zobowiązanemu oraz wierzycielowi niebędącemu organem egzekucyjnym, a także podmiotowi, którego interes prawny lub faktyczny został naruszony w wyniku niewykonania obowiązku oraz organowi zainteresowanemu w wykonaniu obowiązku. Ustawa nie określa terminu wniesienia skargi na przewlekłość postępowania egzekucyjnego.

Przedmiotem zaskarżenia w ww przypadkach mogą być czynności, na które nie przysługuje inny środek prawny, np. zarzut lub zażalenie czy wniosek o wyłączenie spod egzekucji rzeczy lub prawa majątkowego.

Skargi wnosi się za pośrednictwem organu egzekucyjnego - do organu nadzoru.

Wniesienie skargi nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego. Postanowienie o oddaleniu skargi może być zaskarżone w drodze zażalenia.

Skarga na bezczynność wierzyciela.

Pozostaje w ścisłym związku z zasadą obowiązku prowadzenia egzekucji. Służy na bezczynność wierzyciela w podejmowaniu czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych. Służy podmiotowi, którego interes prawny został naruszony w wyniku niewykonania obowiązku oraz organowi zainteresowanemu wykonaniem obowiązku.

Skargę tę rozpatruje organ wyższego stopnia, który (po jej rozpatrzeniu), wydaje postanowienie, na które przysługuje zażalenie.

Środki prawne unormowane w kodeksie postępowania administracyjnego.

• przywrócenie terminu;

• skargi i wnioski;

• spory kompetencyjne;

• wyłączenie pracownika lub organu;

• przedstawiciele i pełnomocnicy;

• doręczenia i wezwania;

• terminy;

• protokoły i adnotacje;

• udostępnianie akt.

Środki ochrony sądowej.

1. Skarga do sądu administracyjnego.

Skarga dopuszczalna jest na wszystkie postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie. Można ją wnieść po wyczerpaniu środków odwoławczych, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub RPO.

2. Powództwo opozycyjne.

Występuje tylko wówczas, gdy w drodze egzekucji administracyjnej edgekwowane są obowiązki o charakterze cywilnoprawnym.

Poddanie obowiązku egzekucji administracyjnej nie przesądza o wyłączeniu sporu co do jego istnienia lub jego wysokości przed sądem powszechnym, jeśli z charakteru obowiązku wynika, że sąd jest właściwy do rozpoznania takiego sporu.

Gdy zobowiązany wniesie takie powództwo do sądu, wierzyciel powinien zawiadomić o tym organ egzekucyjny i wstrzymać postępowanie egzekucyjne do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy przez sąd. Orzeczenia sądu uwzględniające powództwo powoduje, że tytuł egzekucyjny, na podstawie którego postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte, traci ważność.

3. Powództwo przeciwegzekucyjne osoby trzeciej - ekscydencyjne.

Osoba trzecia, której żądanie nie zostało uwzględnione, ma prawo wytoczyć powództwo do sądu powszechnego o wyłączenie rzeczy lub prawa majątkowego spod egzekucji administracyjnej (art. 842 kpc).

Powództwo to można wnieść w ciągu 14 dni od dnia doręczenia postanowienia administracyjnego organu egzekucyjnego, a jeżeli zainteresowany wniósł zażalenie na to postanowienie - w ciągu 14-dni od doręczenia postanowienia wydanego na skutek zażalenia.

W przypadku nie uwzględnienia przez sąd żądania wyłączenia spod egzekucji rzeczy, egzekucję administracyjną prowadzi sie dalej do kwoty złożonej do depozytu.

Środki egzekucji należności pieniężnych.

• (Tego nie będzie na egzaminie wystarczy tylko znać je )

Są to:

1. egzekucja z pieniędzy;

2. egzekucja z wynagrodzenia za pracę;

3. egzekucja ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz z ubezpieczenia społecznego;

4. egzekucja z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych;

5. egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych;

6. egzekucja z praw papierów wartościowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych oraz z wierzytelności z rachunku pieniężnego;

7. egzekucja z papierów wartościowych niezapisanych na rachunku papierów wartościowych;

8. egzekucja z weksla;

9. egzekucja z autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz z praw własności przemysłowej;

10. egzekucja z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością;

11. egzekucja z pozostałych praw majątkowych;

12. egzekucja z ruchomości;

13. egzekucja z nieruchomości.

Podstawę do zastosowania środków egzekucji należności pieniężnych stanowi zawiadomienie o zajęciu prawa majątkowego zobowiązanego u dłużnika zajętej wierzytelności albo protokół zajęcia prawa majątkowego, albo protokół zajęcia i odbioru ruchomości albo protokół odbioru dokumentu sporządzone wg wzoru określonego w drodze rozporządzenia ministra właściwego ds finansów publicznych.

