PODSTAWY PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

SEMESTR I

Magdalena Zwolińska

Materiał z zajęć 20 kwietnia 2013r.

Administracja oznacza pewną służbę lub działalność wykonawczą, wykonywaną na rzecz kogoś lub czegoś ważnego. W przypadku administracji publicznej chodzi o służbę na rzecz władzy politycznej, czyli o służbę na rzecz dobra wspólnego, powszechnego interesu publicznego i służbę prawu.

Administracja to:

• ogół podmiotów administracji,

• działalność państwa, której przedmiotem są sprawy administracyjne,

• cała działalność wykonywana przez podmioty administracji.

Administracja to również „planowe zgromadzenie ludzi w służbie pewnej misji publicznej” (Langrod). „To zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje a postawie uchwały i w określonych prawem formach.” (Izdebski, Kulesza). Wg Małgorzaty Stahl administracja ma dwa charaktery:

• monopolistyczy (administracja działając w ramach powierzonej jej kompetencji występuje jako wyłączny gospodarz w określonej kategorii spraw),

• bezosobowy (w ramach jej struktur działają różne podmioty, lecz decyzję wydaje nie ktoś pełniący np. wojewody, ale organ administracji noszący tę nazwę).

Cechy charakterystyczne dla administracji publicznej (Ochendowski):

• jest zjawiskiem społecznym,

• musi zajmować się sprawami wspólnoty oraz jej członkami,

• cechuje ją aktywność, inicjatywa, działalność ukierunkowana na przyszłość,

• podejmuje konkretne środki do uregulowania spraw jednostkowych i urzeczywistnienia określonych przedsięwzięć.

Ogólne cechy administracji:

• przymusowość,

• monopolistyczny charakter,

• trwałość,

• planowość,

• ciągłość,

• stabilność,

• fachowość,

• wyodrębnienie i uporządkowanie (organizacyjne i kompetencyjne),

• legalizm (działanie w oparciu o przepisy proceduralne i materialne, dla realizacji interesu publicznego).

Administracją w pełni będzie dopiero organizatorska działalność państwa:

• realizowana przy pomocy systemu biurokratycznemu,

• obejmująca obszerny zakres spraw o znaczeniu społecznym

• regulowana przez generale normy prawe.

Segmenty administracji publicznej:

• administracja państwowa rządowa,

• administracja państwowa nierządowa,

• administracja państwowa samorządowa.

Administracja rządowa to układ organizacyjno - funkcjonalny o jednolitym, relatywnie scentralizowanym charakterze, który realizuje zadania publiczne za które odpowiedzialność ponosi rząd, i który pośrednio lub bezpośrednio podlega Radzie Ministrów.

Administracja nierządowa to organy i urzędy administracyjne nie podlegające Radzie Ministrów:

• Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,

• organy Najwyższej Izby Kontroli,

• Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji,

• Rzecznik Praw Obywatelskich,

• Krajowa Rada Sądownictwa,

• organy Narodowego Banku Polskiego, w tym Krajowa Rada Polityki Pieniężnej,

• centralne organy administracji podległe Sejmowi (Główny Inspektor Pracy, Główny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, Rada do Spraw Uchodźców),

• urzędy w/w organów,

• administracja Sejmu i Senatu.

Zasada pomocniczości służy unikaniu centralizacji, a jej prawną konsekwencją jest:

• podział władzy publicznej,

• decentralizacja władzy publicznej,

• podział zadań i kompetencji,

• domniemanie kompetencji na rzecz gminy.

Prawo administracyjne to zespół norm, które regulują administracyjną działalność państwa. To gałąź prawa, która reguluje działalność organów państwowych, podejmowaną w celu wykonania ustalonych prawem zadań organizatorskich.

Normy prawa administracyjnego:

• ustrojowe prawo administracyjne to normy bezpośrednio dotyczące organizacji aparatu administracyjnego (jakie podmioty wchodzą w skład organu i relacje między nimi),

• procedura administracyjna (postępowanie administracyjne) to normy bezpośrednio dotyczące toku działania organów administracyjnych,

• materialne prawo administracyjne to normy dotyczące konkretnych działów administracji publicznej.

Całość norm prawa administracyjnego można podzielić na 2 grupy norm prawnych:

• normy regulujące stosunki między organami i innymi podmiotami administracji z jednej strony, a obywatelem i osobami prawnymi z drugiej strony,

• normy regulujące stosunki jakie zachodzą między organami, a instytucjami państwowymi, np. między ministrem a podległymi mu organami.

Prawo konstytucyjne i cywilne, a prawo administracyjne.

