Tytuł rozdziału w podręczniku
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Dział VII. Węgiel i jego związki z wodorem
|
1. Poznajemy odmiany węgla pierwiastkowego
|
|
właściwości węgla jako pierwiastka chemicznego
występowanie węgla w przyrodzie w stanie wolnym, w związkach nieorganicznych i organicznych
|
wyjaśnia, czym się zajmuje chemia organiczna (B)
podaje informacje o węglu na podstawie jego położenia w układzie okresowym (C)
definiuje zjawisko alotropii (A)
wymienia odmiany alotropowe węgla (A)
podaje właściwości odmian alotropowych węgla (B)
wykrywa węgiel w substancjach organicznych (C)
|
analizuje budowę diamentu i grafitu i wyjaśnia jej konsekwencje (D)
podaje informacje na temat fulerenów (B)
wykrywa węgiel i wodór w związkach organicznych (C)
|
|
2. Poznajemy węglowodory nasycone
|
|
2. Metan - główny składnik gazu ziemnego
|
metan jako składnik gazu ziemnego
zależność przebiegu spalania metanu od ilości tlenu
|
wyjaśnia, jakie związki chemiczne nazywa się węglowodorami (B)
zna skład i zastosowania gazu ziemnego (A)
rozumie zasady obchodzenia się z gazem ziemnym (B)
zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny metanu (B)
buduje model cząsteczki metanu (C)
wymienia właściwości i zastosowania metanu (A)
wie, na czym polega spalanie całkowite i niecałkowite (B)
zapisuje i odczytuje równania reakcji spalania dla metanu (C)
|
bada doświadczalnie rodzaje produktów spalania metanu (C)
|
|
2.1. Szereg homologiczny alkanów
|
3. Szereg homologiczny węglowodorów nasyconych (alkanów)
|
wzory sumaryczne, półstrukturalne i strukturalne
szereg homologiczny węglowodorów nasyconych:
zmiany właściwości fizycznych w szeregu homologicznym
|
wyjaśni pojęcia: węglowodory nasycone, alkany i szereg homologiczny (B)
zapisuje wzór ogólny alkanów (B)
rozróżnia wzory sumaryczne, strukturalne i półstrukturalne (B)
podaje nazwy, wzory sumaryczne, półstrukturalne i strukturalne alkanów (C)
buduje model cząsteczki podanego alkanu (C)
|
zapisuje równania reakcji spalania dowolnego alkanu (C)
analizuje zmiany właściwości w szeregu homologicznym (D)
|
|
3. Poznajemy węglowodory nienasycone
|
3.1. Szeregi homologiczne alkenów i alkinów
|
4. Węglowodory nienasycone (alkeny i alkiny)
|
|
wyjaśnia, co to są węglowodory nienasycone (B)
definiuje alkeny, alkiny (A)
podaje wzory ogólne alkenów i alkinów (B)
zapisuje wzory alkenów i alkinów (C)
stosuje zasady nazewnictwa (C)
oblicza masy cząsteczkowe węglowodorów (C)
|
buduje model cząsteczki dowolnego alkenu i alkinu (C)
|
|
|
5. Eten (etylen) - przedstawiciel alkenów
|
właściwości fizyczne i chemiczne
|
zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny etenu (C)
buduje model cząsteczki etenu (C)
wie, jak otrzymać eten (B)
wymienia właściwości etenu (A)
wyjaśni pojęcia monomer, polimer, reakcje polimeryzacji i reakcja przyłączania (B)
zapisuje równania reakcji spalania etenu (C)
wie, jak doświadczalnie odróżnić węglowodory nasycone od nienasyconych (B)
podaje zastosowania etenu (A)
|
otrzymuje eten i bada jego właściwości (C)
zapisuje równania reakcji otrzymywania etenu, reakcji przyłączania i polimeryzacji (C)
analizuje właściwości i budowę cząsteczki etenu (D)
|
|
|
6. Etyn (acetylen) - przedstawiciel alkinów
|
właściwości fizyczne i chemiczne
|
wie, jak otrzymać etyn (B)
wymienia właściwości etynu (A)
zapisuje równania reakcji spalania etynu (C)
podaje zastosowania etynu (A)
|
otrzymuje etyn i bada jego właściwości (C)
zapisuje równania reakcji otrzymywania etynu (C)
