Ekonomia jest nauką która odpowiada na pytania, jak jednostka i społeczeństwo decydują o wykorzystaniu rzadkich zasobów - które mogą mieć także inne, alternatywne, zastosowania - w celu wytwarzania różnych dóbr i rozdzielania ich na konsumpcję obecną lub przyszłą, pomiędzy różne osoby i różne grupy w społeczeństwie.

Ekonomia to nauka społeczno- przyrodnicza analizująca i opisująca produkcję, dystrybucję i konsumpcję dóbr.

Mikroekonomia: która zajmuje się zachowaniem indywidualnego konsumenta, przedsiębiorcy, handlowca, rolnika

Makroekonomia: która skupia swoją uwagę na badaniu takich wielkości jak całkowity dochód gospodarki, odsetek osób zatrudnionych, przepływ kapitału.

Ekonomia pozytywna: rozumie się stwierdzenia będące naukowym i obiektywnym wyjaśnieniem funkcjonowania gospodarki, na przykład do ekonomii pozytywnej należy stwierdzenie "Dwukrotne zwiększenie opodatkowania wyrobów tytoniowych spowoduje spadek ich konsumpcji".

Ekonomia normatywna: sądy ekonomiczne oparte na subiektywnym systemie wartościowania, przykładowo "Rząd polski powinien prowadzić politykę mającą na celu obniżenie poziomu konsumpcji wyrobów tytoniowych".

Potrzeba, to stan osoby doznającej poczucie niespełnienia (napięcie motywacyjne), czyli frustrację potrzeb, działający jako czynnik motywujący, to znaczy skłaniający jednostkę do aktywności, które mogą tę potrzebę zaspokoić.

Hierarchia potrzeb: potrzeby fizjologiczne, potrzeby bezpieczeństwa, potrzeby przynależności i miłości ,

potrzeby szacunku i uznania, potrzeby samorealizacji.

Prawa Gossena: I. Zadowolenie osiągnięte ze spożycia każdej następnej jednostki danego dobra zmniejsza się aż do zaspokojenia potrzeby na nie. Prawo to znane jest także pod nazwą prawa malejącej krańcowej użyteczności. II. W celu osiągnięcia największej sumy zadowolenia człowiek stara się tak podzielić swe środki, aby krańcowe jednostki nabywanych dóbr przynosiły takie samo zadowolenie.

Zasoby ekonomiczne dzielimy na: zasoby ludzkie, zasoby przyrodnicze, zasoby kapitałowe (kapitał rzeczowy i kapitał finansowy). Zasoby ekonomiczne są rzadkie, ponieważ jest ich zbyt mało, aby można było wytworzyć taką ilość dóbr, która mogła by zaspokoić potrzeby ludzkie w danym czasie.

KOSZT ALTERNATYWNY (też: koszt decyzji wyboru, koszt utraconych możliwości) to koszt, który ponosimy, wybierając daną możliwość; jest to wartość najbardziej cenionej przez nas możliwości, nie wybranej w związku z decyzją wyboru innej możliwości.

Granica możliwości produkcyjnych: Wyznaczają ją alternatywne kombinacje dwóch dóbr, które można wytworzyć w przedsiębiorstwie w danym czasie, jeśli wykorzystuje się do tego w całości i w jak najlepszy sposób posiadane czynniki produkcji.

Wartość wymienna - relacje ( najczęściej mierzone w pieniądzu) w jakich różne towary są wzajemnie wymieniane.

Cechy wartości wymiennej:

- jest wielkością zmienną w czasie (wielkość dynamiczna -

konieczność analizy zmian w czasie , tzw. trendu czasowego),

- kształtuje się silnie pod wpływem pod wpływem występującej

relacji popytu i podaży,

- istotny wpływ na jej kształtowanie mogą mieć inne czynniki

(np. moda ).

Wartość użytkowa - oznacza zdolność danego dobra do zaspokajania potrzeb ( im zdolność ta jest wyższa tym większa jest wartość użytkowa),

Cechy wartości użytkowej:

- wartość obiektywna ( uwzględnia potrzeby akceptowane przez

zbiorowość a nie indywidualne),

- zdolność do zaspokajania potrzeb jest postrzegana jako

zdolność przeciętna ( po wykluczeniu potrzeb ekstremalnych).

