Dopłaty bezpośrednie a środki na rozwój wsi ( w ujęciu wejścia do Unii Europejskiej )

WSTĘP

W Unii Europejskiej na rozwój wsi kieruje się tylko kilkanaście proc. ogólnej pomocy dla obszarów wiejskich, natomiast około 85 proc. wsparcia przeznacza się na dopłaty bezpośrednie dla rolników. Krajom, które obecnie mają stać się członkami UE, zaproponowano proporcje prawie dokładnie odwrotne. Czyli znacznie więcej środków na rozwój wsi, niż na dopłaty bezpośrednie.

W Polsce propozycja Komisji Europejskiej nie spodobała się ani Ministerstwu Rolnictwa i Rozwoju Wsi, ani związkom i organizacjom rolniczym. Dlatego nasz kraj proponuje przeniesienie części przyznanych nam środków z tzw. filaru II (na rozwój wsi) do filaru I (na rozwój rolnictwa). Czyli, mówiąc inaczej, na zwiększenie dopłat bezpośrednich dla polskich rolników.

Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, rolnictwo i wieś będą wspierane w trzech głównych formach:
1. dotacji bezpośrednich realizowanych z budżetu Unii Europejskiej, wynikających
z objęcia polskiego rolnictwa pełnymi mechanizmami Wspólnej Polityki Rolnej;
2. dofinansowania przedsięwzięć typu strukturalnego, mających na celu zmiany strukturalne rolnictwa i wsi;
3. dofinansowania przedsięwzięć ujętych w krajowym programie polityki rolnej.

Wsparcie rolnictwa i wsi następować będzie poprzez:
- płatności bezpośrednie i pośrednie (dopłaty, granty, subsydia eksportowe, pożyczki, itp.),
- gwarancje i poręczenia,
- wsparcie cenowe wynikające z WPR,
- ulgi w opłatach (podatkowych, skarbowych, itp.).

ŚRODKI NA ROZWÓJ WSI

Priorytetem II Filaru Paktu jest zwiększenie liczby i wachlarza pozarolniczych miejsc pracy dla mieszkańców obszarów wiejskich. Warunki, które muszą być spełnione dla osiągnięcia tego celu obejmują rozwój infrastruktury technicznej, poprawę atrakcyjności obszarów wiejskich oraz poprawę jakości zasobów ludzkich. Mają one wpłynąć na rozwój przedsiębiorczości samych mieszkańców oraz przyciągnąć inne podmioty gospodarcze zatrudniające mieszkańców wsi.

Cele i instrumenty realizacji oraz ich zakres i intensywność będą przedmiotem decyzji społeczności regionalnych i lokalnych, a wspieranych przez rząd. Udział władz samorządowych w ostatecznym kształcie realizacyjnym pozwala przypuszczać, że podejmowane działania będą wynikiem konsultacji na lokalnych szczeblach i społecznego konsensusu. Udział decyzyjny i finansowy władz samorządowych we wprowadzaniu w życie działań II filaru Paktu będzie istotny.

Środki na realizację II filaru Paktu pochodzić będą z budżetu państwa oraz jego agencji, z budżetów samorządów, środków prywatnych oraz przedakcesyjnych środków pomocowych i funduszy strukturalnych po przystąpieniu do Unii Europejskiej. Taki sposób finansowania nakłada tak na administrację centralną, jak i na regiony wymóg przygotowania do stosowania unijnych zasad polityki regionalnej oraz pomocy państwa.

Cele oraz instrumenty realizacji filaru II

Priorytet filaru II Paktu dla wsi i obszarów wiejskich - tworzenie pozarolniczych miejsc pracy na wsi, dzieli się na cztery cele, na które z kolei składa się 18 inicjatyw.

Cele:

A. Poprawa stanu infrastruktury technicznej

B. Rozwój przedsiębiorczości: wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw i podniesienie ich konkurencyjności

C. Zwiększenie szans ludności z obszarów wiejskich na rynku pracy

D. Tworzenie miejsc pracy w oparciu o programy wspófinansowane ze środków publicznych

1. Poprawa stanu infrastruktury technicznej

 

Na realizację celu, jakim jest poprawa stanu infrastruktury technicznej składa się pięć inicjatyw, których wdrożenie obniży koszty funkcjonowania firm na terenach wiejskich:

-  tworzenie stref usługowo-produkcyjych w gminach,

-  poprawa stanu dróg, dostępu do wodociągów, kanalizacji, sieci gazowej i energetycznej,

-  poprawa stanu łączności i telekomunikacji,

-  inwestycje z zakresu ochrony środowiska,

-  inne inwestycje modernizacyjne.

11. Tworzenie stref usługowo - produkcyjych w gminach

Brakuje odpowiednio uzbrojonych terenów pod nierolniczą działalność gospodarczą. Tworzenie stref usługowo - produkcyjych będzie możliwe po zmianach regulacji ochrony gruntów rolnych oraz zapewnieniu infrastruktury organizacyjnej i technicznej tym strefom przez gminy. Osiągnięcie tego celu zapewnią następujące inicjatywy:

• Uproszczenie przepisów o odrolnieniu

Podmiotami wiodącymi przy realizacji tego zadania są Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz MSWiA. Czas realizacji: rok 2000;

• Promocja i informacja nt. tworzenia stref

Podmiotem wiodącym jest MRiRW, a podmiotami wspierającymi izby rolnicze, ARiMR, ARReg, ODR, PFP i RMSP, organizacje pozarządowe oraz samorządy;

• Powstanie i rozwój inkubatorów przedsiębiorczości

Podmiotem wiodącym (i inicjującym) jest w tym zakresie gmina.

Podmiotami wspierającymi są: MRRiB; PFPiRMSP, ARReg, samorządy powiatowe i wojewódzkie oraz organizacje pozarządowe.

Środki na realizację tego celu pochodzą z budżetu państwa (programy rozwoju regionalnego) oraz gmin;

• Uzbrojenie terenu pod strefy

Podmiotem wiodącym jest gmina, a wspierającymi: pozostałe samorządy, ARiMR.

Środki na realizację tego zadania pochodzić będą z gmin, z budżetu państwa (programy rozwoju regionalnego, fundusze pomocowe oraz fundusze strukturalne w przyszłości);

• Pozyskiwanie gruntów pod strefy

Podmiotem wiodącym jest gmina, a wspierającymi: AWRSP, ARReg, samorządu wojewódzkie i powiatowe.

Środki na pozyskanie tych gruntów pochodzić będą z samorządów i agencji rozwoju regionalnego.

W celu ułatwienia procesu inwestowania w infrastrukturę AWRSP, w odpowiedzi na inicjatywę zainteresowanych gmin, będzie nieodpłatnie przekazywać grunty przeznaczone na ten cel, przy czym gminy będą ponosić pozostałe koszty (dokumentacji, wydzieleń itp.);

• Dodatkowym instrumentem realizacji tego celu jest promocja i informacja o tych strefach.

Podmiotami wiodącymi będą gminy.