Prawo konstytucyjne jest ściśle związane z prawem administracyjnym. Wspólnie należą do dziedziny prawa publicznego. Tworzą jedność, ponieważ posługują się tymi samymi konstrukcjami, metodami i regułami. Konstytucja jest głównym normatywnym źródłem ustroju i działań administracji, a także prawną podstawą nieustannego wyważania interesów ogólnych i indywidualnych.

Stosunek administracyjno-prawny może być nawiązany z mocy samej ustawy, w drodze aktu administracyjnego bądź umowy administracyjnej oraz wyniku działań faktycznych. Z mocy samej ustawy powstają prawa i obowiązki w sferze podatkowej, obowiązku szkolnego, uczestników ruchu drogowego, itp.

Rodzaje stosunków administracyjno-prawnych:

• związane z postępowaniem administracyjnym,

• związane postępowaniem przed sądem administracyjnym.

Źródła prawa administracyjnego:

• stanowione przez centralne organy państwa,

• stanowione przez organy terenowe,

• źródła prawa powszechnie obowiązującego,

• źródła prawa wewnętrznego,

• zamknięty system źródeł prawa o powszechnie obowiązującym charakterze: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia i akty prawa miejscowego.

Konstytucja

Konstytucja jest najwyższym prawem RP, a jej przepisy stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej. Określa, że ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i sądowniczej. Rzeczpospolita jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej oraz organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Konstytucja określa kompetencje Prezydenta RP, Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów oraz ustala pozycję ministrów i innych członków rządu oraz wojewodów i samorządu terytorialnego w systemie organizacji państwa.

Na podstawie Konstytucji nauka prawa konstytucyjnego wyodrębniła i zdefiniowała zasady ustroju Rzeczypospolitej:

• Zasadę suwerenności Narodu,

• Zasadę niepodległości i suwerenności Państwa,

• Zasadę demokratycznego państwa prawnego,

• Zasadę hierarchicznego systemu źródeł prawa,

• Zasadę społeczeństwa obywatelskiego,

• Zasadę podziału władz,

• Zasadę społecznej gospodarki rynkowej,

• Zasadę przyrodzonej godności człowieka.

Ratyfikacja jest to akt urzędowy polegający na potwierdzeniu przez państwo wobec pozostałych stron umowy, że bierze na siebie wynikające z niej obowiązki i uprawnienia. Winczorek przedstawia w zasadzie dwa rodzaje ratyfikowanej umowy międzynarodowej:

• ratyfikacja zwykła (jest to ratyfikacja w związku z którą nie jest wymagana zgoda wyrażona w ustawie),

• ratyfikacja kwalifikowana (jest to ratyfikacja w związku z którą jest wymagana zgoda w ustawie).

Umowy ratyfikowane i umowy nie podlegające ratyfikacji.

Umowy nie podlegające ratyfikacji wymagają zatwierdzenia przez Rade Ministrów; równoznaczne jest udzielenie przez RM zgody na podpisanie umowy międzynarodowej. Zgodę tą może uzyskać minister kierujący działem administracji rządowej właściwy do spraw których dotyczy umowa międzynarodowa.

Akty prawa wspólnotowego nie wymagają ratyfikacji przez kraje członkowskie. Prawo wspólnotowe nie może być uchylane przez kraje wspólnoty. Prawo europejskie nie jest składnikiem prawa, ale z nim współgra i jest stosowane w stosunkach wewnętrznych. Porządek prawny wewnętrzny i porządek praw europejskich w pewnych sytuacjach może dojść pomiędzy nimi do kolizji. Zasada prymatu prawa europejskiego, mówi że żaden przepis prawa wewnętrznego, nie ma pierwszeństwa przed prawem wspólnotowym. Trybunał Stanu stwierdził, że prawo wspólnotowe ma pierwszeństwo nawet przed zasadami konstytucyjnymi.

Zasada prymatu prawa europejskiego polega na tym, że żaden sąd czy urząd nie stosuje prawa wewnętrznego, które koliduje w konkretnym przypadku z unormowaniami prawa wspólnotowego. Jest to prymat w zastosowaniu, a nie prymat w ważności prawa europejskiego. Prawo europejskie nie uchyla ale eliminuje zastosowanie prawa wewnętrznego w konkretnym przypadku. Przyjęto, że wspólnota ma wyłączne kompetencje prawodawcze w dziedzinie polityki handlowej i celnej. Państwa członkowskie nie mogą podejmować w tej dziedzinie żadnej aktywności.

Rodzaje aktów prawa miejscowego:

• akty zawierające statuty (wśród statutów szczególną pozycję należy przypisać statutom samorządów terytorialnych, a więc gmina, powiat, województwo),

• akty zawierające przepisy wykonawcze tj. akty wydawane na podstawie upoważnień szczegółowych,

• przepisy porządkowe, wydawane na podstawie upoważnień generalnych.