Jedynie egzekucja z pieniędzy przebiega w sposób uproszczony. Jeżeli zobowiązany na wezwanie poborcy skarbowego płaci dochodzoną należność pieniężną, poborca wystawia pokwitowanie odbioru pieniędzy.

W przypadku odebrania pieniędzy w wyniku przeszukania pomieszczeń i schowków, środków transportu oraz odzieży, teczek, waliz i podobnych przedmiotów poborca skarbowy wystawia pokwitowanie odbioru pieniędzy. Za pokwitowaną należność pieniężną organ egzekucyjny ponosi odpowiedzialność wobec wierzyciela.

Jeżeli dłużnik zajętej wierzytelności bezpodstawnie uchyla się od przekazania zajętej wierzytelności albo części wierzytelności organowi egzekucyjnemu, zajęta wierzytelność albo jej część może być ściągnięta od dłużnika zajętej wierzytelności w trybie egzekucji administracyjnej.

Stwierdzenie nabycia w postępowaniu egzekucyjnym praw własności lub innych praw albo nieruchomości następuje w drodze postanowienia,

Prawa majątkowe i ruchomości nabyte w postępowaniu egzekucyjnym są wolne od obciążeń.

Egzekucja obowiązków o charakterze niepieniężnym:

• Grzywna w celu przymuszenia.

Nakłada się ją, gdy egzekucja dotyczy obowiązku polegającego na:

• znoszeniu lub zaniechaniu czegoś (np. znoszenie wstępu służby drogowej na przyległy do drogi publicznej grunt, zaniechanie handlu w miejscu niedozwolonym);

• wykonaniu czynności, a w szczególności czynności, której z powodu jej charakteru nie może spełnić inna osoba za zobowiązanego (np. stawienie się poborowego).

• nakłada się również, jeżeli nie jest celowe zastosowanie innego środka egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym.

Może być nakładana na osoby fizyczne, osoby prawne, a także jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej. Może być nakładana kilkakrotnie w tej samej lub wyższej kwocie. Nie dotyczy to przypadku, gdy egzekucja dotyczy spełnienia przez zobowiązanego obowiązku wynikającego z przepisów prawa budowlanego lub z zakresu bhp - jednorazowa.

Gdy zobowiązanym jest osoba fizyczna działająca przez ustawowego przedstawiciela, przedsiębiorstwo państwowe lub inna państwowa jednostka organizacyjna, organizacja spółdzielcza, samorządowa, zawodowa lub inna społeczna osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, grzywnę nakłada się na ustawowego przedstawiciela zobowiązanego lub na osobę, do której należy bezpośrednie czuwanie nad wykonywaniem przez zobowiązanego obowiązków tego rodzaju, jakim jest egzekwowany obowiązek. Jednocześnie może być nałożona grzywna na zobowiązaną osobę prawną lub jednostkę organizacyjną, jeżeli jest to niezbędne dla przymuszenia wykonania obowiązku.

Grzywna każdorazowo nałożona nie może przekraczać kwoty 5.000 zł, a w stosunku do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej kwoty 25.000 zł Grzywny nakładane wielokrotnie nie mogą łącznie przekroczyć kwoty 10.000 zł, a w stosunku do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej - 100.000 zł.

Jeżeli egzekucja dotyczy spełnienia przez zobowiązanego obowiązku wynikającego z prawa budowlanego lub z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, grzywna w celu przymuszenia jest jednorazowa. Wysokość takiej grzywny, stanowi, w przypadku obowiązku przymusowej rozbiórki budynku lub jego części, iloczyn powierzchni zabudowy budynku lub jego części, objętego nakazem przymusowej rozbiórki, i 1/5 ceny 1 m2 powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, ogłoszonej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów do obliczania premii gwarancyjnej dla posiadaczy oszczędnościowych książeczek mieszkaniowych.

Grzywnę nakłada organ egzekucyjny, który doręcza zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego oraz postanowienie o nałożeniu grzywny, które powinno zawierać:

• wezwanie do uiszczenia nałożonej grzywny w oznaczonym terminie z pouczeniem, że w przypadku nieuiszczenia grzywny w terminie zostanie ona ściągnięta w trybie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych;

• wezwanie do wykonania obowiązku określonego w tytule wykonawczym w terminie wskazanym w postanowieniu, z zagrożeniem, że w razie niewykonania obowiązku w terminie, będą nakładane dalsze grzywny w tej samej lub wyższej kwocie, a w przypadku obowiązku wynikającego z przepisów prawa budowlanego lub z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, będzie orzeczone wykonanie zastępcze.

Zobowiązanemu służy prawo zgłoszenia zarzutów i wniesienia zażalenia w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego oraz prawo wniesienia zażalenia na postanowienie o nałożeniu grzywny.

W przypadkach obowiązku wynikającego z przepisów prawa budowlanego lub z zakresu bhp, zamiast zagrożenia nałożenia dalszych grzywien, zamieszcza się zagrożenie zastosowania wykonania zastępczego.

