Lekcja 1 - Tworzenie nowego skoroszytu i zapisywanie

 

Zadanie 1

Utwórz plik o nazwie Kurs.

 

Opis wykonania.

Jeśli uruchamiamy Excela nie otwierając jakiegoś skoroszytu (plik Excel), to Excel otwiera automatycznie pusty skoroszyt, który możemy wypełniać i przekształcać na własne potrzeby. Jeżeli Excel jest otwarty na innym pliku, to z menu górnego wybieramy Plik, Nowy lub klikamy na ikonkę na pasku narzędzi (biała kartka z zagiętym rogiem).

 

Zapisywanie zmian.

 Aby zapisać zmiany przez nas wprowadzone wystarczy kliknąć myszka na obrazek dyskietki na pasku narzędzi. Przy pierwszym zapisaniu pojawi się okno polecenia "Zapisz jako"

 

 

Znajdują się tutaj informacje o lokalizacji, nazwie pliku, jego typie itd. Na samej górze jest pole listy oznaczające miejsce, w którym plik będzie zapisany. Naciskając na strzałkę rozwiniemy listę skrótów do twardych dysków, pulpitu itp. Po prawej listy stronie są też przyciski ułatwiające poruszanie się po folderach np. "o jeden poziom wyżej". Duża ramka na środku pokazuje inne skoroszyty Excela w danym folderze. Na samym dole są pola z typem pliku zapisywanego (domyślnie: Skoroszyt Microsoft Excel) i nazwą. Nazwa może być dowolna. Aby zmienić nazwę wystarczy ustawić kursor na końcu nazwy, wymazać ją i wpisać nową. Jeżeli lokalizacja i nazwa nam odpowiada klikamy "Zapisz", a jeśli nie to je zmieniamy lub całkiem opuszczamy okno naciskając "Anuluj". Po pierw- szym zapisaniu, każde następne naciśnięcie na dyskietkę na pasku narzędzi zapisze zmiany nie ocze- kując na lokalizację i nazwę. Żeby zmienić te parametry musimy z menu wybrać Plik, Zapisz jako.

 

Otwieranie istniejących plików.

Istniejące pliki możemy otwierać na dwa sposoby:

a) przez dwókrotne kliknięcie na ikonę pliku w oknie Windows'a

b) przez użycie polecenia z menu Plik, Otwórz lub ikony z paska (otwarty folder) w otwartym Excel'u

Pierwszy sposób nie wymaga komentarza. Drugi wywoła okno podobne do zapisywania, tylko zamiast zapisz jest otwórz. Zasada działania jest taka sama.

 

Podsumowanie

Po tej lekcji powinieneś potrafić:

a) otworzyć pusty skoroszyt

b) zapisać go pod określoną nazwą i określonym miejscu

c) otworzyć istniejący plik

 

Lekcja 2 - poruszanie się po skoroszycie

 

Zadanie 2

Korzystając z wcześniej utworzonego pliku KURS ustaw kursor w komórce A10. Przejdź do arkusza

Arkusz 2 i z powrotem do Arkusz 1.

Zadanie 3.

W Arkuszu 1 zaznacz zakres A1:A10

 

Opis wykonania.

Jest to najprostsza lekcja, ale jeśli ktoś będzie miał kłopoty to wyjaśniam. Kiedy chcemy wprowadzić dane do komórki musimy ustawić na niej kursor. Używamy do tego myszki klikając na pole żądanej komórki. Przejście do innego arkusza w danym skoroszycie odbywa się tak samo - klikamy na zakładkę z nazwą arkusza (na dole arkusza). Zaznaczanie zakresu komórek odbywa się przez naciśnięcie przycisku myszki na lewym górnym rogu zakresu i przy wciśniętym przycisku przeciągnięciu kursora do prawego dolnego rogu zakresu. W czasie zaznaczania wybrane komórki przybierają czarny kolor. Kiedy chcemy zaznaczyć zakres A10:B20 ustawiamy kursor na komórce A10 naciskamy lewy przycisk myszki i przytrzymując go przenosimy kursor do B20, gdzie zwalniamy przycisk myszki.

 

Podsumowanie

Po tej lekcji powinieneś potrafić sprawnie poruszać się po skoroszycie i jego arkuszach.

 

Lekcja 3 - edycja danych

 

Zadanie 4.

Do komórki A1 wprowadź liczbę 125,99.

Do komórki B1 wprowadź tekst - Lekcja 1.

Do komórki C1 wprowadź tekst - 000125,99.

Do komórki D1 wprowadź aktualną datę.

Do komórki E1 wprowadź aktualny czas.

 

Zadanie 5.

Do zakresu F1:F10 wprowadź liczby od 1 do 10 ustawiając się tylko w komórce F1.

 

Opis wykonania.

Wreszcie coś ciekawszego! Jak wcześniej wspomniałem zawartość komórki edytujemy przez ustawienie się na niej. Wprowadzenie liczby czy tekstu nie jest żadną filozofią - po prostu klawiatura.

Problem może  pojawić się kiedy chcemy wpisać liczbę 000125,99. Dla Excela jest to liczba i mimo wpisania 000125,99 pokaże się 125,99. Jeśli chcemy, aby zera były wyświetlane to musimy wprowadzić tą liczbę jako tekst poprzedzając ją apostrofem (') np.'000125,99. Wtedy Excel potraktuje to jako tekst i wyświetli całość oprócz apostrofu (000125,99). Skutkiem takiego wpisania będzie brak możliwości operowania tą liczbą w działaniach matematycznych.  

Oprócz liczb i tekstu do arkuszy można wprowadzać także daty i czas. Standardowo czas wpisujemy przez oddzielanie godzin i minut dwókropkiem (np.12:33). Natomiast daty wpisujemy stosując myślinik (minus). Przykładem jest 2002-05-13.

Wprowadzanie danych do jednej komórki nie jest problemem. Jest nim jednak wypełnienie 10000 komórek w których jest dana pierwsza wartość, a następne są jej wielokrotnością lub są powiększane o stałą liczbę. Można wypełniać każdą po kolei, ale w jakim czasie. Łatwiej jest użyć polecenia serie danych. Znajduje się ono w menu Edycja, Wypełnij , Serie danych. Sposób użycia nie jest skomplikowany. Najpierw wpisujemy do pierwszej komórki wartość początkową. Wybieramy polecenie Serie danych.

 

 

Pokazuje się tabelka gdzie musimy wybrać:

a) czy wypełniamy kolumnę, czy wiersz

b) typ wypełniania - czy ma dodawać stałą wartość, czy ma przez tą wartość mnożyć itd

c) jaka jest wartość kroku

d) jaka jest wartość końcowa

W naszym przypadku wpisujemy do F1 cyfrę 1, wybieramy Serie Danych i ustawiamy:

Serie - kolumny

Typ - arytmetyczny

Wartość kroku - 1

Wartość końcowa 10

Podobnie postępujemy gdy wiemy ile jest pozycji, jaka jest wartość początkowa i wartość kroku.

Nie musimy obliczać jaka jest wartość końcowa. Wystarczy wpisać wartość początkową do komórki, zaznaczyć zakres o liczbie komórek równej liczbie pozycji (F1:F10) i wypełnić powyższą tabelkę bez deklarowania wartości końcowej.

W menu Wypełnij znajdują się także inne polecenia służące do wypełniania większej ilości komórek.

Działają podobnie do zastosowania serii, ale wypełniają komórki zawsze tą samą wartością. Stosujemy je przez wypełnienie pierwszej komórki, zaznaczenie zakresu, gdzie maja być "skopiowane" i użycia odpowiedniego wypełniania (dół, prawo itd.).

Istnieje jeszcze jedna metoda wypełniania komórek serią danych tworzących ciąg liczb itp. Jest to wypełnianie przez przeciąganie. Wymaga jedynie używania myszki. Polega ona na tym, że wypełniamy pierwszą i drugą komórkę, przy czym różnica między drugą a pierwszą będzie stanowiła wartość kroku. Po wpisaniu zaznacza- my obydwie komórki, klikamy na mały kwadracik w prawym dolnym rogu zakresu

 

 

i przytrzymując lewy przycisk myszki przeciągamy w żądanym kierunku aż do uzyskania odpowiedniej wartość w polu po prawej stronie.

 

 

Jeśli będziemy przeciągać tylko jedną komórkę to do pozostałych skopiuje się jej wartość.

 

Podsumowanie

Po tej lekcji powinieneś opanować:

a) wypełnianie komórek tekstem i liczbami

b) wypełnianie komórek datami i godzinami

c) wypełnianie serią danych

d) wypełnianie w dół, w prawo itd.

e) wypełnianie przez przeciąganie

 

Lekcja 4 - formuły

 

Zadanie 6

Wymaż wszystkie dane z arkusza. Do zakresu A1:A6 wpisz liczby od 1 do 6, a zakres B1:B6 wypełnij dwójkami. Spraw, aby kolejno w komórkach zakresu C1:C6 pokazały się wyniki dodawania, odejmowania, mnożenia, dzielenia, potęgowania i obliczania procentu liczb z kolumn A i B. 

Przykładowo niech w C1 będzie suma komórek A1 i B1 itd.

 

Opis wykonania

Potrafimy już wprowadzać dane, więc możemy dokonywać na nich różnych operacji - najczęściej matematycznych. Operatory matematyczne w Excelu to:

a) + dla dodawania

b) - dla odejmowania

c) * dla mnożenia

d) / dla dzielenia

e) ^ dla potęgowania

f) % dla obliczania procentów

Kiedy chcemy wykonać jakieś działanie na danych w komórkach musimy do komórki w której będzie wynik wpisać = oraz liczby i odpowiednie operatory (np. =18+23,46). Liczby można zastąpić adresami komórek zawierających dane źródłowe (np.=A1+B1). Można stosować nawiasy ( ), które nieraz są niezbędne (np.=(A1+B1/2)^2). Nie ma operatora odpowiedzialnego za pierwiastkowanie, ale z matematyki wiadomo, że pierwiastek x stopnia z liczby a jest liczbą a podniesioną do potęgi 1/x (np. =A1^(1/2)). Procenty wpisujemy jak na kalkulatorze (np.=A6*2%).

 

Podsumowanie

Po tej lekcji powinieneś opanować wpisywanie formuł, czyli działań matematycznych wykorzystują- cych dane w komórkach. 

 

Lekcja 5 - formaty komórki

 

Zadanie 7

Wpisz do komórki D1 liczbę 20 000 (odstęp jest obowiązkowy). Następnie do E1 wpisz 12:30, a do E2 12:50. Użyj dodawania i pokaż w E3 wynik sumy tych komórek

 

Zadanie 8

Wpisz do komórki F1 datę tak, żeby wyświetlało się tylko jaki to dzień tygodnia.