Rynek to określona zbiorowość podmiotów gospodarujących zainteresowanych dokonywaniem operacji kupna-sprzedaży określonych dóbr wartości lub usług. Część zbiorowości reprezentuje podaż zaś część popyt. Przeciwstawienie się popytu podaży w określonym miejscu oraz czasie prowadzi do ustalenia ceny wartości będącej przedmiotem obrotu - sprawia to iż dochodzą do skutku transakcje kupna sprzedaży.

Działalność gospodarcza: Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Przychód - utarg to ogół pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży dóbr.

Koszt - wielkość nakładów niezbędnych na odtworzenie dobra w obecnym jego stanie.

Konkurencja - proces w którym podmioty rynkowe współzawodniczą ze sobą w zawieraniu transakcji rynkowych poprzez przedstawianie korzystniejszej od innych podmiotów oferty rynkowej celem realizacji swoich interesów.

Konkurowanie może się odbywać w oparciu o wiele cech oferty rynkowej, takich jak cena, jakość, forma płatności i wiele innych. W zależności od struktury rynku, na którym zachodzi proces konkurencji wyróżnia się różne modele konkurencji.

Prawo Engela: w rozszerzonej postaci wyraża następujące prawidłowości:
 W miarę wzrostu dochodów zmniejsza się procentowy udział wydatków na żywność w całości wydatków konsumpcyjnych gospodarstwa domowego,
 Wzrost dochodów nie powoduje większych zmian procentowego udziału wydatków na mieszkanie, opał i światło,
 W miarę wzrostu dochodów rośnie procentowy udział na dobra trwałego użytku, a następnie na zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu w zakresie kształcenia, ochrony zdrowia, kultury, wypoczynku, turystyki , rozrywki itp.

RÓWNOWAGA KONSUMENTA jest najkorzystniejszą (optymalną) sytuacją, w jakiej może znaleźć się konsument, dokonujący wyboru danych dóbr. Mówiąc o sytuacji optymalnej mamy oczywiście na myśli korzyści konsumenta - jest to więc najwyższy z możliwych poziom zadowolenia

CENA: wartość towaru wyrażona w pieniądzu

Płaca to inaczej: wynagrodzenie, zapłata, gratyfikacja. W zamian za wykonaną pracę osoba otrzymuje od osoby na rzecz której pracę wykonuje (często jest to osoba prawna) pewną ilość ustalonych w drodze umowy, zwykle przed wykonaniem pracy, pieniędzy. W praktyce funkcjonują następujące rodzaje określenia płacy:

• płaca brutto

• płaca netto

Płaca brutto to płaca całkowita, przed odliczeniem składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy i innych potrąceń

Płaca netto to wynagrodzenie wypłacane pracownikowi "do ręki", przez pracodawcę z tytułu wykonanej pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczek na podatek dochodowy i innych potrąceń

LINIA BUDŻETOWA: Oddziela kombinacje osiągalne od nieosiągalnych dla konsumentów przy określonych dochodach. Zmiany dochodów konsumenta wpływają na przesuwane się linii budżetowej. Konsument podejmujący w określonym czasie decyzje zakupu różnych dóbr musi uwzględnić wielkość swojego budżetu, która ma do dyspozycji

Budżet konsumenta: Suma dochodów płacowych i pozapłacowych, którą w danym momencie konsument ma do dyspozycji, stanowią stronę przychodów w budżecie konsumenta. Posiadane dochody konsument przeznacza na konsumpcję - zakup dóbr i usług- oraz na oszczędności.

POPYT- ilość dobra jaką nabywcy chcą zakupić w określonym czasie

DETERMINANTY POPYTU (wielkość popytu) zależy od: cena danego dobra, ceny innych dóbr komplementarnych i substytucyjnych, dochody realne nabywców, liczba potencjalnych nabywców, gusty i preferencje, oczekiwania dotyczące przyszłego poziomu cen i dochodów.

PRAWO POPYTU- wzrost ceny danego dobra powoduje spadek zapotrzebowania na to dobro.

Krzywa obojętności konsumenta: łączy takie kombinacje dwóch dóbr, które są tak samo preferowane przez konsumenta. Jest wypukła względem początku układu współrzędnych, co świadczy o jej ujemnym nachyleniu wynikającym z faktu, że jeśli wzrasta w koszyku ilość dobra X, to musi maleć ilość dobra Y (warunek jednakowej preferencji koszyków.

Efekt Veblena (efekt demonstracji, efekt snoba), zwany także paradoksem Veblena (paradoksem snoba), jest to chęć posiadania dóbr luksusowych. Posiadanie takich dóbr jest środkiem dowartościowania się, dlatego popyt na nie jest tym większy, im mniej ludzi je posiada, i - paradoksalnie - rośnie wraz z ceną. Przykładami tego rodzaju dóbr są rzadkie dzieła sztuki i markowe ubiory znanych projektantów mody.