Grzywny w celu przymuszenia, nieuiszczone w terminie, podlegają ściągnięciu w trybie egzekucji należności pieniężnych. Obowiązek uiszczenia nałożonych grzywien nie przechodzi na spadkobierców lub następców prawnych zobowiązanego - obowiązek osobisty.

W razie wykonania obowiązku określonego w tytule wykonawczym, nałożone a nieuiszczone lub nieściągnięte grzywny w celu przymuszenia podlegają umorzeniu. Postanowienie w tej sprawie wydaje organ egzekucyjny na wniosek zobowiązanego. Na postanowienie o odmowie umorzenia grzywny służy zażalenie.

Na wniosek zobowiązanego, który wykonał obowiązek, grzywny uiszczone lub ściągnięte w celu przymuszenia mogą być w uzasadnionych przypadkach zwrócone w całości lub w części. O zwrocie grzywny postanawia organ egzekucyjny. Państwowe organy egzekucyjne mogą zwrócić grzywnę po uzyskaniu zgody organu wyższego stopnia.

Wykonanie zastępcze.

Stosuje się, gdy egzekucja dotyczy obowiązku wykonania czynności, którą można zlecić innej osobie (wykonawcy) do wykonania za zobowiązanego, lecz na jego koszt. Wykonawcę wybiera organ egzekucyjny.

Wykonawca odpowiada wobec:

1. organu;

2. zobowiązanego - za rzetelne wykonanie robót, celowe zużycie materiałów oraz prawidłowe korzystanie ze środków przewozowych dostarczonych przez zobowiązanego.

Wykonanie zastępcze obowiązku przez inna osobę za zobowiązanego następuje na koszt i niebezpieczeństwo zobowiązanego.

W celu zastosowania wykonania zastępczego organ egzekucyjny wydaje postanowienie o zastosowaniu tego środka egzekucyjnego a następnie doręcza zobowiązanemu:

• odpis tytułu wykonawczego

• postanowienie, że obowiązek objęty tytułem wykonawczym zostanie w trybie postępowania egzekucyjnego wykonany zastępczo przez inną osobę za zobowiązanego, na jego koszt i niebezpieczeństwo. ( W postanowieniu tym organ egzekucyjny może wezwać zobowiązanego do wpłacenia w oznaczonym terminie określonej kwoty tytułem zaliczki na koszty wykonania zastępczego, z pouczeniem, że w przypadku niewpłacenia kwoty w tym terminie zostanie ona ściągnięta w trybie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych, a także może nakazać zobowiązanemu dostarczenie posiadanej dokumentacji, oraz posiadanych materiałów i środków przewozowych, niezbędnych do zastępczego wykonania egzekwowanej czynności, z zagrożeniem zastosowania odpowiednich środków egzekucyjnych w razie uchylenia się zobowiązanego od dostarczenia tych dokumentów, materiałów i środków przewozowych ) Jeżeli w postanowieniu, nie wskazano osoby, której zostało zlecone zastępcze wykonanie egzekwowanego obowiązku, organ egzekucyjny zleci wykonanie czynności określonej przez siebie osobie w terminie nie dłuższym niż miesiąc i zawiadomi o tym zobowiązanego.

Zobowiązanemu służy prawo zgłoszenia zarzutów i wniesienia zażalenia w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego oraz prawo wniesienia zażalenia na postanowienie o zastosowaniu wykonania zastępczego.

Organ egzekucyjny może wydawać postanowienia w sprawie wezwania zobowiązanego do wpłacenia zaliczek na koszty wykonania zastępczego oraz w sprawie dostarczenia dokumentacji, materiałów i środków przewozowych także w toku zastępczego wykonania egzekwowanego obowiązku.

  Zobowiązany ma prawo wglądu w czynności wykonawcy oraz zgłaszania do organu egzekucyjnego wniosków co do sposobu wykonywania tych czynności. Może on w toku czynności egzekucyjnych zgłosić do organu egzekucyjnego wniosek o zaniechanie dalszego stosowania wykonania zastępczego, jeżeli wykonawca na to się godzi, a zobowiązany złożył oświadczenie, że egzekwowany obowiązek wykona w terminie przez organ egzekucyjny wskazanym. Organ egzekucyjny uwzględni wniosek, jeżeli uzna to oświadczenie za niebudzące wątpliwości, może uzależnić wyrażenie zgody na wniosek zobowiązanego od złożenia przez niego zabezpieczenia wykonania egzekwowanego obowiązku w formie, jaką uzna za wskazaną.

Na postanowienie organu egzekucyjnego w sprawie wniosku o zaniechanie dalszego stosowania wykonania zastępczego służy zobowiązanemu zażalenie.

