PRZEMOC DOMOWA
*zjawisko społeczne zachodzące, gdy członek rodziny, mąż, żona lub partner próbuje zdominować fizycznie lub psychicznie drugiego partnera, dzieci, rodziców, dziadków, teściów, itp., używając przewagi fizycznej, gróźb ,szantażu, w celu zranienia moralnie lub fizycznie;
*przemoc w rodzinie to zamierzone i wykorzystujące przewagę sił działanie przeciw członkowi rodziny, naruszające prawa i dobra osobiste, powodujące cierpienie i szkody;
Przemoc domowa charakteryzuje się tym, że:
jest intencjonalna - przemoc jest zamierzonym działaniem człowieka i ma na celu kontrolowanie i podporządkowanie ofiary;
siły są nierównomierne - w relacji jedna ze stron ma przewagę nad drugą, ofiara jest słabsza, a sprawca silniejszy;
narusza prawa i dobra osobiste - sprawca wykorzystuje przewagę siły narusza podstawowe prawa ofiary (np. prawo do nietykalności fizycznej, godności, szacunku itd.);
powoduje cierpienie i ból - sprawca naraża zdrowie i życie ofiary na poważne szkody; doświadczanie bólu i cierpienia sprawia, że ofiara ma mniejszą zdolność do samoobrony;
Według Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie - przemoc domowa to wszelkie incydenty gróźb, przemocy lub nękania (psychologicznego, fizycznego, seksualnego, ekonomicznego lub emocjonalnego) między osobami dorosłymi, którzy żyją w związku partnerskim lub są członkami tej samej rodziny, niezależnie od płci i orientacji seksualnej.
Przyczyny :
-źródła biologiczne to cechy charakteru, odpowiedni temperament oraz mikrouszkodzenia układu nerwowego.
-źródła psychologiczne to jakość kontroli nad własnymi emocjami, frustracje, pozbawienie potrzeb, odpowiednie postawy i wizje świata;
-źródła środowiskowe to załatwianie różnych spraw za pomocą przemocy; niekiedy całe społeczności w niektórych środowiskach są ogarnięte przemocą.;
-inne źródła przemocy to substancje chemiczne ( alkohol, narkotyki) powodujące osłabienie zdolności do samokontroli lub pobudzenie agresywne;
-przekonanie, że konflikty rozwiązuje się tylko za pomocą siły;
-chęć narzucenia swoich poglądów i przekonań;
-brak umiejętności panowania nad gniewem i złością, szybka utrata kontroli nad sobą;
-uzależnienia, z czego głównie alkoholizm;
-nieumiejętność porozumiewania się z drugim człowiekiem bez przymuszania i przemocy;
-osoba stosująca przemoc sama najczęściej była ofiarą przemocy;
-długo utrzymujące się bezrobocie, a co za tym idzie poczucie bezsilności, nieprzydatności i szukanie ucieczki w przemocy;
-przekonanie, że przemoc jest jedynym, skutecznym sposobem wychowania dziecka;
-zazdrość( np. mąż zazdrosny o lepsze zarobki żony, o jej przyjaźń z innymi mężczyznami);
-złe warunki życiowe( niezawsze, często także w rodzinach o wysokim standardzie życia)- brak pieniędzy, długi, utrata pracy, problemy z utrzymaniem rodziny;
-wpływ otoczenia;
-kompleksy dotyczące własnej osoby- dzięki przemocy sprawcy mają poczucie władzy;
-chęć udowodnienia, że jest się najlepszym i najsilniejszym;
-problemy w opiece nad dzieckiem( np. sprawcy nie mogą znieść płaczu dziecka, więc stosują przemoc, by rozwiązać ten problem);
Cechy wspólne przypadków przemocy w domu:
*destruktywna krytyka i słowne ubliżanie: np. krzyki, drwiny, oskarżanie, wyzwiska, werbalne groźby;
*taktyka nacisków: dąsanie się, grożenie (niedawaniem pieniędzy, wyłączaniem telefonu, zabraniem samochodu, popełnieniem samobójstwa, zabraniem dzieci, złożeniem na skargi do instytucji socjalnych);
*brak szacunku: ustawiczne upokarzanie ofiary przy innych, nieodpowiadanie na pytania ofiary, zabieranie pieniędzy bez pytania, odmowa pomocy przy dzieciach czy pracach domowych;