Charakter prawy statutów - Statut nie może pozostawać w sprzeczności z przepisami ustawowymi nie tylko dotyczącymi samorządu terytorialnego na danym szczeblu, ale przepisami ustaw w ogóle. Statut wydawany jest na podstawie generalnego upoważnienia ustawowego przy wykorzystaniu kompetencji do samodzielnej regulacji stosunków prawnych w ramach tego upoważnienia.

Akty wewnętrzne

Źródłami prawa wewnętrznego mogą być uchwały organów kolegialnych i zarządzenia organów monokratycznych. Akty wewnętrzne nosić mogą różne nazwy, np. regulamin, instrukcja, pismo ogólne itp. Cechą charakterystyczną aktów wewnętrznych jest ich szczególny krąg adresatów. Wyraźnie podkreślić należy, że mogą one być kierowane jedynie do podmiotów podporządkowanych organizacyjnie i służbowo organowi wydającemu dany akt. Aktami tymi nie można regulować praw i obowiązków obywateli, osób prawnych i ich organizacji, o ile nie znajdują się oni w zależności organizacyjnej lub służbowej do organu wydającego dany akt. Akty wewnętrzne wydawane są na podstawie przepisów kompetencyjnych, na podstawie szczegółowych upoważnień ustawowych. Poddawane są kontroli organu nadzorującego daną jednostkę organizacyjną. Może być wymagane zatwierdzenie aktu wewnętrznego przez organ nadzoru.

Materiał z zajęć 21 kwietnia 2013r.

Pojęcie prawa administracyjnego:

a) w Polsce:

- brak definicji w aktach prawnych,

- wiąże się z funkcjonowaniem administracji, organów administracyjnych.

• b) we Francji:

• - prawo administracyjne odnoszono do zadań administracji publicznej, jej struktury organizacyjnej, pozycji jej funkcjonariuszy, relacji między administracją a osobami prywatnymi,

• c) w Niemczech:

• - prawo administracyjne to zespół norm prawnych pisanych i niepisanych, które w swoisty sposób obowiązują administrację w zakresie działalności, postępowania i organizacji administracji.

• - akt administracyjny jako podstawowa instytucja prawa administracyjnego.

• - ogół pisanych i niepisanych norm prawnych prawa publicznego, które konstruują administrację w państwie, albo regulują działalność właśnie tej administracji, z wyjątkiem przepisów należących do innych gałęzi prawa (Ehlers),

• - ogół tych norm prawnych, w których co najmniej jeden z podmiotów, do których są adresowane, ma je stosować jako dzierżyciel władzy publicznej,

• d) w Anglii:

• - przez lata negowano jego istnienie,

• - „nieszczęście” sprowadzone z kontynentu,

• - współcześnie eksponuje się jego instrumentalną funkcję (zabezpieczenie praw jednostki przed administracją),

• e) w USA:

• - prawo administracyjne jest poddawane zróżnicowanej kontroli,

• - ograniczenie władzy i działania agencji administracyjnych.

• Sensu largo:

• - obejmuje wszelkie normy odnoszące się do ustroju, organizacji lub administracji bez względu na to, czy są to normy prawa publicznego czy prywatnego,

• - to gałąź prawa, która zawiera wszelkiego rodzaju normy prawne regulujące stosunki między organami administracji a jednostkami administrowanymi.

• Sensu stricto:

• - ogranicza się do norm publicznoprawnych, dostosowanych specjalnie do potrzeb i wymagań administracji, administrowania i swoistości tej płaszczyzny stosunków prawnych,

• - prawo to ogranicza się do norm specjalnych, normujących takie same stosunki, metodą władczą prawo to ogranicza się do norm specjalnych, normujących takie same stosunki.

• Prawo administracyjne jako dyscyplina a gałąź prawa

• a) dyscyplina:

• - posiada wyodrębnioną część ogólną i szczególną,

• - prawo ustrojowe KTO?

• - prawo materialne CO?

• - prawo procesowe JAK?

• b) gałąź:

• - część ogólna nie jest wyodrębniona,

• - prawo ustrojowe,

• - prawo materialne,

• - prawo procesowe.

• Budowa prawa administracyjnego:

• a) Normy prawa ustrojowego regulują wszystkie najważniejsze elementy administracji publicznej jako organizacji. Dotyczą więc tworzenia i obsadzania organów administracyjnych i ich urzędów, budowy wewnętrznej oraz wzajemnych relacji poszczególnych struktur administracji.

• b) Normy prawa materialnego określają:

• - gdy realizacja prawa następuje przez wydanie decyzji, a także określają treść decyzji co do praw i obowiązków przydawanych lub nakładanych,

• - gdy stosunki prawne (prawa, obowiązki) powstają z mocy samego prawa - ustalają skutki nieprzestrzegania norm tego prawa,

• c) Normy prawa procesowego regulują tok czynności podejmowanych przez organy określone prawem ustrojowym w celu realizacji norm prawa materialnego, zarówno wtedy, gdy regulują wydawanie i kontrolowanie decyzji administracyjnych, jak i wtedy, gdy regulują tok czynności podejmowanych w celu przymusowego wykonania decyzji administracyjnych.