Paradoks Giffena opisuje sytuację ekonomiczną, w której popyt na dane dobro wzrasta pomimo wzrostu ceny. Sytuacja taka ma miejsce przy bardzo niskich dochodach konsumentów i przy wzroście cen dóbr niższego rzędu, którym jest dobro Giffena.

Prawo malejącej użyteczności krańcowej: zjawisko, zgodnie z którym w miarę wzrostu spożycia jednego dobra jego użyteczność krańcowa zmniejsza się.

Fazy warunkujące postępowanie konsumenta:

1. Uświadomienie potrzeby - impulsem do uświadamiania sobie określonej potrzeby może być po prostu brak u konsumenta danego dobra.

2. Określenie sposobów zaspokajania uświadomionej potrzeby - w określeniu sposobów zaspokajania ustalonej potrzeby można korzystać ze środków masowego przekazu, z doświadczenia innych osób, z porady rodziny lub też własnego doświadczenia i wiedzy.

3. Ocena możliwości wyboru sposobu zaspokojenia potrzeb - w ocenie różnych możliwości wyboru sposobu zaspokojenia potrzeb uwzględnia się różnorodne kryteria. Za podstawę służą tu cechy produktu, a wśród nich cena i jakość. Duże znaczenie ma dobre imię produktu, jego reputacja oraz popularność marki produkt.

4. Podjęcie decyzji o zakupie oraz jej realizacji - podjęta decyzja o zakupie zostanie zrealizowana, jeżeli powstanie sytuacja sprawiająca, że konsument kupi towar.

PODAŻ- ilość dobra oferowana w sprzedaży w określonym czasie

DETERMINANTY PODAŻY (wielkość podaży)- zdolności produkcyjne firm (określone przez zasoby czynników wytwórczych i ich wydajności); opłacalność produkcji zależne do kosztów produkcji i sprzedaży; technika i technologia produkcji; interwencja państwa, podatki, dotacje, licencje, cła.

Suwerenność i preferencje konsumenta - konsument dokonuje wyboru wyłącznie w oparciu o swoje preferencje w ramach ograniczenia jakie stwarza wysokość dochodu, którym dysponuje.

PRAWO PODAŻY: wzrost ceny danego dobra zachęca producentów do zwiększania oferowanej ilości tego dobra.

Cena rynkowa: Cena równowagi rynkowej jest to cena przy której występuje zrównoważenie popytu(D) i podaży(S). Krzywa popytu przecina się z krzywą podaży tworząc w ten sposób punkt równowagi cenowej. Obie krzywe stanowią instrument opisujący dynamikę produktu przy zmianie jego ceny.

Nadwyżka rynkowa - sytuacja na dowolnym rynku, gdy cena wyprodukowania dobra jest wyższa od ceny rynkowej, a ilość oferowana przewyższa ilość nabywaną.

Niedobór rynkowy to sytuacja w której wielkość popytu na dany czynnik (np. towar, czynniki produkcji) przewyższa wielkość podaży przy danej cenie rynkowej.

Mechanizm rynkowy - proces obejmujący żywiołowe działania podmiotów na rynku, w wyniku którego dochodzi do ustalenia równowagi rynkowej, a więc samoczynnego dostosowania wielkości popytu (D) i podaży(S) poprzez odpowiednie ustalenie ceny równowagi (P).

Podmiot gospodarczy to każdy, niezależnie od jego formy organizacyjnej, aktywny uczestnik procesów gospodarczych, którego decyzje i działania wywołują skutki ekonomiczne. Celem istnienia podmiotów gospodarczych jest prowadzenie działalności gospodarczej. Prawo polskie za podmioty gospodarcze uważa osoby fizyczne lub osoby prawne prowadzące działalność gospodarczą, np. wytwórczą (w tym rolniczą), handlową lub usługową. Podmiotami gospodarczymi mogą być firmy jednoosobowe, przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie, różnego rodzaju spółki, dzielące się ogólnie na osobowe i kapitałowe.

Inflacja jest to obniżanie się siły nabywczej pieniądza (jego wartości rynkowej). Na rynku obserwowana jest jako długotrwały wzrost średniego poziomu cen określonego koszyka dóbr. W praktyce inflacja na rynku konsumpcyjnym jest inna, niż inflacja na rynku zaopatrzeniowym i nieco inaczej wpływa na kondycję gospodarki.