 

Opis wykonania

Jeśli nie poradziłeś sobie z tymi zadaniami to nie masz pojęcia o formatowaniu komórek.

Formatowania używamy, aby dane wyświetlane były w żądany przez nas sposób. Do zmiany formatu służy polecenie menu Format, Komórki. Polecenie zmiany formatu komórki możemy także wywołać przez naciśnięcie prawego przycisku myszki i wybranie polecenia Format komórki. Można także formatować zaznaczone zakresy postępując tak samo. Aby zmienić format wszystkich komórek w kolumnie lub wierszu klikamy myszką na etykietę kolumny lub wiersza co zaznaczy wszystkie komórki. Kliknięcie na puste pole leżące na przecięciu lini etykiet kolumn i wierszy spowoduje zaznaczenie całego arkusza. Polecenie formatowania wywołuje następującą tabelkę.

 

 

Tabelka składa się z sześciu zakładek z których teraz omówię zakładkę "Liczby". Zakładka ta pozwala na zmianę sposobu wyświetlania danych. Składa się z listy "Kategoria", Przykładu oraz ewentualnych formatów. Zmiana formatu komórki (-ek) polega na wybraniu odpowiedniego formatu z danej kategorii. Przykład: w komórce D1 wcześniej była wpisana data, co zmieniło format na daty. Jeśli teraz wpiszemy 1, to wyświetli się 1900-01-01. Komórka posiadająca format daty zmieni automatycznie liczbę reprezentującą dzień na datę. Kalendarz Excela zaczyna się od 1900-01-01 więc 1 oznacza tą datę, 2 1900-01-02 itd. Dlatego wpisanie liczby 20 000 wymaga zmiany formatu z dat na ogólny lub lepiej liczbowy. Jak to zrobić? Jak wcześniej wspomniałem najpierw wybieramy kategorię. W naszym przypadku - Liczbowe. Po prawej stronie wyświetli się nam lista dostępnych formatów oraz opcje dodatkowe. Standardowo wybierany jest format z dwoma miejscami po przecinku, a liczby minusowe są czarne. Teraz zmieniamy miejsca dziesiętne na 0 aby nie wyświetlał liczb po przecinku i dodajemy separator, który odzieli setki od tysięcy itd. W ramce Przykład: pojawia się forma liczby, która będzie wyświetlona. Po wykonaniu tych czynności powinno być 20 000 i klikamy OK. 

Tak samo postępujemy z każdą kategorią. Jeśli nie zmienimy formatu komórki, w której jest suma komórek E1 i E2 to pokaże nam się 01:20, bo standardowo format godzin wyświetla do 0:00 do 23:59. Jeśli chcemy, aby wyświetlił sumę 25:20 to zmieniamy format na 37:30:55. Jeszcze kilka uwag na temat formatu czas. Excel jest tak skonstruowany, że doba=dzień=1. Dlatego 0,5 liczbowo oznacza 12:00 godzin, a każda godzina to 1/24 i proporcjonalnie minuta to 1/1440 (bo 1/24/60).

Jest to ważna informacja bo do formuł nie wolno wpisywać innych formatów jak liczbowe, mimo odpowiednich formatów komórek. Na przykład aby dodać do komórki 6 godzin piszemy formułę

=A1+0,25, a nie wolno =A1+6:00. Ważne jest także, aby komórka z formułą miała format czasu.

Czas na coś trudniejszego! Oprócz zwykłych formatów są jeszcze formaty niestandardowe - na samym końcu. Pokażę jak je wykorzystać na przykładzie z zadania. W Excelu nie ma formatu standardowego, który po wpisaniu daty wpisze odpowiedni dzień tygodnia. Dlatego musimy sami stworzyć taki format, korzystając z opcji formatów niestandardowych. Format jest złożony ze składowych:

d - wyświetla liczbę dnia bez zera z przodu czyli 1 zamiast 01

dd - wyświetla liczbę dnia z zerem (odwrotnie do d)

ddd - wyświetla skrót nazwy dnia np. Pt

dddd - wyświetla nazwę dnia np. Piątek

Dla składowej miesiąca jest tak samo, tylko m zamiast d np. mmm dla skrótu.

Natomiast r jest składową roku. Możemy stosować rr lub rrrr. 

Ta wiedza wystarczy do utworzenia niestandardowego formatu, który wyświetli to co będziemy chcieli.

 

 

Jeśli chcemy, aby wyświetlana była tylko nazwa dnia to wybieramy jako kategorię Niestandardowe. Następnie do pola Typ: wpisujemy dddd. W polu Przykład powinna być odpowiednia nazwa dnia.

Dodać można jeszcze, że można łączyć składowe np. dddd dd-mmmm-rrrr. Taki format wyświetli np. wtorek 09 lipca 2002.

 

Podsumowanie:

Po tej lekcji powinieneś umieć zastosować formaty komórek - zarówno standardowe jak i własne.

Lekcja 6 - zmiana nazw arkuszy i ich struktury

 

Zadanie 9

Na początek wyczyść wszystkie dane z arkusza i zmień format wszystkich komórek arkusza na ogólny (poprzednia lekcja). Zmień nazwy arkuszy na Kurs1, Kurs2, Kurs3. Stwórz wzór grafiku dla 7 osób tak jak na rysunku.

 

 

Komórki A1:T1 są scalone i wypełnione na zielono. Nazwa miesiąca jest napisana czcionką Arial CE 14 i znajduje się na środku scalonej komórki. Komórki A2 i A3 są scalone. Napis Osoba jest napisany 12 -ką pogrubioną i umieszczony na środku zarówno w pionie jak i w poziomie. Zakres B2:T2 jest wypełniony serią skrótów nazw dni (użyj przeciągania). Zakres B3:T3 jest wypełniony serią liczb (użyj wypełniania serią danych). Zakres A4:A10 jest wypełniony serią danych Osoba 1 do Osoba 7 (użyj przeciągania). Wiersze 11-13 są ukryte. Okno z nagłówkiem jest zablokowane tak, że mimo przesuwania kursora poniżej ekranu (np. do wierszy 27 i niżej) wiersze 1-3 są zawsze widoczne. Liczby niedzieli są wypełnione na czerwono. Kolumny B:T mają szerokość 4.

 

Objaśnienia wykonania.

Zadanie tej lekcji pomaga zrozumieć jak można przekształcać samą strukturę arkusza na nasze potrzeby. W zasadzie wprowadzanie danych i operowanie na nich powinniście już umieć. Wiecie jak zmieniać formaty i poruszać się po arkuszu. Dlatego od tej lekcji zadania będą bardziej złożone i będą wykorzystywać wiedzę z poprzednich lekcji. Jeśli nie poradziłeś sobie z zadaniem to wyjaśniam jak je wykonać i inne tego typu. Standardowo Excel wyświetla pasek narzędzi o nazwie Formatowanie i głównie z niego będziemy teraz korzystać. Jeśli go nie masz to wejdź do menu Widok, Paski narzędzi, a z rozwiniętej listy wybierz Formatowanie. 

Czcionka.

Czcionkę używaną w komórce zmieniamy przez ustawienie się w tej komórce i wybranie innej nazwy z paska Formatowania. Tak samo jest z rozmiarem i innymi operacjami zmieniającymi wygląd.

Naciśnięcie na B powoduje pogrubienie czcionki w komórce, I pochylenie a U podkreślenie.

Można też zmienić kolor czcionki. Skrót do tego polecenia znajduje się po prawej stronie paska. Jest to litera A z kolorowym prostokątem i trójkątem rozwijającym listę kolorów po prawej. Aby zmienić kolor czcionki naciskamy na trójkąt i po wyświetleniu palety kolorów wybieramy żądany. Więcej możliwości daje zakładka Czcionka w oknie Formatowania komórki, które wcześniej omawiałem dla formatów. W tej zakładce można jeszcze wybrać indeksy oraz przekreślenie.

Wyrównanie.

Wyrównania używa się do umieszczenia danych w odpowiednim miejscu w komórce. Wyrównanie poziome znajduje się na pasku Formatowania. Tak jak poprzednio ustawiamy się w komórce i naciskamy odpowiednią ikonę dla równania do lewej, środka i prawej. Jednak polecenie Formatowania komórki daje nam jeszcze większe możliwości. Zakładki Liczby i Czcionka już znamy. Teraz poznamy Wyrównanie.

 

 

Tutaj możemy wybrać wyrównanie poziome i pionowe, tekst pionowy i pod wybranym kątem, wcięcie oraz scalanie komórek. Aby skorzystać z żądanej funkcji klikamy na nią lub wybieramy jedne z  możliwych ustawień. Myślę, że nie muszę tego objaśniać. Wyjaśnię natomiast jak działa scalanie, które jest bardzo przydatne. Scalanie działa dla zakresu komórek. Jeśli z paska formatowania wybierzemy to polecenie lub klikniemy na kwadrat w tym oknie w wszystkie komórki tego zakresu utworzą jedną o adresie komórki, która jest w lewym górnym rogu zakresu (np. jeśli scalimy zakres komórek A1:B2 to komórki te utworzą jedną dużą o adresie A1. Aby rozłączyć scalone komórki klikamy ponownie na znaczek w kwadracie Scalaj komórki.

Wypełnianie kolorem.

 Wypełniając komórki kolorem postępujemy tak samo jak zmiana koloru czcionki, a ikona leży po lewej stronie od koloru czcionki. Jest także zakładka Desenie, gdzie oprócz kolorów można wybrać desenie. Zakładka ta znajduje się w oknie Formatowania komórek.

Obramowanie.

Z kolei na lewo od wypełniania jest ikona obramowania ( także zakładka w Formatowaniu komórki).

Używamy jej tak samo jak ikon zmieniających kolory. Naciskamy na trójkąt i wybieramy odpowiednią ramkę. Nic prostszego!.

Zmiana szerokości kolumn i wysokości wierszy.

Często tekst wprowadzany do arkusza nie mieści się do komórki. Jeśli chcemy aby był cały widoczny, musimy zmienić szerokość kolumny. Można to zrobić na dwa sposoby. Można ustawić kursor między dwoma etykietami kolumn, aż pojawi się pionowa kreska ze strzałkami w prawo i lewo. Jeśli przytrzymując lewy przycisk myszki przesuniemy ją w prawo lub lewo, to kolumna będzie odpowiednio się zwiększać lub zmniejszać. Analogicznie jest z wierszami. Można też zaznaczyć kolumnę (-y) klikając na jej etykietę, nacisnąć prawy przycisk myszki, aby wyświetlić menu, wybrać szerokość kolumny i wpisać żądaną wartość. Tak samo jest dla wierszy.

Ukrywanie i odkrywanie kolumn i wierszy.