• Swoiste cechy prawa administracyjnego:

• - integralna część systemu prawa,

• - gałąź prawa publicznego,

• - zasadniczy brak równości stron w relacjach administracyjno-prawnych,

• - rozległość podmiotu regulacji,

• - w dużej części prawo pozytywne,

• - reguluje procesy administrowania w państwie za pomocą organów administracji publicznej,

• - wyposażenie organów w kompetencję prawotwórczą,

• - podmioty administrujące są uprawnione do działania w sferze prywatnej,

• - charakter obywatelski.

• Normy ustrojowe regulują najważniejsza elementy administracji publicznej. Ustanawiają, kto wykonuje zadania publiczne w imieniu dzierżycieli władzy publicznej (organów administracji), określają wewnętrzną strukturę administracji oraz wzajemne relacje poszczególnych jej elementów.

• Normy materialne ustanawiają wzajemne obowiązki i uprawienia obywateli oraz dzierżycieli władzy publicznej. Ich adresatami są podmioty spoza struktury administracji.

• - Gdy konkretyzacja prawa następuje przez wydanie aktu, określając organy właściwe do jego wydania (norma kompetencyjna), a także jego treść (konkretne prawa i obowiązki imiennie określonych osób - norma materialno - prawna).

• - Gdy prawa i obowiązki powstają z mocy ustawy (norma sankcjonowana), ustalają skutki nieprzestrzegania takich norm (norma sankcjonująca).

• Normy merytoryczne (związane):

• - nakazują lub zakazują adresatom normy zachowywać się w opisanych nimi okolicznościach w określony przez nie sposób.

• - gdy są adresowane do organów administracji publicznej, wiążą je w pełny sposób, nie pozostawiając możliwości wyboru.

• Norma blankietowa:

• - wskazuje jedynie jakie czynności lub akty mają/mogą być podjęte przez organ, nie określa w jakich okolicznościach mają być podjęte albo wskazuje okoliczności ale nie określa natomiast ich treści (na czym mają polegać),

• - umożliwia organowi uwzględnienie wartości i interesów celowo niezdefiniowanych w przepisach prawych przewidujących podjęcie aktu lub czynności, nie zwalniając jednak z kierowania się ogólnymi normami wyznaczającymi jego cele i zadania.

• Norma uznaniowa określa okoliczności, w jakich organ administracji może wydać akt lub podjąć czynność opisaną normą/przepisem prawa. Potocznie za normy (przepisy) uznaniowe uważa się te reguły zachowania, w których albo potencjalna treść aktu, albo okoliczności, w jakich może bądź musi być on podjęty, opisane są za pomocą pojęć niejednoznacznych (interes publiczny, zagrożenie bezpieczeństwa, uzasadnione względy itp.).

• Normy kauzalne upoważniają lub zobowiązują organy administracji publicznej do ustanawiania, uprawnień lub obowiązków indywidualnie określonych osób, bądź też do dokonywania zmian w tym zakresie (np. odwołanie lub ograniczenie obowiązku, wstrzymanie, pozbawienie lub rozszerzenie uprawnienia itp.)

• Normy finalne - rolę okoliczności upoważniających lub zobowiązujących do wydania aktu o treści przewidzianej przepisem prawa spełnia cel, dla którego osiągnięcia dany akt ma został wydany. Część norm finalnych pozostawia organowi także samodzielne określenie treści podejmowanego aktu.

• Normy prawa procesowego regulują tok czynności podejmowanych przez organy określone prawem ustrojowym w celu realizacji norm prawa materialnego, a w tym:

• - wydawanie i kontrolowanie decyzji administracyjnych i innych aktów indywidualnych,

• - tok czynności podejmowanych w celu przymusowego wykonania decyzji administracyjnych.

• a) normy postępowania administracyjnego,

b) normy postępowania ogólnego,

c) normy postępowania skargowo - wnioskowego,

d)normy postępowania kontrolnego,

e) normy postępowania sądowo - administracyjnego.

Prawne formy działania administracji

Wszelka działalność administracji musi mieć podstawę prawną i przebiegać w określonych formach prawnych. Przez prawną formę działania administracji trzeba rozumieć prawnie określony typ konkretnej czynności organu administracji. Ów określony typ czynności nie jest związany z charakterem (materialną treścią) sprawy do załatwienia, w której może być wykorzystany. W praktyce jest bowiem tak, że ten sam typ czynności może mieć zastosowanie w różnych sprawach (np. z zakresu prawa paszportowego, prawa budowlanego).