O zakończeniu czynności egzekucyjnych w drodze wykonania zastępczego i o wykonaniu egzekwowanego obowiązku organ egzekucyjny zawiadamia zobowiązanego i doręcza mu wykaz kosztów, z wezwaniem do uiszczenia na pokrycie tych kosztów odpowiedniej kwoty w oznaczonym terminie. W przypadku nieuiszczenia tej kwoty w oznaczonym terminie prowadzi się egzekucję administracyjną należności pieniężnych.

Odebranie rzeczy ruchomej.

Stosuje wówczas, gdy zobowiązany uchyla się od wydania oznaczonej rzeczy ruchomej albo też - w przypadkach określonych w odrębnych przepisach - na odebraniu rzeczy ruchomej oznaczonej tylko co do rodzaju lub gatunku. Rzecz ta może być mu przez organ egzekucyjny odebrana w celu wydania jej wierzycielowi.

Ten środek egzekucyjny stosuje się również wówczas, gdy egzekwowany jest obowiązek zniszczenia rzeczy ruchomej, nakazany ze względów sanitarnych lub innych względów społecznych, a także gdy chodzi o obowiązek ujawnienia posiadania oznaczonej rzeczy ruchomej. Poza tym stosuje się, gdy chodzi o obowiązek wydania tylko na określony czas (np. dokument - dla celów dowodowych), jak i gdy rzecz znajduje się we władaniu innej osoby, jeżeli ta rzecz nie została wyłączona spod egzekucji.

Odebrania rzeczy dokonuje egzekutor, który doręcza zobowiązanemu

• odpis tytułu wykonawczego

• postanowienie organu egzekucyjnego wzywające go do wydania rzeczy określonej w tytule wykonawczym, z zagrożeniem, że w razie niewykonania obowiązku zostanie zastosowany środek egzekucyjny w celu odebrania tej rzeczy.

Zobowiązanemu służy prawo zgłoszenia zarzutów i wniesienia zażalenia w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego oraz prawo wniesienia zażalenia na postanowienie o zastosowaniu środka egzekucyjnego odebrania rzeczy.

Odebraną rzecz wydaje się wierzycielowi lub osobie przez niego do odbioru rzeczy upoważnionej, a gdy nie jest to możliwe, odebraną rzecz oddaje się na skład na koszt i niebezpieczeństwo wierzyciela.

Odebranie nieruchomości, opróżnienie lokalu i innych pomieszczeń.

Ma zastosowanie, gdy egzekwuje się obowiązek wydania nieruchomości albo opróżnienia lokalu mieszkalnego lub użytkowego albo innego pomieszczenia. W przypadku stosowania tego środka egzekucyjnego, egzekucję prowadzi się zarówno przeciwko zobowiązanemu, jak i przeciwko członkom jego rodziny i domownikom oraz innym osobom zajmującym nieruchomość lub lokal (pomieszczenie), które mają być opróżnione i wydane.

Odebrania lub opróżnienia dokonuje egzekutor, który doręcza zobowiązanemu :

• odpis tytułu wykonawczego

• postanowienie organu egzekucyjnego o wezwaniu do wykonania obowiązku określonego w tytule wykonawczym, z zagrożeniem, że w razie niewykonania obowiązku zostanie zastosowany środek egzekucyjny w celu odebrania nieruchomości lub opróżnienia lokalu (pomieszczenia). Na to postanowienie służy zobowiązanemu zażalenie.

Zobowiązanemu służy prawo zgłoszenia zarzutów i wniesienia zażalenia w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego oraz prawo wniesienia zażalenia na postanowienie w sprawie zastosowania środka egzekucyjnego.

Egzekutor usuwa z nieruchomości lub lokalu (pomieszczenia) znajdujące się tam ruchomości i wzywa osoby przebywające na terenie nieruchomości lub w lokalu (pomieszczeniu) do ich opuszczenia, z zagrożeniem zastosowania przymusu bezpośredniego, a w razie oporu podejmuje odpowiednie kroki w celu zastosowania przymusu bezpośredniego.

Gdy nieruchomość podlegająca wydaniu albo lokal (pomieszczenie) podlegające opróżnieniu są zamknięte, egzekutor zarządzi ich otwarcie, przy zastosowaniu asysty np. Policji lub innego uprawnionego organu ( art. 46 ) lub świadka, świadków ( art. 51 )

Ruchomości usunięte z nieruchomości lub lokalu (pomieszczenia) egzekutor oddaje zobowiązanemu lub dorosłemu członkowi rodziny albo na przechowanie innej osobie na skład, na koszt i niebezpieczeństwo zobowiązanego albo zarządza przeniesienie tych ruchomości na koszt i niebezpieczeństwo zobowiązanego na inną jego nieruchomość lub do innego lokalu (pomieszczenia) zajmowanego przez zobowiązanego lub przydzielonego mu w myśl obowiązujących przepisów.

