Papiery wartościowe notowane na CETO.

Wstęp

Obecnie w Polsce wtórny publiczny obrót papierami wartościowymi organizują dwa rynki regulowane (działające na podstawie Ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi): Giełda Paierów wartościowych w Warszawie, prowadząca obrót giełdowy i Centralna Tabela Ofert, prowadząca rynek pozagiełdowy. W związku z koniecznością dostosowania prawa Rzeczypospolitej Polskiej do prawa obowiązującego w krajach Unii Europejskiej, zmieniona została Ustawa Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowym, która po nowelizacji w styczniu 2001 roku wprowadziła nowy podział rynków regulowanych, wydzielając: urzędowy rynek giełdowy, rynek nieurzędowy giełdowy oraz rynek nieurzędowy pozagiełdowy. Pierwszy z nich podlega rozporządzeniu Rady Ministrów. Dwa pozostałe stosują się do postanowień regulaminu obrotu obowiązującego na każdym z nich, przy czym zauważyć tu należy, że rynek nieurzędowy giełdowy w zasadzie jest jedynie zapisem w ustawie i dotąd nie został powołany.

W większości krajów o długiej tradycji obrotu papierami wartościowymi powstanie scentralizowanych giełd było raczej finałem niż początkiem rynku kapitałowego. Poprzedzał je zazwyczaj obrót prowadzony bezpośrednio pomiędzy inwestorami lub biurami maklerskimi. Powstanie giełd nie odsunęło w cień tej metody obrotu. Na rozwiniętych rynkach kapitałowych obroty rynku pozagiełdowego konkurują zazwyczaj z lokalnymi giełdami. Rynek pozagiełdowy stanowi dzisiaj niezmiernie ważny segment w wielu gospodarkach rynkowych na świecie. Jest on naturalnym uzupełnieniem rynków giełdowych i daje szansę obrotu publicznego oraz pozyskiwania kapitału dla spółek o małej i średniej wielkości, w których głównym kapitałem jest innowacyjność, przedsiębiorczość i silna wizja sukcesu. W ten sposób tworzyły się takie giganty jak Apple Computers, Microsoft, Intel i wiele innych, które znalazły na rynku pozagiełdowym inwestorów będących w stanie ponieść wyższe ryzyko w zamian za obietnicę wyższych zysków. Również i w Polsce nie zabraknie tego typu przedsiębiorstw, które mogą nie spełniać wymogów notowania na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych, a dla których naturalnym miejscem notowań będzie rynek pozagiełdowy, któremu poświęcona jest niniejsza praca. Główny cel pisania owej pracy to zapoznanie się z zagadnieniem rynku pozagiełdowego w Polce.

Podstawowe zasady funkcjonowania regulowanego rynku pozagiełdowego w Polsce.

W Polsce podstawowe zasady funkcjonowania regulowanego rynku pozagiełdowego określa Ustawa Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi z 21 sierpnia 1997 ze zmianami w 2001 roku.

Rynek pozagiełdowy może być prowadzony wyłącznie przez spółkę akcyjną, której akcje mogą być tylko imienne. Kapitał zakładowy spółki prowadzącej rynek pozagiełdowy musi wynosić co najmniej 7.500.000 zł.. Ponadto spółka, o której mowa, obowiązana jest emitować akcje w liczbie umożliwiającej ich nabywanie przez następujące podmioty:

• domy maklerskie,

• banki,

• zagraniczne osoby prawne,

• towarzystwa funduszy inwestycyjnych,

• zakłady ubezpieczeń,

• emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu.

W przypadku, gdy spółka prowadząca rynek pozagiełdowy jest spółką publiczną wyżej wymienione zasady tracą moc prawną. Natomiast akcjonariusz spółki jest uprawniony do wykonywania nie więcej niż 10% ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu. Ponadto akcjonariusze spółki prowadzącej rynek pozagiełdowy, będący emitentami papierów wartościowych emitowanych na tym rynku, są uprawnieni łącznie do wykonywania nie więcej niż 25% ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu. Warunek ten dotyczy także towarzystw funduszy powierniczych, towarzystw funduszy inwestycyjnych oraz towarzystw emerytalnych, łącznie z zakładami ubezpieczeń.