Formy działań administracji:

• - akty normatywne,

• - akty administracyjne,

• - ugody administracyjne,

- porozumienia administracyjne,

• - czynności cywilnoprawne,

• - czynności faktyczne.

• Akty normatywne są to jednostronne, władcze rozstrzygnięcie organu administracji publicznej (lub podmiotu wykonującego zadania z zakresu administracji), zawierające normy postępowania skierowane do generalnie określonego adresata w abstrakcyjnie określonej sytuacji. Te, które wydane są z upoważnienia ustawy to rozporządzenia i zarządzenia, wyraźnie określają przepisy danej ustawy. Wydawane na podstawie przepisów kompetencyjnych (zawartych w Konstytucji, ustawach czy innych aktach normatywnych), przyjmują postać uchwał. To akty, których przestrzeganie w praktyce jest dla ich adresatów prawnie obowiązujące.

• Akty administracyjne definiuje się jako władcze, jednostronne rozstrzygnięcie (oświadczenie woli) organu administracji publicznej, oparte na przepisach prawa administracyjnego, określające sytuację prawną konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie. Akt administracyjny wywołuje skutki przede wszystkim w zakresie prawa administracyjnego, ale może też wywołać skutki w innych dziedzinach prawa (np. prawa cywilnego czy prawa pracy). Decyzja wywłaszczenia jest przykładem aktu administracyjnego, który rodzi skutki w sferze prawa cywilnego.

• Cechy aktów administracyjnych:

• a) jest czynnością opartą na przepisach prawa administracyjnego;

b) jest władczym oświadczeniem woli organu administracji publicznej lub podmiotu administracyjnego prawnie do tego upoważnionego (np. dyrektora szkoły czy dyrektora przedsiębiorstwa państwowego). Władczość oświadczenia woli wyraża się w tym, iż zawsze wydane jest ono w imieniu państwa i na rachunek państwa. Wykonanie aktu administracyjnego jest zapewnione poprzez możliwość zastosowania przymusu państwowego;

c) wykazuje podwójną konkretność — odnosi się do konkretnego adresata i konkretnej sprawy;

500. wydawany jest jako rezultat przeprowadzonego postępowania administracyjnego; podstawę prawną takiego postępowania stanowi Kodeks postępowania administracyjnego.

Akty zewnętrzne skierowane są do adresatów niepodporządkowanych organizacyjnie (służbowo) organowi wydającemu dany akt (np. do osób fizycznych, prawnych i innych jednostek organizacyjnych).

Akty wewnętrzne skierowane są do podmiotów podporządkowanych organowi wydającemu dany akt administracyjny.

Akty administracyjne dzielimy na:

- konstytutywne,

• - deklaratoryjne.

• Akt konstytutywny tworzy, zmienia lub uchyla stosunek prawny. Skutek prawny następuje z mocy aktu administracyjnego z chwilą jego wydania (ogłoszenia lub doręczenia). Akty konstytutywne najczęściej nazywają się pozwoleniami, zezwoleniami, nakazami, zakazami.

• Akt deklaratoryjny ustala w danej sytuacji wynikają z mocy ustawy lub innego aktu normatywnego dla konkretnego adresata określone uprawnienia lub obowiązki. Jako taki, nie tworzy nowych sytuacji prawnych. Stwierdza tylko, że dany stosunek prawny zaistniał. Akt deklaratoryjny wywołuje skutki prawne wstecz, tzn. od momentu, gdy zostały spełnione przesłanki, z którymi przepis prawa wiąże określone uprawnienia lub obowiązki. Jednakże dopiero od chwili wydania takiego aktu adresat może skutecznie powoływać się na swoje prawo lub obowiązek (np. decyzja przyznania renty, emerytury). Akty deklaratoryjne różnią się od zaświadczeń, które nie są aktami administracyjnymi, gdyż tylko stanowią oświadczenie wiedzy organu administracji w konkretnej sprawie. Deklaratoryjne akty administracyjne stanowią zaś oświadczenie woli, tzn. ustalają autorytatywnie treść uprawnień lub obowiązków adresatów tych aktów.

• Wyróżnia się również akty administracyjne:

• - zależne od woli adresata; są wydawane na wniosek zainteresowanego (np. zmiana nazwiska),

• - niezależne od woli adresata; są wydawane z urzędu (np. akty prawa podatkowego, akty wywłaszczeniowe),

• - akty związane,

• - akty uznaniowe (tzw. swobodne).

W przypadku aktów związanych organ administracyjny musi wydać akt administracyjny (decyzję) w sytuacji zaistnienia określonych przez przepisy ustawowe warunków (np. organ musi wydać decyzję o przyznaniu emerytury, jeżeli zostały spełnione wszystkie warunki ustawowe).