zapisuje równania reakcji przyłączania i polimeryzacji etynu (D)
analizuje budowę cząsteczki etynu i jej konsekwencje (D)
|
|
|
|
7. Polietylen jako przedstawiciel tworzyw sztucznych
|
otrzymywanie w procesie polimeryzacji
|
wymienia przykłady tworzyw sztucznych (A)
podaje, w jakiej reakcji chemicznej można niektóre z nich otrzymać (B)
wyjaśni pojęcia monomer, polimer (B)
podaje przykłady zastosowania tworzyw sztucznych (B)
|
określa, jakie substancje mogą ulegać polimeryzacji (C)
omawia budowę polimeru (B)
analizuje zalety i wady tworzyw sztucznych (D)
|
|
3.4. Właściwości alkenów i alkinów
|
8. Porównanie budowy cząsteczek i właściwości alkanów, alkenów
|
porównanie budowy cząsteczek alkanów, alkenów, alkinów
porównanie aktywności chemicznej węglowodorów
najważniejsze zastosowania węglowodorów
|
zapisuje wzory ogólne węglowodorów (B)
zapisuje wzory prostszych węglowodorów (sumaryczne, strukturalne, półstrukturalne) i podaje ich nazwy (C)
wymienia różnice w budowie alkanów, alkenów, alkinów (B)
doświadczalnie wykrywa węgiel w węglowodorach (C)
opisuje doświadczalny sposób odróżnienia węglowodorów nienasyconych od nasyconych (C)
zapisuje równania reakcji spalania całkowitego i niecałkowitego węglowodorów (proste przykłady) (C)
porównuje aktywność chemiczną węglowodorów z obecnością w ich cząsteczce wiązań wielokrotnych (C)
wie, dla jakich węglowodorów zachodzi reakcja polimeryzacji i przyłączania (B)
wymienia zastosowania węglowodorów (A)
|
wyjaśnia od czego zależy rodzaj produktów spalania węglowodorów (B)
zapisuje wzory dowolnego węglowodoru (C)
zapisuje dla dowolnego węglowodoru równania reakcji:
przyłączania, polimeryzacji (C)
doświadczalnie odróżnia węglowodory nasycone od nienasyconych (C)
analizuje zależność właściwości chemicznych węglowodorów od ich budowy (D)
|
|
|
9-10. Podsumowanie wiadomości. Sprawdzian wiadomości. Omówienie sprawdzianu
|
|
|
|
|
Dział VIII. Pochodne węglowodorów
|
4.1. Szereg homologiczny alkoholi
|
11. Szereg homologiczny alkoholi jako pochodnych węglowodorów
|
grupa węglowodorowa i grupa hydroksylowa
|
rozumie pojęcie pochodnych węglowodorów (B)
wyjaśnia budowę pochodnych (rodnik - grupa węglowodorowa, grupa funkcyjna) (B)
opisuje budowę alkoholi (B)
zna zasady tworzenia nazw systematycznych alkoholi (B)
zapisuje wzór ogólny alkoholi (B)
zapisuje wzory (sumaryczne, strukturalne, półstrukturalne) czterech pierwszych alkoholi w szeregu homologicznym i podaje ich nazwy (C)
|
wyjaśnia, dlaczego alkohole nazywa się pochodnymi węglowodorów (B)
zapisuje wzory i podaje nazwy alkoholi (C)
dowodzi, że alkohole tworzą szereg homologiczny (D)
|
|
14. Substancje silnie działające na organizm człowieka
|
|
metanol i etanol - właściwości i zastosowania
alkoholizm - choroba społeczna
|
zapisuje wzory metanolu i etanolu (C)
wskazuje rodnik i grupę hydroksylową (C)
opisuje fermentację alkoholową (B)
wymienia podstawowe właściwości etanolu i metanolu (A)
wie, że metanol jest trucizną (A)
zna najważniejsze zastosowania etanolu (A)
zapisuje równania reakcji spalania etanolu i metanolu (C)
|
określa właściwości fizyczne i chemiczne metanolu i etanolu (C)
wyjaśnia, dlaczego, mimo obecności grupy -OH, roztwór etanolu ma odczyn obojętny (C)
zapisuje równanie reakcji fermentacji alkoholowej i spalania (C)
zanalizuje zastosowania etanolu, powiąże je z jego właściwościami (D)
opisuje i samodzielnie wykonuje doświadczenia przeprowadzone na lekcji (C)
wykrywa obecność etanolu (D)