W naszym zadaniu ukryte są wiersze 11-13. Aby ukryć jakieś wiersze lub kolumny zaznaczamy ich etykiety, naciskamy prawy przycisk myszki i wybieramy Ukryj. Aby odkryć ukryte kolumny lub wiersze zaznaczamy etykiety kolumn przed i po ukrytych, naciskamy prawy przycisk myszki i z wyświetlonego menu wybieramy Odkryj. Polecenia Ukryj i Odkryj znajdują się także w menu Okno.

Blokowanie okna. 

Bardzo przydatne jest blokowanie okienek. Można blokować kilka wierszy w poziomie, kilka kolumn w pionie lub jednocześnie kolumny i wiersze.

a) Blokada wierszy i kolumn

Polecenie blokady okienka jest w menu Okno, Zablokuj (Odblokuj) okienka. Aby zablokować kilka wierszy od góry musimy zaznaczyć etykietę następnego wiersza, który nie ma być zablokowany i wybrać polecenie z menu (np. aby zablokować 1 i 2 wiersz zaznaczamy etykietę 3 i wybieramy polecenie). Jeśli dobrze wykonamy te czynności to nawet jeśli zjedziemy do 1000 wiersza to na ekranie będą wiersze 1,2,1000,1001 itd. Analogicznie jest dla kolumn.

b) Blokada mieszana

Możemy blokować jednocześnie wiersze i kolumny. Blokadę tworzy się przez ustawienie się w komórce poniżej blokowanych wierszy i na prawo od blokowanych kolumn. Teraz wybieramy polecenie z menu. Przy przesuwaniu kursora w prawo zawsze będą widoczne zablokowane kolumny.

Przy przesuwaniu kursora w dół zawsze widoczne będą zablokowane wiersze.

 

Podsumowanie

Po tej lekcji powinieneś umieć:

a) zmienić czcionkę, jej rozmiar, styl i kolor

b) wyrównać dane w żądany sposób

c) wypełnić komórkę kolorem lub deseniem

d) wstawiać obramowanie

e) scalać komórki

f) ukrywać i odkrywać kolumny i wiersze

g) blokować okienka

Lekcja 7 - kopiowanie, wycinanie i wklejanie (odwołania)

 

Zadanie 10

W arkuszu Kurs2 do zakresu A1:A10 wprowadź liczby 1 - 10. Zakres B1:B10 wypełnij trójkami. Do komórki C1 wpisz formułę sumującą komórki A1 i B1. Do D1 wpisz różnicę, do E1 iloczyn a do F1 iloraz. Następnie skopiuj formułę C1 tak, aby np. komórka C9 zawierała sumę komórek A9 i B9 itd.

Możesz kopiować po jednej komórce. Później skopiuj formuły z D1:F1 do D2:F10. Wolno ci jeden raz użyć kopiowania.

 

Zadanie 11

W arkuszu Kurs2 do komórki G1 wpisz formułę, która pokaże sumę komórek A1 i C1. Wpisz to tak, aby po skopiowaniu do dowolnej komórki z kolumny A była dodawana zawsze komórka C1 np. w G8 ma być suma komórek A8 i C1, w G9 suma A9 i C1. Komórkę G1 skopiuj do zakresu G2:G10.

 

Zadanie 12

W arkuszu Kurs3 utwórz tabliczkę mnożenia 1 - 100 tak, że w zakresie A2:A11 są liczby 1 - 10 oraz w zakresie B1:K1 są liczby 1 - 10. Do komórki B2 wpisz formułę tak, aby po skopiowaniu tabliczka mnożenia była prawdziwa. Wolno ci użyć jednego kopiowania.

 

Opis wykonania.

Kopiowanie, wycinanie i wklejanie jest znane każdemu z Windows'a. W Excel'u zasada jest taka sama z kilkoma usprawnieniami. Kopiować możemy tekst, liczby, czas, daty i formuły. Ikona kopiowania

jest na standardowym pasku narzędzi. Kopiujemy, wycinamy i wklejamy przez ustawienie się na komórce źródłowej, klikniecie na kopiowanie lub wycinanie, następnie przechodzimy do komórki docelowej i tam naciskamy Enter lub klikamy wklejanie. Jedną komórkę możemy kopiować do całego zakresu. Kopiowanie danych źródłowych nie wymaga dłuższego komentarza. Inaczej jest z formuła- mi. W zadaniu 10 możemy kopiować pojedynczo komórkę C1 lub od razu po kopiowaniu zaznaczyć zakres C2:C10 i nacisnąć Enter. Skopiuje to komórkę C1 do każdej komórki z tego zakresu. Jak zapewne zauważyłeś nie trzeba zmieniać adresów składowych formuły. Excel sam zmienia A1 na A2 gdy kopiujemy komórkę C1 do C2. Jest tak, bo dla C1 komórka A1 jest o dwie w lewo. Dlatego po kopiowaniu w C2 jest A2 bo A2 jest o dwa w lewo od C2. Taki typ odwołania do innej komórki nazywamy odwołaniem względnym. 

Jak w takim razie napisać formułę, która po skopiowaniu będzie odwoływać się zawsze do tej samej komórki. Do tego służą odwołania bezwzględne, które polegają na wstawieniu znaku $ przed składowymi adresu komórki. Jeśli do G1 wpiszemy =A1+$C$1 i skopiujemy do zakresu G2:G10 to każda komórka z zakresu odwoływać się będzie do C1.

Zadanie 12 jest pozornie dość skomplikowane. Zakresy B1:K1 i A2:A11 łatwo wypełniamy (przeciąganiem) liczbami 1 - 10. Następnie stosując odwołania mieszane wpisujemy do B2 formułę

=$A1*B$1. Kopiujemy tą komórkę, zaznaczamy zakres B2:K11 i naciskamy Enter. Proste prawda!!!

 

Podsumowanie

Na tej lekcji poznałeś co to są odwołania i ich rodzaje, a także zasady kopiowania, wycinania i wklejania.

Lekcja 8 - podstawowe funkcje

 

Zadanie 13

Wyczyść wszystkie dane z arkusza Kurs2. Do zakresu A1:A9 wprowadź liczby od 10 do 90. Do zakresu B1:B9 wprowadź a,b,c,a,b, itd.

 

 

Teraz do A10 wprowadź sumę zakresu A1:A9. Nie wolno ci użyć klawisza +. Do A11 wprowadź sumę liczb większych od 50. Do B10 liczbę liter a w zakresie B1:B9. Natomiast do A12 wprowadź sumę liczb z zakresu A1:A10 jeśli w kolumnie B jest litera a. Jako ostatnią czynność wprowadź do B11 formułę, która wyświetli napis TAK jeśli wartość A10 będzie większa od 300 oraz NIE jeśli wartość będzie mniejsza niż 300.

 

Zadanie 14

Przekształć arkusz Kurs1 jak na rysunku:

 

 

Doszły Osoba 8 i 9 w ukrytych wcześniej wierszach. Doszła kolumna Etat. Wypełniony jest grafik, gdzie x oznacza wolny dzień. Do tego momentu wszystko jest ci znane. Właściwym celem jest wprowadzić do zakresu Q4:Q12 formułę obliczającą ile dana osoba ma wolnych niedziel. Zakres R4:R12 pokazuje ile dana osoba ma dni wolnych. Zakres S4:S12 zawiera liczbę godzin do wypracowania przez daną osobę - stosownie do etatu. Zakres C15:P15 zawiera liczby osób, które mają wolne w danym dniu. Komórka S15 wyświetla liczbę godzin do wypracowania przez osoby mające cały etat, S16 dla osób z 0,75, a S17 dla 0,5. S18 pokazuje ogólną liczbę godzin do wypracowania.

Omówienie wykonania

Wykonanie tych zadań wymaga znajomości podstawowych funkcji Excel'a. Do tej pory tworzyliśmy formuły będące prostymi działaniami matematycznymi operującymi na danych źródłowych. Tak na prawdę o ugruntowanej renomie i klasie Excela stanowią wbudowane funkcje operujące na wprowadzanych danych. Excel zawiera dziesiątki funkcji ułatwiające pracę na danych. Na tej lekcji omówię kilka podstawowych i najczęściej używanych. W zadaniu 13 każda komórka nie będąca danymi źródłowymi wymaga użycia określonej funkcji. Jak wykorzystywać funkcje. Do tej pory tworzyliśmy formuły przez wpisanie = oraz jakiegoś działania matematycznego. Aby skorzystać z funkcji musimy kliknąć na ikonę na pasku zadań (litera f z gwiazdką) lub nacisnąć na = obok paska formuły. Po naciśnięciu na = pokaże się ramka z ostatnio używaną funkcją i trójkątem rozwijającym listę ostatnio używanych funkcji i opcją wszystkie. W ramce jest też ewentualny wynik. 

 

 

Aby skorzystać z funkcji ostatnio używanej wystarczy kliknąć na nią, a pokaże się ramka argumentów danej funkcji.

Jeśli chcemy skorzystać z funkcji, która jest na liście ostatnio używanych to naciskamy na trójkąt rozwijający listę i wybieramy jedną z 10 dostępnych.

 

 

Jeśli na liście nie ma interesującej nas funkcji to wybieramy wszystkie, co jest równoważne 

z kliknięciem ikony na pasku narzędzi. Pokaże się następujące okno:

 

 

Jest to okno zawierające wszystkie funkcje. Funkcje podzielone są wg kategorii. Jeśli klikniemy wszystkie to będziemy mieli dostęp do wszystkich funkcji. Aby skorzystać z określonej funkcji musimy wybrać ją z okna Nazwa funkcji i nacisnąć OK. Wiemy już jak wybrać funkcję. Przyszedł czas na omówienie kilku konkretnych. Na początek radzę korzystać z ramek argumentów funkcji, a nie wpisywać składni bezpośrednio do paska formuły. Zacznę od najprostszej czyli sumy.

Suma.

Jak się każdy domyśla suma jest funkcją dodającą wszystkie komórki zakresu i zwracającą ich sumę.

Kilka lub kilkanaście komórek można dodać zwykłą formułą, ale co jeśli musimy sumować setki lub tysiące. Z tej funkcji możemy skorzystać jeśli zliczane przez nas komórki są w jednym wierszu lub jednej kolumnie. Po wybraniu funkcji suma pojawia się jej ramka argumentów i krótki opis.

 

 

Jeśli naciśniemy na czerwoną strzałkę przy polu Liczba 1, funkcja przejdzie do arkusza i będzie czekała na zaznaczenie sumowanego zakresu

 

 

Po jego wybraniu w polu edycji pojawią się namiary zakresu, a w pasku formuły zapis funkcji 

z argumentami. Naciśnięcie na czerwoną strzałkę po prawej stronie powoduje powrót do ramki argumentów. Teraz możemy zakończyć naciskając OK lub dodać jakieś inne zakresy. Jest to pierwsze omówienie funkcji więc trochę przedłużyłem. Przy omawianiu następnych nie będę mówił jak używać czerwonej strzałki itd. ponieważ zasada wypełniania jest taka sama dla każdej funkcji.