Jeżeli zobowiązany mimo wezwania nie odebrał w zakreślonym terminie ruchomości oddanych na przechowanie lub złożonych na skład, a koszty przechowania lub składu mogą być wyższe niż wartość tych ruchomości, organ egzekucyjny, na wniosek osoby, u której znajdują się te ruchomości, może je sprzedać w drodze licytacji.

Przymus bezpośredni.

Polega na doprowadzeniu do wykonania obowiązku podlegającego egzekucji drogą zagrożenia zastosowania lub drogą zastosowania bezpośrednio skutecznych środków, nie wyłączając siły fizycznej, w celu usunięcia oporu zobowiązanego i oporu innych osób, które stoją na przeszkodzie w wykonaniu obowiązku. W szczególności stosuje się go w celu doprowadzenia do wykonania przez zobowiązanego opuszczenia nieruchomości, lokalu (pomieszczenia), wydania rzeczy, zaniechania czynności lub nieprzeszkadzania innej osobie w wykonywaniu jej praw, a także w przypadkach, gdy ze względu na charakter obowiązku stosowanie innych środków egzekucyjnych nie jest możliwe.

Środek ten można zastosować tylko ostatecznie.

Przymus bezpośredni stosuje egzekutor, który doręcza zobowiązanemu:

• odpis tytułu wykonawczego

• postanowienie organu egzekucyjnego o wezwaniu zobowiązanego do wykonania obowiązku wskazanego w tytule wykonawczym, z zagrożeniem zastosowania przymusu bezpośredniego.

Zobowiązanemu służy prawo zgłoszenia zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego oraz prawo wniesienia zażalenia na postanowienie w sprawie zastosowania środka egzekucyjnego.

Jeżeli zwłoka w wykonaniu obowiązku może zagrozić zdrowiu lub życiu albo spowodować niemożność lub znaczne utrudnienie w dochodzeniu wykonania przez zobowiązanego obowiązku, a także w innych przypadkach określonych w odrębnych przepisach, może być niezwłocznie zastosowany przymus bezpośredni wykonania obowiązku wynikającego z przepisu prawa, po ustnym wezwaniu organu egzekucyjnego, bez uprzedniego upomnienia zobowiązanego oraz bez doręczenia mu odpisu tytułu wykonawczego i postanowienia o wezwaniu do wykonania obowiązku . Zasady stosowania przymusu bezpośredniego dotyczą również organów celnych przy sprawowaniu kontroli celnej.

Egzekutor może zastosować przymus bezpośredni również w toku postępowania egzekucyjnego, które zostało wszczęte w celu zastosowania innego ze środków egzekucyjnych, gdy ten środek egzekucyjny okazał się bezskuteczny, a zastosowanie przymusu bezpośredniego może doprowadzić do wykonania egzekwowanego obowiązku. Egzekutor powinien ustnie uprzedzić zobowiązanego, że w razie dalszego uchylania się od wykonania obowiązku zastosuje przymus bezpośredni. Może on w toku czynności egzekucyjnych zastosować przymus bezpośredni również do innej osoby niebędącej zobowiązanym, jeżeli jej działalność lub wstrzymywanie się od działalności albo jej zachowanie się stanowi przeszkodę w doprowadzeniu do wykonania egzekwowanego obowiązku.

Przymus bezpośredni w stosunku do:

• żołnierza w czynnej służbie wojskowej

• funkcjonariusza Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego lub Straży Granicznej

może być zastosowany tylko przez odpowiednio :

• Żandarmerię Wojskową lub wojskowy organ porządkowy

• organ Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego lub Straży Granicznej.

Nie dotyczy to sytuacji, gdy ze względów sanitarnych lub innych społecznych zachodzi potrzeba natychmiastowego wykonania egzekwowanego obowiązku, a Żandarmerii Wojskowej lub wojskowego organu porządkowego albo właściwego organu Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego lub Straży Granicznej nie ma na miejscu.

Postępowanie zabezpieczające.

Ma charakter postępowania pomocniczego w stosunku do postępowania egzekucyjnego. Jego celem jest zabezpieczenie należności pieniężnej lub wykonania obowiązku o charakterze niepieniężnym, jeżeli brak zabezpieczenia mógłby utrudnić lub udaremnić egzekucję administracyjną przez działania niesumiennego zobowiązanego lub przez jego sytuację materialną.

Funkcja postępowania egzekucyjnego zostaje zrealizowana, gdy jego cel w konkretnej sprawie zostaje osiągnięty, a więc gdy egzekwowany obowiązek zostanie wykonany.

Przyczyną dokonania zabezpieczenia w szczególności może być:

• brak płynności finansowej zobowiązanego;

• unikanie wykonania przez zobowiązanego obowiązku przez nieujawnianie zobowiązań powstających z mocy prawa lub nierzetelne prowadzenie ksiąg podatkowych;

• dokonywanie przez zobowiązanego wyprzedaży majątku.

