Recydywa, mówiąc ogólnie, to powrót sprawcy (osoby już ukaranej) na drogę przestępstwa. Nawrót do jakiegokolwiek przestępstwa jest okolicznością obciążającą przy sądowym wymiarze kary, ze względu na dotychczasowy „sposób życia”.
Artykuł ten zawiera charakterystykę recydywy w znaczeniu prawnym, w ramach którejrozróżniamy recydywę ogólną i szczególną. Wspólnym mianownikiem ich obu jest to, że sprawca popełnia więcej niż jedno przestępstwo.
W ramach recydywy ogólnej wyodrębnia się dwie kategorie:
Powrót do przestępstwa po uprzednim skazaniu za jakiekolwiek przestępstwo umyślne, przy czym nie ma tu znaczenia, jaka kara została sprawcy wymierzona, w grę wejdą przypadki wymierzenia:
samoistnej kary grzywny,
samoistnej kary ograniczenia wolności,
kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania,
kary pozbawienia wolności na czas krótszy niż 6 miesięcy bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.
Popełnienie ponownego przestępstwa umyślnego skutkuje niemożnością warunkowego umorzenia postępowania, nawet jeśli zachodziłyby ku temu przesłanki.
Powrót do przestępstwa po uprzednim skazaniu za występek umyślny na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 6 miesięcy bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, co skutkuje zakazem wobec sprawcy orzekania grzywny albo kary ograniczenia wolności zamiast kary pozbawienia wolności - nawet jeśli występek jest zagrożony karą nieprzekraczającą 5 lat. Bowiem okoliczność, że dany występek, w tym umyślny, jest zagrożony karą nieprzekraczającą 5 lat daje możliwość orzeczenia kary grzywny lub kary ograniczenia wolności zamiast kary pozbawienia wolności. Tym samym popełnienie przez sprawcę przestępstwach w warunkach określonych w zdaniu pierwszym tego punktu skutkuje orzeczeniem kary pozbawienia wolności. Choć nie musi być to kara bezwzględna, może ona zostać orzeczona także z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.
Dla recydywy ogólnej nie jest istotny okres, jaki upłynął od skazania za przestępstwo, byleby tylko nie nastąpiło zatarcie skazania, powoduje ono bowiem uznanie skazania za niebyłe1. Należy zauważyć, że recydywa ogólna dotyczy osób, które albo w ogóle nie odbywały bezwzględnej kary pozbawienia wolności, albo w prawdzie ją odbywały, ale w wymiarze mniejszym niż 6 miesięcy.
Jeżeli chodzi o recydywę szczególną (recydywa o węższym znaczeniu, nazywana niekiedy recydywą sensu stricte, czyli w znaczeniu ścisłym), to jej wyodrębnienie dotyczy osób, które już odbywały karę pozbawienia wolności i w ciągu określonego w ustawie okresu powracają do przestępstwa „podobnego” lub do określonej kategorii przestępstw (art. 64 § 1 i 2 K.k.). Dzieli się ją na recydywę szczególną podstawową oraz recydywę szczególną wielokrotną, rozróżnienie to ma znaczenie przy określaniu wymiaru kary, a w konsekwencji na warunkowe przedterminowe zwolnienie.
Do przesłanek uzasadniających zastosowanie recydywy szczególnej podstawowej należy:
Uprzednie skazanie sprawcy za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności.
Odbycie co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności.
Popełnienie umyślnego przestępstwa podobnego do przestępstwa za które sprawca był już skazany w ciągu 5 lat od odbycia poprzedniej kary.
Przesłanki te muszą w danej sprawie wystąpić łącznie, aby oskarżonemu można było przypisać odpowiednią kwalifikację prawną, art. 64 § 1 K.k.