|
|
4.5. Właściwości alkoholi
|
13. Glicerol (propanotriol).
|
alkohole mono- i polihydroksylowe
wzory sumaryczne, półstrukturalne i strukturalne
właściwości i zastosowania
|
dzieli alkohole na mono- i polihydroksylowe (A)
zna kryteria podziału alkoholi (B)
podaje przykłady alkoholi mono- i polihydroksylowych (B)
zapisuje wzory glicerolu i glikolu etylenowego (C)
wymienia właściwości i zastosowania glicerolu (A)
|
zna nazwy systematyczne glicerolu i glikolu etylenowego, wyjaśnia ich pochodzenie (C)
dostrzega związek właściwości glicerolu z jego zastosowaniami (C)
zapisuje równania reakcji spalania glicerolu (C)
|
|
5. Poznajemy kwasy karboksylowe
|
5.1. Szereg homologiczny kwasów karboksylowych
|
114. Szereg homologiczny kwasów karboksylowych.
|
grupa węglowodorowa i grupa karboksylowa
|
rozumie, że kwasy karboksylowe są pochodnymi węglowodorów (B)
zna budowę kwasów karboksylowych (B)
opisuje zasady nazewnictwa systematycznego (B)
zna nazwy zwyczajowe najważniejszych kwasów karboksylowych (A)
zapisuje wzór ogólny kwasów karboksylowych (B)
zapisuje wzory czterech pierwszych kwasów karboksylowych w szeregu homologicznym (C)
wskazuje we wzorze rodnik, grupę karboksylową i resztę kwasową (C)
|
zna nazwy zwyczajowe kwasów karboksylowych (A)
udowadnia, że kwasy karboksylowe tworzą szereg homologiczny (D)
zapisuje wzór dowolnego kwasu karboksylowego i jego nazwę systematyczną (C)
porównuje budowę kwasów organicznych i nieorganicznych (C)
|
|
|
|
15. Kwas mrówkowy i octowy
|
kwas mrówkowy i kwas octowy:
wzory sumaryczne, półstrukturalne i strukturalne
właściwości i zastosowania
|
zapisuje wzory omawianych kwasów karboksylowych (C)
opisuje fermentację octową (B)
wymienia najważniejsze właściwości kwasów mrówkowego i octowego (A)
wie, że kwas mrówkowy jest trucizną (A)
zapisuje równania reakcji kwasów mrówkowego i octowego, np. z: Mg, CuO, NaOH (C)
podaje nazwy soli tych kwasów (C)
zapisuje równania dysocjacji kwasów mrówkowego i octowego (podaje nazwy anionów) (C)
wymienia zastosowania wybranych kwasów karboksylowych (A)
|
określa właściwości omawianych kwasów karboksylowych (C)
wyjaśnia, odczyn roztworu kwasów mrówkowego i octowego (B)
powiąże zastosowania kwasu octowego z jego właściwościami (C)
zapisuje równania reakcji:
z innymi substancjami (C)
analizuje właściwości omawianych kwasów i kwasów nieorganicznych (D)
opisuje i samodzielnie wykonuje doświadczenia przeprowadzone na lekcji (C)
proponuje sposób otrzymania podanej soli (D)
|
|
5.4. Wyższe kwasy karboksylowe
|
16. Wyższe kwasy karboksylowe (stearynowy, oleinowy)
|
niższe i wyższe kwasy karboksylowe
wzory kwasów palmitynowego, stearynowego i oleinowego
właściwości kwasów stearynowego i oleinowego
|
dokonuje podziału kwasów karboksylowych na niższe i wyższe, nasycone i nienasycone (B)
podaje przykłady odpowiednich kwasów karboksylowych (C)
zapisuje wzory sumaryczne kwasów:
wskazuje rodnik, grupę karboksylową i resztę kwasową w cząsteczce kwasu karboksylowego (C)
wymienia najważniejsze właściwości kwasów stearynowego i oleinowego (A)
opisuje doświadczalny sposób odróżnienia kwasu nasyconego od nienasyconego (C)
zna sposób otrzymywania mydeł (B)