Zabezpieczenie może być dokonane także przed terminem płatności należności pieniężnej lub przed terminem wykonania obowiązku o charakterze niepieniężnym oraz zabezpieczenie należności pieniężnych może dotyczyć również przyszłych powtarzających się świadczeń.

Organ egzekucyjny dokonuje zabezpieczenia na wniosek wierzyciela lub zgłoszenia organu kontroli skarbowej i na podstawie wydanego przez niego zarządzenia zabezpieczenia.

Jeżeli wniosek o zabezpieczenie jest zgłaszany po wszczęciu albo zakończeniu postępowania podatkowego lub kontrolnego, we wniosku tym wyszczególnia się składniki majątkowe zobowiązanego, które mogą być przedmiotem zabezpieczenia.

Zarządzenie zabezpieczenia zawiera:

• oznaczenie wierzyciela;

• wskazanie imienia i nazwiska lub firmy zobowiązanego, jego adresu, a w przypadku zabezpieczania należności pieniężnej na wynagrodzeniu za pracę zobowiązanego - oznaczenie zatrudniającego go pracodawcy i jego adres, jeżeli wierzyciel posiada taką informację;

• podanie treści obowiązku podlegającego zabezpieczeniu, podstawy prawnej tego obowiązku, a w przypadku zabezpieczania należności pieniężnej - także określenie jej wysokości;

• wskazanie podstawy prawnej zabezpieczenia obowiązku;

• wskazanie okoliczności świadczących o wystąpieniu możliwości utrudnienia bądź udaremnienia egzekucji;

• datę wydania zarządzenia zabezpieczenia, nazwę wierzyciela, który je wydał, oraz podpis z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego podpisującego, a także odcisk pieczęci urzędowej;

• klauzulę organu egzekucyjnego o przyjęciu zarządzenia zabezpieczenia do wykonania;

• pouczenie zobowiązanego o przysługującym mu w terminie 7 dni prawie zgłoszenia do organu egzekucyjnego zarzutów;

• sposób i zakres zabezpieczenia

Jeżeli obowiązek, którego dotyczy zarządzenie zabezpieczenia, nie podlega zabezpieczeniu w trybie administracyjnym lub zarządzenie zabezpieczenia nie zawiera treści określonej w przepisie, organ egzekucyjny nie przystępuje do zabezpieczenia. Na postanowienie organu egzekucyjnego odmawiające dokonania zabezpieczenia przysługuje wierzycielowi niebędącemu jednocześnie organem egzekucyjnym zażalenie.

Organ egzekucyjny może uzależnić nadanie klauzuli o przyjęciu zarządzenia zabezpieczenia do wykonania od złożenia przez wierzyciela kaucji na zabezpieczenie roszczeń zobowiązanego o naprawienie szkód spowodowanych wskutek wykonania zarządzenia zabezpieczenia.

Organ egzekucyjny może w każdym czasie uchylić lub zmienić sposób lub zakres zabezpieczenia. Na postanowienie to służy zażalenie. W przypadku potrzeby organ egzekucyjny może stosować kilka sposobów zabezpieczenia.

W sprawie prowadzenia postępowania zabezpieczającego przysługuje zobowiązanemu prawo wniesienia zarzutu do organu egzekucyjnego w terminie 7-dni od dnia doręczenia zarządzenia zabezpieczenia z klauzulą organu egzekucyjnego o przyjęciu tego zarządzenia do wykonania.

W przypadku zabezpieczenia należności na żądanie zobowiązanego, organ egzekucyjny uchyla zabezpieczenie, jeżeli wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego nie został zgłoszony w terminie :

• 30-dni od dokonania zabezpieczenia środków pieniężnych

• 3 miesięcy w zabezpieczeniu obowiązku o charakterze niepieniężnym, wynikających z prawa celnego lub z ordynacji podatkowej

• terminy te mogą być przez organ egzekucyjny przedłużone na wniosek wierzyciela, jeżeli z uzasadnionych przyczyn postępowanie egzekucyjne nie mogło być wszczęte, jednakże termin wszczęcia postępowania egzekucyjnego co do obowiązku o charakterze

• na postanowienie organu egzekucyjnego w sprawie przedłużenia terminu lub odmowy przedłużenia tego terminu służy wierzycielowi i zobowiązanemu zażalenie, niepieniężnym może być przedłużony tylko o okres do trzech miesięcy.

O uchyleniu zabezpieczenia organ egzekucyjny wydaje postanowienie. Na postanowienie to przysługuje zażalenie zobowiązanemu i wierzycielowi niebędącemu jednocześnie organem egzekucyjnym.

Zabezpieczenie nie może zmierzać do tego, aby stanowiło wykonanie obowiązku.

W drodze zabezpieczenia nie można stosować przeciw zobowiązanemu przymusu bezpośredniego.