Akty uznaniowe organ administracji wydaje wówczas, gdy uzna to za celowe (np. wojewoda na podstawie przepisów ustawowych o ochronie przyrody rozstrzyga, czy wydać nakazy lub zakazy mające na celu ochronę środowiska przyrodniczego na terenie jego województwa).

Uznanie administracyjne występuje, kiedy organ ten może rozstrzygnąć sprawę w różny sposób przy tym samym stanie faktycznym. Przepisy ustanawiające uznanie administracyjne formułuje się w sposób zróżnicowany. Mogą więc zawierać sformułowania typu: „organ może”, co należy rozumieć, że w sytuacji zaistnienia określonego w tym przepisie stanu faktycznego organ ma możliwość określonego zachowania się, nie musi jednakże danego działania podejmować. Z uznaniem administracyjnym będziemy też mieć do czynienia, gdy przepisy prawa posługują się zwrotami nieostrymi przy opisie stanu faktycznego uzasadniającego działanie organu administracji. Przepis prawa stanowi np., że organ może wydać decyzję, gdy jest to uzasadnione interesem społecznym. Pojęcie interesu społecznego jest mało precyzyjne (niedookreślone), co sprawia, że organ administracji sam je interpretuje, stosując taki przepis, co daje mu swobodę przy wydawaniu decyzji uznaniowej. Należy podkreślić, że uznanie administracyjne w żadnym wypadku nie oznacza dowolności organów administracji w procesie podejmowania decyzji. W nauce prawa administracyjnego zgodnie się przyjmuje, że stosując przepisy uznaniowe, organy administracji nie mogą naruszać praw podmiotowych, wynikających z innych przepisów prawa czy też rozstrzygnięć innych organów państwa. Akt administracyjny, aby był prawidłowy, musi być w pełnym zakresie zgodny z przepisami prawa materialnego, wydany przez właściwy organ, we właściwym postępowaniu, w wymaganej formie. Akty niespełniające tych warunków są aktami wadliwymi. Wadliwość aktu może mieć charakter nieistotny lub istotny.

Wadliwość nieistotna nie powoduje utraty mocy obowiązującej aktu administracyjnego. Może być usunięta poprzez sprostowanie lub uzupełnienie (np. poprzez zamieszczenie pouczenia o prawie odwołania się do wyższej instancji).

Wadliwość istotna aktu administracyjnego może być podstawą do jego uchylenia lub stwierdzenia nieważności.

Wadliwymi są akty, które np. zawierają błędy pisarskie, rachunkowe oraz inne oczywiste omyłki wymagające jedynie ich sprostowania i wyjaśnienia, ale wadliwymi są także akty administracyjne, które w sposób istotny naruszają przepisy prawa materialnego, procesowego i ustrojowego, które naruszają konstytucyjne zasady porządku prawnego (np. zasadę równości obywateli wobec prawa), które opierają się na niewłaściwie ustalonym stanie faktycznym, błędnej wykładni prawa, błędnej bądź niepełnej ocenie pojęcia nieokreślonego, niewłaściwym skorzystaniu z uznania administracyjnego.

Nieważnymi są akty administracyjne:

a) które zostały wydane przez organy rzeczowo lub miejscowo niewłaściwe,

b) które zawierają oczywistą wadę procesową,

c) które są skierowane do osiągnięcia efektu prawniczo lub faktycznie niemożliwego do osiągnięcia.

MATERIALNA FORMA PRAWOMOCNOŚCI AKTU

Prawomocność materialna oznacza, że stosunek prawny zawiązany między adresatem a organem administracyjnym zostaje w sposób trwały ukształtowany treściowo, inaczej mówiąc treść aktu administracyjnego ma charakter trwały i nie może być naruszalna.

Prawomocność formalna aktu administracyjnego oznacza zaś, iż niedopuszczalne jest użycie do obalenia aktu administracyjnego zwyczajnych środków prawnych, akt taki staje się „niezaskarżalny”.

Przedmiot porozumienia leży w sferze prawa administracyjnego i ta cecha odróżnia porozumienia od czynności cywilnoprawnych. Strony (podmioty) porozumienia zobowiązują się wspólnie wykonywać nałożone na nie zadania albo mogą ustalić przeniesienie pewnych zadań z jednego podmiotu na drugi. Przykładami porozumień administracyjnych mogą być tzw. porozumienia komunalne zawierane przez gminy celem wspólnej realizacji zadań przekraczających możliwości finansowe jednej gminy.