Suma jeżeli.

Funkcji tej używamy gdy chcemy sumować komórki, które spełniają określony warunek. W naszym przypadku mają to być liczby większe od 50. Aby tego dokonać jako argumenty podajemy zakres, 

za warunek wpisujemy ">50". To wystarczy.

 

 

 

Jest jeszcze jedna opcja Suma_zakres. Używamy jej kiedy sumujemy komórki równoległe do zakresu komórek spełniających warunek. My zastosujemy tą opcję w A12. Jako zakres podajemy B1:B9, kryterium to "a", a Suma_zakres to A1:A9.

 

 

Tak podane argumenty wywołują działanie funkcji polegające na tym, że sumowane są komórki z kolumny A jeśli w równoległej komórce z kolumny B jest znak a. Jeśli wpisujemy liczbę jako kryterium to nie musimy stosować cudzysłowów. Jeśli wpisujemy warunek typu ">" "<" czy znaki to jest to wymagane.

Przy okazji kilka słów o operatorach relacji. Są to 

> dla większych od ...

< dla mniejszych od ...

>= dla większych lub równych

<= dla mniejszych lub równych   

<> dla różnych od ...

Często stosuje się także oznaczenie niczego ""(dwa cudzysłowy)

Licz jeżeli

Funkcja ta liczy ile komórek w zakresie spełnia określony warunek, ale nie sumuje ich wartości. 

My zastosujemy ją w B10. Jako zakres podajemy B1:B9. Warunek to "a". Zasada wprowadzania warunków jest też taka sama dla każdej funkcji.

Jeżeli

Jest to fundamentalna funkcja o wszechstronnym zastosowaniu. Jej możliwości ogranicza jedynie nasza wyobraźnia. Tutaj to od nas zależy co będzie wykonane, gdy będzie spełniony warunek.

 

 

Funkcja ta posiada trzy argumenty:

a) Test_logiczny czyli warunek. Zasady warunków już znamy. Dodam jedynie, że zastosowanie funkcji Oraz i Lub umożliwia wprowadzenie większej ilości warunków.

b) Wartość_jeżeli_prawda - tutaj wpisujemy to co ma być wykonane jeśli warunek będzie spełniony.

Można wprowadzić tekst ("polska"), liczby (125), formułę (A1+A2),nic (""), a nawet inną funkcję jeżeli.

c) Wartość_jeżeli_fałsz - tutaj wpisujemy to co ma być wykonane jeśli warunek nie będzie spełniony.

Wprowadzać można wszystko -  tak samo jak wyżej.

W naszym zadaniu funkcja przybiera postać:

 

 

 

Znajomość tych podstawowych funkcji w zupełności wystarcza do tworzenia bardzo skomplikowanych arkuszy. Na pewno wystarczy do zrobienia zadania 14. Dodam tylko, że pojedyncze funkcje można dodawać, dzielić itd. Przykład takiej formuły to =suma(A1:A3)+125.

 

Podsumowanie

Na tej lekcji powinieneś zrozumieć działanie funkcji i poznać podstawowe z nich:

a) suma

b) suma jeżeli

c) licz jeżeli

d) jeżeli

Lekcja 9 - drukowanie

 

Zadanie 15

Wydrukuj zakres A2:P12 z arkusza Kurs1.

 

Opis wykonania.

Jeśli poświęciłeś trochę czasu i zapoznałeś się z wszystkimi lekcjami to jesteś już w stanie zrobić wiele rzeczy. Ale najbardziej zaawansowany arkusz nie zaimponuje nikomu jeśli nie potrafisz przedstawić wyników w formie wydruku (bo nie wszędzie jest komputer). Dlatego kończąca pierwszą część lekcja jest poświęcona drukowaniu. Drukować możemy na dwa sposoby. Pierwszy to ikonka na pasku narzędzi. Naciśnięcie na nią powoduje wydrukowanie całego aktywnego arkusza. Proste, szybkie, ale najczęściej interesują nas wybrane informacje a nie całość. Drugi sposób daje nam więcej możliwości. Jest nim wybranie z menu Plik, Drukowanie. Wywoła to okno drukowania:

 

 

Są tutaj podstawowe opcje drukowania. Zaczynając od góry mamy drukarkę. Rozwijając pole listy możemy zmieniać na inne dostępne. Następna opcja to Zakres wydruku. Można tu wybrać czy drukujemy wszystkie strony, czy wybieramy określone. Jeśli zaznaczymy Strony to musimy podać jaka jest początkowa i końcowa używając strzałek. Następną opcją jest Drukuj. Tutaj, w zależności od naszego wyboru, wydrukuje się zaznaczony wcześniej zakres komórek, cały aktywny arkusz lub wszystkie arkusze danego skoroszytu. W ramce Kopie wybieramy ile kopii ma się wydrukować. Jeśli wybieramy więcej niż 1 to zaznaczenie pola Sortuj spowoduje, że wydrukuje się jeden komplet od 1 do ostatniej strony, a później następne komplety. Nie zaznaczanie tego pola wywołuje drukowanie najpierw pierwszych stron, później drugich itd. Jest jeszcze podgląd wydruku. Można tu zobaczyć jak będzie wyglądała wydrukowana strona. Reszta opcji jest omówiona w części drugiej.

 

 

Zakończenie części I.

Jeśli potrafisz wykonać wszystkie zadania z tej części to jesteś przygotowany w wystarczającym stopniu do pracy na arkuszach. Powinieneś poradzić sobie z każdym zadaniem nie wymagającym dodatkowych opcji. Część pierwsza miała nauczyć cię podstaw. Poznałeś zaledwie kilka funkcji, ale wiesz jak je wykorzystać i bez trudu wyszukasz i zastosujesz taką, która jest tobie akurat potrzebna.

Jeśli wciągnął cię Excel i chcesz wiedzieć więcej to druga część kursu jest dla ciebie. Dowiesz się tam o wykresach, różnych ułatwieniach, automatyzacji zadań i podstawach programowania w VBA.

Lekcja 10 - hasła w Excel'u

 

Zadanie 16

Zlikwiduj możliwość zmiany ilości arkuszy w skoroszycie lub ukrywania arkuszy.

Zabezpiecz dane tak, aby można było je oglądać, ale nie zmieniać.

 

Zadanie 17

Zapisz plik Kurs tak, aby wymagane było hasło do otwarcia.

Zapisz plik Kurs tak, aby przy otwieraniu żądał hasła pozwalającego na zmianę danych itd.

 

Opis wykonania

Do wykonania tych zadań niezbędna jest znajomość zagadnień ochrony danych. Excel pozwala na chronienie całego skoroszytu, wybranych arkuszy, wybranych zakresów lub pojedynczych komórek. Można zabezpieczyć plik przed otwarciem lub pozwalać na otwieranie bez możliwości dokonywania zmian.

 

Ochrona skoroszytu.

Pierwsze zadanie można wykonać wybierając z menu Narzędzia, Ochrona opcję Chroń skoroszyt.

Skutkiem takiego działania jest ochrona struktury skoroszytu. Uniemożliwia to dodawanie/usuwanie arkuszy, a także ich ukrywanie i odkrywanie. Można natomiast operować na danych i zmieniać je.

Wybranie samego polecenia bez wpisania hasła jest mało skuteczne, ponieważ aby zdjąć blokadę wystarczy wybrać to samo polecenie (teraz Nie chroń skoroszytu). Dlatego zalecam wpisywanie opcjonalnego hasła i potwierdzenie. Po tak założonej blokadzie, wybranie polecenia powoduje pojawienie się okna z żądaniem wpisania hasła. Nie można tego obejść i jeśli nie znamy hasła, to nie mamy dostępu do opcji zmieniających strukturę skoroszytu.

 

Ochrona arkusza.

Znacznie częściej stosuje się polecenie Chroń arkusz, które znajduje się w tym samym menu, co Chroń skoroszyt. Zastosowanie tego polecenia powoduje, że nie możemy zmieniać zawartości komórek. Możemy natomiast zmieniać strukturę skoroszytu. Podobnie jak przy chronieniu skoroszytu, zalecane jest wprowadzanie hasła. Standardowo uruchomienie tego polecenia chroni wszystkie komórki danego arkusza. Jeśli chcemy, aby jakaś część była dostępna mimo ochrony to korzystamy z ostatniej zakładki formatowania komórek.

 

 

Mamy tu tylko dwie opcje i obszerny komentarz. Jeśli zaznaczymy zakres lub jedną komórkę,

a następnie opcję zablokuj to po zastosowaniu ochrony arkusza zaznaczone komórki będą chronione.

Jednym słowem wszystkie komórki, których opcja Zablokuj jest zaznaczona znakiem v, są chronione po zastosowaniu polecenia Chroń arkusz. Samo wybranie opcji Zablokuj nie powoduje blokady.

Drugą opcją jest Ukryj. Nie ma to nic wspólnego z ukrywaniem wierszy czy kolumn. Działa na tej samej zasadzie co ochrona komórek przed zmianami. Różnica polega na tym, że zaznaczenie tej opcji powoduje ukrycie formuły. Widoczna jest wartość komórki, ale w pasku formuły nie pokazuje się ani wartość wpisana, ani ewentualna formuła. Podobnie jak blokowanie, działa dopiero po wykorzystaniu polecenia Chroń arkusz. Można stosować jednocześnie blokadę komórki i ukrywanie formuły. Przy stosowaniu ukrywania należy jednak pamiętać o tym, że zaznaczenie pola Ukryj bez Zablokuj pozwala na zmianę zawartości komórki mimo wybrania polecenia chroniącego arkusz. Standardowo pole Zablokuj jest zaznaczone, a Ukryj nie. Założenie blokad z hasłami nie wymaga natychmiastowego zapisania pliku, ale pozwala na oglądanie zawartości poszczególnych arkuszy.

Oprócz menu Ochrona w Narzędziach możemy także skorzystać z Opcji zapisywania. Aby tego dokonać wybieramy polecenie Zapisz jako. Z okna zapisywania wybieramy Narzędzia, a następnie opcje ogólne. Pojawia się wtedy okno Opcji zapisywania.

 

 

Zaczynając po kolei możemy wybrać zapisywanie z kopią zapasową. Powoduje to dublowanie pliku. W razie uszkodzenia oryginału można skorzystać z kopii. Następnie są opcje współużytkowania pliku które pozwalają na założenie blokad przed otwarciem, przed zmianami lub zalecanie używania pliku tylko do odczytu.