Działania wspierające podejmowane będą przez MRRiB agencje państwowe, samorządy wojewódzkie oraz organizacje pozarządowe;

12. Poprawa stanu dróg, dostępu do wodociągów, kanalizacji, sieci gazowej i energetycznej

Na ten cel cząstkowy składają się następujące instrumenty:

• Poprawa stanu i organizacji lokalnej sieci komunikacyjnej

Spodziewany efekt tego instrumentu to poprawa organizacji lokalnej sieci komunikacyjnej oraz jej dostosowanie do nowego podziału administracyjnego kraju, w tym na szczeblu lokalnym. Ma to uatrakcyjnić obszary wiejskie jako miejsca zamieszkania, pracy i lokalizacji nowych miejsc pracy w ramach dywersyfikacji wsi oraz umożliwić dojazdy do pracy poza miejscem zamieszkania osobom mniej zamożnym, korzystanie z usług, a młodzieży korzystanie z placówek edukacyjnych różnych szczebli.

Podmiotami wiodącymi będą samorządy terytorialne, a wspierającymi MTiGM oraz AR iMR, MF, MŚ.

Źródła finansowania: budżety samorządów oraz fundusze pomocowe i strukturalne w przyszłości oraz budżet państwa.

• Wodociągi i kanalizacja

• Gazyfikacja i sieci energetyczne

• Nieodpłatne przekazanie gminom i powiatom gruntów pod infrastrukturę

Podmiotami wiodącymi dla realizacji tych zadań będą samorządy. Ich inicjatywa będzie wspierana przez działania odpowiednich centralnych ośrodków administracji. W przypadku „inwestycji w drogi” będzie to MTiGM, MRiRW oraz MŚ. 

Rozwój i modernizacja sieci gazowej (gazyfikacja przewodowa) i sieci energetycznej będzie inicjowany przez zainteresowane gminy, poprzez umieszczenie ich w planie zagospodarowania przestrzennego, a realizowany przez właściwe zakłady energetyczne i gazownicze.

Podmiotem wspierającym w tych przypadkach będzie również ARiMR.

W celu ułatwienia procesu inwestowania w infrastrukturę AWRSP w odpowiedzi na inicjatywę zainteresowanych jednostek samorządu terytorialnego będzie nieodpłatnie przekazywać tym jednostkom grunty przeznaczone na cele związane z inwestycjami infrastrukturalnymi.

13. Poprawa stanu telekomunikacji

Jego spodziewany efekt to poprawa dostępu do sieci telefonii stacjonarnej na obszarach wiejskich. Rozwiązaniami systemowymi poprawy stanu telekomunikacji wiejskiej są:

-  rozporządzenie o interconnetion - deficyt dostępu,

-  wydłużenie spłaty rat za koncesje w zamian za przyłączenie abonentów z terenów wiejskich,

-  rozwiązanie Partnerstwa Publiczno - Prywatnego (PPP) w zakresie współpracy operatorów, ludności i gmin w budowaniu infrastruktury telekomunikacyjnej na wsi.

Podmiotami wiodącymi będą gminy i/lub lokalne spółki inicjujące rozwój telefonii na obszarach wiejskich.

Podmiot wspierający - Pełnomocnik Rządu do Spraw Telekomunikacji na Wsi, ARiMR. 

Źródła finansowania: budżety gmin, środki prywatne, a także fundusze pomocowe oraz fundusze strukturalne w przyszłości.

14. Inwestycje z zakresu ochrony środowiska

Instrumentarium stanowią:

• Działania na rzecz unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych

• Zagospodarowanie i unieszkodliwianie odpadów

• Ochrona wód

• Nieodpłatne przekazanie samorządom nieruchomości pod infrastrukturę związaną z ochroną środowiska, w tym: oczyszczalni ścieków komunalnych i przyzagrodowych

• Inwestycje związane z wdrażaniem Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych (dobrowolni i obligatoryjne na obszarach wrażliwych)

• Szkolenia dla rolników z zakresu ochrony środowiska

Role podmiotów wiodących będą pełnić MR i RW, MŚ,AR i MR, fundusze ekologiczne

Odpowiednio do kompetencji właściwe szczeble samorządu terytorialnego będą realizować zadania inwestycyjne z zakresu ochrony środowiska. Gospodarka odpadami komunalnymi i organicznymi pozostaje w gestii organów gmin (względnie związków gmin). Podmiotami wiodącymi w tym zakresie będą gminy, a podmiotami wspierającymi MŚ, MRiRW, ARiMR.

Przy obu tych instrumentach środki finansowe będą pochodzić z funduszy ochrony środowiska (różnych stopni), kredytów Banku Ochrony Środowiska, funduszy pomocowych oraz funduszy strukturalnych w przyszłości, środków własnych gmin.

• Unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych, w tym przeterminowanych środków ochrony roślin

Rolę podmiotów wiodących w tym przypadku będą pełnić: MŚ i wojewodowie. Samorządy gminne podobnie jest przy realizacji inwestycji infrastrukturalnych będą występowały do AWRSP o nieodpłatne przekazanie nieruchomości pod inwestycje z zakresu ochrony środowiska. 

15. Inne inwestycje modernizacyjne

Konieczne będzie podejmowanie zadań modernizacyjnych, a nie tylko realizowanie nowych inwestycji w zakresie infrastruktury technicznej. 

Podmiotami wiodącymi będą samorządy, a wspierającymi AWRSP oraz ARiMR.

Środki realizacji pochodzić będą z: budżetu państwa (fundusze pomocowe oraz fundusze strukturalne w przyszłości), AWRSP. 

2. Rozwój przedsiębiorczości: wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw i podniesienie ich konkurencyjności

Cel zostanie osiągnięty poprzez realizację ośmiu inicjatyw, które adresują problemy rozwoju MSP na terenach wiejskich oraz wskazują na szansę rozwoju tego sektora:

-  ułatwienie dostępu MSP do kapitału zewnętrznego,

-  ułatwienie MSP dostępu do informacji gospodarczej,

-  doradztwo i szkolenia,

-  wspieranie eksportu,

-  promocja inwestowania na terenach wiejskich,

-  rozwój sieci lokalnych instytucji wspierania przedsiębiorczości,

-  rozwój agroturystyki i turystyki na obszarach wiejskich,

-  rozwój nowoczesnego przemysłu rolno-spożywczego i przechowalnictwa.

16. Ułatwienie dostępu MSP do kapitału zewnętrznego 

Między innymi cel ten wymieniony jest w dokumencie z maja 1999 „Kierunki działań rządu wobec MSP do 2002”. Na ten cel cząstkowy składają się inicjatywy:

• Wprowadzenie regulacji prawnych ułatwiających stosowanie: leasingu, poręczeń kredytowych oraz pomocy publicznej dla przedsiębiorców

Ryzyko transakcji zakupu środków trwałych przez MSP może być ograniczone w przypadku jego leasingu. Tymczasem leasing w Polsce wciąż nie rozwinął się dostatecznie, a stopień penetracji inwestycji przez leasing w kraju znajduje się poniżej poziomu europejskiego. Dla rozwoju tej formy użytkowania i zakupu środków trwałych oraz ograniczenia ryzyk prawnych takich transakcji wprowadzone zostaną do kodeksu cywilnego oraz do ustaw podatkowych regulacje jednoznacznie definiujące umowę leasingową oraz jej podatkowe konsekwencje.