*nadużycie zaufania: kłamstwa, okazywanie zazdrości, zdradzanie, niedotrzymywanie obietnic i wspólnych uzgodnień;
*izolowanie: podsłuchiwanie lub blokowanie rozmów telefonicznych, mówienie, dokąd wolno i dokąd nie wolno chodzić ofierze, uniemożliwianie jej kontaktów z przyjaciółmi czy rodziną;
*nękanie: śledzenie i sprawdzanie ofiary, otwieranie listów, ustawiczne sprawdzanie, z kim ofiara się kontaktuje, zawstydzanie ofiary przed innymi;
*groźby: agresywna gestykulacja, wykorzystywanie przewagi fizycznej do zastraszania ofiary, niszczenie rzeczy ofiary, tłuczenie przedmiotów, walenie w ściany, grożenie zabiciem lub skrzywdzeniem ofiary albo dzieci;
*przemoc seksualna: gwałcenie (zmuszanie siłą i groźbą czy zastraszaniem do współżycia płciowego, współżycie wtedy, gdy ofiara tego nie chce), upokarzające traktowanie z powodu orientacji seksualnej;
*przemoc fizyczna;
*wypieranie się: zaprzeczanie zarzutom złego traktowania, wmawianie ofierze, że sama ponosi winę za złe traktowanie, okazywanie przy innych dobroci i cierpliwości, płacz i błaganie ofiary o przebaczenie, przyrzekanie, że to się już więcej nie zdarzy;
ASPEKT PRAWNY
Przemoc domowa jest przestępstwem. Przestępstwo to znane jest w polskim kodeksie karnym jako przestępstwo znęcania się nad rodziną.
według artykułu 207 Kodeksu karnego:
§ 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osoba najbliższą lub nad inną osoba pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osoba nieporadna ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
Znęcanie się nad rodziną należy do przestępstw ściganych z urzędu, czyli organy ścigania są zobowiązane do wszczęcia postępowania, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie, ze doszło do przestępstwa. Do wszczęcia postępowania nie jest, wiec wymagana skarga osoby pokrzywdzonej.
Od 1998 obowiązuje procedura "Niebieska Karta” opracowana przez Komendę Główną Policji wraz z Komendą Stołecznej Policji i Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Określa ona m.in. sposoby postępowania funkcjonariuszy Policji podczas interwencji dotyczącej przemocy
SKUTKI PRZEMOCY DOMOWEJ
strach i niepokój( obawa o życie i zdrowie);
poczucie winy( ofiara czuje się odpowiedzialna za przemoc);
chaos emocjonalny( zarówno miłość i nienawiść do osoby, która stosuje przemoc);
trudności w nawiązywaniu kontaktów z innymi, brak zaufania do ludzi;
smutek;
fizyczne urazy;
zaburzenia związane z poczuciem własnej tożsamości, utrudniające funkcjonowanie w społeczeństwie
izolowanie się
poczucie beznadziejności
poczucie odmienności
wybuchowość;
agresywność( poczucie, że jedynym sposobem rozwiązywania konfliktów jest przemoc);
zmiany w postrzeganiu prześladowcy( akceptacja sytuacji, poczucie ogromnej więzi ze sprawcą, idealizacja sytuacji);
wstyd przed innymi;
dolegliwości związane ze stresem, dolegliwości somatyczne: bóle głowy, żołądka, moczenie nocne, zły stan zdrowia;
skłonności do samookaleczenia;
próby samobójcze;
śmierć;
CYKLE PRZEMOCY :
1.Faza narastającego napięcia.
-sprawca jest ciągle nerwowy, wszystko go irytuje, złości każdy drobiazg;
-zaczyna awantury, staje się niebezpieczny, nie panuje nad sobą;
-ofiara stara się go uspokoić ulegając mu, sprawiając mu przyjemność, przepraszając;
2.Faza gwałtownej przemocy.
-agresor wpada w szał, często bez żadnego powodu i wyładowuje się na ofierze( bicie, kopanie, wyzywanie itd.) ;
-ofiara czuje się bezradna i przerażona, nie może już uspokoić sprawcy;
3.Faza miodowego miesiąca.