Wypełnienie pola Hasło ochrony przed otwarciem i potwierdzenie wpisanego hasła powoduje, że przed otwarciem pliku trzeba wpisać hasło. Jeśli nie wpiszemy hasła lub wpiszemy złe hasło to Excel odmówi otwarcia.

Wypełnienie pola Hasło ochrony przed zmianami i potwierdzenie powoduje zabezpieczenie skoroszytu przed zmianami. Przy otwieraniu tak zapisanego pliku pojawia się okienko hasła.

 

 

Jest tutaj nazwa otwieranego pliku, użytkownik, który zablokował oraz dwie możliwości. Jeśli wpiszemy poprawne hasło będziemy mogli zmieniać zawartość arkuszy i zapisać te zmiany. Wybranie przycisku Tylko do odczytu otwiera plik i pozwala na pozorne zmiany, ponieważ przy zapisaniu Excel zażąda innej nazwy dla rzekomo nowego pliku. Powstanie w ten sposób kopia oryginału z naszymi zmianami, a oryginał będzie taki jak był.

Jest jeszcze Zalecenie tylko do odczytu. Działa to tak samo jak poprzednie polecenie, ale nie ma tu hasła. Zastosowanie powoduje jedynie, że przy otwieraniu pojawia się okno zalecenia tylko do odczytu. Wtedy można wybrać czy otwieramy normalnie, czy tylko do odczytu. Nie jest to żadna forma ochrony, a jedynie zalecenie.

 

Podsumowanie

Na tej lekcji poznałeś rodzaje zabezpieczeń danych przed nieautoryzowanym dostępem. Powinieneś wiedzieć jak założyć różnego rodzaju blokady i hasła.

Lekcja 11 - wklejanie specjalne

 

Zadanie 18

Dodaj do skoroszytu Kurs arkusz Kurs4. Następnie zakres A1:K1 wypełnij na żółto, a zakres A2:A11 na zielono. Skopiuj tabliczkę mnożenia z arkusza Kurs3 do arkusza Kurs4 tak, aby wiersze stały się kolumnami i odwrotnie (także kolory).

 

Zadanie 19

Poprzez przeciąganie, wypełnij zakres A12:A21 w arkuszach Kurs3 i Kurs4 liczbami 11-20. Następnie w arkuszu Kurs3 skopiuj zakres B2:K11 do zakresu B12:K21. Po kopiowaniu powstanie tabliczka mnożenia od 1 do 200. W arkuszu Kurs4 skopiuj ten sam zakres do tego samego miejsca, ale skopiowane mają być tylko wartości. W ten sposób tabliczka zdubluje się.

 

Zadanie 20

W Kurs3 do komórki A22 wpisz 21. Teraz skopiuj komórkę A21 do A22 tak, aby w A22 pojawiła się suma komórek A21 i A22 czyli 41. Następnie do komórki K22 wpisz liczbę 201. Przez kopiowanie i wklejanie specjalne dodaj do liczby 201 formułę z K21 tak aby 611 było wynikiem.

 

Opis wykonania

Wykonanie wszystkich zadań tej lekcji oparte jest o wklejanie specjalne. Polecenie to znajduje się

w menu Edycja, Wklej specjalnie. Wklejane są zawsze ostatnio kopiowane rzeczy. Różnica pomiędzy wklejaniem zwykłym, a specjalnym polega na tym, że zwykle wkleja dokładnie to samo co było kopiowane, a specjalne pozwala na operowanie danymi kopiowanymi. Wybranie polecenia Wklej specjalnie powoduje pojawienie się okna opcji wklejania.

 

 

Jak widać mamy do wyboru szereg opcji podzielonych na trzy grupy. Pierwsza z nich pozwala na wybranie które elementy chcemy wkleić. Druga grupa to operacje na kopiowanych danych. Trzecia, dodatkowa pozwala na pomijanie pustych komórek i transpozycję (zamianę wierszy na kolumny i odwrotnie). Do wykonania zadania 18 użyć należy wklejania specjalnego z zaznaczonym polem Transpozycja. Jak to działa? Zaznacz zakres A1:K11, wybierz kopiowanie i przejdź do arkusza Kurs4. Następnie ustaw się w A1, wybierz Wklej specjalnie, zaznacz Transpozycja i OK. W ten sposób powstała pozornie identyczna tabliczka mnożenia. Faktycznie Excel zamienił kolumny na wiersze i odwrotnie. Widać to po kolorach. To co było zielone jest żółte i odwrotnie. Trzeba pamiętać, że przed wybraniem polecenia Wklej specjalnie trzeba ustawić się w komórce docelowej.

Zadanie 19 ma pokazać różnicę między zwykłym kopiowaniem i wklejaniem, a wklejaniem specjalnym. W Kurs3 używamy znanego nam kopiowania co tworzy tabliczkę mnożenia 1-200.

W arkuszu Kurs4 używamy wklejania specjalnego wybierając w grupie Wklej opcję Wartości. W pasku formuły możemy sprawdzić co się skopiowało. Mimo kopiowania formuł powinny się tam znaleźć jedynie liczby. Inne opcje tej grupy pozwalają na wklejenie tylko formuł, formatów itd. Jeśli zaznaczymy Wszystkie to wkleimy wszystkie pozostałe elementy tej grupy. Zadziała to jak zwykłe wklejenie. Chyba, że oprócz wybrania opcji Wszystkie zaznaczymy opcje z innych grup. Można na przykład wybrać operacje. Dzięki tej grupie możemy wykonywać operacje matematyczne na kopiowanych danych. Zadanie 20 pokazuje wklejanie wartości do wartości (20 do 21 co daje 41) oraz formuły do wartości (po wklejeniu formuła wygląda następująco =201+($A22*K$1) ). Wykonanie zadania polega na wybraniu operacji dodaj przy wklejaniu specjalnym.

 

Podsumowanie 

Ta lekcja miała na celu nauczyć cię obsługi polecenia Wklej specjalnie, która pozwala na operowanie kopiowanymi danymi.

Lekcja 12 - drukowanie specjalne

 

Zadanie 21

Zaznacz zakres A20:K21 i przeciągnij go tak, aby powstała tabliczka mnożenia 1-400 czyli 10x40. Następnie ustaw parametry drukowania tak, aby wydruk zmieścił się na jednej stronie i w poziomie.

 

Zadanie 22

Podobnie jak w zadaniu 21 powiększ tabliczkę mnożenia do 1-800 czyli 10x80. Wydruk musi być na dwóch stronach. Na każdej stronie musi być nagłówek z numerem strony oraz stopka "Kurs Excela przygotowany przez MacGyvera". Położenie jest bez znaczenia. Oprócz tego na każdej stronie ma być powtarzany pierwszy wiersz czyli zakres A1:K1. 

 

Opis wykonania

W części pierwszej omówiłem jedynie podstawowe drukowanie. Tutaj przedstawię prawie wszystkie opcje drukowania jakie możemy wykorzystać. W zadaniu 21 celowo zwiększona jest tabliczka mnożenia, ponieważ w tej wielkości nie zmieści się na jednej stronie przy standardowych ustawieniach. Musimy je zmienić. Do zmiany ustawień służy polecenie Ustawienia strony znajdujące się w menu Plik. Wybranie tego polecenia skutkuje pojawieniem się okna ustawień.

 

 

Okno składa się z czterech zakładek i trzech wspólnych przycisków. Do wykonania zadania 21 wystarczy znajomość zakładek Strona i Marginesy. Na tej pierwszej można wybrać orientację papieru

czyli pionową i poziomą. Jest także opcja skalowania. Stosując skalowanie można zmniejszyć wielkość wydruku w stosunku do wielkości rzeczywistej lub wpasować w strony. Jest jeszcze opcja rozmiaru papieru i jakości wydruku. Na zakładce Marginesy możemy ustawić wszystkie marginesy oraz miejsce dla nagłówka i stopki. Są też opcje wyśrodkowania wydruku w pionie lub poziomie. Myślę, że na tym poziomie nie muszę omawiać jak zmieniać wartości pól i wybierać poszczególne opcje. Wracając do naszego zadania, można je wykonać na kilka sposobów. Na pierwszej zakładce ustawiamy poziomą orientację papieru. Jednak na długości wydruk jest dłuższy niż kartka A4. Żeby zmieścił się na jednej kartce zmniejszamy marginesy na drugiej zakładce lub obniżamy procent rzeczywistej wielkości na zakładce Strona. Jeśli wybieramy marginesy to wydruk będzie w naluralnej wielkości, ale będzie poza marginesami. Zmniejszenie procentu zmniejsza czcionkę i wielkość ramek.

Wybór zależy od potrzeb lub upodobań. Nie jest to zbyt wymagające zadanie. Drugie jest bardziej skomplikowane. Wymaga znajomości zakładek: Nagłówek/Stopka i Arkusz . Pierwsza pomaga nam ustalić nagłówki i stopki, które drukują się na każdej stronie wydruku. Ustawienie polega na rozwinięciu pola nagłówka lub stopki i wybraniu żądanego formatu. Jest kilka standardowych formatów do wyboru, które korzystają z danych zawartych w pliku jak: autor, nazwy itd. Jeśli nie pasuje nam żaden standard możemy stworzyć swoją niestandardową stopkę lub nagłówek. Robimy to przyciskiem Nagłówek niestandardowy/Stopka niestandardowa. Skutkiem będzie wyświetlenie odpowiedniego okna.

 

 

Stworzenie stopki i nagłówka odbywa się tak samo. Okna różnią się jedynie nazwą. Naszym zadaniem jest wybranie odpowiedniej sekcji i wpisanie żądanego tekstu. Mamy także do pomocy kilka przycisków. W kolejności oznaczają one: czcionkę, bieżącą stronę, ilość wszystkich stron, datę, godzinę, nazwę pliku i nazwę arkusza. Zadanie 22 można wykonać przez wybranie jednego ze standardowych nagłówków zawierających numer strony. Po wybraniu pojawi się przykład w oknie nagłówka. Wykonanie stopki wymaga zastosowania stopki niestandardowej. Wybieramy dowolną sekcję  i wpisujemy tekst. Po wciśnięciu OK pojawi się przykład. Następna sprawa to powtarzane się

wiersze lub kolumny. Umożliwia to zakładka Arkusz. Zakładka podzielona jest na cztery grupy. Pierwszą jest obszar wydruku. Jeśli wpiszemy jakiś zakres to drukowany będzie zawsze ten zakres (chyba że zaznaczymy inny). Do zrobienia naszego zadania posłużymy się grupą Tytuły wydruku. Tutaj wpisujemy zakresy komórek, które pojawiać się będą na każdej stronie wydruku. Stanowią one swego rodzaju nagłówki kolumn i wierszy. Wykorzystanie ich polega na zaznaczeniu odpowiednich zakresów. Jak to działa i do czego służą następne opcje tej zakładki nie muszę chyba omawiać. Teraz kilka słów o wspólnych przyciskach na każdej zakładce. Drukuj to przycisk wywołujący znane nam z pierwszej części okno drukowania. Opcje to przycisk wywołujący właściwości i ustawienia drukarki.