Podmiotami wiodącymi przy realizacji tych zmian prawnych będą: Ministerstwo Sprawiedliwości, MF oraz MG. Zmiany, o których mowa będą przeprowadzone w 2000 roku.

• Rozszerzenie dostępu MSP do poręczeń kredytowych

Poprawa dostępu MSP do rynku kredytowego będzie realizowane przez zwiększenie roli poręczeń, gwarancji i gwarancji wzajemnych oraz rozszerzenie działania lokalnych i regionalnych funduszy poręczeń kredytowych. Ten instrument został sprawdzony w praktyce i skutecznie może zmniejszyć problem braku zabezpieczeń kredytowych, który istotnie ogranicza dostęp MSP do rynku kredytowego. Rozszerzenie dostępu MSP do poręczeń kredytowych powinno następować poprzez:

rozwój sieci i wsparcie finansowe lokalnych i regionalnych funduszy poręczeń kredytowych, a także dalszy rozwój poręczeń udzielanych przez BGK ze środków KFPK

Podmiot wiodący: samorządy oraz agencje rozwoju regionalnego. 

Podmiotami wspierającymi będą MG, MF, BGK (przez Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych), AWRSP.

Środki na realizację tego zadania będą pochodziły od zainteresowanych samorządów, budżetu państwa, AWRSP, funduszy pomocowych oraz funduszy strukturalnych w przyszłości, a także przedsiębiorców.

• Rozszerzenie zakresu przedmiotowego kredytów, które mogą być objęte poręczeniem.

Będzie to mogło nastąpić po zmianie ustawy o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz inne osoby prawne.

Podmiotami wiodącymi są: MF oraz BGK.

• Współfinansowanie inwestycji w tym wprowadzających nowe technologie i podnoszących konkurencyjność MSP

Podmiotami inicjującymi będą zainteresowane podmioty, a podmiotem wspierającym będzie ARiMR. 

Środki na realizację tego instrumentu pochodzić będą z: funduszy pomocowych oraz funduszy strukturalnych w przyszłości, a także instytucji pozarządowych. 

• Preferencyjne linie kredytowe oraz pożyczki i dotacje na tworzenie nowych miejsc pracy.

Podmiotami korzystającymi mają być bezrobotni podejmujący samozatrudnienie oraz pracodawcy

Podmiotami wiodącymi przy realizacji tego instrumentu są: MPiPS, AWRSP oraz ARiMR, a wspierającymi urzędy pracy, ODR-y, fundacje Skarbu Państwa oraz organizacje pozarządowe.

Środki na realizację tego zadania pochodzić będą z budżetu państwa (FP, fundusze pomocowe oraz fundusze strukturalne w przyszłości), AWRSP i ARiMR.

• Pokrywanie pracodawcom części kosztów tworzenia nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich w celu obniżenia w pierwszym okresie zatrudnienia kosztu związanego z utworzeniem nowego miejsca pracy

Podmiotem wiodącym w realizacji tego zadania jest MPiPS, a podmiotami wspierającymi urzędy pracy, AWRSP oraz fundacje.

Środki na realizację tego instrumentu będą pochodziły z budżetu państwa (FP, fundusze pomocowe oraz fundusze strukturalne w przyszłości), AWRSP i organizacji pozarządowych.

• Mikropożyczki - instrument skierowany do mikroprzedsiębiorstw, bezrobotnych i pracujących w gospodarstwach rolnych, którzy podejmują pozarolnicze samozatrudnienie

Podmiotami wiodącymi są: MPiPS oraz MRiRW i BGK, a podmiotami wspierającymi: AWRSP, samorządy i organizacje pozarządowe.

Środki na realizację tego instrumentu będą pochodzić z budżetu (FP, pożyczka z Banku Światowego), samorządów oraz AWRSP i organizacji pozarządowych.

17. Ułatwienie MSP dostępu do informacji gospodarczej

Szybka, rzetelna, pewna i aktualna informacja gospodarcza stawia każde przedsiębiorstwo w lepszej pozycji. Sytuacja MSP z obszarów wiejskich w dostępie do takiej informacji pozostaje nadal niekorzystna. Dlatego następnym celem cząstkowym jest ułatwienie MSP dostępu do informacji gospodarczej. Realizację celu zapewnią cztery instrumenty:

• Promocja KFPK oraz współpraca BGK z samorządami i agencjami rozwoju regionalnego. Obok uruchomienia instrumentów finansowych konieczna jest ich promocja wśród zainteresowanych

Podmiot wiodący: Agencje rozwoju regionalnego i lokalnego oraz centra wspierania biznesu 

Podmiot wspierający MPiPS, PFPiRMSP, samorządy, izby rolnicze oraz BGK. 

• Regulacje Unii Europejskiej dotyczące standardów procesu produkcyjnego w tym sanitarnych i produktowych przemysłu rolno-spożywczego powinny być łatwo dostępne dla każdego przedsiębiorcy 

Podmiot wiodący: MRiRW oraz MG, 

Podmiotami wspierającymi będą ARReg, organizacje wspierania biznesu, izby i organizacje rolnicze oraz UKIE. 

Środki na realizację tego instrumentu będą pochodziły z budżetu państwa (fundusze pomocowe oraz fundusze strukturalne w przyszłości).

• Baza danych o krajowych zamówieniach publicznych oraz baza danych o zagranicznych zamówieniach publicznych mają ułatwić dostęp MSP do kontraktów publicznych

Podmiot wiodący: Urząd Zamówień Publicznych

Podmiotami wspierającymi: ARReg, izby i organizacje rolnicze, organizacje wspierania biznesu. 

Źródłem finansowania będzie budżet państwa oraz fundusze pomocowe i fundusze strukturalne w przyszłości. 

• Ułatwienie zagranicznych kontaktów gospodarczych będzie realizowane poprzez gromadzenie i przetwarzanie informacji o ofertach z zagranicy dla MSP oraz o ofertach eksportowych MSP

Podmiot wiodący: MG 

Podmioty wspierające: MSZ, samorząd gospodarczy, izby i organizacje rolnicze, ODR, ARReg.

Środki na finansowanie tego instrumentu pochodzić będą z budżetu państwa oraz funduszy pomocowych i funduszy strukturalnych w przyszłości.

18. Doradztwo i szkolenia

Ma na celu poprawę konkurencyjności MSP oraz zwiększenie ich szans na rynku. Przedsiębiorcy z obszarów wiejskich mając ułatwiony dostęp do szkoleń będą mogli zwiększyć zatrudnienie lub utrzymać istniejące miejsca pracy. Na tę inicjatywę składają się trzy instrumenty:

• Szkolenia dla podejmujących i prowadzących działalność gospodarczą, które mają prowadzić do poprawy pozycji firm, a przez to do zwiększenia zatrudnienia

Podmiotami wiodącymi w zakresie realizacji tego instrumentu są MG oraz MPiPS. Podmiotami wspierającymi są urzędy pracy, Krajowe Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Rolnych, samorządy, izby i organizacje rolnicze, ODR, agencje rozwoju lokalnego i regionalnego, organizacje pozarządowe, AWRSP, MEN oraz Krajowy System Usług dla MSP. 