Czynności cywilnoprawne

Działalność administracji oparta jest niekiedy na przepisach prawa cywilnego. Z reguły ma to miejsce wówczas, gdy administracja zajmuje się sprawami gospodarczymi (majątkowymi), związanymi ze świadczeniami na rzecz społeczeństwa. Najczęstsze wykorzystywanie instytucji prawa cywilnego występuje w systemie samorządu terytorialnego, czyli administracji zdecentralizowanej. Dzieje się tak dlatego, że przepisy prawa cywilnego stwarzają możliwość optymalnego kształtowania wzajemnych praw i obowiązków przez strony czynności prawnej. Ponadto czynności cywilnoprawne umożliwiają stronom bezpośrednią kontrolę wykonania zaciągniętych zobowiązań. W sytuacjach spornych istnieje możliwość wykorzystania sądowego trybu rozstrzygania spraw cywilnych.

• Czynności faktyczne mogą kształtować stosunki prawne przez fakty, a nie reguły postępowania. To je odróżnia od czynności prawnych, które powodują powstanie określonej normy postępowania. W tych przypadkach, gdy przepisy prawa nakazują organom administracji uregulowanie bądź rozstrzygnięcie określonej sprawy, występuje czynność prawna. Gdy natomiast nakazują organowi dokonanie określonego działania w wymiarze czysto fizycznym (np. wręczenie decyzji, ogłoszenie), występują czynności faktyczne. Wyodrębnia się:

• - działania społeczno-organizacyjne (nie występuje tu element obowiązku, przymusu),

• - czynności materialno-techniczne (na podstawie prawnej i wywołują konkretne skutki prawne).

• Te pierwsze może je podejmować w zasadzie każda instytucja społeczna. Chodzi tu o takie działania, jak np. organizowanie spotkań z mieszkańcami. Czynności materialno-techniczne tym czynnościom obywatele muszą się podporządkować (np. dokonanie rozbiórki obiektu grożącego zawaleniem, zatrzymanie samochodu przez policjanta). Czynności materialno-techniczne występują tak w sferze wewnętrznej, jak i zewnętrznej działania administracji.

• FORMY AKTÓW ADMINISTRACYJNYCH

• Decyzją jest akt administracyjny stanowiący jednostronne ustalenie organu administracji publicznej o wiążących dla jednostki (i organu) konsekwencjach. Decyzje przyznają lub odmawiają przyznania uprawnień jednostce. Gdy normy prawa administracyjnego upoważniają organ administracji publicznej do przyznania lub odmowy uprawnień dla jednostki, a także, gdy upoważniają organ administracyjny do nałożenia obowiązku lub zwolnienia z tego obowiązku, organ ten powinien podjąć stosowną w tym zakresie czynność prawną w formie decyzji administracyjnej. W szczególności, organ administracji publicznej nie może ograniczyć się do udzielenia jednostce informacji, np. o braku możliwości przyznania uprawnienia lub braku możliwości zwolnienia z obowiązku.

• Decyzja musi zawierać:

1. Oznaczenie organu, który ją wydał - najczęściej jest to odcisk odpowiedniej pieczęci.

2. Datę wydania.

3. Oznaczenie adresata decyzji, czyli stronę lub strony, do których decyzje się kieruje.

4. Powołanie podstawy prawnej, czyli nazwa odpowiedniego przepisu prawnego, konkretny artykuł bądź jego cześć i inne szczegóły dotyczące przepisu prawnego.

• 5. Rozstrzygnięcie, czyli wyrażenie treści decyzji.

6. Uzasadnienie faktyczne i prawne.

7. Pouczenie w jakim trybie, terminie i do kogo służy stronie odwołanie.

8. Podpis uprawnionej osoby, czyli nazwisko, imię, stanowisko służbowe osoby pełniącej funkcję organu administracji państwowej lub taki sam zakres treści dot. osoby wydającej decyzje z upoważnienia organu administracji państwowej.

• Niekiedy może ona zawierać dodatkowo rygor natychmiastowej wykonalności lub gdy przepisy prawa materialnego wymagają, aby decyzja miała jeszcze dodatkowe elementy. Decyzja powinna być sporządzona pisemnie i doręczona stronom. Może też być wyjątkowo ogłoszona ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawny nie stoi temu na przeszkodzie. Treść i motywy decyzji powinny być jednak utrwalone w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji. Organ administracji państwowej, który ją wydał, jest nią związany z chwilą doręczenia lub ogłoszenia. Natomiast strona ma prawo odwołać się od decyzji w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia. Decyzje administracyjne mogą być zaskarżone do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem. Decyzje administracyjne mogą być zaskarżone do sądu administracyjnego przez stronę, organizację społeczną, która brała udział w postępowaniu administracyjnym, prokuratura oraz Rzecznika Praw Obywatelskich. Akty administracyjne nie będące decyzjami administracyjnymi są z reguły w mniejszym stopniu zdeterminowane normami prawa. Niekiedy ustawodawca przyjmuje określenia inne niż decyzja. Mogą to być uchwały organów kolegialnych, orzeczenia, nakazy, zarządzenia lub inne określenia wyrastające z reguły prawnej tradycji legislacyjnej (np. paszport).

