SZLAK JEDWABNY - odtworzenie starożytnych szlaków jedwabnych

1. Termin „Jedwabny Szlak” został wymyślony dopiero przez XIX-wiecznego badacza FERDYNARDA VON RICHTHOFENA. Posłużył się tą nazwą do opisania tras karawanowych, przejść dla podróżnych, skrótów na szlakach, które ciągnęły się z Chin, aż do wschodniej części Morza Śródziemnomorskiego.

2. Szlak Jedwabny (1988) - przebiegający od Włoch (Wenecji - był to bogaty port na terenie Europy, z którego rozprowadzana produkty do innych krajów europejskich), a następnie przez wiele krajów azjatyckich do Chin (do XIAN) i Indii. Jest to droga ORIENT EXPRESU, obecnie obszar ten jest bardzo niebezpieczny. Idea stworzenia tej trasy odnosi się do istniejącego już w II wieku p.n.e. szlaku handlowego, odkrytego „na nowo” przez Marco Polo w wieku XIII. Szlak ten jest szczególnie popierany przez UNESCO i WTO, ponieważ pokazuje związki między kulturami Zachodu i Orientu. Europa poznała kulturę Chin w latach 30-tych XXw. Znano ją powierzchownie z okresów wcześniejszych, dzięki starożytnym kupcom, misjonarzom, wyprawie Marco Polo (spowodowała ona dopływ do Europy wspaniałych wytworów rzemiosł z kampanii indyjskich: porcelany, jedwabiu, laki). W każdym barokowym pałacu urządzano wnętrza inspirowane kulturą Dalekiego Wschodu. W ten sposób powstało rokoko. Nie istniał jeden szlak, ale sieć szlaków łączących wschód z zachodem, północ z południem; miał liczne odgałęzienia (np. na terenie Egiptu, Syrii: miejscowość Petra, która wzbogaciła się z handlu jedwabiem; Petra istniała na pograniczu szlaków, ponieważ tamtędy przebiegał również szlak `mirry i kadzidła'. Wzdłuż szlaku rozwijały się miasta: KARAWAN SERAJE (przystanki dla karawan, budynki obronne, w których chronili się na noc podróżni przed rabusiami).

3. TRZY ELEMENTY ZWIĄZKU KULTURY WSCHODU Z ZACHODEM:

- WNĘTRZA ROKOKOWE: obicia papierowe, laka, bambusy

- PORCELANA CHIŃSKA

- DRZEWORYTY CHIŃSKIE: wpływ na impresjonizm (czystość koloru i światła)

- też PRĄDY FILOZOFICZNO-RELIGIJNE, RZEMIOSŁO ARTYSTYCZNE

4. Cały szlak liczył 12tyś. i był wykorzystywany głównie od IIw p.n.e. do VIIw n.e ( do czasów podbojów arabskich). Największe znaczenie miał w czasach panowania dynastii Han i Tang. W VI i VIIw ze wschodu na zachód prowadziły trzy główne drogi:

- PÓŁNOCNA DROGA: w kierunku Cesarstwa Rzymskiego

- POŁUDNIOWA DROGA: na Półwysep Indyjski

- ŚRODKOWA DROGA: w kierunku Imperium Perskiego

Odkryte zostają również drogi morskie do CHIN. Nad Morzem Chińskim powstają prowincje a w nich miasta np. SZANGHAJ, które handlują porcelana i laką. Przedmioty, które w XVIIIw. Pojawiają się w Europie, przypłynęły drogą morską.

Szlak rozpoczynał się w XIAN - dawnej stolicy Chin.

5. Ze WSCHODU sprowadzano jedwab, żelazo, papier. Na wschód wysyłano pachnidła, wyroby jubilerskie, winogrona, rośliny uprawne. Bardzo poszukiwanymi towarami były: lapis lazuli, przyprawy, dywany, wyroby ze szkła.

6. Uważa się, że największą rolę w historii Jedwabnego Szlaku odegrali w starożytności i wczesnym średniowieczu kupcy z Sogdiany, starożytnej krainy w środkowej Azji. Zakładali oni wzdłuż szlaku liczne kolonie handlowe: w Chinach, Mongolii.