Środki na realizację tego instrumentu pochodzić będą z: budżetu państwa (FP), funduszy pomocowych oraz strukturalnych w przyszłości), AWRSP, od uczestników szkoleń, organizacji pozarządowych. 

• Szkolenia i seminaria dla pracowników banków i instytucji pozabankowych w zakresie finansowania MSP w celu usprawnienia współpracy MSP z bankami i innymi instytucjami finansującymi w szczególności w zakresie upowszechniania uproszczonych procedur przy udzielaniu kredytów dla MSP.

Podmiotem wiodącym jest MG, a podmiotami wspierającymi izby gospodarcze, Związek Banków Polskich i instytucje organizujące szkolenia.

Środki finansowe na realizację pochodzić będą z budżetu państwa (fundusze pomocowe oraz fundusze strukturalne w przyszłości) oraz od uczestników szkoleń.

• Promocja wdrażania norm ISO wśród MSP. Uzyskanie certyfikatów jest często warunkiem koniecznym dla nawiązania współpracy kooperacyjnej przez MSP z dużymi firmami i warunkiem eksportu polskich produktów.

Podmiotem wiodącym jest MG, 

Podmiotami wspierającymi PFPiRMSP oraz izby rolnicze. 

19. Wspieranie eksportu

Penetracja rynków zagranicznych przez polskie MSP jest niewystarczająca. Instrumenty realizacyjne wspierania eksportu obejmują działania z zakresu obniżania ryzyka związanego z prowadzeniem eksportu, promocję polskich MSP za granicą i subsydia eksportowe.

• Wspieranie eksportu kredytem średnio i długo-terminowym o stałej stopie będzie służyło obniżeniu ryzyka kursowego i handlowego eksporterów oraz umożliwi im konkurowanie na rynkach zagranicznych na podobnych zasadach, jakie mają eksporterzy z innych krajów OECD. Do realizacji tego zadania niezbędne jest uchwalenie nowej ustawy o dopłatach do takich kredytów.

Pomiotem wiodącym jest MG oraz MF, a wspierającym BGK.

Dopłaty do stałych stóp procentowych będą realizowane z budżetu państwa. 

• Uproszczenie zasad ubezpieczenia kredytów eksportowych realizowanych przez KUKE S.A. ma umożliwić lepszy dostęp MSP do tego typu ubezpieczeń, a przez to zwiększyć międzynarodową konkurencyjność polskich MSP.

Podmiotem wiodącym przy realizacji tego zadania jest KUKE S.A., a wspierającym MF. 

• W celu promocji polskich MSP za granicą oraz ułatwienia kontaktów handlowych będzie wspierany ich udział w targach i misjach handlowych.

Podmiotem wiodącym tego zadania jest MG, a wspierającymi PFPiRMSP, izby gospodarcze, samorząd województwa, KUKE S.A. 

Zadanie to realizowane będzie przy pomocy budżetu państwa oraz środków pomocowych i funduszy strukturalnych w przyszłości. 

• Subsydia eksportowe spowodują rozszerzenie i/lub podtrzymanie istniejącego poziomu eksportu niektórych towarów, w tym towarów rolno-spożywczych.

Podmiotami wiodącymi są: MG oraz MRiRW, a wspierającymi ARiMR oraz ARR. 

Subsydia eksportowe do towarów rolno-spożywczych dystrybuowane będą przez ARR.

20. Promocja inwestowania na terenach wiejskich

Działania promocyjne będą podejmowane na szczeblu lokalnym i regionalnym.

Podmioty wiodące: gminy i powiaty, agencje rozwoju lokalnego i regionalnego oraz organizacje pozarządowe i izby rolnicze.

Podmioty wspierające: samorządy wojewódzkie.

Środki na promocję inwestycji na obszarach wiejskich pochodzić będą z samorządów, funduszy pomocowych i funduszy strukturalnych w przyszłości oraz organizacji pozarządowych. 

21. Rozwój sieci lokalnych instytucji wspierania przedsiębiorczości

Rozwój przedsiębiorczości na obszarach wiejskich powinien być szerzej wspomagany przez instytucje z tzw. otoczenia biznesu zwiększające dostęp do informacji gospodarczych, doradztwa, szkoleń. W efekcie MSP oraz grupy producentów rolnych będą ograniczać ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej oraz zwiększać zatrudnienie. Ten cel będzie realizowany poprzez następujące instrumenty:

• Wspieranie działalności instytucji lokalnych oraz rozwój sieci konsultacyjno-doradczej dla MSP w oparciu o Krajowy System Usług zapewni poprawę działania oraz rozwój nowych instytucji otoczenia biznesu oraz lepszy dostęp do informacji i doradztwa.

Podmiotami wiodącymi będą: MG oraz PFPiRMSP, a wspierającymi: samorządy, ARReg, izby rolnicze, AWRSP oraz organizacje pozarządowe.

Środki na realizację tego instrumentu pochodzić będą z budżetu, samorządów, funduszy pomocowych oraz funduszy strukturalnych w przyszłości.

• Dobrze zorganizowane grupy producentów rolnych i ich związki mogą przyczynić się nie tylko do lepszego wykorzystania produkcji rolnej, ale również do rozwoju sektora profesjonalnie obsługującego rolnictwo. Wspieranie powstawania i funkcjonowania grup producenckich wymaga przyjęcia ustawy o grupach producentów rolnych i ich związkach. Umożliwi ona tworzenie wspólnych przedsięwzięć produkcyjnych, marketingowych, lepszą współpracę na rynku hurtowym oraz szybsze wprowadzanie standardów i norm.

Podmiotami wiodącymi będą: MRiRW oraz same grupy producentów rolnych.

Podmiotami wspierającymi ODR, izby rolnicze, ARiMR i spółdzielczość wiejska oraz organizacje działające na jej rzecz. 

Środki finansowe pochodzić będą z funduszy pomocowych oraz funduszy strukturalnych w przyszłości, a także ARiMR.

22. Rozwój agroturystyki i turystyki na obszarach wiejskich

Agroturystyka i turystyka na obszarach wiejskich powinna być ważną działalnością uzupełniającą działalność podstawową jaką jest prowadzenie gospodarstwa rolnego lub alternatywną do rolnictwa na obszarach wiejskich. Jej szybszy rozwój będzie możliwy po podjęciu skoordynowanych działań prawnych, finansowych i organizacyjnych. Ten cel cząstkowy będzie realizowany przez trzy instrumenty:

• Określenie podstaw prawnych działalności agroturystycznej i turystyki na obszarach wiejskich zapewniających z jednej strony specyfikę tej działalności po stronie gospodarstw rolnych, a z drugiej uwzględniających standardy świadczenia usług oraz bezpieczeństwo i ochronę konsumenta

Podmiotami wiodącymi są: MRiRW, MTiGM, MG oraz MZ, a wspierającymi MF oraz izby rolnicze. 

• Dopłaty do kredytów inwestycyjnych oraz dotacje na inwestycje związane z agroturystyką i turystyką na obszarach wiejskich spowodują obniżenie ryzyka podejmowania inwestycji w tym zakresie, i zwiększenie inwestycji

Podmiot wiodący: MRiRW, MG a wspomagający ARiMR. 