Najciekawszy jest środkowy przycisk Podgląd wydruku. Jak sama nazwa mówi pokazuje on jak będzie wyglądał wydruk po zastosowaniu naszych ustawień. Można obejrzeć wszystkie strony wydruku jeszcze przed drukowaniem. Nie można na przykład ustawić dobrze marginesów bez użycia podglądu. Podgląd zawiera kilka przycisków będących skrótami do wcześniej omawianych poleceń.

Ciekawostką nie omawianą jest podgląd podziału stron. Użycie przycisku powoduje, że arkusz zastanie podzielony niebieskimi liniami oznaczającymi podział na strony wydruku. Ustawiając się na takiej linii, przytrzymując lewy przycisk myszki i przeciągając ją w inne miejsce zmieniamy wielkość strony. Linia przerywana oznacza wyjście poza margines i przeniesienie na następną stronę.

Jest jeszcze jedno polecenie dotyczące drukowania. Jest to Obszar wydruku i znajduje się w menu Plik. Jest to inny skrót do identycznego polecenia w zakładce Arkusz ustawień strony. Tutaj można ustawić obszar lub usunąć. Działanie omówiłem już wcześniej. Dodać muszę jednak jak się obsługuje to polecenie. Aby ustawić obszar wydruku, zaznaczamy najpierw zakres do drukowania, a później wybieramy polecenie Ustaw obszar wydruku. Przy usuwaniu wybieramy tylko polecenie Wyczyść obszar wydruku.

 

Podsumowanie

Informacje zawarte w tej lekcji szczegółowo omawiają sposoby drukowania dokumentów Excel'a.

Powinieneś nauczyć się jak:

- ustawić stronę

- ustawić nagłówki i stopki

- powtarzać wiersze i kolumny

- używać podglądu wydruku

- ustawiać i czyścić obszar wydruku

Lekcja 13 - Sortowanie i filtrowanie

 

Zadanie 23

Dodaj do skoroszytu Kurs arkusz Kurs5 i wypełnij go wg poniższego wzoru.

 

 

Następnie posortuj listę osób i odpowiadające im medale wg zdobytych medali srebrnych

 

Zadanie 24

Przefiltruj dane tak, aby nie była wyświetlana osoba, która nie zdobyła żadnego medalu. Następnie pokaż tylko osoby, które zdobyły jakiś złoty medal. Spośród nich pokaż osoby, które mają w sumie więcej niż 5 medali, ale mniej niż 9.

Opis wykonania

Zadanie 23 oparte jest o sortowanie danych. Polecenie umożliwiające sortowanie danych znajduje się w menu Dane, Sortuj. Przed zastosowaniem tego polecenia należy zaznaczyć obszar danych, które mają być sortowane. UWAGA!!! Sortowane są jedynie dane zaznaczone. Dlatego przy sortowaniu naszej tabeli należy zaznaczyć zakres A1:E12. Jeśli tak zaznaczymy zakres do sortowania to dane nie zostaną przemieszane (tzn osoba będzie miała zawsze odpowiednią sobie ilość medali). W każdej tabeli tego typu należy zaznaczać całość. W przeciwnym razie sortowanie nie ma sensu gdyż fałszuje dane. Pamiętając o tym zaznaczamy zakres A1:E12 i wybieramy polecenie Sortuj. Pokaże się okno

 

 

gdzie wybieramy wg której kolumny tabela ma być sortowana, w jakim porządku i czy zaznaczony zakres zawiera wiersz nagłówka. Jeśli zakres zawiera wiersz nagłówka to na dole zaznaczamy pole Ma wiersz nagłówka, a listy kolumn wg których ma być posortowana tabela składają się z nazw kolumn (w naszym przypadku lista składa się z Kolumna A, Złoty, Srebrny, Brązowy i Suma - wybieramy Srebrny). Jeśli zaznaczylibyśmy zakres A3:E12 to lista wyglądałaby następująco: Kolumna A, Kolumna B, Kolumna C, Kolumna D, Kolumna E - etykiety kolumn. Można sortować wg kilku kolejnych kolumn. Jest to przydatne gdy trzeba wyznaczyć dokładną kolejność, a przy zastosowaniu jednego kryterium jest wiele komórek z ta samą wartością. Dla każdego kryterium można ustalić porządek sortowania. Tyle informacji wystarczy do wykonania każdego sortowania. Filtrowanie różni się od sortowania tym, że pokazywane są tylko żądane informacje, ale nie są układane w jakimś porządku. Aby korzystać z filtrowania najłatwiej wywołać Autofiltr. Polecenie to znajduje się w menu Dane, Filtr, Autofiltr. Przed wybraniem tego polecenia ustawiamy się na etykiecie kolumny będącej bezpośrednio nad zakresem komórek do filtrowania. Zaznaczy to cały wiersz, w którym umieszczone będą rozwijane listy kryteriów autofiltru. Każda lista autofiltru zawiera takie kryteria jak: wszystkie, puste, niepuste, 10 pierwszych i inne. Są to stałe elementy, oprócz których lista zawiera zawsze elementy zależne od konkretnej sytuacji. Elementami zmiennymi są wartości danych z filtrowanej kolumny. Po wstawieniu autofiltru i pojawieniu się trójkątów rozwijających listy można dowolnie filtrować dane wybierając w żądanej kolumnie odpowiednie kryterium. W naszym przypadku wykonanie zadania 24 wygląda następująco. Zaznaczamy wiersz 2 ustawiając się na etykiecie wiersza.

Wybieramy polecenie autofiltru. Aby "ukryć" osobę bez medalu rozwijamy autofiltr w kolumnie B oraz wybieramy z listy Niepuste. Eliminuje to wszystkie wiersze, w których w tej kolumnie jest pusta komórka. Gdy chcemy, aby pokazywały się tylko osoby z jednym medalem wybieramy 1 itd. Jak jednak zrobić by pokazały się wszystkie osoby, które mają minimum jeden złoty medal. Trzeba tu zastosować opcję Inne, która wywołuje dodatkowe okno Autofiltru zaawansowanego.

 

 

Należy tu wybrać jakiego typu komórki mają być wyświetlane. W polach po lewej znajdują się operatory relacji typu: równa się, nie równa się,  jest mniejsze itd. Po prawej znajdują się dostępne wartości z kolumny. My wybieramy po lewej jest większe niż , a po prawej 0. Spowoduje to, że pokazane będą tylko w komórki o zawartości większej niż 0. Można stosować filtry w kilku kolumnach jednocześnie. Musimy tak uczynić, aby z osób wcześniej wybranych wydzielić tylko te, które ogólnie zdobyły więcej niż 5 i mniej niż 9 medali. Zakładamy więc drugi filtr w kolumnie E. To zadanie wymaga także zastosowania autofiltru zaawansowanego. Tym razem filtr musi mieć dwa kryteria. Wypełniamy okno kryteriów tak samo jak wcześniej, ale musimy wypełnić dwa kryteria i ustawić odpowiedni łącznik - i albo lub. Nasze zadanie wymaga zastosowania następujących opcji jest większe niż, 5, i jest mniejsze niż ,9.

 

Podsumowanie

Lekcja ta miała na celu nauczyć cię sortowania i filtrowania.

Lekcja 14 - formatowanie warunkowe

 

Zadanie 25

Sformatuj zakres B3:B12 tak, aby komórki z wartością 0 były wypełnione na zielono. Sformatuj zakres C3:C12 tak, aby komórki z wartością 0 były wypełnione na zielono, komórki z wartością 1 były wypełnione na czerwono, a z 2 na żółto. Uwaga!!! Kolory mają się zmieniać automatycznie przy sortowaniu.

 

Zadanie 26

Sformatuj zakres E3:E12 tak, aby komórka z maksymalną wartością była wypełniana na niebiesko, a czcionka była czerwona. 

Opis wykonania

Cała lekcja dotyczy formatowania warunkowego. Zadanie 25 wykorzystuje wartość komórek jako kryterium, a zadanie 26 formuły. Polecenie Formatowania warunkowego znajduje się w menu Format.

Przed wybraniem polecenia należy zaznaczyć komórkę lub zakres komórek, które mają być sformatowane. Wywołanie polecenia powoduje pojawienie się okna warunków i odpowiadających im formatów.

 

 

Mamy do wyboru czy kryterium będzie wartość komórki, czy formuła. W zależności od naszego wyboru ustawiamy relację (równa, mniejsza, większa) i wpisujemy wartość przy której spełniony będzie warunek. W naszym przypadku zaznaczamy zakres B3:B12 wybieramy polecenie Formatowania warunkowego, a kryterium to wartość komórki. Następną czynnością  jest ustawienie relacji na równa i wpisanie wartości 0 w polu obok. Jest to poprawnie działające formatowanie warunkowe, ale nie widać jego efektu, bo nie jest ustawiony żaden format. W tym celu naciskamy na przycisk Formatuj, co wywołuje trzy znane nam zakładki formatowania. My wybieramy deseń zielony i naciskamy OK. Po wykonaniu tych czynności wszystkie komórki z zakresu B3:B12 o wartości 0 będą wypełniane na zielono. Uwaga!!! Puste komórki też są traktowane jak 0. Druga część jest podobna, ale wymaga formatowania z trzema warunkami jednocześnie. Do wprowadzania Warunku 2 oraz Warunku 3 służy przycisk Dodaj>>. Dla każdego warunku ustalamy kryteria i formaty. To tyle jeśli chodzi o formatowanie warunkowe z wykorzystaniem wartości komórek. Bardziej skomplikowane jest formatowanie z wykorzystaniem formuł. Użyjemy tego w zadaniu 26. Polecenie wywołujemy tak samo, ale jako kryterium wybieramy Formuła jest. Taki wybór powoduje zniknięcie pola relacji i pojawienie się pola formuły. Formuła musi zaczynać się od = i musi zwracać wartość PRAWDA lub FAŁSZ. My wpisujemy w to pole =MAX($E$3:$E$12)=E3, a format z deseniem na niebiesko z czerwoną czcionką. Bardzo ważne są tu znaki $.

 

Podsumowanie

Powinieneś umieć zastosować formatowanie warunkowe zarówno z wartością  jako kryterium jak 

i formułą. Zastosowanie kilku warunków jednocześnie też nie powinno sprawiać trudności.