Prowadzenie rynku pozagiełdowego wymaga zezwolenia Komisji Papierów Wartościowych i Giełd, wydanego na wniosek zainteresowanego podmiotu. Komisja rozpatruje wniosek w terminie 2 miesięcy od dnia jego złożenia. Komisja odmawia udzielenia zezwolenia na prowadzenie rynku pozagiełdowego, gdy:

• wniosek o wydanie zezwolenia nie spełnia określonych dla niego warunków,

• z przedstawionych danych wynika, że podmiot występujący z wnioskiem prowadzić będzie działalność w sposób nienależycie zabezpieczający interesy uczestników publicznego obrotu papierami wartościowymi.

Rynki pozagiełdowe na świecie i w Polsce.

Rynek pozagiełdowy (over the counter market lub OTC-market, czyli handel „spoza kontuaru”) powstał w Stanach Zjednoczonych (około 1871 r.), gdzie narodziła się również jego nazwa (OTC). Jednakże swój rozwój zawdzięcza spółkom budowy dróg i innym spółkom przemysłowym, które w latach 1920-1930 poprzez ten rynek zaczęły zdobywać (poprzez emisje pierwotne) kapitał na rozwój swojej działalności. Na tym rynku zaczęto obracać także obligacjami municypalnymi (miast i stanów). Rynek ten był jednak chaotyczny i mało przejrzysty, ponieważ z opóźnieniem dostarczano (przez posłańców) informacje np. tabele kursów. Dopiero rozwój sieci telefonicznej i telegraficznej umożliwił ustalanie kursów w szybszym niż poprzednio terminie, co spowodowało jego rozwój i większa przejrzystość. Można powiedzieć, iż do jego rozwoju przyczyniła się konkurencja pomiędzy market makers (podmiot organizujący rynek, a więc nabywający i zbywający walory na własny rachunek - dom maklerski).

Dalsze uporządkowanie tego rynku nastąpiło w 1971 r., kiedy to w Stanach Zjednoczonych powstał elektroniczny system obrotu pozagiełdowego NASDAQ (National Association of Securities Dealers Quotations), a więc zalążek giełdy

komputerowej. System ten zaczął najpierw dostarczać informacji o kursach papierów wartościowych, a następnie także o wysokości ich obrotów. W ciągu zaledwie kilku lat powstał wysoce skomplikowany system informacji komputerowej, który spowodował wzrost konkurencji market makers. Stali się oni głównymi podmiotami organizującymi ten rynek i zaczęli pełnić funkcję centrów notowań. Dość powiedzieć, iż po 10 latach istnienia, giełda koputerowa NASDAQ stała się trzecim rynkiem na świecie po giełdzie w Nowym Jorku i Tokio. Z czasem w systemie giełdy elektronicznej zaczęto także notować zagraniczne papiery wartościowe oraz amerykańskie kwity depozytowe ADR (American Depositary Receipts). Na koniec 1995 r. zanotowano 350 emisji akcji spółek zagranicznych luba amerykańskich certfikatów depozytowych w/na NASDAQ, co stanowi ponad 5% łącznej liczby akcji notowanych w tym systemie (z polskich spółek w/na NASDAQ są notowane ADR Hestii). W marcu 1998 r. dla NASDAQ utworzono bezpośrednie łącze z Giełdą Papierów Wartościowych w Singapurze, umożliwiające 24-godzinne obroty handlowe na liniach Nowy Jork-Singapur, Singapur-Londyn, Londyn-Nowy Jork. W roku 1995 wartość dokonanych transakcji w/na NASDAQ wynosiła 2398 mld dol.. Wartość obrotów w/na NASDAQ przewyższyła obroty na giełdach londyńskiej (700 mld dol.) oraz tokijskiej (873 mld dol.). W 1998 w systemie NASDAQ notowanych było 5000 spółek. Wśród nich znane w świecie firmy sektora zaawansowanej technologii przetwarzania danych, jak Microsoft czy Intel, i zajmujące się biotechnologią.