Środki na realizację pochodzić będą z funduszy pomocowych oraz funduszy strukturalnych w przyszłości. 

• Promocja agroturystyki i turystyki na obszarach wiejskich zostanie wkomponowana w krajowy system informacji turystycznej i promocji Polski, jako kraju atrakcyjnego turystycznie, co ma zwiększyć popyt na te usługi w kraju i zagranicą

Podmiotami wiodącymi są w tym przypadku samorządy oraz Polska Organizacja Turystyczna, MG. Podmiotami wspierającymi: Polska Federacja Turystyki Wiejskiej, ODR, izby rolnicze, fundacje Skarbu Państwa, ARReg, organizacje pozarządowe.

Środki na realizację pochodzić będą z budżetu samorządów oraz programów pomocowych i funduszy strukturalnych w przyszłości.

23. Rozwój nowoczesnego przemysłu rolno-spożywczego i przechowalnictwa

Będzie stwarzać nowe miejsca pracy na wsi oraz ułatwi zbyt produktów rolnych. Instrumentami realizacji są:

• Rozszerzenie skali i zakresu podmiotów ubiegających się o pożyczki i kredyty związane z przemysłem rolno-spożywczym umożliwi szerszy dostęp do tych środków. Oznaczać to będzie także obniżenie kosztu rozpoczęcia działalności dla inwestorów.

Podmiot wiodący: MRiRW, a podmiotem wspierającym ARiMR. 

Źródła finansowania: środki własne inwestorów, fundusze pomocowe oraz fundusze strukturalne w przyszłości.

• Rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego przez modernizację i restrukturyzację istniejących przedsiębiorstw oraz poprawę marketingu ich produktów będzie popierany przez MRiRW

Podmiotem wspierającym będzie ARiMR. 

Środki na realizację tego instrumentu będą pochodziły ze źródeł własnych inwestorów, funduszy pomocowych oraz funduszy strukturalnych w przyszłości. 

 

3. Zwiększenie szans ludności z obszarów wiejskich na rynku pracy

Sytuacja mieszkańców wsi i obszarów wiejskich na rynku pracy jest trudna również ze względu na to, że często nie posiadają oni cech poszukiwanych przez pracodawców. Wynika to głównie z ich niewielkiego doświadczenia zawodowego (pozarolniczego) oraz niskiego i/lub nieodpowiedniego wykształcenia. Jest to wynik ograniczonego dostępu młodzieży wiejskiej do szkolnictwa wyższego i średniego, z niedostatecznie rozwiniętego systemu kształcenia ustawicznego dorosłych oraz często pozostawania bez pracy przez długi okres czasu. Cel podstawowy: „Zwiększenie szans ludności z obszarów wiejskich na rynku pracy” adresuje te problemy i stwarza szansę na poprawę w tym względzie. Przekłada się on na dwa cele szczegółowe:

24. Podniesienie poziomu wykształcenia młodzieży 

Na tę inicjatywę składają się trzy instrumenty:

• Uruchomione zostaną stypendia dla młodzieży wiejskiej pobierającej naukę w szkołach średnich i wyższych oraz poręczenia, pożyczki i kredyty studenckie. Tworzyć to ma zachęty finansowe do kształcenia na poziomie średnim i wyższym oraz poprawić dostęp do tego szkolnictwa

Podmiotami wiodącymi są: MEN oraz gminy i powiaty. Podmiotami wspierającymi: ARiMR, AWRSP, samorząd wojewódzki, organizacje pozarządowe. 

Środki na realizacje tego instrumentu zapewnią: budżet państwa (Fundusz Pracy), AWRSP, ARiMR, BGK oraz organizacje pozarządowe. 

• Pomoc w podejmowaniu decyzji o wyborze zawodu będzie realizowana w oparciu o poradnictwo zawodowe młodzieży szkolnej

System poradnictwa będzie rozwijany przez MEN, a podmiotami wspierającymi ten proces będą: MPiPS oraz samorządy. 

Środki na realizacje tego instrumentu pochodzić będą z budżetu państwa i środków pomocowych oraz funduszy strukturalnych w przyszłości.

• Dostosowanie kwalifikacji mieszkańców wsi do potrzeb rynku pracy będzie realizowane przez tworzenie programów kształcenia oraz rozwój bazy szkoleniowej do praktycznej nauki zawodu

Podmiotami wiodącymi dla realizacji tego zadania będą: MEN oraz gminy i powiaty. 

Podmiotami wspierającymi: MRiRW, samorząd wojewódzki oraz ARiMR.

Środki na realizację pochodzić będą z budżetu państwa, ARiMR oraz samych zainteresowanych. 

• Zadanie podniesienia poziomu nauczania w szkołach wiejskich będzie realizowane poprzez ustawiczne kształcenie nauczycieli wiejskich

Podmiotami wiodącymi są: MEN, gminy i powiaty. Wspierane będą działaniami samorządu wojewódzkiego i ODR. 

Środki finansowe pochodzić będą z budżetu państwa, z budżetów samorządów, funduszy pomocowych oraz funduszy strukturalnych w przyszłości.

25. Rozwój ustawicznego kształcenia dorosłych

Dostęp do instytucji ustawicznego kształcenia dorosłych dla mieszkańców wsi jest niedostateczny. Wyższe kwalifikacje zawodowe oznaczają możliwość zatrudnienia (lub samozatrudnienia) w rolnictwie lub w działalności pozarolniczej. Uruchomione zostaną następujące instrumenty:

• Programy podnoszenia kwalifikacji mieszkańców wsi oraz szkolenia zawodowe oznaczają wyższe kwalifikacje zawodowe

Będą realizowane przez MEN oraz MRiRW.

Podmiotami wspierającymi będą: AWRSP, izby rolnicze, ODR, ARiMR, MPiPS, fundacje Skarbu Państwa, samorząd wojewódzki, organizacje pozarządowe oraz placówki edukacyjne. 

Środki finansowe na realizację pochodzić będą z: budżetu państwa (Funduszu Pracy), ARiMR, AWRSP, funduszy pomocowych oraz funduszy strukturalnych w przyszłości, a także pożyczki Banku Światowego i samorządów. 

• Szkolenie liderów wiejskich będzie realizowane poprzez rozpowszechnianie najlepszych wzorców

Podmiotami wiodącymi będą urzędy pracy oraz organizacje pozarządowe, a wspierającymi izby rolnicze, ODR oraz fundacje Skarbu Państwa.

Środki będą pochodzić z budżetu państwa (FP) oraz środków pomocowych i funduszy strukturalnych w przyszłości.

• W celu zmniejszenia bezrobocia wśród absolwentów oraz dostosowania ich pozarolniczych kwalifikacji zawodowych do potrzeb rynku pracy, prowadzone będą szkolenia bezrobotnych absolwentów.

Podmiotem wiodącym będzie powiat, a wspierającymi urzędy pracy, ODR-y, ARReg, samorząd wojewódzki. 

Środki na realizację tego instrumentu pochodzić będą z budżetu państwa - FP oraz budżety samorządu terytorialnego, a także fundusze pomocowe i fundusze strukturalne w przyszłości.