-agresor zaczyna przepraszać i obiecuje, że stanie się inną, lepszą osobą, że to się nie powtórzy;
-zaczyna płakać, prosić o wybaczenie, przekonuje, że to był tylko jeden, jedyny raz.;
-ofiara zaczyna wierzyć, że sprawca żałuje;
-myśli, że jest dla niego ważna, kochana;
4.Faza narastającego napięcia.
-cykl się powtarza, za każdym razem jest gwałtowniejszy;
-często ofiara nie potrafi przerwać tej powtarzającej się sytuacji(bezradność, wstyd, strach, słabość, brak szacunku dla samego siebie, zaprzeczanie, nadzieja na zmianę);
SPRAWCY PRZEMOCY
Sprawca przemocy w rodzinie często stara się doprowadzić do izolacji społecznej ofiary.
Kontroluje i ogranicza jej kontakty z innymi członkami rodziny, koleżankami czy sąsiadami. Zachowuje się obraźliwie wobec jej znajomych lub robi awantury w ich obecności, co powoduje, że ofiara wstydzi się ich zapraszać i kontaktować z nimi.
Zakazuje jej opowiadać o tym, co się dzieje w domu i karze ją za złamanie zakazu. Nieustająca izolacja i ukrywanie przed innymi swojego cierpienia, pogłębia bezsilność ofiary i powiększa władzę sprawcy.
Sprawca przemocy wielokrotnie krytykuje i poniża ofiarę, także w obecności innych. Powtarza jej, że jest zła, głupia, brzydka, obrzuca wyzwiskami i wyolbrzymia jej wady i błędy.
Sprawca przemocy domaga się całkowitego posłuszeństwa we wszystkich dziedzinach życia rodzinnego- posiłków, ubierania, wychowania dzieci, wydawania pieniędzy, itd. Wymagania te często są irracjonalne.
Charakterystyczną reakcją osób stosujących przemoc jest próba usprawiedliwienia swojego zachowania głównie poprzez przerzucanie odpowiedzialności za zaistniałą sytuację na drugą osobę, często poszkodowaną.
Sprawcę przemocy cechuje słabość psychiczna i bezsilność, bo nie potrafią inaczej rozwiązywać problemów, niż za pomocą siły. Czerpią satysfakcję ze świadomości, że ofiara jest im podporządkowana i wypełnia ich wolę.
Z czasem sprawca wymyśla nieistotne lub nawet nieistniejące powody, które wymagają od niego użycia przemocy.
U kobiet można również rozpoznać zjawisko wyuczonej bezradności polegające na tym, że
kobieta w stosunku, do której stosowana jest systematycznie przemoc fizyczna i psychiczna staje się uległa, przestaje szukać pomocy, staje się bezradna wobec tego, co robi z nią partner. Często nie możemy zrozumieć, dlaczego ona od niego nie odejdzie skoro on robi jej takie straszne rzeczy.
GDZIE SZUKAĆ POMOCY ?
Miejsca, gdzie można szukać pomocy:
1. Ośrodki pomocy społecznej (tzw.OPSy) :
bezpłatne konsultacja prawna
krótkoterminowa psychologiczna interwencja kryzysowa
doraźna pomoc socjalna
przekierowanie do wyspecjalizowanej instytucji
współpraca z policją, kuratorami i innymi ośrodkami pomocy ofiarom
2. Hostele do ofiar przemocy domowej:
możliwość uzyskania zakwaterowania z dziećmi
pomoc psychologiczna
pomoc prawna
pomoc socjalna
3.fundacje i stowarzyszenia:
pomoc psychologiczna
pomoc prawna
hostele
spotkania otwarte
materiały informacyjne(broszury, książki)
telefony zaufania
4.Internetowe spisy ośrodków pomocowych
5.Internetowe społeczności wsparcia dla ofiar
Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie
Celem Programu jest:
1)zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie;
2) zwiększenie skuteczności ochrony ofiar przemocy w rodzinie
i zwiększenie dostępności pomocy;
3) zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych i
korekcyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie.
Cele ogólne będą realizowane przez:
1) systematyczne diagnozowanie zjawiska przemocy w rodzinie;
2) podnoszenie wrażliwości społecznej wobec przemocy w
rodzinie;
3) podnoszenie kompetencji służb zajmujących się problematyką
przemocy w rodzinie;
4) udzielanie profesjonalnej pomocy ofiarom przemocy w
rodzinie;
5) oddziaływania na sprawców przemocy w rodzinie.