W tym wypadku termin „skazanie” oznacza prawomocne skazanie za przestępstwo uprzednie na karę pozbawienia wolności w wymiarze co najmniej 6 miesięcy. Oznacza to, że sprawca musiał być już raz ukarany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności (a nie na samoistną karę grzywny czy samoistną karę ograniczenia wolności). Recydywa szczególna podstawowa może też dotyczyć przypadków, w których orzeczona została kara pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, która następnie została odwieszona. Istotne jest tylko to, żeby sprawca odbył karę za poprzednie przestępstwo w wymiarze co najmniej 6 miesięcy.
Nadto przestępstwo popełnione przez sprawcę musi być przestępstwem podobnym do poprzedniego czynu. Zgodnie z art. 115 § 3 K.k. przestępstwami podobnymi są przestępstwa należącego do tego samego rodzaju, a także przestępstwa popełnione z zastosowaniem przemocy lub groźby oraz przestępstwa popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.
Konsekwencje prawne recydywy podstawowej polegają na fakultatywnym obostrzeniu kary i wymierzeniu sprawcy kary przewidzianej za przypisane mu przestępstwo w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, pod warunkiem że przypisany sprawcy czyn nie stanowi zbrodni (zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą, pozostałe czyny to występki). Fakultatywność oznacza, iż sąd nie musi obostrzyć kary. Nadto przypisanie sprawcy recydywy szczególnej podstawowej ma wpływ na warunkowe przedterminowe zwolnienie, które może nastąpić dopiero po odbyciu 2/3 kary, nie wcześniej jednak niż po roku (art. 78 § 2 K.k.).
Do przesłanek uzasadniających użycie recydywy szczególnej wielokrotnej (przedstawionych w art. 64 § 2 K.k.), zaliczymy sytuacje, gdy:
Sprawca był już skazany w warunkach recydywy szczególnej podstawowej.
Odbył łącznie co najmniej rok kary pozbawienia wolności.
W ciągu 5 lat od odbycia ostatniej kary powrócił do przestępstwa.
Powrót ten dotyczy jednego z wymienionych w ustawie typów przestępstw, to jest:
umyślnego przestępstwa przeciwko życiu lub zdrowiu,
przestępstwa zgwałcenia,
rozboju,
kradzieży z włamaniem,
innego przestępstwa przeciwko mieniu popełnionego z użyciem przemocy lub groźby jej użycia.
Zatem jeśli kolejne, popełnione przestępstwo nie będzie dotyczyło żadnego z wymienionych wyżej typów, a pozostałe warunki będą spełnione, to sprawcy nie można przypisać popełnienia czynu w warunkach recydywy szczególnej wielokrotnej ale recydywy szczególnej podstawowej.
Konsekwencje prawne recydywy szczególnej wielokrotnej to obowiązek orzeczenia przez sąd kary pozbawienia wolności przewidzianej przez ustawodawcę za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, a nawet sąd może (choć nie musi) wymierzyć ją do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, pod warunkiem, że czyn sprawcy nie stanowi zbrodni.
Jeśli zaś chodzi o wpływ przypisania sprawcy recydywy wielokrotnej na warunkowe przedterminowe zwolnienie, to może ono nastąpić dopiero po odbyciu 3/4 kary, nie wcześniej jednak niż po roku (art. 78 § 2 K.k.). Ogólna zasada jest taka, iż sprawca, który nie popełnił przestępstwa w warunkach recydywy szczególnej czy to podstawowej, czy wielokrotnej może ubiegać się o warunkowe przedterminowe zwolnienie po odbyciu co najmniej 1/2 kary, nie wcześniej jednak niż po odbyciu kary w wymiarze 6 miesięcy.
Jest jeden wyjątek, kiedy to recydywista szczególny może otrzymać warunkowe przedterminowe zwolnienie przed upływem wskazanych okresów. Mianowicie w przypadku, gdy warunkowe przedterminowe zwolnienie udzielane jest w związku przerwą, która trwała co najmniej 1 rok, a sprawca odbył co najmniej 6 miesięcy kary (stosownie do art. 155 § 1 K.k.w.). Z dobrodziejstwa powyższego nie może jednak skorzystać skazany, wobec którego orzeczona została kara powyżej trzech lat (przy czym liczy się suma kar).