7. O kontrolę nad poszczególnymi odcinkami szlaku walczyły ze sobą różne państwa. Cesarze chińscy budowali wzdłuż szlaku umocnione forty i komory celne. Najdroższym towarem oprócz złota był jedwab. Aby przemierzyć cały szlak trzeba było poświęcić ok. 3 lat. Dlatego też zdecydowana większość kupców znała tylko fragment szlaku, kursując wahadłowo na pewnych jego odcinkach. Karawany liczyły nawet kilka tysięcy zwierząt jucznych, najczęściej wielbłądów. Dziennie wielbłądy w zależności od warunków terenowo-pogodowych mogły pokonać trasę liczącą 25-60 km, zaś w terenie górskim unieść 300-350 kg towarów.

8. Przedłużeniem Jedwabnego Szlaku na Daleki Wschód była droga morska z Chin do Japonii (od VI w.). Właśnie dzięki tym kontaktom chiński buddyzm upowszechnił się w Japonii. Dużą rolę odegrał port w Osace, będący oknem japońskim na świat, z którego wypływali do Chin chcący zgłębiać tajniki buddyzmu.

9. Jedwabny Szlak przyczynił się również do rozwoju buddyzmu w Chinach. Większość mnichów buddyjskich przybyła z Indii jedną z tras Jedwabnego Szlaku. Idealnym miejscem dla przybywających podróżnych do Chin stało się Dunhuang (prowincja Gansu), najważniejszy chiński ośrodek miejski leżący na Jedwabnym Szlaku. Zagraniczni mnisi i ich chińscy uczniowie założyli tu najstarsze w Chinach wspólnoty buddyjskie (na przełomie III i IV w.). Dokonano tu także jednych z pierwszych tłumaczeń sutr buddyjskich. W dzisiejszych czasach Dunhuang znane jest z grot buddyjskich i licznych wykopalisk archeologicznych

10. Od VII w. Jedwabny Szlak stracił  na znaczeniu, gdyż kontrolę nad nim przejęły państwa muzułmańskie, a także rozwinął się szybszy i tańszy handel morski. Obecnie rząd chiński próbuje wskrzesić ideę Jedwabnego Szlaku poprzez budowę systemu autostrad i dróg łączących Zachodnią Europę ze Środkową Azją.

11. Droga Szlaku Jedwabnego to przede wszystkim wymiana towarów, rozpowszechnianie prądów religijno-filozoficznych, sztuki, upowszechnienie zdobyczy techniki, intensyfikacji produkcji.

12. MALARSTWO CHIŃSKIE: elementem związanym z Chinami było malarstwo, które ma ścisły związek z kaligrafią, muzyką, literaturą. Tworzy z nimi tzw. CZTERY KLEJNOTY WYKSZTAŁCENIA. Pismo chińskie zaliczane było do klejnotów wykształcenia, ponieważ umiejętność pisania była bardzo trudna do opanowania (poznawano średnio od kilku do kilkadziesiąt znaków w ciągu życia). Malarstwo i literatura zespolone było na jednej płaszczyźnie: jedwab, papier. Tworząc malarstwo, pisząc tworzy się dzieło sztuki. Na jednym kawałku papieru/jedwabiu znajduje się PISMO i RYSUNEK. Nie są one jednak powiązane tematycznie: ani pismo nie jest podpisem pod rysunkiem, ani rysunek nie jest ilustracja tekstu. PISMO wyraża talent piszącego, a RYSUNEK jego nastrój, indywidualność.

CECHY MALARSTWA CHIŃSKIEGO. MALARSTWO było asymetryczne: pusta przestrzeń - zabudowana; plama - linia; duże kształty - drobne. Odrzuca perspektywę: przestrzeń uzyskiwana jest przez kolory - perspektywa barwna: jasny kolor - blisko; ciemny kolor - daleko. Czystość kolorów: nie mieszają farb na paletach. Wycinkowość krajobrazu.

Narzędzia służące uprawianiu malarstwa to :

- jedwab lub papier

- pędzelek

- tusz

- kamień

Istotą malarstwa jest rozcieranie tuszu na kamieniu, co pozwala na wyciszenie się, skupienie na tym co się robi. Malarstwo ma ścisły związek z kaligrafią. Najstarsze zabytki pisma pochodzą z III/II w p.n.e. (zapisane na jedwabiu).