4. Tworzenie miejsc pracy w oparciu o programy wspófinansowane ze środków publicznych

Publiczne programy realizowane na terenach wiejskich będą wspomagać proces aktywizacji bezrobotnych i osób mało aktywnych zawodowo. Będzie to oznaczało nowe pozarolnicze miejsca pracy, zwiększenie możliwości zatrudnienia oraz zwiększenie lokalnego popytu, który może także uruchomić efekty mnożnikowe na rynku pracy. Ten cel podstawowy „Tworzenie miejsc pracy w oparciu o programy wspófinansowane ze środków publicznych” będzie realizowany przez trzy inicjatywy:

-  krajowy program zwiększania lesistości,

-  program prac infrastrukturalnych związanych z porządkowaniem gospodarki wodnej, w tym melioracji,

-  roboty publiczne w ramach programów przeciwdziałania bezrobociu.

26. Krajowy program zwiększania lesistości

W ramach krajowego programu zwiększania lesistości zostaną podjęte działania zmierzające do zalesień gruntów państwowych przekazanych w tym celu Lasom Państwowym przez AWRSP oraz do wspierania zalesień na gruntach prywatnych. Oznaczać to będzie tworzenie miejsc pracy przez nadleśnictwa, które zatrudniają mieszkańców wsi i zakłady usług leśnych. Ta inicjatywa będzie realizowana poprzez następujące instrumenty:

• Zalesianie gruntów państwowych oraz niepaństwowych w zakresie rynku pracy oznacza tworzenie miejsc pracy dla mieszkańców wsi. W przypadku gruntów państwowych zadanie realizują bezpośrednio Lasy Państwowe

Zalesienia na gruntach prywatnych wspomagane są środkami budżetowymi oraz środkami celowymi jak: Fundusz Leśny, wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej i inne, przeznaczonymi przede wszystkim na zakup sadzonek. 

Podmiotami wiodącymi są samorządy oraz Lasy Państwowe. 

Środki na realizację tego instrumentu pochodzić będą z: funduszy ochrony środowiska, budżetu państwa, funduszu leśnego.

• W celu realizacji programu zwiększenia lesistości na gruntach Skarbu Państwa AWRSP będzie nieodpłatnie przekazywać Lasom Państwowym grunty wraz z dokumentacją geodezyjno-prawną. Podmiotem wiodącym jest AWRSP, a wspierającymi Lasy Państwowe oraz gminy i powiaty

Środki na realizację zapewnią: budżet państwa, Lasy Państwowe oraz fundusze pomocowe i fundusze strukturalne w przyszłości.

• W celu zagospodarowania leśnego gruntów z indywidualnych gospodarstw i nieprzydatnych do celów produkcji rolnej, stosowane będą dopłaty do zalesień i pielęgnacji założonych lasów

Podmiotami wiodącymi będą: MRiRW oraz ARiMR, a wspierającymi MŚ i Lasy Państwowe. 

Środki pochodzić będą z budżetu państwa oraz funduszy pomocowych i funduszy strukturalnych w przyszłości.

27. Program prac infrastrukturalnych związanych z porządkowaniem gospodarki wodnej, w tym melioracji

W ramach programu zostaną wykonane inwestycje melioracyjne. Przyniosą one również zwiększenie zatrudnienia wśród mieszkańców wsi w czasie trwania tych inwestycji.

Podmiotami wiodącymi przy tych pracach będą: samorządy województw, a wspierającymi samorządy gminne i powiatowe oraz wojewodowie. 

Środki na realizację pochodzić będą z budżetu państwa i budżetów samorządów terytorialnych.

28. Roboty publiczne w ramach programów przeciwdziałania bezrobociu.

Aktywizacja bezrobotnych na obszarach wiejskich będzie prowadzona również za pomocą inicjowania robót publicznych w ramach programów przeciwdziałania bezrobociu. Oznaczać to będzie tworzenie czasowych miejsc pracy dla bezrobotnych oraz zwiększanie ich szans na zatrudnienie w przyszłości.

Podmiotami wiodącymi będą samorządy, a wspomagającym Krajowy Urząd Pracy.

Środki pochodzić będą z budżetu państwa - FP oraz budżetów samorządów.

DOPŁATY BEZPOŚREDNIE

W pierwszych latach naszego członkostwa będzie stosowany uproszczony system wypłacania dopłat bezpośrednich. Będzie on polegał na wyliczaniu wielkości wsparcia finansowego dla poszczególnych gospodarstw rolnych proporcjonalnie do ich powierzchni, niezależnie od rodzaju i rozmiarów prowadzonej działalności rolniczej.

"Po przystąpieniu do Unii Europejskiej, Polska będzie stosować uproszczony system z dodatkowymi elementami wsparcia, czyli system nazywany potocznie systemem mieszanym. Rolnicy będą dostawali dopłaty zależnie od uprawianej powierzchni ich gospodarstw" - czytamy w raporcie Instytutu. 

Jeżeli rolnicy produkują żywność dotowaną w UE, czyli np. zboże, chmiel, tytoń, len czy rośliny strączkowe, otrzymają dodatkową dopłatę do powierzchni upraw.

Natomiast hodujący bydło, owce i produkujący mleko otrzymają dodatkową dopłatę do produkcji paszowej.

Te dodatkowe dopłaty będą finansowane ze środków krajowych. Maksymalny poziom dopłat (ze środków krajowych i unijnych) w pierwszych trzech latach naszego członkostwa nie może przekroczyć odpowiednio 55 proc., 60 proc. i 65 proc. średniej dla Unii Europejskiej.

W Traktacie Akcesyjnym ustalono, że od 2007 roku Polska będzie mogła uzupełniać poziom dopłat bezpośrednich o 30 proc. pełnej kwoty dopłat ponad poziom odpowiedni dla danego roku, co oznaczałoby skrócenie okresu dochodzenia do pełnego wymiaru dopłat do 6 lat.

Dopłaty bezpośrednie w systemie uproszczonym, który będzie mógł obowiązywać w Polsce przez trzy lata (może zostać skrócony lub przedłużony), będą wypłacane według trzech stawek.

• Stawka podstawowa

• dopłaty do każdego hektara użytków rolnych, wypłacane ze środków unijnych przeznaczonych na dopłaty bezpośrednie (tzw. I filar). Będzie mógł je otrzymać każdy właściciel lub dzierżawca hektara lub więcej ziemi nieodrolnionej (pod warunkiem, że posiada pisemną umowę dzierżawną potwierdzoną w gminie). Ziemia ta musi być utrzymywana w dobrej kulturze, czyli grunty orne przynajmniej raz w roku zaorane, a łąki i pastwiska skoszone. W 2004 r. będzie to 161 zł na 1 ha.

• Stawka dodatkowa

• dopłacana do każdego hektara upraw roślin dotowanych w Unii Europejskiej (zboża, oleiste, wysokobiałkowe, strączkowe, len, konopie włókniste, tytoń, chmiel, ziemniaki skrobiowe) pochodząca z części środków unijnych przeznaczonych na rozwój wsi (tzw. II filar). W 2004 r. stawka ta wyniesie 89 zł.

• dopłacana do każdego hektara łąk i pastwisk pochodząca z II filara. W 2004 r. wyniesie ona 65 zł.