Z kolei w Wielkiej Brytanii wtórny obrót papierami wartościowymi na rynku pozagiełdowym został zapoczątkowany w 1972 r. przez firmę Granville and Co. Celem jego stworzenia było wyjście naprzeciw potrzebom dużych spółek, których walory nie były notowane na giełdzie oficjalnej, chcących rozprowadzić część swych akcji wśród stabilnych i długoterminowych inwestorów, ale bez narażania się na ryzyko skupienia większych pakietów akcji przez jednego inwestora, który mógłby przejąć kontrolę nad spółką. Chodziło też o to, by spółka mogła zgromadzić kapitał w sposób dyskretny, czyli bez konieczności spełnienia wszystkich formalnych warunków wymaganych do dopuszczenia jej walorów do notowań na giełdzie oficjalnej. Dotyczy to spółek, które nie chciały być przejrzyste dla konkurencji. Obecnie w wielkiej Brytanii uczestnicy rynku pozagiełdowego pracują w ogólnokrajowym zautomatyzowanym systemie SEAQ (Stock Exchange Automated Quotations System). Jest to system giełdy komputerowej, poprzez który można składać zlecenia kupna - sprzedaży przez całą dobę. Umożliwia on także przekazywanie niezbędnych informacji o akcjach, emitentach, wysokości obrotów, notowaniach. Można dodać, iż spółki notowane na rynku pozagiełdowym w Wielkiej Brytanii to w większości spółki nowe, posiadające zweryfikowane sprawozdania finansowe, ale za okres krótszy niż trzy lata. Mogą tam również funkcjonować spółki, które z różnych powodów zostały skreślone z listy uczestników giełdy oficjalnej. Doświadczenia w Wielkiej Brytanii wskazują, że prawdziwie płynny rynek pozagiełdowy jest możliwy utrzymania, ale przy odpowiedniej liczbie podmiotów podtrzymujących go, czyli market makers, które pełniłyby rolę mini-giełdy papierów wartościowych.

Wzorem dla rynku pozagiełdowego w Polsce był amerykański rynek NASDAQ. Najbardziej modelowym rynkiem odniesienia dla CTO jest Alternative Investment Market (AIM)-niższy segment rynku akcji London Stock Exchange. W okresie kilku lat swojego istnienia AIM osiągnął zdecydowany sukces i jako publiczny rynek papierów wartościowych sektora MSP jest pozytywnym przykładem do naśladowania w zakresie tworzenia nowoczesnej ifrastruktury takiego rynku. Niewątpliwie zaleta segmentu AIM - i w konsekwencji analogicznego segmentu rynku CeTO - jest otwartość na reprezentantów wszystkich sektorów gospodarczych i brak jakichkolwiek wymogów co do wielkości, wieku, czy aktualnych wyników finansowych spółki - emitenta.

Cechy rynku pozagiełdowego w Polsce.

Regulowany rynek pozagiełdowy w Polsce (CTO) zasadniczo różni się od mechanizmów wykształconych przez warszawską Giełdę Papierów Wartościowych w kilku punktach:

• rynek CTO jest zdecentralizowany,

• rynek CTO działa na zasadach zbliżonych do obrotu w kantorach,

• nad zachowaniem płynności rynku każdego papieru wartościowego notowanego na CTO czuwa market-maker (organizator rynku),

• akcjonariusze CeTO mają prawo do dywidendy z zysku wypracowanego (na GPW akcjonariusze nie mają prawa do udziału w zyskach),

• CeTO ma charakter samorządowy, gdyż powstała z inicjatywy oddolnej przedsiębiorstw maklerskich.

Analizując rynek pozagiełdowy można wskazac na jego pozytywne i negatywne cechy. Do pozytywnych niewątpliwie należy zaliczyć:

1. Relatywnie tańszy koszt emisji w stosunku do emisji publicznej, ponieważ spółka sama może przygotować wiele informacji niezbędnych do przeprowadzenia emisji.

2. Możliwość gromadzenia kapitału. Szansa dostępu do kapitału dla spółek stosunkowo młodych, innowacyjnych, a zarazem szkoła przed ewentualnym udziałem w rynku publicznym. Spółki takie na ogół tworzą taniej miejsca pracy niż spółki stare.

3. Stosunkowo dobra wycena spółki poszukującej kapitału i mniejsze ryzyko jej przejęcia przez nieporządanych inwestorów. Dodatkowo istnienie market makers wpływa stabilizująco na notowania kursów takiej spółki.