Istniały dwie postacie pisma:

- IDEOGRAFICZNE: gdzie jeden znak oznacza wyraz

- FONOGRAFICZNE: gdzie jeden znak to sylaba

Tematyka malarstwa:

- RODZAJOWA: pojawiała się najczęściej, choć miała mniejsze znaczenie; są to głównie sceny z życia dworskiego

- MALARSTWO PEJZAŻOWE: ma największe znaczenie w malarstwie chińskim; łączy dwie religie: TAOIZM (piękno natury) i BUDDYZM (medytację); ukazuje silne zespolenie człowieka z naturą - określa jego nastrój; pejzaż chiński określa się jako pejzaż filozoficzny, który malował: DUSZĘ PRZYRODY (przez oszczędne środki do jej wyrażania) i CIAŁO PRZYRODY (zmysłowość wyrażana przez barwę i dekoracyjną formę); linia, która się pojawia jest CIENKA lub GRUBA, widać DRGNIĘCIE LINI - w ten sposób wyraża nastrój; ważna jest również kolejność prowadzenia linii w pisaniu poszczególnych znaków.

Symbolika malarstwa chińskiego (pojawiają się napisy, oraz elementy symboliczne):

- kwiat chryzantema (jesień wyciszenia, spokojne życie)

- ptaki, żurawie (ptak lata wysoko, symbol samotności; ptak na gałęzi - życie samotnika, pustelnika)

- woda (płynie czyli zmienność, przemijanie)

- drzewa: bambus ( wiecznie zielony, gnie się pod wpływem wiatru, oznacza nieustraszonego człowieka powracającego do swego stanu); sosna (symbol długiego życia) - często ma powykręcane konary, oznacza to przeciwności losu i człowieka, który jest wytrwały w swych przekonaniach

- kamień, skała, góra: symbol wieczności 9pojawia się również w ogrodach)

Malowanie pozwalało wyrazić swoje uczucia, myśli.

Malowano na zwojach. Rozwijano je by je odczytać. Powolne rozwijanie pozwalało na kontemplację dzieła (istotne jest skupienie). Jest to swoisty rytuał jak parzenie herbaty.

TECHNIKI MALARSKIE:

- TECHNIKA STARANNEGO PĘDZLA: linearny, staranny rysunek; następuje zestawienie dwóch płaszczyzn: dużej plamy (np. gór) z plamą kontrastową (bardzo staranie i szczegółowo wykonane elementy np. roślinność, kamień)

- TECHNIKA BEZSZKIELETOWA: zestawienie plamy barwnej z dużą ilością wolnej przestrzeni (miała ona wielorakie znaczenie, miała pobudzać do kontemplacji np. mgła, woda). Ten rodzaj malarstwa powodował odrzucenie kolorów, dlatego używano w zasadzie czerni i bieli - TO ŻĄDANIE SKUPIENIE, ALE RÓWNIEŻ ZAPROSZENIE DLA WYOBRAŹNI.

CO PRZEWOŻONO SZLAKIEM JEDWABNYM?

- JEDWAB

- BRĄZ

- PORCELANA

`ŻYWE POMNIKI DZIEDZICTWA' - w Chinach i Japonii, uważa się za nich ludzi, którzy pozostają pod opieką rządu i ich zadaniem jest wytwarzanie wyrobów pradziedzictw: jedwabiu, brązu, laki.