• Dopłaty z budżetu krajowego

• W wypadku upraw dotowanych w Unii Europejskiej wyniesie ono w 2004 r. 192 zł, a w wypadku łąk i pastwisk - 116 zł.

Tak więc w 2004 r. będzie można otrzymać:

• na 1 ha upraw nie dotowanych w Unii Europejskiej (bądź gruntów tylko utrzymywanych w dobrej kulturze)

• 161 zł (stawka podstawowa)

 

• na 1 ha upraw roślin dotowanych w Unii Europejskiej

•     161 zł (stawka podstawowa)

• +   89 zł (stawka dodatkowa)

• + 192 zł (z budżetu krajowego)

• = 442 zł
   

• na 1 ha łąk i pastwisk

•     161 zł (stawka podstawowa)

• +   65 zł (stawka dodatkowa)

• + 116 zł (z budżetu krajowego)

• = 342 zł

Warunki jakie należy spełniać aby otrzymać dopłaty do produkcji :

W Polsce przez trzy lata od momentu wejścia do Unii Europejskiej (z możliwością przedłużenia tego okresu o dwa lata) będzie obowiązywał uproszczony system dopłat bezpośrednich. Oznacza to, że rolnicy będą otrzymywać dopłaty, których wysokość będzie zależała od powierzchni użytków rolnych w gospodarstwie i powierzchni niektórych upraw. System uproszczony będzie obejmował wszystkie gospodarstwa posiadające co najmniej 1 hektar powierzchni użytków rolnych (grunty orne, łąki trwałe, pastwiska trwałe, sady i inne plantacje wieloletnie). Oprócz tego na dodatkowe dopłaty (uzależnione od areału upraw) będzie mógł liczyć rolnik uprawiający: zboża (w tym kukurydzę na kiszonkę), rośliny oleiste, wysokobiałkowe i strączkowe, len i konopie, włókniste, tytoń, chmiel, ziemniaki skrobiowe. Na dodatkowe dopłaty mogą liczyć także rolnicy posiadający trwałe łąki i patwiska. W tym ostatnim prypadku rolnik nie będzie musiał wykazać, że posiada bydło i owce.

Przepisy nie przewidują limitowania powierzchni działek (minimalnej powierzchni działek) uprawnionych do dopłat w obrębie danego gospodarstwa rolnego. Nie ustalono maksymalnej powierzchni gospodarstwa uprawnionego do dopłat ani maksymalnej wysokości dopłat.

Prawo do uzyskania dopłat będą mieli użytkownicy gruntów (właściciele i dzierżawcy). Do udowodnienia dzierżawy wystarczy zaświadczenie z urzędu gminy powierdzające fakt użytkowania gruntów.

Procedura uzyskiwania dopłat:

Po wejściu Polski do Unii Europejskiej procedura uzyskiwania dopłat będzie wyglądała w sposób następujący:

1. Rolnik będzie musiał złożyć odpowiedni wniosek w biurze powiatowym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa lub wysłać go pocztą. Druki będą dostępne w biurach powiatowych Agencji i w trakcie prowadzonych szkoleń dla rolników. Wniosek będzie musiał być złożony do 15 maja każdego roku (termin nie może ulec zmianie). Wypłaty będą realizowane do 15 listopada każdego roku. W pierwszym roku funkcjonowania Polski w stukturach UE termin składania wnisoków zostanie przesuniety.

2. We wniosku rolnik będzie wpisywał:

• powierzchnię i numery działek

• powierzchnię łąk i pastwisk

• powierzchnię roślin uprawnionych do dopłat dodatkowych.

Nie będzie konieczne wpisywanie do wniosku liczby i gatunków posiadanych zwierząt.

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa stworzy system identyfikacji działek rolnych oraz rejestr gospodarstw rolnych. AriMR będzie kontrolowała zgodność danych wpisanych na wniosku ze stanem faktycznym.

Po trzech latach od wejścia Polski do Unii Europejskiej procedura wypłacania dopłat dla rolników będzie nieco bardziej sformalizowana. Zasady uzyskiwania i wypłaty dopłat uregulowane będą przez system IACS, kórego zadaniem będzie m.in. nadzór nad dopłatami.

Przystąpienie do systemu IACS jest dobrowolne. Każdy rolnik podejmuje decyzję indywidualnie. Jednak, aby otrzymać dopłaty do produkcji, trzeba się zgodzić na zarejestrowanie gospodarstwa w systemie i na późniejszą kontrolę obejmującą dane zawarte we wniosku, kontrolę zwierząt i upraw. Wyjątkowo dokładnie będą kontrolowane te elementy, na które rolnik stara się o dopłaty. W interesie rolników leży uporządkowanie dokumentów gospodarstwa, które będą potrzebne do składania wniosków:

• dokumenty potwierdzające własność,

• udokumentowanie dzierżawy gruntów rolnych,

• dokumenty ewidencji gruntów rolnych, odpowiadające stanowi faktycznemu.

PODSUMOWANIE

Wejście Polski do Unii Europejskiej jest obecnie jedyną realną szansą na odbudowanie silnego polskiego rolnictwa, które w niedalekiej przyszłości będzie mogło korzystniej konkurować zarówno na europejskim, jak i światowym rynku. Polscy rolnicy w dniu akcesji zostaną włączeni w system i zasady europejskiej Wspólnej Polityki Rolnej (WPR), funkcjonującej już z powodzeniem od ponad czterdziestu lat. To dzięki niej stworzono w Europie nowoczesny sektor rolny oraz konkurencyjną gospodarkę żywnościową na najwyższym światowym poziomie. Przyjrzyjmy się więc bliżej temu, co przyniesie rolnikom wejście naszego kraju do Unii Europejskiej.

Głównym atutem europejskiej WPR jest stabilizacja koniunktury w rolnictwie. Polski rolnik będzie miał zagwarantowane ceny najważniejszych artykułów rolnych na kilka lat do przodu - rozwiąże to problem niepewności finansowej, który jest obecnie jedną z największych bolączek polskich rolników. Ten mechanizm zapewni rolnikom zarówno poczucie bezpieczeństwa, jak i umożliwi racjonalne planowanie inwestycji w gospodarstwie. System cen gwarantowanych bezpośrednio przełoży się również na wiarygodność kredytową rolników wobec banków.

Polskie interesy w negocjacjach rolnych w ramach WTO (Światowej Organizacji Handlu) i porozumień handlowych z innymi krajami będą reprezentowane przez Komisję Europejską - zapewni to lepszą ochronę interesów polskich rolników w porównaniu do sytuacji, w której Polska musiałaby to robić na własny rachunek.

Aby zapobiec ewentualnym problemom w sektorze rolnym w momencie wejścia do UE, Polska wprowadzi klauzulę ochronną na produkty rolne. Oznacza to w praktyce możliwość wprowadzenia systemu licencji importowych m.in. na te towary z karajów Unii Europejskiej, które będą zagrażały produkcji rolnej w Polsce.

Rolnicy w Polsce w pierwszych trzech latach członkostwa otrzymają odpowiednio 55%, 60% i 65% płatności bezpośrednich. Chociaż w Unii Europejskiej obowiązują jedynie dopłaty i premie do określonej produkcji w gospodarstwie, rząd polski podjął decyzję o zastosowaniu prostego systemu dopłat.