opisuje zachowanie się mydła w wodzie twardej (C)
|
wyjaśnia, dlaczego wyższe kwasy karboksylowe nazywane są kwasami tłuszczowymi (B)
wie, gdzie znajduje się wiązanie podwójne w cząsteczce kwasu oleinowego (A)
wyjaśnia, na czym polega utwardzanie tłuszczu ciekłego (B)
zapisuje równania reakcji:
kwasu oleinowego z bromem
otrzymywania stearynianu sodu
dla kwasu stearynowego (C)
określa, jaką wodę nazywa się wodą twardą (C)
wyjaśnia mechanizm mycia i prania (D)
analizuje zachowanie mydła (stearynian sodu) w wodzie twardej (D)
opisuje i samodzielnie wykonuje doświadczenia przeprowadzone na lekcji (C)
|
|
5.5. Właściwości kwasów karboksylowych
|
17. Porównywanie właściwości kwasów karboksylowych
|
budowy cząsteczek poznanych kwasów karboksylowych
|
wie, że właściwości kwasów karboksylowych zależą od długości łańcucha węglowego (A)
podaje zmiany niektórych właściwości w szeregu homologicznym (B)
wie, że na właściwości kwasów karboksylowych ma wpływ stan nasycenia (A)
porównuje właściwości kwasów oleinowego i stearynowego (C)
|
porównuje właściwości kwasów karboksylowych w szeregu homologicznym (C)
zapisuje równania reakcji, projektuje doświadczenia dotyczące właściwości chemicznych kwasów karboksylowych (D)
|
|
|
|
produkty reakcji cząsteczek kwasów karboksylowych z cząsteczkami alkoholi
mechanizm i warunki, w jakich zachodzi reakcja estryfikacji
właściwości i zastosowania
|
definiuje reakcję hydrolizy, estry (A)
wyjaśnia pojęcie reakcji estryfikacji (B)
zapisuje wzór ogólny estrów (wskazuje grupę funkcyjną i podaje jej nazwę) (B)
podaje przykłady występowania estrów w przyrodzie oraz ich zastosowania (B)
wie, jak otrzymać np. octan etylu (B)
zapisuje równanie reakcji otrzymywania octanu etylu (C)
podaje właściwości octanu etylu (A)
podaje nazwy prostych estrów (C)
|
wyjaśnia mechanizm reakcji estryfikacji (B)
podaje warunki, w jakich zachodzi estryfikacja (B)
zapisuje równania reakcji otrzymywania estrów, hydrolizy estrów (C)
zapisuje wzory estrów (C)
udowadnia różnicę między reakcją zobojętniania a estryfikacją (D)
przeprowadza reakcję estryfikacji (C)
|
|
7. Poznajemy inne pochodne węglowodorów
|
|
|
|
19. Inne pochodne węglowodorów - aminy, aminokwasy
|
|
wie, co to są aminy, aminokwasy (A)
zapisuje wzory ogólne amin i aminokwasów (B)
wskazuje i nazywa grupy funkcyjne (B)
podaje występowanie amin i aminokwasów (A)
wymienia właściwości amin i aminokwasów (A)
zapisuje wzór najprostszej aminy (C)
|
dowodzi, że aminy można traktować jako pochodne węglowodorów, a także amoniaku (D)
zapisuje wzory poznanych amin i aminokwasów (C)
analizuje konsekwencje obecności dwóch grup funkcyjnych w aminokwasach (D)
zapisuje równanie reakcji chemicznej i wyjaśnia tworzenie się dipeptydu (D)
|
|
|
20-21. Podsumowanie wiadomości. Sprawdzian wiadomości. Omówienie sprawdzianu
|
|
|
|
|
Dział IX. Związki chemiczne w życiu codziennym
|
8. Poznajemy składniki chemiczne żywności
|
22. Podstawowe składniki żywności i ich rola w organizmie
|
skład chemiczny organizmu człowieka
składniki pokarmowe: budulcowe, energetyczne, regulujące - ich źródła i rola w organizmie człowieka
zasady prawidłowego żywienia
|
wymienia główne składniki organizmów (A)