• DECYZJE O SZCZEGÓLNEJ NAZWIE

• Zezwolenie jest to forma aktu administracyjnego ustalającego uprawnienia w sferze prawa administracyjnego lub wyrażającego zgodę na dokonanie przedsięwzięcia lub podjęcie czynności dopuszczonej normami prawa administracyjnego. Nabycie uprawnienia lub zgody ustalone w zezwoleniu następują zwykle w warunkach prawnie określonego zakazu pewnego zachowania się jednostki lub zakazu podejmowania przez jednostkę prawnych czynności. W polskim prawie administracyjnym ustawodawca często wskazuje tę formę aktu administracyjnego, np. zezwolenie na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej . Niekiedy ustawodawca przyjmuje dla tej formy aktu administracyjnego inne określenia np. pozwolenie, zgoda, karta, np. - pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego - zgoda na wykonywanie przez adwokata zawodu indywidualnie lub wspólnie z innym.

• Koncesja jest aktem administracyjnym, który osobie fizycznej lub prawnej nadaje uprawnienia do wykonywania określonej działalności, najczęściej produkcyjnej lub usługowej. Koncesje wydawane są przede wszystkim przez organy administracji rządowej - ministrów - właściwych ze względu na przedmiot działalności podlegający koncesjonowaniu. Organy te posiadają normę kompetencyjną do prowadzenia postępowania administracyjnego w sprawie koncesji. Wyjątek dotyczy koncesji w sprawie rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych, gdzie organem właściwym jest Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

Akt administracyjny	Wyrok sądowy
- skierowana na przyszłość forma działania administracji publicznej, - rozstrzyga w drodze aktu administracyjnego (jest jednocześnie stroną i organem rozstrzygającym), - wyraz celowości działania administracji, - działanie na wniosek i z urzędu, - postępowanie sprawne i celowe kosztem jego formalizacji,	- rozstrzyga wiążąco i ostatecznie spór prawny w interesie porządku prawnego, - rozstrzyga jako bezstronny i neutralny organ spór miedzy dwiema strona - nie będąc żadną z nich, - tylko rozstrzygnięcie prawne, - działanie tylko na wniosek, - mocno sformalizowane postępowanie.

• Porównanie aktu administracyjnego z aktem normatywnym:

• oba stanowią rozstrzygnięcie organu administracji oparte na właściwej podstawie prawnej,

• odmienny jest adresat ( jest on konkretny w przypadku aktu administracyjnego),

• akt administracyjny może wydać nie tylko organ administracji,

• akt administracyjny musi być zawsze oparty o konkretną podstawę prawną, gdyż jest to akt stosowania prawa.

Wygaśnięcie aktu administracyjnego

Akt administracyjny obowiązuje i wiąże tak długo aż nie ulegnie istotnej modyfikacji i któryś z elementów decydujących o identyczności skonkretyzowanego tym aktem stosunku prawnego. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji:

a) akt nie może zostać wykonany, a z jego treści wynika jednorazowość,

b) adresat lub przedmiot aktu przestał istnieć,

c) upłynął termin, na jaki akt administracyjny został wydany,

d) spełnienie warunku rozwiązującego,

e) doszło do zmiany stanu prawnego a nowe przepisy przewidują wygaśnięcie aktów wydanych na podstawie prawa dotychczasowego,

f) zmienił się stan faktyczny.

Uchylenie aktu administracyjnego

W kontekście uchylenia aktu administracyjnego na drodze zaskarżenia należy wyodrębnić akty nieostateczne i ostateczne. Jako akt nieostateczny definiuje się akt, w stosunku do którego otwarta jest możliwość wniesienia takiego środka, zgodnie z zasadą dwuinstancyjności postępowania administracyjnego. Wobec aktu ostatecznego takiej możliwości nie ma. Z aktem ostatecznym mamy zatem do czynienia wtedy gdy zaistniała jedna z następujących sytuacji:

a) ustawodawca wprowadza wyjątek od zasady dwuinstancyjności,

b) bezskutecznie minął termin do wniesienia środka prawnego,

• c) dany akt został wydany w drugiej instancji tzn. na skutek wniesienia środka prawnego.

Akty ostateczne mogą być uchylane tylko w wyjątkowych sytuacjach przewidzianych przez ustawę. Wobec aktów nieostatecznych ta zasada nie obowiązuje, ponieważ organ drugiej instancji może pozbawić taki akt mocy prawie zawsze, ponieważ sam orzeka po raz drugi w sprawie administracyjnej.

• 
  

---