4. Uniknięcie badania sytuacji finansowej prze inwestorów instytucjonalnych i presji wymagającej prasy finansowej.

Jako cechy negatywne rynku pozagiełdowego można wskazać:

1. Jego niższy status i możliwość wystąpienia zakłóceń, zwłaszcza w sytuacji, gdy dom maklerski (market maker) zawiesi działalność albo nie będzie w stanie honorować podawanych przez siebie cen i ilości oferowanych akcji.

2. Zakłócenia w płynności lub przejrzystości w odniesieniu do jakiegoś waloru (np. braki w przekazywaniu inwestorom odpowiedniej informacji o emitencie) może doprowadzić do masowej jego wyprzedaży i zaniżenia kursu.

CeTO jako organizator rynku pozagiełdowego w Polsce.

W lutym 1996 roku 43 podmioty prowadzące domy maklerskie powołały spółkę akcyjną Centralna Tabela Ofert, sformułowane zostały także zasady działania rynku. Zgodnie z nimi polski rynek pozagiełdowy jest rynkiem zdecentralizowanym, na którym przedsiębiorstwa maklerskie mogą zawierać transakcje między sobą oraz bezpośrednio z klientami. Szczególną cechą tego rynku jest istnienie tzw. podmiotów organizujących rynek, których głównym zadaniem jest podtrzymywanie płynności walorów znajdujących się w obrocie.

Rynek pozagiełdowy CeTO jest ustawowo uregulowanym segmentem polskiego rynku kapitałowego (Ustawa Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi). Pełni rolę komplementarną w stosunku do rynku Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, która od listopada 2000 r. jest inwestorem strategicznym i głównym akcjonariuszem spółki. Rysunek nr 1 przedstawia strukturę akcjonariatu CeTO S.A.

Rysunek 1

Źródło: www.ceto.pl, 29.05.2002.

Od dnia 16 stycznia 2001 r., tj. od chwili wejścia w życie znowelizowanej Ustawy Prawo o Publicznym obrocie papierami wartościowymi, Centralna Tabela Ofert stała się rynkiem nieurzędowym pozagiełdowym. Nowela ustawy wprowadziła bowiem nowy sposób podziału publicznego rynku kapitałowego, wyróżniając rynek urzędowy oraz nieurzędowy giełdowy i pozagiełdowy. Spółka prowadząca rynek pozagiełdowy zobowiązana jest emitować akcje w liczbie umożliwiającej ich nabywanie przez uprawnione podmioty, do których zalicza się wyłącznie:

• domy maklerskie,

• banki,

• zagraniczne osoby prawne,

• towarzystwa funduszy inwestycyjnych,

• zakłady ubezpieczeń,

• emitenci papierów wartościowych notowanych na rynku pozagiełdowym.

Podstawowym zadaniem CeTO jest wspomaganie rozwoju firm z sektora małych i średnich przedsiębiorstw (MSP) poprzez zapewnienie im dostępu do szerokiej bazy inwestorów działających na rynku publicznym, oraz tanich mechanizmów pozyskiwania kapitału.

Oferta CeTO jest szczególnie atrakcyjna dla młodych, dynamicznych firm, mających dobre perspektywy rozwoju, poszukujących środków na rozszerzenie skali działalności i wzmocnienie pozycji rynkowej wobec konkurencji.

Zakres obowiązków CeTO S.A. obejmuje:

• Opracowywanie zasad i przepisów obowiązujących na regulowanym rynku pozagiełdowym,

• Egzekwowanie obowiązujących na rynku CeTO przepisów i zasad,

• Nadzór nad prowadzonym obrotem, gwarantujący poziom i integralność rynku,

• Obsługa elektronicznego systemu obrotu,

• Udostępnianie informacji o ofertach, notowaniach i transakcjach
  papierami wartościowymi, które są przedmiotem obrotu na rynku pozagiełdowym.

Nieurzędowy, regulowany rynek CeTO oferuje emitentom papierów wartościowych istotne korzyści, między innymi:

• Łatwy dostęp do rynku - nie istnieją wymogi określające minimalną wartość kapitału akcyjnego i wartości księgowej, liczby akcjonariuszy lub zysku spółki w przypadku wprowadzenia spółki na rynek powszechny. Obowiązuje rejestracyjny tryb wprowadzania akcji do obrotu, tzn. nie jest wymagana zgoda KPWiG (może ona jedynie po otrzymaniu zawiadomienia o emisji w określonym terminie zgłosić swoje zastrzeżenia).