wymienia podstawowe składniki żywności i ich źródła (B)
określa rolę składników żywności w organizmie (C)
wie, co to są makro- i mikroelementy (B)
określa zasady prawidłowego żywienia (C)
|
|
|
9.1. Rodzaje tłuszczów i ich otrzymywanie
9.2. Właściwości tłuszczów
|
|
podział tłuszczów ze względu na pochodzenie i stan skupienia
właściwości fizyczne tłuszczów
tłuszcze - estry glicerolu i wyższych kwasów tłuszczowych
reakcja zmydlania tłuszczu
|
wymienia skład pierwiastkowy tłuszczów (A)
wykrywa węgiel w tłuszczach (C)
dzieli tłuszcze i podaje ich przykłady (C)
wymienia właściwości fizyczne tłuszczów (A)
określa, czym są tłuszcze (B)
zapisuje słownie przebieg reakcji:
opisuje zachowanie oleju roślinnego wobec wody bromowej (B)
|
zapisuje wzór ogólny tłuszczu i wzór jednego tłuszczu (C)
wykonuje doświadczenie badanie składu pierwiastkowego tłuszczów (C)
udowadnia, że tłuszcze są estrami (D)
zapisuje poznane równania reakcji:
otrzymywania tłuszczu (C)
przeprowadza reakcję zmydlania tłuszczu (C)
zapisuje równanie przeprowadzonej reakcji zmydlania tłuszczu (C)
analizuje różnice w budowie tłuszczów stałych i olejów roślinnych (D)
odróżnia doświadczalnie tłuszcze nasycone od nienasyconych (C)
|
|
10.1. Występowanie, skład i budowa białek
|
|
podział na proste i złożone
reakcje charakterystyczne - biuretowa i ksantoproteinowa
wpływ różnych czynników na białka
|
wymienia skład pierwiastkowy białek (A)
wie, z czego powstają białka (B)
wykrywa węgiel w białkach (C)
podaje przykłady występowania białek (B)
zalicza białka do związków wielkocząsteczkowych (B)
bada wpływ niektórych czynników na białka (C)
definiuje denaturację i koagulację białek (A)
wymienia reakcje charakterystyczne dla białek (B)
potrafi wykryć białko w próbce (C)
zapisuje słownie przebieg hydrolizy białek (B)
|
wie, w jaki sposób zbadać skład pierwiastkowy białek (C)
określa wiązanie peptydowe (C)
wyjaśnia, na czym polega denaturacja i peptyzacja białek (B)
wyjaśnia pojęcia zolu i żelu (B)
opisuje doświadczenia wykonane na lekcji (C)
wykrywa obecność białka w próbce (C)
bada wpływ różnych czynników na białko (C)
|
|
|
11.1. Skład pierwiastkowy i podział sacharydów
|
25. Glukoza jako przykład monosacharydu (cukru prostego)
|
glukoza - przykład monosacharydu:
reakcje charakterystyczne
spalanie glukozy w organizmie człowieka
|
wie, co to są węglowodany (A)
podaje skład pierwiastkowy sacharydów (A)
identyfikuje doświadczalnie pierwiastki chemiczne wchodzące w skład sacharydów (C)
dzieli sacharydy i podaje ich przykłady (C)
podaje występowanie glukozy (A)
zapisuje wzór sumaryczny glukozy i fruktozy (B)
wymienia właściwości fizyczne glukozy (A)
określa reakcje charakterystyczne dla glukozy (C)
przypisuje glukozie właściwości redukujące (B)
|
wyjaśnia, dlaczego sacharydy nazywane są węglowodanami (B)
opisuje doświadczenia na wykrywanie glukozy (C)
przeprowadza reakcje charakterystyczne glukozy (C)
udowadnia, że glukoza ma właściwości redukujące (D)
zapisuje równania reakcji:
dotyczące właściwości redukujących
fermentacji alkoholowej (C)
|
|
|
26. Sacharoza - przykład disacharydu (dwucukru)
|
|
zapisuje wzór sumaryczny sacharozy (B)
podaje właściwości sacharozy (A)