Nadto, przy nadzwyczajnym obostrzaniu kary, należy mieć na uwadze art. 38 § 2 K.k., który ma również w sytuacji recydywistów zastosowanie, a mianowicie kara nadzwyczajnie obostrzona nie może przekroczyć 540 stawek dziennych grzywny, 18 miesięcy kary ograniczenia wolności albo 15 lat pozbawienia wolności. W praktyce oznacza to, iż jeżeli górna granica ustawowego zagrożenia wynosi 10 lat pozbawienia wolności, kara nadzwyczajnie obostrzona wynosi 15 lat; jeżeli jednak górna granica wynosi 12 lat, kara nadzwyczajnie obostrzona nie wynosi 18 lat lecz także 15, o czym stanowi wspomniany wyżej art. 38 § 2 K.k.
Należy mieć na uwadze, iż zarówno recydywa ogólna jak i szczególna dotyczy tylko przestępstw popełnionych umyślnie, czyli popełnionych w zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym. Pojawiają się jednak wątpliwość, gdy chodzi o przestępstwa umyślno-nieumyślne (art. 9 § 3 K.k.). Kiedy czyn został popełniony umyślnie, ale jego skutek nie był obejmowany umyślnością sprawcy, np. bójka, której skutkiem jest śmierć pokrzywdzonego lub ciężki uszczerbek na zdrowiu. Sprawcy świadomie - czyli umyślnie - biorą udział w bójce, jednakże ich zamiarem nie jest spowodowanie śmierci pokrzywdzonego. Z jednej strony w piśmiennictwie wyrażany jest pogląd, że przestępstwa tego rodzaju zaliczają się do przestępstw umyślnych, z drugiej zaś podnosi się, że przestępstwa umyślno-nieumyślne stanowią odrębną kategorię, niedającą się wtłoczyć w ramy przestępstw umyślnych albo nieumyślnych.
W przypadku popełnienia co najmniej dwóch przestępstw nieumyślnych możemy mówić jedynie o recydywie w znaczeniu kryminologicznym.
--------------------------------------------------------------------
1. Kodeks karny. Komentarz, A. Marek, s. 168.
Użyte skróty:
K.k. - ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 1997 r. Nr 192, poz. 1378).
K.k.w. - ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. z 1997 r. Nr 123, poz. 849).
Seryjny morderca - określenie opisujące osobę, która dopuściła się dwóch lub więcej morderstw w oddzielnych epizodach.
Seryjne zabójstwo jest popełniane w wyniku patologii charakteru, np. dla patologicznej żądzy zupełnego panowania nad ofiarą. Odróżnia to seryjnych morderców od np. zabójców na zlecenie, którzy zabijają w celu osiągnięcia korzyści majątkowych, albo terrorystów o motywach politycznych lub ideologicznych.
Spis treści
Termin "seryjny morderca" wymyślił prawdopodobnie agent FBI Robert Ressler lub dr Robert D. Keppel w latach 70. (jest to sprawą sporną). "Seryjny morderca" stał się popularnym określeniem w dużym stopniu dzięki nagłaśnianym przez media przestępstwom Teda Bundy'ego i Davida Berkowitza ("Syn Sama"), które miały miejsce w połowie dekady.
Dzięki temu terminowi kryminolodzy mogą odróżniać tych, którzy zabijają kilkoro ludzi w obrębie dłuższego czasu, od tych, którzy zabijają kilkoro ludzi podczas pojedynczego wydarzenia (np.masowego morderstwa). Trzecim typem wielokrotnego mordercy jest tzw. spree killer, czyli "szalony morderca". Wielokrotnym mordercą może więc być:
seryjny morderca - osoba, która popełniła co najmniej 3 zabójstwa w dłuższym czasie z przerwami między nimi. W czasie tych przerw mordercy wydają się całkiem normalni. Stan takiamerykańscy psychologowie Hervey Cleckley i Robert Hare nazwali "maską zdrowego umysłu" (ang."The Mask of Sanity"). W tym wypadku dodatkowo mogą, lecz nie muszą mieć miejsca przestępstwa na tle seksualnym.