• Niski koszt wejścia i obecności na rynku - prospekt emisyjny wymagany przy wprowadzeniu spółki na rynek CeTO jest dokumentem krótszym i mniej kosztownym w opracowaniu, niż wymagane na innych rynkach. Warto wziąć pod uwagę także skromne opłaty za wprowadzenie emisji na CeTO, niskie opłaty z tytułu notowań i opłaty transakcyjne.

• Niższe wymogi sprawozdawcze - obowiązki informacyjne są dostosowane do specyfiki działalności spółek z sektora MSP. Wymogi sprawozdawcze określa Rada Nadzorcza CeTO i umieszcza w stosownym regulaminie.
  · Elastyczność systemu obrotu - możliwość prowadzenia obrotu z dowolnego miejsca w Polsce oraz negocjowania transakcji przez strony uczestniczące w obrocie.

• Wyższa płynność - system, w którym działają podmioty organizujące rynek (tzw. market maker w biurze maklerskim) oraz brak kursu otwarcia (fixingu) zapewniają wyższą płynność obrotu akcjami spółek sektora MSP.

• Korzystniejsze ceny - podwyższona płynność prowadzi do kształtowania korzystnych cen papierów wartościowych.

Spółka CeTO S.A. kieruje Centralną Tabelą Ofert (CTO). Jest to zespół urządzeń i środków technicznych, służący gromadzeniu, przedstawianiu i udostępnianiu informacji o ofertach kupna i sprzedaży papierów wartościowych, zawartych transakcjach oraz innych informacji związanych z obrotem, a także zespół osób i regulacji zapewniających jego sprawne działanie.

Papiery wartościowe dopuszczone do obrotu na CeTO.

Przedmiotem obrotu na CeTO są papiery wartościowe, które:

• zostały dopuszczone do publicznego obrotu,

• ich zbywalność nie jest ograniczona,

• zostały zarejestrowane w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych S.A.,

• zostały wpisane do rejestru papierów wartościowych dopuszczonych do regulowanego obrotu pozagiełdowego, prowadzonego przez Centralną Tabelę Ofert S.A.

Centralna Tabela Ofert posiada doświadczenia w zakresie obrotu różnorodnymi rodzajami instrumentów tj.:

1. Akcje, które są dokumentem oznaczającym prawo jej posiadacza do współwłasności firmy, która ją wyemitowała, czyli spółki akcyjnej. Osoba nabywająca akcje danej spółki staje się jej akcjonariuszem, czyli współwłaścicielem jej majątku, co oznacza, że z tego tytułu ma określone prawo do uczestniczenia w podziale wypracowanego przez spółkę zysku oraz majątku w przypadku jej likwidacji.

2. Obligacje - to wierzycielskie papiery wartościowe emitowane przez osoby prawne w celu pozyskania środków pieniężnych dla finansowania określonych celów. Wedle definicji zawartej w Ustawie z 29 czerwca 1995 roku o obligacjach, w art. 4 ust. 1 - "obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia."Emitent zobowiązuje się na podstawie klauzul obligacyjnych do regulowania płatności odsetkowych określonych w dniu emisji papieru wartościowego oraz do spłaty pożyczki obligacyjnej w dniu jej wykupu, ewentualnie do spełnienia także świadczenia niepieniężnego

3. Certyfikaty - jest to pisemny dokument o oficjalnym charakterze potwierdzającym (zaświadczającym) o dokonaniu wpłaty, upoważniającym do odbioru udzielonej w ten sposób pożyczki lub do odbioru waloru (akcji), na poczet nabycia którego wniesiono pieniądze.

4. Warranty. Formalnie warrant jest opcją, można go zatem traktować jako szczególny przypadek opcji. Ostatnio w rozumieniu potocznym wyróżnia się jednak osobno warrant i opcję, zwłaszcza w odniesieniu do warrantów i opcji występujących na giełdach. Zasadnicza róznica między warrantem a opcją polega na tym , że warrant ma swego emitenta, który gwarantuje również realizację prawa z niego wykonywanego (rozliczenie transakcji), natomiast w przypadku opcji trudno mówić o ich emisji w klasycznym rozumieniu tego słowa, gdyż powstaje ona dopiero w momencie zawierania transakcji.