Lekcja 15 - hiperłącza, komentarze i wykresy.

 

Zadanie 27

Wstaw arkusz Menu do skoroszytu Kurs. W dowolnych komórkach utwórz hiperłącza do reszty arkuszy. Utwórz także łącze do strony www.matiaszekp.republika.pl .

 

Zadanie 28

W komórce z łączem do strony www wstaw komentarz "Jest to łącze do strony z kursem Excel'a."

 

Zadanie 29

Stwórz w arkuszu Kurs5 wykres przedstawiający ile i jakich medali zdobyła każda osoba. Wykres powinien mieć nazwę  "Zdobyte medale", legendę i nazwy osi.

Opis wykonania

Lekcja to poświęcona jest ułatwieniom w pracy na arkuszach.

 

Hiperłącza

Hiperłącza to forma skrótów do wyznaczonych przez użytkownika miejsc. Odwoływać się można do innego miejsca w arkuszu, innego arkusza, innego skoroszytu lub całkiem innego pliku, a nawet stron sieci Web. Zanim omówię jak wstawiać łącze muszę uprzedzić użytkowników wcześniejszych wersji Excel'a, że okno właściwości Hiperłącza znacznie się różni w wersji 2000. Dlatego sposób wstawienia może delikatnie różnić się między wersjami. Zasada jest taka sama, ale pola do wypełnienia są różne.

Polecenie wstawiania hiperłącza znajduje się w menu Wstaw, Hiperłącze. Po tym pokazuje się okno właściwości łącza.

 

 

Po lewej stronie znajdują się miejsca, z którymi można się połączyć. Klikając na jedną z ikon wybieramy odpowiednią grupę. Wstawienie łącza wymaga wypełnienia dwóch pół. Pierwsze to tekst do wyświetlania. Drugi krok to wpisanie nazwy pliku lub wybranie miejsca w bieżącym. Podać trzeba nazwę ze ścieżką dostępu. Jeśli nie znamy dokładnej nazwy i miejsca to możemy użyć przeglądania. Przeglądać można wśród plików na komputerze, stron www i zakładek bieżącego pliku. Przy łączu do innego arkusza w bieżącym skoroszycie można ustalić do której komórki chcemy się odwołać. Standardowo jest to A1. Tak tworzymy łącza z wykorzystaniem polecenia z menu. Excel ma też wbudowaną funkcję automatycznego przekształcania tekstu na hiperłącze. Dzieje się tak przy wpisaniu @ lub www. Excel interpretuje to jako adres internetowy i automatycznie tworzy łącze. Każde naciśnięcie lewym przyciskiem myszy na komórkę z łączem spowoduje przejście do miejsca wyznaczonego przez nie. Aby zmienić właściwości komórki lub usunąć łącze musimy kliknąć prawym przyciskiem myszy, aby wywołać menu komórki.

 

Komentarze

Komentarze są bardzo pomocne, gdy z arkusza korzysta wiele osób. Można traktować je jako podpowiedzi jakie dane mają być wpisane w danym miejscu lub czego dotyczy cały arkusz. Podobnie jak łącza, komentarze znajdują się w tym samym menu. Po wybraniu polecenia pojawia się pole komentarza, gdzie edytujemy tekst. Po wprowadzeniu tekstu przechodzimy do innej komórki. Tak wykonany komentarz jest ciągle widoczny i zasłania komórki znajdujące się pod nim. Po naciśnięciu prawym przyciskiem myszy na komórkę z komentarzem możemy to zmienić. Wybierając polecenie ukryj komentarz spowodujemy pojawienie się w prawym górnym rogu komórki czerwonego trójkąta. Oznacza on, że w tej komórce jest komentarz. Pokazuje się on przy każdym przesunięciu kursora myszki na pole komórki. Wyżej wymienione menu pozwala także na usunięcie, zmianę tekstu i formatu komentarza.

 

Wykresy

Wykresy są podstawowym narzędziem graficznej analizy danych. Excel posiada bardzo rozbudowaną funkcję tworzenia wykresów. Mamy do wyboru wiele rodzajów wykresów. Wybór zależy od naszych upodobań i rodzaju danych. Żeby można było stworzyć wykres musimy mieć blok danych źródłowych. Są dwa sposoby na stworzenie wykresu. Możemy zaznaczyć dane przed wywołaniem polecenia lub po. Jak się domyślacie polecenie wstawiania wykresu znajduje się w menu Wstaw. Uruchamia ono kreatora wykresów. Kreator składa się z 4 kroków, z czego 3 są obowiązkowe. Pierwszy krok to wybór typu wykresu. Mamy do wyboru kilka typów w każdej kategorii. Jeśli wybierzemy jakiś typ przechodzimy dalej. Drugi krok to wybór danych źródłowych. Jeśli zaznaczyliśmy je przed uruchomieniem kreatora to pole jest już wypełnione i możemy przejść dalej. Jeśli nic nie zaznaczyliśmy to wpisujemy tu odpowiednie zakresy lub używamy myszki do zaznaczenia (czerwona strzałka po prawej). Dane zaznaczamy razem z etykietami. Jeśli chcemy opuścić jakiś wiersz lub dane źródłowe składają się z dwóch bloków to zaznaczamy je w następujący sposób: najpierw zaznaczamy pierwszy blok, następnie przytrzymując klawisz Ctrl zaznaczamy drugi i każdy następny. Zaznaczanie wielu zakresów przy użyciu Ctrl jest bardzo pomocne w wielu sytuacjach - nie tylko przy wykresach. Jest to ogólne ułatwienie. Można tak zaznaczyć nawet kilka arkuszy. Mamy także do wyboru, czy serie układają się w kolumny czy w wiersze. Trzeci krok to opcje wykresu. Jest tu sześć zakładek służących do ustalania tytułów, osi, etykiet, legendy itd. Wszystkie opcje służą do dostosowania wykresu do naszych potrzeb. Jeśli chcemy, aby wykres znajdował się w bieżącym arkuszu to możemy nacisnąć Zakończ. Przejście dalej do kroku 4 daje nam możliwość wstawienia wykresu jako osobny arkusz lub wstawienia go do dowolnego arkusza. Tak tworzy się wykres. Nie zawsze odpowiada on naszym wymaganiom. Możemy go poprawiać już po utworzeniu. Naciśnięcie prawym przyciskiem myszki na konkretny element wykresu pozwala na jego zmianę. Zmieniać można praktycznie wszystko. Na przykład kliknięcie na jedną z osi umożliwia zmianę skali lub usunięcie linii pomocniczych itd. Kliknięcie na wolnym polu wykresu pozwala na zmiany całego wykresy. W menu które się rozwija są takie opcje jak typ, dane źródłowe, opcje itd. Jeśli klikamy lewym przyciskiem myszy na obszar wykresu to w rogach i na środku każdej krawędzi pojawiają się czarne kwadraty. Kliknięcie na jeden z nich, przytrzymanie i przesunięcie kursora spowoduje zmianę wielkości wykresu. Kliknięcie lewym przyciskiem myszy na wolny obszar wykresu, przytrzymanie i przesunięcie kursora powoduje przesunięcie całego wykresu. Nie będę omawiał każdego typu i opcji po kolei, ponieważ wszystkiego uczy się najlepiej przy rozwiązywaniu praktycznych problemów. Pokazuję tylko gdzie znajduję się odpowiednie opcje i jak z nich skorzystać.

 

Podsumowanie

Ta lekcja uczy jak:

- zastosować hiperłącza

- użyć komentarzy

- sporządzić wykres

Generalnie są to usługi ułatwiające pracę na arkuszach. Ich znajomość nie jest niezbędna, ale bardzo przydatna.

Lekcja 16 - Opcje ogólne

 

Zadanie 30

Wpisz siebie jako domyślnego autora wszystkich skoroszytów. Utwórz na dowolnym dysku swojego komputera folder Dokumenty Excel, a w Excel'u uczyń go folderem docelowym wszystkich skoroszytów. Ustaw Excel'a tak, aby naciśnięcie na Enter powodowało przejście do komórki na prawo.

 

Opis wykonania

Zajmiemy się na tej lekcji opcjami ogólnymi. Polecenie opcji ogólnych znajduje się w menu Narzędzia, Opcje. Możemy dzięki niemu skonfigurować Excel'a do naszych potrzeb. Zazwyczaj jest tak, że komputera używa jedna osoba lub wiele osób na osobnych kontach Windows'a. Każdy dostosowuje pulpit i inne elementy do indywidualnych wymagań. Posiadacze własnych kont Windows'a mogą także dostosować Excel'a. Można na przykład ustalić domyślnego użytkownika. Użytkownik może być różny dla każdego konta. Jak wcześniej wspomniałem do konfigurowania Excel'a służy polecenie Opcje. Wybranie tego polecenia skutkuje pojawieniem się okna opcji.

 

 

Składa się ono z 8 zakładek, z których każda służy do ustawienia określonych zachowań Excel'a. Nie omówię wszystkich, bo szkoda na to czasu. Przedstawię najbardziej przydatne i najważniejsze. Bez wątpienia najbardziej interesująca jest zakładka Ogólne. Możemy tu ustalić ile ostatnio używanych plików znajdzie się na wykazie w menu Plik, ile arkuszy jest standardowo w nowym skoroszycie, jaka jest standardowa czcionka i jej rozmiar, ale przede wszystkim domyślne położenie plików i nazwa użytkownika. Ustawień dokonujemy zmieniając wartości odpowiednich pól. Komentarz nie jest tutaj niezbędny. Dodam tylko, że przy ustalaniu domyślnego położenia plików podać należy całą ścieżkę dostępu. Zakładka Edycja zawiera ustawienia edycji komórek. Moim zdaniem najbardziej przydatne są tu trzy opcje. Pierwsza z nich to: pozwól na przeciąganie i upuszczanie komórek. Pozwala ona na stosowanie przeciągania przy wypełnianiu komórek, co jest sporym ułatwieniem. Druga opcja to obsługa klawisza Enter. Możemy tu ustalić w którą stronę ma przesunąć się kursor po naciśnięciu Enter'a jeśli w ogóle ma reagować na ten klawisz. Opcja trzecia jest dla osób, które denerwuje notoryczne pojawianie się miałczacych kotków itd. Możemy wyeliminować te efekty opcją reaguj za pomocą animacji nie wybierając jej. Ciekawa jest także zakładka Widok, która ustawia jakie elementy arkusza mają być widoczne, a jakie nie. Jest tu szeroki wybór i należy do nas. Następna jest zakładka Listy gdzie znajdują się dostępne listy danych np. dni tygodnia, miesiące. Tutaj możemy dodać własną listę lub importować ją z komórek w arkuszu. Jako ostatnią omówię zakładkę Przechodzenie 

Są tu dwie interesujące opcje. Pierwsza z nich to format zapisywanego pliku. Mamy do wyboru całą listę formatów np. kompatybilnych z wcześniejszymi wersjami Excel'a. Druga opcja jest szczególnie przydatna dla osób obsługujących komputery głównie klawiaturą - bez myszki. Jest to klawisz menu Excel'a. Można oczywiście używać kombinacji Alt + P itd., ale po co. Naciśnięcie ustawionego klawisza wywołuje menu w miejscu Plik. Później przechodzimy strzałkami i wszystko. Nie trzeba szukać lub pamiętać kluczowych liter. UWAGA!!! Na większości klawiatur obok prawego klawisza Winlogo znajduje się klawisz wywołujący menu programów. W Excel'u użycie tego klawisza jest równoznaczne z naciśnięciem prawego przycisku myszki. Oprócz opcji ogólnych są jeszcze dwa miejsca, gdzie możemy dostosować Excel'a. Pierwsze z nich to menu Widok.