masowy morderca - osoba, która popełnia wielokrotne zabójstwa w pojedynczym wydarzeniu i w jednym miejscu. Mordercy często popełniają samobójstwo, dlatego wiedza na temat stanu ich psychiki i przyczyn popełnienia przestępstwa często jest tylko spekulowana. Masowi mordercy, którzy zostali ujęci przez policję, czasami twierdzą, że nie pamiętają dobrze całego zdarzenia.
szalony morderca - popełnia kilkakrotnie zabójstwo w różnych miejscach, w czasie od kilku godzin do kilku dni. W przeciwieństwie do seryjnych morderców nie powracają oni do normalnego zachowania między morderstwami.
Te typy przestępstw zwykle są popełniane przez pojedyncze osoby. Były przykłady we wszystkich trzech kategoriach, że dwóch albo więcej sprawców działało razem. Pisarz Michael Newtontwierdzi, że zdarza się to w co trzecim przypadku. Lee Boyd Malvo i John Muhammad, sprawcy ataków snajperskich z okolic miasta Waszyngton, to najlepsze przykłady.
Seryjny morderca jest powszechnie postrzegany jako biały [potrzebne źródło] mężczyzna między 25. a 35. rokiem życia, co w znacznej mierze pokrywa się ze statystykami policyjnymi. Jest to jednak spowodowane tym, iż tego typu statystyki prowadzi się głównie w krajach zamieszkiwanych przede wszystkim przez ludność pochodzenia europejskiego oraz nie notuje się w tych statystykach wydarzeń uznanych za porachunki mafijne i zabójstwa na zlecenie. Także kobiety rzadko występują w tych statystykach. Wyjątkami są np. Aileen Wuornos, Myra Hindley iElżbieta Batory.
Według badań, przeprowadzonych przez FBI na 36 wielokrotnych mordercach, większość z nich była dziećmi pierworodnymi. W rodzinach połowy z nich matka wychowywała syna samotnie od jego drugiego roku życia. W 70% rodzin nadużywano alkoholu, a w około 35% także narkotyków. Prawie wszyscy badani byli w dzieciństwie prześladowani fizycznie, psychicznie lub seksualnie. Wielokrotni mordercy jako dzieci znęcali się nad zwierzętami, przynajmniej 60% moczyło się w nocy nawet po ukończeniu dwunastego roku życia, a wielu podkładało ogień (np. Otis Toolepodpalił dom sąsiada, a Carl Panzram poprawczak, w którym przebywał). Tylko 20% morderców miało stałą pracę.
Według modelu typologii motywacji Ronalda Holmesa, kryminologa z Uniwersytetu w Louisville, który rozpatruje zjawisko zabójstwa seryjnego przez wyróżnienie motywu wiodącego zbrodni, istnieją 4 podstawowe typy zabójców:
Hedonista (Hedonistic):
Po schwytaniu seryjni mordercy podczas procesu często wnoszą o złagodzenie kary z powodu ich niepoczytalności podczas popełniania morderstw. Ta droga obrony jest mało skuteczna, jednak czasami pozwala wzbudzić współczucie w członkach składu sędziowskiego lub u przysięgłych.
Pojęcie seryjnego morderstwa nie funkcjonuje w polskim prawie karnym. Ponadto w Polsce morderstwem przez większą część doktryny jest nazywane jedynie zabójstwo ze szczególnym okrucieństwem, a także popełnione w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie.
W znaczeniu kryminologicznym seryjny morderca jest zawsze recydywistą. Zazwyczaj seryjny morderca odpowiada w warunkach realnego zbiegu przestępstw (tzn. popełnił dwa lub więcej przestępstw zanim zapadł pierwszy, chociażby nieprawomocny wyrok i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu), a czasami w warunkach ciągu przestępstw(odmiany realnego zbiegu przestępstw) - tzn. popełnił przestępstwa w podobny sposób, w krótkich odstępach czasu, zanim zapadł pierwszy, chociażby nieprawomocny wyrok).