Rodzaje inflacji:

• pełzająca - nie przekracza 5% rocznie

• krocząca - oscyluje w granicach 5-10 % rocznie

• galopująca - 10-150% rocznie

• hiperinflacja - powyżej 150% rocznie

Państwo w gospodarce rynkowej: Gospodarka rynkowa - system ekonomiczny, w którym decyzje dotyczące gospodarki podejmowane są przez niezależne podmioty gospodarcze (ludzi, firmy i rząd). Państwo może kontrolować rynek w całości, części lub nie angażować się w niego.

Bezrobocie jest zjawiskiem polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i chcących pracować (warunek ten często się pomija jako trudny do weryfikacji) nie znajduje żadnego zatrudnienia.

Pojęcie bezrobocia jest bardzo nieprecyzyjne i istnieje wiele różnych metod mierzenia poziomu bezrobocia, każda z nich obciążona w kierunku wyższego bądź niższego oszacowania bezrobocia.

Stopa bezrobocia to stosunek ilości bezrobotnych do ilości wszystkich ludzi zdolnych do pracy, czyli tzw. siły roboczej (pracujących plus bezrobotnych).

Aktywność zawodowa: uczestnictwo w procesie produkcji społ., wykonywanie pracy przynoszącej dochód. Ludność aktywna zawodowo to wszyscy pracujący zawodowo (pracodawcy, pracownicy najemni, pracujący na własny rachunek, nieodpłatnie pomagający członkowie rodzin) oraz zarejestrowani bezrobotni.

Charakterystyka bezrobocia w Polsce:

- wysoki udział ludzi młodych w populacji bezrobotnych, szczególnie dużo ich przybywa w lipcu i sierpniu, kiedy rejestrują się w urzędach pracy absolwenci różnego typu szkół.

- znaczny udział procentowy w całej populacji bezrobotnych osób posiadających wykształcenie zawodowe oraz podstawowe

- znaczny udział długotrwale bezrobotnych w ogólnej populacji, co łączy się z utratą prawa do otrzymania zasiłku. Długotrwałe bezrobocie niesie ze sobą specyficzne problemy psychiczne i społeczne, o których będę mówić dalej,

- zwiększający się udział kobiet w ogólnej liczbie bezrobotnych.

- przestrzenne i to bardzo znacznie zróżnicowane polskie bezrobocie

Jak walczyć z bezrobociem:

- o zatrudnieniu i o wzroście gospodarczym decydują inwestycje.

- zmniejszenie importu

- pomoc w rozwoju małych firm

- korzystanie z programów UE

Bezrobocie jest zjawiskiem dobrym gdy jest na poziomie ok. 8% gdyż wtedy motywuje do rozwoju pracowników, do kształcenia, do podnoszenia kwalifikacji. Złe jest gdy jest zbyt duże. Prowadzi to do emigracji ludności za granice w celu poszukiwania pracy, do różnego rodzaju patologii, pogarszania się warunków bytowania, pogarszania się stanu psychofizycznego grupy bezrobotnych, osłabia gospodarkę państwa.

Ekonomia społeczna funkcjonuje poprzez rozmaite instytucje takie, jak ubezpieczenia wzajemne, spółdzielnie, fundusze poręczeniowe, fundacje, przedsiębiorstwa społeczne, szczególne typy banków i instytucji finansowych. Wszystkie działają na rynku, ale idee, jakie im przyświecają (a przynajmniej powinny przyświecać) to nie równość i wolność, ale solidarność i braterstwo.

Cykl koniunkturalny to inaczej okres pomiędzy jednym a drugim załamaniem, składa się on z czterech faz:

1.Kryzys,recesja-produkcja i ceny spadają, rośnie bezrobocie

2.Depresja,dno-stabilizacja produkcji i cen na niskim poziomie, wysokie bezrobocie

3.Ożywienie-wzrost produkcji i cen, spadek bezrobocia

4.Rozkwit,szczyt,boom-stabilizacja produkcji i cen na wysokim poziomie, pełne zatrudnienie

Produkt Krajowy Brutto (PKB)) to jeden z podstawowych mierników dochodu narodowego stosowanych w rachunkowości narodowej. PKB opisuje zagregowaną wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych na terenie danego kraju w określonej jednostce czasu (najczęściej w ciągu roku).