zapisuje równanie reakcji hydrolizy sacharozy (C)
podaje nazwy produktów hydrolizy sacharozy (C)
wymienia zastosowania sacharozy (A)
|
wyjaśnia, dlaczego sacharozę nazywa się disacharydem (dwucukrem) (B)
udowadnia, że sacharoza jest polisacharydem (cukrem złożonym) (D)
przeprowadza hydrolizę sacharozy (C)
ustala, czy sacharoza ma właściwości redukujące czy też nie (B)
wykonuje doświadczenie potwierdzające tezę o właściwościach redukujących sacharozy (D)
|
|
|
27. Polisacharydy (wielocukry) - skrobia i celuloza
|
|
zalicza skrobię i celulozę do polisacharydów (B)
zapisuje wzory sumaryczne skrobi i celulozy (C)
podaje występowanie skrobi i celulozy (A)
wymienia właściwości skrobi i celulozy (A)
wymienia produkty hydrolizy skrobi i celulozy (B)
wykrywa skrobię w badanej próbce (C)
określa znaczenie oraz zastosowania skrobi i celulozy (C)
|
wyjaśnia, dlaczego skrobię i celulozę zalicza się do polisacharydów (wielocukrów) (B)
porównuje budowę skrobi i celulozy (C)
wykrywa obecność skrobi w badanej próbce (C)
zapisuje równania reakcji hydrolizy skrobi i celulozy (C)
|
|
|
28. Włókna naturalne i syntetyczne
|
włókna naturalne, sztuczne i syntetyczne:
|
dokonuje podziału włókien (B)
podaje przykłady i niektóre zastosowania włókien (C)
wymienia właściwości najważniejszych włókien (A)
doświadczalnie odróżnia włókno wełniane od bawełnianego (C)
|
omawia kryterium podziału włókien (B)
podaje właściwości i zastosowania różnych włókien (C)
określa sposoby identyfikacji włókien (C)
identyfikuje doświadczalnie niektóre włókna (C)
|
|
|
29-30. Sprawdzian wiadomości. Omówienie sprawdzianu
|
|
|
|
|
13. Zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego
|
31. Zanieczyszczenie środowiska
|
rodzaje zagrożeń środowiska przyrodniczego
|
wyjaśnia, czym zajmuje się ekologia (B)
definiuje zanieczyszczenia (A)
dzieli zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego (B)
wymienia najważniejsze zagrożenia dla środowiska przyrodniczego (B)
podaje źródła zanieczyszczeń atmosfery, hydrosfery i litosfery (B)
opisuje wpływ niektórych zanieczyszczeń na środowisko przyrodnicze (C)
charakteryzuje najpoważniejsze zagrożenia (C)
definiuje eutrofizację (A)
dzieli odpady na rodzaje i podaje ich źródła (B)
opisuje negatywny wpływ odpadów na stan środowiska przyrodniczego (C)
omawia niektóre sposoby zmniejszenia zagrożeń dla środowiska przyrodniczego lub ich całkowitej likwidacji (C)
|
charakteryzuje dokładnie poszczególne zagrożenia (C)
charakteryzuje zachowanie tlenków węgla, azotu, siarki w atmosferze (C)
analizuje przyczyny powstawania efektu cieplarnianego i jego konsekwencje (D)
analizuje wpływ działalności człowieka na glebę oraz podaje wybrane sposoby usuwania zanieczyszczeń gleby (D)
charakteryzuje problemy, jakie stwarzają odpady (C)
|
|
14. Substancje silnie działające na organizm człowieka
|
32. Negatywne skutki działania niektórych substancji na organizm człowieka
|
|
wyjaśnia pojęcia nałogu, uzależnienia (B)
opisuje szkodliwość omawianych substancji (C)
opisuje zasady używania niektórych substancji, np. leków (C)
wie, że alkoholizm jest chorobą społeczną (B)
opisuje wpływ omawianych środków na organizm człowieka, jego zachowanie (C)
|
|
|