5. Kontrakty terminowe(futures contract). Jest to umowa między dwoma uczestnikami rynku, w której jedna ze stron zobowiązuje się sprzedać a druga kupić określoną liczbę instrumentu bazowego, czyli instrumentu będącego przedmiotem transakcji, w ściśle określonym terminie w przyszłości i po cenie ustalonej w momencie zawierania umowy. Instrumentem bazowym może być właściwie dowolna wartość ekonomiczna, która da się wyliczyć w sposób nie budzący wątpliwości. Najczęściej są to akcje, obligacje, indeksy giełdowe lub poziom stóp procentowych.

W założeniu rynek pozagiełdowy przeznaczony jest dla tych papierów wartościowych, które nie maja szans być notowane na giełdzie. Są to np. obligacje emitowane przez gminy, akcje mniej renomowanych spółek, nie spełniające surowych warunków dopuszczenia do obrotu giełdowego. Formalnie na rynek CTO można dopuścić papiery wartościowe, które zostały dopuszczone do publicznego obrotu przez Komisję Papierów Wartościowych i Giełd. Pierwszym etapem jest wpisanie do rejestru papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu pozagiełdowego, na co wyraża zgodę Rada spółki CeTO S.A.. Na CTO obraca się akcjami kilkudziesięciu spółek, obligacjami komunalnymi, obligacjami zamiennymi oraz skarbowymi a także prawami do akcji i warrantami. Wydaje się jednak, że podobnie jak w krajach rozwiniętych, również w Polsce ten rynek będzie zyskiwał na znaczeniu.

Obrót papierami wartościowymi na rynku CeTO w latach 1996-2001

Obrót na CeTO odbywa się w trybie ciągłym, z wykorzystaniem komputerów połączonych z komputerem centralnym oraz telefonów, od poniedziałku do piątku, z wyłączeniem dni wolnych od pracy, w godzinach 9.00-15.00. Uczestnikami obrotu są podmioty prowadzące działalność maklerską, będące członkami CTO, które mogą działać na rachunek własny lub na rachunek klientów. Członek CTO prowadzi obrót na CTO poprzez swoich pełnomocników, nazywanych maklerami CTO.

W 2001 roku na CeTO całkowity roczny obrót wyniósł 314.191,91 tys. zł i był 55% niższy w porównaniu z obrotem z roku poprzedniego. Średni dzienny obrót (z wyłączeniem transakcji pakietowych) wyniósł 416,23 tys. zł.

Tabela 1

Wartość obrotów na rynku CeTO w latach 1996-2001

Wyszczególnienie	Rok 1996	Rok 1997	Rok 1998	Rok 1999	Rok 2000	Rok 2001
Rynek CeTO
Wartość obrotu (tys. zł)	46.038,27	40.794,54	2.408.837,41	805.529,70	567.089,36	314.191,91
w tym:
Wartość obrotu na CeTO (tys. zł)	46.038,27	29.744,44	2.300.785,59	647.970,68	371.919,15	104.057,80
Wartość obrotu znacznymi pakietami (tys. zł)	-	11.050,11	108.051,82	157.559,03	195.170,21	210.134,11
Średnia wartość obrotu na CeTO - w dniu obrotu (tys. zł)	3.069,22	118,98	9.203,14	2.591,88	1.487,68	416,23

Źródło: www.ceto.pl, 30.05.2002

Obrót akcjami, obligacjami, warrantami, certyfikatami i kontraktami na rynku CeTO przedstawia tabela 2.

Tabela 2

Wartość obrotów akcjami, obligacjami, warrantami, certyfikatami i kontraktami na rynku CeTO w latach 1996-2001