Podatek - obowiązkowe świadczenie pieniężne pobierane przez związek publicznoprawny (państwo, jednostka samorządu terytorialnego) bez konkretnego, bezpośredniego świadczenia wzajemnego. Zebrane podatki są wykorzystywane na potrzeby ustalone przez organ pobierający. Współcześnie uznaje się, iż podatki są świadczeniami pieniężnymi, jednakże historii znane są również podatki świadczone w innych niż pieniądz dobrach.

Podatki dzielą się na następujące: bezpośrednie i pośrednie. Podatki bezpośrednie: nałożone na dochód lub majątek podatnika, np. podatek dochodowy, gruntowy, spadkowy. Podatki pośrednie: nakładane na przedmiot spożycia, np. VAT, ostatecznie płaci konsument.

Rodzaje gospodarek:

- gospodarka rynkowa - to taka, w której sterowanie procesami gospodarczymi odbywa się poprzez rynek.

- gospodarka centralnie planowana - jest to gospodarka oparta na dominacji państwowej własności czynników produkcji i kierowana przez biurokrację państwową głownie za pomocą różnego typu wskaźników wynikających z planu centralnego.

- gospodarka mieszana - taka forma gospodarowania, w której państwo i sektor prywatny współuczestniczą w rozwiązywaniu problemów gospodarczych. Państwo kontroluje znaczną część produkcji za pomocą podatków, płatności transferowych oraz dostarczania dóbr i usług publicznych, jak obrona narodowa i bezpieczeństwo wewnętrzne. Kontroluje także zakres, w jakim jednostki gospodarujące mogą kierować się w swoim działaniu własnym interesem.

Budżet państwa jest najwyższej rangi planem finansowym polityki państwa oraz narzędziem polityki społecznej, uwzględniającym planowane dochody i wydatki państwa na następny rok budżetowy. Jako dochody uwzględnia się m.in.: wpływy z podatków pośrednich i bezpośrednich, dochody niepodatkowe (np. cła), dochody z prywatyzacji oraz dochody zagraniczne. Mianem wydatków określa się m.in. koszty dotacji, obsługi długu publicznego, obsługi strefy budżetowej, rozliczeń z bankami, subwencji dla gmin oraz rezerw ogólnych.

Przedsiębiorstwo to podmiot gospodarczy prowadzący działalność usługową, produkcyjną lub handlową. Prowadzą one działalność gospodarczą na dużą skalę.

Rozwój gospodarczy, wzrost: jest długofalowym procesem przemian dokonujących się gospodarce. Obejmuje zarówno zmiany ilościowe, dotyczące wzrostu produkcji, zatrudnienia, inwestycji, rozmiarów funkcjonującego kapitału, dochodów, spożycia i in. wielkości ekonomicznych charakteryzujących gospodarkę od strony ilościowej (wzrost gospodarczy), jak również towarzyszące im zmiany o charakterze jakościowym. Jest terminem szerszym, ponieważ oprócz zmian ilościowych obejmuje zmiany jakościowe (zmiany organizacji społeczeństw).

Międzynarodowa współpraca gospodarcza jest to proces scalania gospodarek narodowych w wyniku którego powstają nowe organizmy gospodarcze o odmiennych właściwościach.
Pojęcie integracji doczekało się wielu badań i analizy oraz wielu definicji. Ogólnie podzielić ja można na dwa podejścia. Po pierwsze integracja jako stan i jako proces, oraz jako proces regulowany przez dwa czynniki: wolny rynek lub państwo.

Formy oszczędzania/ inwestowania pieniędzy: Sposoby oszczędzania w Polsce można podzielić na bankowe i inwestycyjne. Pierwszy z nich polega na lokowaniu oszczędności przy wykorzystaniu przeróżnych ofert bankowych. Drugi dotyczy inwestowania w różne instrumenty finansowe (akcje, obligacje, bony) indywidualnie lub poprzez fundusze inwestycyjne

Bank - przedsiębiorstwo wykonujące działalności polegającą na przyjmowaniu depozytów, udzielaniu kredytów, wydawaniu instrumentów pieniądza elektronicznego oraz innych czynności, określonych przepisami prawa i wymienionych w statucie banku.

Podstawowe rodzaje banków w systemie bankowym to:

• bank centralny,

• banki operacyjne (komercyjne, świadczące usługi tzw. klientowi masowemu):

• banki uniwersalne;

• banki wyspecjalizowane (np. hipoteczne, wspierające budownictwo mieszkaniowe etc.).

Istnieje także podział banków ze względu na prawną formę działalności:

• banki państwowe (przedsiębiorstwa państwowe);

• banki spółdzielcze (spółdzielnie);

• banki w formie spółek akcyjnych.