 

 

Wybieramy tutaj czy widok ma być normalny czy z podziałem na strony. Oprócz tego jest rozwijana lista dostępnych pasków narzędzi. Oprócz nich możemy dodawać lub usuwać pasek formuły i pasek stanu znajdujący się na samym dole. Są jeszcze nagłówki, stopki, powiększenie itd. Przy okazji wyjaśnię, że celowo wszystkie lekcje omawiają wykorzystanie poleceń z menu. Skróty do nich są oczywiście na paskach zadań, ale praktycznie każdy ma inny pasek i nie ma dostępu do wszystkich omawianych poleceń przez paski. Menu z to jest zawsze takie samo. Dzięki temu uniknąłem opisywania jak wygląda dana ikonka i szukania jej. 

Wyżej przedstawiony rysunek celowo pokazuje listę dostępnych pasków narzędzi. Możemy wybrać każdy z nich. Możemy nawet znacznie więcej. Drugie miejsce dostosowujące Excel'a znajduje sie też tutaj. Jest to ostatnie polecenie czyli Dostosuj... . Dzięki niemu możemy dostosować - dodawać i odejmować ikony ze standardowych pasków. Wybranie tego polecenia powoduje pojawienie się okna dostosowywania.

 

 

Jest to lista wszystkich dostępnych ikon (poleceń), które możemy dodać do wybranego paska oraz całych pasków. Polecenia są podzielone na kategorie. Jeśli chcemy dodać określoną ikonę polecenia do jakiegoś paska musimy wykonać następujące czynności: klikamy lewym przyciskiem na ikonę oraz przytrzymując klawisz przesuwamy kursor na wybrany pasek. Kiedy kursor pojawi się w polu pask,a na samym pasku wyświetli się czarna linia pokazująca między którymi ikonami znajdzie się dodawany skrót. Jeśli znajdujemy się w żądanym miejscu wystarczy puścić klawisz myszki.

 

Podsumowanie

Ta lekcja pokazuje jak dostosować Excel'a do własnych potrzeb. Powinieneś umieć:

a) zmienić domyślnego użytkownika

b) zmienić docelowy folder

c) dostosować zasady edycji, wyświetlania itd. do indywidualnych upodobań

d) dodać paski narzędzi i pojedyncze ikony do pasków

Lekcja 17 - Udostępnianie

 

Zadanie 31

Udostępnij skoroszyt Kurs tak, aby mogło z niego korzystać kilka osób jednocześnie.

Opis wykonania

Użytkownicy pracujący w sieci komputerów mogą jednocześnie korzystać z jednego skoroszytu.

Umożliwia to polecenie Udostępnij skoroszyt. Wywołane okno składa się z dwóch zakładek. Samo udostępnianie polega na zakreśleniu pola "Pozwalaj na zmiany wprowadzane...". To wystarczy, a na dole znajduje się lista osób aktualnie korzystających ze skoroszytu. Druga zakładka jest aktywna dopiero po wybraniu wyżej wymienionego pola. Można tu ustawić czy ma być przechowywana historia zmian, a jeśli tak to jak długo. Ustawia się też kiedy następuje uaktualnienie. Najważniejsze jest ustawienie konfliktowych zmian. Pojawiają się one, gdy dwóch użytkowników wypełni komórkę różnymi danymi. Wtedy mamy do wyboru, czy Excel ma pytać które dane są właściwe, czy zapisywać i zmieniać bez pytania.

 

Podsumowanie

Dla osób pracujących w sieci może to być bardzo ważne polecenie, ale jego zastosowanie jest tak proste, że nie ma sensu poświęcać mu więcej czasu.

Lekcja 18 - sprawdzanie poprawności

 

Zadanie 32

Dostosuj zakres komórek B4:B12 arkusza Kurs1 tak, aby można było wpisywać tylko liczby. W przypadku innego wypełnienia ma pokazywać się komunikat nakazujący zmianę wartości na liczbę.

 

Zadanie 33

Skopiuj listę osób do dowolnego zakresu. Dostosuj zakres komórek A4:A12 arkusza Kurs1 tak, aby można je było wypełniać tylko z listy wcześniej skopiowanej.  

Opis wykonania

Na tej lekcji omówię jak posługiwać się poleceniem Sprawdzanie poprawności, które znajduje się w menu Dane. Używamy go wtedy, gdy chcemy narzucić innym użytkownikom pliku jakie dane mogą wprowadzać w określone komórki. Jak przy większości poleceń wybranie powoduje pojawienie się okna opcji. Jest ono podzielone na trzy zakładki, które szczegółowo omówię.

 

 

Zakładka "Ustawienia" zawiera kryteria poprawności. Zaczynając od góry mamy pole "Dozwolone:". Zawiera ono kategorie wartości możliwych do wpisania. My wybieramy "Dziesiętne". W zależności od wyboru zmieniają się inne pola na tej zakładce. W naszym przypadku mamy do wyboru współczynnik relacji oraz wartości "Minimum" i "Maksimum". Druga zakładka zawiera komunikat wejściowy. Składa się zawsze z trzech pól. Jeśli pierwsze pole "Pokazuj..." jest wybrane, to dwa następne są aktywne. Wpisujemy tam tytuł komunikatu i treść do wyświetlania. Jeśli wybierzemy komunikat wejściowy to przy każdym ustawieniu kursora na sprawdzanej komórce pojawia się przez nas ustalony komunikat w formie komentarza. Zakładka "Ostrzeżenie o błędzie" pozwala na ustalenie czy po wprowadzeniu danych nie spełniających  kryteriów pojawiać się będzie komunikat, jakie będzie jego zachowanie, jaki jest tytuł i treść. Wg mnie komunikat ten jest konieczny, ponieważ samo sprawdzanie bez informowania jest bezcelowe. Dlatego zawsze zaznaczamy pierwsze pole. Pole "Styl" określa jaki jest charakter ostrzeżenia. Na przykład wybranie opcji "Zatrzymaj" nie pozwoli na wprowadzenie niepoprawnych danych, a "Informacje" będzie tylko informować. Następnych dwóch pól nie muszę chyba komentować. Ostrzeżenie o błędzie pojawia się w formie okna dialogowego.

W przypadku, kiedy chcemy ustalić listę wartości do wyboru postępujemy podobnie. Zakładki drugą i trzecią wypełniamy identycznie. W pierwszej zakładce jako "Dozwolone:" wybieramy "Lista". 

 

 

Uaktywnia się nam pole "Źródło", gdzie wpisujemy zakres komórek zawierający listę. W naszym przypadku jest to zakres, do którego skopiowaliśmy listę osób.

 

Podsumowanie

Sprawdzanie poprawności bardzo ułatwia pracę, gdy nie jesteśmy autorem pliku i do końca nie jesteśmy pewni w jaki sposób powinny być wypełnione komórki. Jest to także zabezpieczenie dla autora zapewniające prawidłowe wprowadzanie danych.

Lekcja 19 - makra

 

Zadanie 34

Ustal obszary wydruków dla arkuszy Kurs3 i Kurs4, a następnie zarejestruj makro które wydrukuje te dwa arkusze.

Opis wykonania

Makra służą do wykonywania często powtarzających się czynności. Najprościej definiując są to bloki instrukcji do wykonania przez komputer. Pozwalają one na automatyzację niektórych zadań. Można na przykład zarejestrować makro drukujące kilka arkuszy. Makra mogą wykonywać dowolne czynności. Zależy to tylko od użytkownika. Zadanie 34 wymaga zarejestrowania makra drukującego dwa arkusze. Przed zarejestrowaniem musimy ustalić obszary wydruku. Grupa poleceń obsługujących makra znajduje się w menu Narzędzia, Makro. Aby skorzystać z jakiegoś makra musimy je najpierw zarejestrować. Służy do tego polecenie "Zarejestruj nowe makro...". Wywołuje ono okno rejestracji.

 

 

Znajduje się tutaj nazwa makra, opcja klawisza skrótu, miejsce przechowywania i opis. Istnieją ograniczenia co do nazwy. Nazwą nie może być liczba, nie można stosować spacji itd. Klawisz skrótu służy do ułatwienia przy wywoływaniu. Jeśli w tym polu wpiszemy np. a , to kombinacja klawiszy Ctrl + a wywoła rejestrowane makro. Makro możemy przechowywać w kilku miejscach. Na przykład może to być bieżący skoroszyt lub skoroszyt makr osobistych itd. Opis makra to standardowo data rejestracji i autor, ale możemy go dowolnie modyfikować. Po wciśnięciu przycisku OK przechodzimy do właściwego etapu rejestracji. Od tej pory wszystkie wykonane operacje będą rejestrowane. Pojawia się jednocześnie pasek rejestracji makra.

 

 

Posiada od jedynie dwa polecenia. Kwadracik po lewej pozwala na zakończenie nagrywania. Po zakończeniu makro jest gotowe do pracy. Drugim poleceniem ustalamy, czy zapisywane odwołania mają być względne czy bezwzględne (różnicę wyjaśniłem wcześniej). Raz utworzone makro możemy wielokrotnie wykorzystywać. Uruchomić makro można na dwa sposoby. Można użyć klawisza skrótu lub wywołać z listy makr. Lista ta znajduje się w menu Narzędzia, Makro, Makra. Uruchomione makro powtórzy wszystkie operacje wykonywane przy rejestrowaniu. 

 

Podsumowanie

Makra służą automatyzacji zadań. Można je dowolnie konfigurować ułatwiając sobie prace, które często się powtarzają. Utworzone makro ma swoje odbicie w module VBA Project, gdzie możemy je jeszcze modyfikować.

 

 

I to już koniec kursu. Jeżeli dotarliście do tego momentu posiadacie już podstawową wiedzę na temat obsługi excela.

---