Zajęte w celu zabezpieczenia ruchomości, które ulegają łatwo zepsuciu albo sprawowanie nad nimi dozoru lub ich przechowywanie powodowałoby koszty niewspółmierne do ich wartości; a także zajęty inwentarz żywy, a zobowiązany odmówił zgody na przyjęcie go pod dozór, albo które mogą stracić na wartości w przypadku ich przechowywania, mogą być sprzedane bezpośrednio po ich zajęciu. Zajęte w celu zabezpieczenia inne ruchomości mogą być sprzedane w drodze egzekucji administracyjnej, jeżeli w razie niesprzedania straciłyby znacznie na wartości albo jeżeli dozór zajętych przedmiotów powoduje znaczne koszty. Uzyskana ze sprzedaży kwota podlega złożeniu do depozytu organu egzekucyjnego.

Zabezpieczenie należności pieniężnej następuje przez:

1. zajęcie pieniędzy, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunków bankowych, innych wierzytelności i praw majątkowych lub ruchomości;

2. obciążenie nieruchomości zobowiązanego hipoteką przymusową;

3. obciążenie statku morskiego zastawem wpisanym do rejestru okrętowego;

4. ustanowienie zakazu zbywania i obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej albo której księga wieczysta zginęła lub uległa zniszczeniu;

5. ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego sprawa do lokalu użytkowego lub prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej.

Jeżeli organ egzekucyjny nie jest jednocześnie wierzycielem, obciążenia nieruchomości hipoteką przymusową dokonuje wierzyciel. Przed skierowaniem wniosku do sądu o ustanowienie hipoteki przymusowej występuje on do organu egzekucyjnego o nadanie tytułowi wykonawczemu lub zarządzeniu zabezpieczenia klauzuli o skierowaniu tytułu wykonawczego do egzekucji lub zarządzenia zabezpieczenia do wykonania. Zajęcie zabezpieczające nie może dotyczyć rzeczy lub praw zwolnionych z egzekucji.

Wydane w formie dokumentu papiery wartościowe zajęte w celu zabezpieczenia należności pieniężnych podlegają złożeniu do depozytu organu egzekucyjnego.

Zajęte pieniądze w celu zabezpieczenia wpłaca się na wydzielony oprocentowany rachunek bankowy organu egzekucyjnego z oprocentowaniem udzielonym przez bank dla wkładów wypłacanych na każde żądanie, z zastrzeżeniem przypadków gdy z okoliczności sprawy wynika, że zabezpieczenie trwać będzie dłużej niż 3 miesiące, gdyż wtedy zajęte pieniądze, na wniosek zobowiązanego, wpłaca się na rachunek lokaty terminowej.

Zajęta wierzytelność po nadejściu terminu jej płatności przez dłużnika tej wierzytelności zrealizowana jest w celu zabezpieczenia przez przekazanie jej na rachunek.

Tak samo przekazywane są zajęte w celu zabezpieczenia wynagrodzenia za pracę i inne należności płatne w przyszłości, bez ponawiania ich zajęcia aż do wysokości należności zabezpieczonej.

Na wniosek zobowiązanego, zabezpieczenie należności pieniężnej może być dokonane przez złożenie kaucji. Jeżeli zobowiązany składa wniosek o przyjęcie kaucji w gotówce albo wniosek o przyjęcie kaucji w innej postaci zostanie uwzględniony przez organ egzekucyjny, organ ten określa kwotę kaucji, nie wyższą jednak od należności podlegającej zabezpieczeniu.

Zobowiązany nie może rozporządzać składnikiem majątkowym zajętym w celu zabezpieczenia.

Wyjątkiem jest to, że okresie zabezpieczenia mogą być dokonywane za zgodą organu egzekucyjnego wypłaty z zajętego w celu zabezpieczenia rachunku bankowego zobowiązanego, po przedstawieniu przez niego wiarygodnych dokumentów świadczących o konieczności poniesienia tych wydatków dla wykonywania działalności gospodarczej.

Zabezpieczenie obowiązków o charakterze niepieniężnym.

Organ egzekucyjny w zarządzeniu zabezpieczenia wykonania obowiązku o charakterze niepieniężnym określa środek zabezpieczania lub inną czynność, które stosownie do okoliczności są zastosowane. Przy wyborze uwzględnia interesy stron w takiej mierze, aby wierzycielowi zapewnić wykonanie obowiązku, a zobowiązanego nie obciążać ponad potrzebę.