Bankami nie są spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, choć często bywają z nimi (a zwłaszcza z bankami spółdzielczymi) mylone

Prywatyzacja to akt przekazania prywatnemu właścicielowi państwowego mienia. Prywatyzacja może się odbywać przez uwłaszczenie lub sprzedaż. Przeciwieństwem prywatyzacji jest nacjonalizacja.

Argumenty na rzecz prywatyzacji

• Zarządzanie państwowe powoduje, że często firmom trudniej szybko dostosować się do zmian na rynkach. Wiele firm zamiast inwestować w nowoczesne technologie, utrzymuje przestarzały przemysł ciężki.

• Zdaniem zwolenników prywatyzacji państwowy monopolista nie musi odpowiadać przed konsumentem, który nie może wybierać różnych usługodawców. Podział i prywatyzacja firmy może wprowadzić konkurencję.

• Państwowe zakłady stają się polem do walki o wpływy polityczne. Odbywają się wojny o to, kto ma być prezesem państwowej firmy. Populistyczni politycy próbują rozgrywać głosy załóg wielkich państwowych molochów. Obiecują im “walkę z bezrobociem” i w zamian za to chcą, żeby na nich głosować. Zdaniem zwolenników prywatyzacji efektem są ogromne straty generowane przez państwowe firmy, za które musi płacić całe społeczeństwo.

Budżet Unii Europejskiej posiada kilka cech różniących go od budżetów narodowych. Przede wszystkim nie spełnia on roli narzędzia polityki makroekonomicznej, gdyż jego bieżące dochody i wydatki muszą się równoważyć. Budżet UE nie ponosi takich wydatków jak edukacja, zdrowie czy ochrona, nie ma też wydatków związanych z obsługą długu publicznego. Unia Europejska przeznacza środki finansowe m.in. na Wspólną Politykę Rolną, fundusze strukturalne, działania zewnętrzne, administrację, badania naukowe, ochronę konsumentów, młodzież, kulturę, media. Największą część wydatków pochłania rolnictwo, a w szczególności działania wynikające z interwencji na rynkach. Źródłem dochodów budżetu Unii są składki państw członkowskich, które tworzą system środków własnych. Wpłaty dokonywane przez kraje UE pochodzą z opłat rolnych i cukrowych, ceł, przychodów z tytułu podatku VAT. Członkowie UE mają także obowiązek uiszczania wpłat bezpośrednich, które wyliczane są jako część dochodu narodowego brutto.

Co zmieniło członkostwo w UE:

- Pierwszy rok, jaki upłynął od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, przyniósł dość dobre wyniki gospodarcze i zwiększył szanse rozwiązania w dłuższym okresie podstawowych strukturalnych problemów polskiej gospodarki, w tym kwestii wysokiego bezrobocia, opóźnienia technologicznego i infrastrukturalnego.

- W roku 2004 wzrost gospodarczy w Polsce był najszybszy od siedmiu lat. Produkt krajowy brutto zwiększył się o 5,4%, a popyt krajowy o 4,5%. W ujęciu kwartalnym stopa wzrostu PKB osiągnęła maksymalny poziom (7,0%) w I kwartale 2004 r.,

- Silny wzrost eksportu netto towarów i usług był ważnym czynnikiem stymulującym wzrost gospodarczy. W 2004 r.

- Względnie niski poziom kursu złotego w miesiącach poprzedzających wejście Polski do UE pomógł krajowym producentom i eksporterom w nawiązaniu w wielu dziedzinach skutecznej konkurencji z producentami z innych krajów Unii i z krajów trzecich

- Przystąpienie do Unii Europejskiej spowodowało istotne zmiany w polityce handlowej Polski, zarówno w sferze prawno -instytucjonalnej, jak i realnej. Z uwagi na to, że polityka handlowa z krajami spoza Unii, zgodnie z art. 133 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, należy do wyłącznych kompetencji Wspólnoty, przestały obowiązywać krajowe przepisy regulujące obrót z zagranicą, a Polska przyjęła dorobek prawny Wspólnoty w dziedzinie polityki handlowej.

- Przyjęcie instrumentów i zasad wspólnej polityki handlowej spowodowało istotne zmiany w imporcie z państw trzecich,

- Zasada swobodnego przepływu towarów w obrębie JRE powoduje, że od 1 maja 2004 r. obroty handlowe między Polską a pozostałymi siedmioma nowymi członkami UE realizowane są również bez żadnych ograniczeń.

- Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej nie zmieniły się znacząco warunki dostępu polskich towarów do rynków państw trzecich. Polska uzyskała korzystniejsze warunki dostępu do rynków państw, które utworzyły ze Wspólnotą Europejską strefę wolnego handlu lub unię celną

- Z dniem przystąpienia do UE Polska została także objęta unijnym systemem kontyngentów ilościowych obowiązujących w imporcie: wyrobów włókienniczych i odzieży z niektórych krajów, wyrobów stalowych z Rosji, Ukrainy i Kazachstanu i niektórych towarów przemysłowych importowanych z Chin.

- Polska jako państwo członkowskie Unii Europejskiej odczuwa również konsekwencje sporów handlowych, jakie Unia toczy ze swymi partnerami handlowymi

- W roku 2004, w tym po akcesji Polski do UE, widoczny jest bardzo wyraźny wzrost wartości eksportu i dodatniego salda w polskim eksporcie rolno-żywnościowym

Euro (€) - waluta wprowadzona w 12 krajach należących do Unii Europejskiej w miejsce walut narodowych.

Okrężny obieg produktu i dochodu:

Obieg okrężny jest to odbywający się na rynkach przepływ strumieni produktów i czynników wytwórczych między podmiotami gospodarującymi, w zamian za płatności dokonywane za nie.

Gospodarstwa domowe oferują przedsiębiorstwom podaż usług czynników produkcji, przedsiębiorstwa zaś wykorzystują te czynniki do produkcji dóbr i usług. Tym usługom odpowiadają pewne płatności. Gospodarstwa domowe otrzymują dochody z tytułu świadczonych usług (płace, czynsze, zyski), wypłacane przez przedsiębiorstwa za dostarczone i wykorzystane czynniki wytwórcze. Następnie gospodarstwa domowe wydają swoje dochody na zakup od przedsiębiorstw dóbr i usług, dając tym samym przedsiębiorstwom pieniądze potrzebne do zapłacenia za usługi czynników wytwórczych wykorzystane w produkcji.

Rozwój gospodarczy jest długofalowym procesem przemian dokonujących się w gospodarce. Obejmuje zarówno zmiany ilościowe, dotyczące wzrostu produkcji, zatrudnienia, inwestycji, rozmiarów funkcjonującego kapitału, dochodów, spożycia i in. wielkości ekonomicznych charakteryzujących gospodarkę od strony ilościowej (wzrost gospodarczy), jak również towarzyszące im zmiany o charakterze jakościowym. Jest terminem szerszym, ponieważ oprócz zmian ilościowych obejmuje zmiany jakościowe (zmiany organizacji społeczeństw).

Korzyścią ze wzrostu gospodarczego i rozwoju gospodarczego jest podwyższenie standardu życia, zwiększenie produkcji, lepsza sytuacja socjalna, większe bezpieczeństwo publiczne.

Czynniki rozwoju gospodarczego:

• kapitał ludzki

• ziemia i surowce - odnawialne i nieodnawialne

• postęp techniczny

• inwestycje - powiększanie kapitału rzeczowego

Wzrost gospodarczy to zwiększenie się rocznej produkcji dóbr i usług w kraju. Miarą wielkości wykorzystaną do pomiaru wzrostu gospodarczego są: PNB, PKB, DN. Odnosi się tylko do zmian ilościowych, przy założeniu, że podstawowe wielkości makroekonomiczne charakteryzują się długofalowym trendem.

Korzyścią ze wzrostu gospodarczego i rozwoju gospodarczego jest podwyższenie standardu życia, lepsza sytuacja socjalna, większe bezpieczeństwo publiczne.

Od niedawna część badaczy kwestionuje PKB jako uniwersalną miarę wzrostu gospodarczego. Nowe sugerowane miary w większym stopniu mają koncentrować się na wzroście wartości posiadanych przez osoby fizyczne i firmy dóbr i oparte są o powiązane ze sobą miary PKB oraz indeksy cen: PPI i CPI

FUNDUSZE EUROPEJSKIE:

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (ERDF),

który współfinansuje:

• inwestycje tworzące nowe lub zachowujące istniejące miejsca pracy przez, np:
  - podwyższenie, dzięki odpowiednim inwestycjom, ogólnej atrakcyjności inwestycyjnej regionu;
  - bezpośrednie wsparcie finansowe planów rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw;
  - pobudzanie badań naukowych i rozwoju nowych technologii mających wpływ na wzrost potencjału rozwojowego regionów;

• rozwój infrastruktury (np. dróg, sieci telefonicznej), która służy rozwojowi regionu, prowadzi do tworzenia nowych miejsc pracy lub większego zróżnicowania lokalnej gospodarki;

• lokalne inicjatywy modernizacyjne, służące pogłębieniu integracji miejscowych społeczności, szerzeniu i ugruntowaniu wiedzy przydatnej w życiu społecznym i gospodarczym.