Rynek akcji
Wyszczególnienie	Rok 1996	Rok 1997	Rok 1998	Rok 1999	Rok 2000	Rok 2001
Wartość obrotu ogółem (tys. zł)	46.038,27	27.928,07	208.118,38	325.938,34	436.242,19	103.132,59
w tym:
Wartość obrotu na CeTO (tys. zł)	46.038,27	16.877,96	121.052,58	168.379,32	241.071,98	40.192,48
Wartość obrotu znacznymi pakietami (tys. zł)	-	11.050,11	87.065,79	157.559,03	195.170,21	62.940,11
Średnia wartość obrotu na CeTO - w dniu obrotu (tys. zł)	3.069,22	67,51	484,21	673,52	964,29	160,77
Wartość rynkowa spółek (tys. zł)*)	109.884,30	148.614,00	491.668,50	449.622,90	290.431,00	231.709,70
Kapitalizacja rynku akcji (tys. zł)*)	62.330,20	129.116,56	375.152,30	322.563,61	275.327,74	192.770,98
Rynek obligacji
Wartość obrotu ogółem (tys. zł)	-	12.866,48	2.198.722,27	447.518,72	105.426,42	1.301,33
w tym:
Wartość obrotu na CeTO (tys. zł)	-	12.866,48	2.177.736,24	447.518,72	105.426,42	1.301,33
Wartość obrotu znacznymi pakietami (tys. zł)	-	-	20.986,03	-	-	-
Średnia wartość obrotu na CeTO - w dniu obrotu (tys. zł)	-	51,47	8.710,94	1.790,07	421,71	5,21
Rynek warrantów
Wartość obrotu (tys. zł)	-	-	1.996,77	32.029,24	24.104,08	-
Średnia wartość obrotu na CeTO - w dniu obrotu (tys. zł)	-	-	9,51	128,12	96,42	-
Rynek certyfikatów
Wartość obrotu (tys. zł)	-	-	-	43,40	618,00	209.758,00
Rynek kontraktów
Wartość obrotu (tys. zł)	-	-	-	-	698,68	-
Średnia wartość obrotu na CeTO - w dniu obrotu (tys. zł)	-	-	-	-	2,79	-

Źródło: www.ceto.pl, 30.05.2002

W 2001 roku obrót na rynku akcji wyniósł 103.132,59 tys. zł i był to spadek o około 76% w porównaniu z rokiem 2000, obrót na rynku obligacji wyniósł 1.301,33 tys. zł i był 99% niższy niż w roku 2000 (w roku 2000 wyniósł 105.426,42 tys. zł). Średni dzienny obrót obligacjami wyniósł 5,21 tys. zł.

Na rynku warrantów zawarto w 2000 roku 2.545 transakcji, a wartość obrotu wyniosła 24.104, 08 tys. zł i była o 7,9 mln zł niższa niż w roku poprzednim. Średni dzienny obrót warrantami wyniósł 96,42 tys. zł.

Zakończenie

Tak jak Giełda Papierów Wartościowych jest istotnym elementem polskiej gospodarki i bywa stawiana za wzór dobrze uregulowanego i rzetelnego rynku, tak rynek pozagiełdowy CeTO nie odniósł sukcesu, rynek w dotychczasowym kształcie po prostu poniósł porażkę. Jest to rynek stale jeszcze słabo rozwinięty i chociaż został stworzony na wzór pozagiełdowego rynku amerykańskiego NASDAQ nie rozwija się tak dynamicznie.

Szansą na lepszą przyszłość Centralnej Tabeli Ofert ma być nowy partner i główny akcjonariusz. - Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie, po objęciu nowej emisji posiada ok. 53% akcji CeTO. Współpraca z GPW zaowocuje stworzeniem nowego rynku na którym zadebiutują młode, dynamicznie rozwijające się przedsiębiorstwa, poszukujące kapitału do dalszego rozwoju, obligacje komunalne, oraz obligacje przedsiębiorstw, które wyłączone są z publicznego obrotu.

Ustawa z 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi, tekst ujednolicony
po zmianie z 21 grudnia 2001 r., Stan prawny na 6 kwietnia 2002 roku.

W. Dębski, Rynek finansowy i jego mechanizmy, Wydawnictwo Naukowe PWN S.A., Warszawa 2000,
s. 131

Frank K. Reilly, Keith C.Brown, Analiza inwestycji i zarządzanie portfelem, Polskie Wydawnictwo
Ekonomiczne, Warszawa 2001, s. 183

www.ceto.pl. 29.05.2002

W. Dębski, op. cit., s. 133

Gazeta Bankowa, 5-11 czerwca 2001, s.30

W. Dębski, op. cit., s. 118

www.ceto.pl, 29.05.2002

Broszura Informacyjna, Instrumenty pochodne, Wydawnictwo oficjalne Giełdy Papierów Wartościowych
w Warszawie, Warszawa 2001

www.kpwig.gov.pl, 30.05.2002

2

---