Organ egzekucyjny może w razie potrzeby zastosować także środki zabezpieczenia przewidziane w art. 164 § (  zajęcie pieniędzy, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunków bankowych, innych wierzytelności i praw majątkowych lub ruchomości;, obciążenie nieruchomości zobowiązanego hipoteką przymusową, w tym przez złożenie dokumentów do zbioru dokumentów w przypadku nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej;, obciążenie statku morskiego zastawem wpisanym do rejestru okrętowego;, ustanowienie zakazu zbywania i obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej albo której księga wieczysta zginęła lub uległa zniszczeniu;, ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego lub prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej.) W szczególności może być dokonane zajęcie pieniędzy, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych oraz innych wierzytelności, jeżeli w ten sposób zabezpieczy się pokrycie przez zobowiązanego kosztów wykonania zastępczego.

Odpowiedzialność za naruszenie przepisów ustawy

Odpowiedzialność odszkodowawcza

Osoba, która rości sobie prawo do rzeczy lub prawa majątkowego, z których przeprowadzono egzekucję przez sprzedaż rzeczy lub wykonanie prawa majątkowego, może dochodzić od zobowiązanego odszkodowania na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę.

Zobowiązany może dochodzić odszkodowania od organu egzekucyjnego lub wierzyciela, a jeżeli wierzycielem jest obce państwo - od organu wykonującego, na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego, za szkody wyrządzone wskutek niezgodnego z przepisami prawa wszczęcia lub prowadzenia egzekucji administracyjnej lub postępowania zabezpieczającego.

Dłużnik zajętej wierzytelności, który nie wykonał lub nienależycie wykonał ciążące na nim obowiązki związane z realizacją zajęcia egzekucyjnego lub zabezpieczającego wierzytelności lub prawa majątkowego, odpowiada za wyrządzone przez to wierzycielowi szkody na postawie przepisów Kodeksu cywilnego.

Odpowiedzialność porządkowa

Na osobę, która wbrew ciążącemu na niej obowiązkowi odmawia udzielenia organowi egzekucyjnemu informacji lub wyjaśnień niezbędnych do prowadzenia egzekucji albo udziela fałszywych informacji lub wyjaśnień, może być nałożona kara pieniężna do wysokości 3.800 zł.

Jeżeli żądanie udzielenia informacji lub wyjaśnień było skierowane do osoby prawnej lub innej jednostki organizacyjnej, karę pieniężną nakłada się na pracownika odpowiedzialnego za udzielenie informacji lub wyjaśnień, a gdyby ustalenie takiego pracownika było utrudnione - karę pieniężną nakłada się na odpowiedzialnego kierownika.

Karę, można nałożyć również na zobowiązanego, który nie powiadamia organu egzekucyjnego o zmianie miejsca swego pobytu, a także zarządcę nieruchomości, który bez usprawiedliwionej przyczyny nie składa sprawozdania lub nie wykonuje polecenia organu egzekucyjnego.

W przypadku uchybienia obowiązkowi, przez żołnierza, zamiast nałożenia kary pieniężnej występuje się do dowódcy jednostki wojskowej, w której żołnierz ten pełni służbę, z wnioskiem o pociągnięcie go do odpowiedzialności dyscyplinarnej.

Na dłużnika zajętej wierzytelności, który nie wykonuje lub nienależycie wykonuje ciążące na nim obowiązki związane z egzekucją lub zabezpieczeniem wierzytelności lub prawa majątkowego, można nałożyć karę pieniężną do wysokości 3.800 zł.

Kara taka, może być powtarzana w przypadku uchylania się od wykonania, w dodatkowo wyznaczonych terminach, obowiązków wynikających z zajęcia egzekucyjnego lub zabezpieczającego.

Jeżeli dłużnikiem zajętej wierzytelności jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, karę pieniężną nakłada się na wyznaczonego pracownika, a jeżeli nie został wyznaczony - kierownika bezpośrednio odpowiedzialnego za realizację zajęcia, a w spółce prawa handlowego - odpowiedzialnego członka zarządu, natomiast w spółce cywilnej - odpowiedzialnego wspólnika.

Postanowienie w sprawie nałożenia kary pieniężnej wydaje organ egzekucyjny, a może je wydać

naczelnik urzędu skarbowego ( w przypadku Przewodniczącego organu orzekającego w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów , dyrektora ZUS i Izby skarbowej oraz innego organu ) właściwy ze względu na siedzibę tego organu.

• Na postanowienie o nałożeniu kary pieniężnej przysługuje zażalenie. Kara pieniężna nałożona w związku z egzekucją prowadzoną przez organ, o którym mowa w art. 19 § 3-5, 7 i 8, ( w przypadku Przewodniczącego organu orzekającego w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów , dyrektora ZUS i Izby skarbowej, dyrektora WAM oraz innego organu przypada na rzecz tego organu.)

• Zajęcie zabezpieczenia nie może dotyczyć rzeczy lub praw zwolnionych z egzekucji. Przy wyborze środka zabezpieczającego organ egzekucyjny powinien uwzględnić interes stron, w takiej mierze, aby wierzycielowi zapewnić wykonanie obowiązku, a zobowiązanego nie obciążać ponad potrzebę

• KONIEC.

23

---