Przyczyny teorie :
Pozytywistyczne :
pochodzenie z niskich warstw społecznych
niekorzystne warunki wychowawcze w domu rodzinnym (rozpad rodziny, negatywne wzorce postępowania)
niepowodzenia szkolne
nadużywanie alkoholu
wobec sprawcy zastosowano niewłaściwe (nieskuteczne) środki karne i/lub
Pozostawiono go w kryminogennym środowisku społecznym
kara pozbawienia wolności uważana jest za bezskuteczną
postuluje się ograniczenie jej stosowania, zwłaszcza w przypadku młodocianych, i położenie nacisku na efektywną resocjalizację
Antynaturalistyczne :
naznaczenie wynikające z popełnienia przestępstwa i/lub skazania za nie
odrzucone, często nie znajdują akceptacji w zbiorowości innej niż przestępcza
stąd aktywność przestępcza
naznaczenie przyciąga uwagę agend kontroli społecznej i powoduje, że osoby skazane znajdują się pod szczególną kontrolą
łatwiej zatem wychwycić ponowne popełnienie przez nie przestępstwa, po czym skazać
kara pozbawienia wolności wręcz sprzyja ponownemu popełnianiu przestępstw
po odbyciu kary powrót do „zdrowego” układu społecznego bywa niemożliwy
to zwiększa prawdopodobieństwo powrotu do przestępczości
Strony internetowe http://www.eporady24.pl/konsekwencje_popelnienia_przestepstwa_w_recydywie,artykuly,6,63,431.html
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Konkurs wiedzy z kryminologii etap 1, Bezpieczeństwo 3, sem I, Kryminologia, kryminologia
kryminologia nurty, Bezpieczeństwo 3, sem I, Kryminologia, kryminologia
zagadnienia z k.p.a, Bezpieczeństwo 3, sem I, Postępowanie administracyjne
sprawozdania-z-dorobku-naukowego-pracownika-wpia-1, Bezpieczeństwo 3, sem I, Przestępczość zorganizo
Zadania z TNiB-ów (ostatnie 2 terminy z dodatkami), Politechnika Warszawska Wydział Transportu, Seme
Zadania z TNiB-ów (ostatnie 2 terminy), Politechnika Warszawska Wydział Transportu, Semestr VII, Teo
admin czccionka 8, Bezpieczeństwo 3, sem I, Postępowanie administracyjne
sabotaż komputerowy, Bezpieczeństwo 3, sem I, Zwalczanie przest w cyberprzestrzeni
PEDOFILIA word, Bezpieczeństwo 2, Bezp II rok, sem I, Przestępczość kryminalna M.Kotowska, do wydruk
Aborcja word, Bezpieczeństwo 2, Bezp II rok, sem I, Przestępczość kryminalna M.Kotowska, do wydruku
Prostytucja word, Bezpieczeństwo 2, Bezp II rok, sem I, Przestępczość kryminalna M.Kotowska, do wydr
PORWANIA DLA OKUPU word, Bezpieczeństwo 2, Bezp II rok, sem I, Przestępczość kryminalna M.Kotowska,
Zagadnienia egzaminacyjne, Bezpieczeństwo 1, Bezpieczeństwo 1 rok, Sem II, Kryminalistyka
PRZEMOC DOMOWA word, Bezpieczeństwo 2, Bezp II rok, sem I, Przestępczość kryminalna M.Kotowska, do w
opracowane zagadnenia, Bezpieczeństwo 1, Bezpieczeństwo 1 rok, Sem II, Kryminalistyka
PEDOFILIA word, Bezpieczeństwo 2, Bezp II rok, sem I, Przestępczość kryminalna M.Kotowska, do wydruk
więcej podobnych podstron