Polskie rolnictwo otrzyma również znaczące wsparcie dla obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania. Będą to zarówno obszary nizinne (charakteryzujące się m.in. niską jakością gleb, niesprzyjającymi warunkami klimatycznymi czy niekorzystną rzeźbą terenu), jak i górskie (powyżej 350 m.n.p.m.), gdzie produkcja rolna jest utrudniona. Rolnicy gospodarujący na takich obszarach - a może to być około połowa użytków rolnych Polski - będą otrzymywali co roku dopłaty do każdego hektara. Dopłata z tego tytułu wyniesie od 56 do 113 euro/ha.

Od 2004 roku polscy rolnicy chcący zwiększyć rentowność gospodarstwa otrzymają również znaczące środki na modernizację gospodarstw rolnych. W ramach specjalnego programu wsparcia modernizacji polskich gospodarstw niskotowarowych, właściciel gospodarstwa przez 5 lat otrzymywać będzie 1250 euro rocznie na jego unowocześnianie. Środki te przede wszystkim umożliwią rolnikowi dodatkowe inwestycje w gospodarstwie.

Dodatkowo, przez dwa pierwsze lata członkostwa Polski w UE (2004-2006) rolnicy otrzymają płatność w wysokości 200 euro/ha rocznie na dostosowania do standardów Unii Europejskiej. Będzie to rekompensata finansowa za inwestycje w gospodarstwie w zakresie wymogów środowiskowych, higieny, dobrostanu zwierząt, bezpieczeństwa żywności i bezpieczeństwa pracy.

Aby zachęcić rolnika będącego w wieku przedemerytalnym, który posiada przynajmniej 3 ha użytków rolnych do zaprzestania działalności rolniczej, umożliwia się mu skorzystanie z programu rent strukturalnych (wcześniejsze emerytury). Rolnik może przekazać ziemię osobie fizycznej lub prawnej, zatrzymując jednocześnie działkę o powierzchni 1 ha wraz z siedliskiem. Renta strukturalna wyniesie minimalne 1119,11 PLN czyli 210% najniższej emerytury ale maksymalna wysokość renty strukturalnej może wynieść w przybliżeniu nawet do 1800 PLN.

Wszystkie wymienione powyżej płatności nie będą wymagały udziału własnego rolnika.

Kolejną formą długoterminowej inwestycji będzie niezwykle atrakcyjny program zalesiania gruntów rolnych dostępny w ramach Wspólnej Polityki Rolnej UE. Program ten będzie opierał się na trzech typach pomocy finansowej. Zgodnie z nim, rolnik zalesiający swoje grunty otrzyma: dotację na zalesianie wypłacaną w dwóch ratach w wysokości do 6000 PLN/ha (pokrywającą koszty założenia uprawy i ochrony przed zwierzyną); premię pielęgnacyjną (do 520 PLN/ha ) za utrzymanie nowej uprawy przez okres 5 lat oraz premię zalesieniową (600 PLN/ha) za utracone dochody z produkcji rolnej, wypłacaną przez 20 lat od założenia uprawy.

Młodzi rolnicy (do 40 lat) przejmujący gospodarstwo otrzymają znaczne wsparcie z funduszy Unii Europejskiej. Pomoc finansowa w celu ułatwienia działalności i modernizacji przejmowanego gospodarstwa będzie wypłacana młodemu rolnikowi, który będzie rozpoczynać samodzielne prowadzenie gospodarstwa.

Ponadto polscy rolnicy będą mogli korzystać z innych programów UE w ramach rozwoju wsi, takich jak, m.in.: inwestycje w gospodarstwach rolnych, szkolenia, wparcie doradztwa rolniczego, scalanie gruntów czy programy rolno-środowiskowe.

Gwarancją powodzenia przyszłych programów rozwoju rolnictwa jest unijna zasada pomocniczości finansowej, czyli obowiązkowy wkład finansowy Unii Europejskiej na poziomie 80% wydatków. Oznacza to, że budżet krajowy zostanie obciążony tylko w niewielkim (20%) stopniu. Taka forma finansowania jest od wielu lat praktykowana z powodzeniem dla rolnictwa w krajach Unii Europejskiej. Wejście Polski do UE umożliwi polskim rolnikom korzystanie w pełni z tego systemu.

Przystąpienie Polski do UE natomiast nie zmieni drastycznie obecnie obowiązujących w Polsce preferencji dla rolnictwa. Państwo nadal będzie dofinansowywało odrębny system ubezpieczeń społecznych KRUS (Kasa Rolniczych Ubezpieczeń Społecznych) obejmujący rolników i członków ich rodzin. Dotacje do wapnowania gleb, środków ochrony roślin, postępu biologicznego, paliwa rolniczego, zakupu maszyn oraz inne formy wsparcia nadal będą obowiązywały w ramach pomocy państwa.

Subsydia eksportowe obowiązujące obecnie (mięso wołowe, półtusze wieprzowe, odtłuszczone mleko w proszku, masło, sery twarde) będą poszerzone o dalsze produkty rolne oraz podniesione do poziomu UE. Oznacza to, że polskie produkty rolne będą konkurować na równych zasadach z produktami unijnymi na rynkach światowych.

Rolnikowi nadal będzie przysługiwała 3% stawka VAT na środki produkcji rolnej, produkty pochodzenia rolniczego (nieprzetworzone i niskoprzetworzone) oraz usługi rolnicze. Natomiast te gospodarstwa, które nie produkują na rynek będą nadal zwolnione z podatku dochodowego, zaś tradycyjnie niski podatek rolny z szerokim zakresem zwolnień i ulg zostanie zachowany. Komisja Europejska nie będzie również ingerowała w stawki podatku leśnego, od spadków i darowizn.

Obecnie polskie rolnictwo ze względu na swoją specyfikę nie jest zdolne do otwartej konkurencji na rynkach światowych. Niewystarczająca ilość środków w budżecie narodowym na wsparcie i modernizację polskiego rolnictwa w jeszcze większym stopniu powiększa tę niekorzystną dla polskich rolników tendencję.

Szanse, które wynikają z wejścia Polski do Unii Europejskiej dla rodzimego rolnictwa są niezwykle istotne. Dzięki Wspólnej Polityce Rolnej polscy rolnicy będą mogli liczyć na poprawę i stabilizację koniunktury w rolnictwie, opłacalność produkcji i zwiększoną zdolność gospodarstw rolnych do finansowania swojego rozwoju.

Wejście Polski do UE wpłynie również na stabilizację rynków rolnych, rozwój produkcji rolnej, poprawę struktury agrarnej, modernizację gospodarstw rolnych, dostęp do nowych rynków zbytu oraz wsparcie dla specyficznych potrzeb poszczególnych regionów.

Olsztyn dnia 12.05.2003

Dopłaty bezpośrednie a środki na rozwój wsi (w ujęciu wejścia do Unii Europejskiej )

Wykonali:

Bontal Krzysztof

Dębska Magdalena

Duber Katarzyna

Grudnowski Przemysław

II rok MSU GiSN gr.1

---