Europejski Fundusz Społeczny (ESF) - lekarstwo na bezrobocie

Fundusz ten współfinansuje działania Unii, związane z polityką zatrudnienia i programami rozwoju zasobów ludzkich. Pomoc koncentrowana jest w najbiedniejszych regionach, w których niedostateczne wykształcenie oraz trudności w jego uzyskaniu są przyczyną degradacji ekonomicznej i społecznej ludności. Fundusz wspiera inicjatywy przeciwdziałające bezrobociu, wpływające na wzrost przedsiębiorczości i zatrudnienia oraz kształtujące potencjał kadrowy lokalnych społeczności. Szczególne miejsce w założeniach działania tego funduszu zajmuje aktywizacja kobiet, przeciwdziałanie procesom marginalizacji społecznej.

Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EAGGF)

dzieli się na dwie sekcje: Orientacji i Gwarancji. Sekcja Gwarancji zaangażowana jest w realizację Wspólnej Polityki Rolnej i nie jest traktowana jako fundusz strukturalny. Sekcja Orientacji wspiera procesy przekształcania struktury rolnictwa oraz generalnie udziela pomocy w rozwoju obszarów wiejskich. Zakres działań kwalifikujących się do pomocy jest szeroki i może obejmować:

• poprawę funkcjonowania gospodarstw rolnych i przedsiębiorstw przetwórczych;

• pobudzanie produkcji nieżywnościowej i zróżnicowanie działalności gospodarczej na wsi;

• ogólne polepszanie warunków pracy na terenach wiejskich;

• tworzenie nowych miejsc pracy.

GOSPOARKA POLSKI: W Polsce gospodarka rynkowa i ustrój demokratyczny. Demokracja otwiera pole aktywności i zaangażowania obywateli, odbudowania więzi społecznych w społecznościach lokalnych i na poziomie regionu. W Polsce ten rozwój stał się równierz za sprawą UE. Mamy wspólną gospodarkę, wspólne zasady. Dotacje unijne pomagają w rozwoju rolnictwa, przedsiębiorstw, gmin itd. Tworzenie miejsc pracy (a co za tym idzie zmniejszanie środków finansowych wydatkowanych na pomoc społeczną, z budżetu samorządu) powiększanie bazy podatkowej (dzięki czemu samorząd może kontynuować lub rozpocząć nowe inwestycje publiczne) wywołanie tzw. efektu mnożnikowego (wykorzystanie lokalnej siły roboczej czy lokalnych materiałów, kontraktowanie usług w lokalnych przedsiębiorstwach, przyciąganie kolejnych inwestycji czy dotacji. Rozwój gospodarczy może mieć miejsce jest tylko przy odpowiednim zaangażowaniu przedsiębiorców. Rolą jednostek samorządu terytorialnego jest stworzenie możliwości do takiego rozwoju, tak aby mieszkańcom "małych ojczyzn" żyło się jak najlepiej. Najprostszym sposobem wspierania przedsiębiorczości jest likwidacja barier formalno-prawnych oraz obniżanie kosztów podatkowych prowadzenia działalności gospodarczej. Samorządy stają więc przed dylematem: obniżyć podatki, co spowoduje w krótkim okresie zmniejszenie wpływów budżetowych, ale przyciągnie inwestorów; albo podnosić podatki (co w krótkim okresie zwiększa wpływy do lokalnego budżetu) i odstraszyć w ten sposób potencjalnych inwestorów. Oczywiście zachęty finansowe to nie jedyne możliwości stymulowania rozwoju. Do niedawna takim sposobem było utworzenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Jednak zmiany w prawodawstwie zamknęły tą drogę. Innym bardzo skutecznym sposobem na przyciąganie inwestorów oraz stymulowanie przedsiębiorczości są: inkubatory przedsiębiorczości oraz parki technologiczne. Ich rola sprowadza się do dostarczania usług i know-how, oraz w niewielkim stopniu pomoc w finansowaniu działalności. Rolę inwestorów dostarczających kapitału przejmują fundusze inwestycyjne, dla których przedsiębiorstwa działające w inkubatorach i parkach stanowią atrakcyjną możliwość inwestowania kapitału.

1

7

---