13. JEDWAB - historia jedwabiu zaczęła się prawdopodobnie 6tyś. lat p.n.e. w Indiach, gdzie kokony jedwabników żyjących dziko zbierano w lasach. W Chinach gdzie powstały pierwsze hodowle, jedwab ma swoją boginię: CESARZOWĄ SI-LING-CHI, która jak głosi legenda upuściła przez przypadek kokon jedwabnika do wrzącej wody i nitka, którą pracowicie uprzędła gąsienica zaczęła się odwijać. Około 2000r. p.n.e. jedwabnictwo jako przemysł zaczęło się rozwijać w Chinach, które stały się w tej dziedzinie monopolistą. O wyjątkowym traktowaniu jedwabiu w Chinach świadczy fakt, że jedwabniki stanowiły część wierzeń religijnych a za udzielenie jakichkolwiek informacji cudzoziemcowi o zasadach hodowli lub produkcji nici groziła kara śmierci. Rygorystycznie podchodzono również do hodowcy. Mógł to być jedynie człowiek czysty duchem, dbający o higienę, niepachnący potem lub pachnidłami. Nie wolno było zajmować się owadami po spożyciu nawet małej ilości alkoholu, pomieszczenie przeznaczone do hodowli musiało być zdezynfekowane przez okadzanie ziołami, a praca prowadzona w absolutnej ciszy.

Tajemnica wytwarzania jedwabiu i hodowli opuściła Chiny dopiero w Vw.n.e. Z Chin wywieziono tajemnicę do Japonii. W Europie poznano ją w VIIw.n.e.

Z jedwabiu wytwarzano ubiory dla władców i arystokracji. Był to materiał do pisania, malowania zanim odkryto papier.

Jedwab był środkiem płatniczym - był cenniejszy niż złoto. Był pod protektoratem cesarza.

14. BRĄZ - przedmioty z tego metalu (98%miedzi + 2%cyny) pojawiły się już 3tyś. p.n.e. na wielką skalę rzemiosło produkcji brązu rozwinęło się: XVII-XIIw p.n.e. wytwarzano BROŃ, NACZYNIA TRÓJNOŻNE I INSTRUMENTY MUZYCZNE. W pierwszym okresie czasu wyrabiano naczynia przede wszystkim o charakterze KULTOWYM I RELIGIJNYM (kult, ofiara). Charakterystyczne były wazy trójnożne, w których składano ofiary bogom. Później do tych naczyń doszły naczynia codziennego użytku, broń i instrumenty muzyczne. Brąz traci znaczenie kultowe od V-IIIw p.n.e., ponieważ wytwarzane naczynia służyły na codzień. Wykonuje się również ramy do lusterek, obrazy.

Istota wyrobów z brązu. Europejczycy skorzystali z metody odlewania figur z brązu ( po raz pierwszy Grecy, zaczęto w ten sposób tworząc pomniki, wcześniej brąz odkuwano), którą to wynaleźli Chińczycy. Jest to tzw. metoda traconego wosku. Tworzono przedmiot w wosku (wosk jest miękki, więc można było w nim tworzyć wspaniałą dekorację ornamentalną, która pojawiała się na naczyniach brązowych). Po wyrzeźbieniu misternych ornamentów tworzono drugą formę gipsową i wlewano do nich gorący brąz. Brąz odbijał się idealnie w wosku, tworząc ornamenty, których nie dało się wykuć. Jeżeli pojawiają się uchwyty w przedmiotach, oznacza to, że zostały osobno odlane i zespawane. W dekoracjach naczyń z brązu pojawiają się zarówno FORMY GEOMETRYCZNE jak i dominujące ORNAMENTY ZOOMORFICZNE (np. smok - symbol cesarza, całego państwa, siły; faliste linie, które pojawiają się często są wg naukowców symbolem smoka).

15. PORCELANA - to drugi rodzaj rzemiosła eksportowanego Szlakiem Jedwabnym. W Europie pojawia się około 1000r n.e. europejczycy byli zafascynowani nimi. Były bardzo drogie. Dlatego też europejczycy podejmowali liczne próby poznania wyrobu porcelany. Chińczycy strzegli tej tajemnicy bardzo długo. Dopiero w 1709r. manufaktura w Miśni jako pierwsza odkryła sposób wytwarzania porcelany. Formą pośrednią poszukiwań były MAJOLIKI (XV i XVI), które pojawiały się we wnętrzach renesansowych.

Istota wyrobu porcelany polegała na odpowiednich proporcjach. Porcelana składa się z trzech składników:

- skaleń

- krzemień

- glinka kaolinowa (jej jest najwięcej)

Proporcje tych składników muszą być odpowiednie. Przewagę musi mieć glinka kaolinowa. Europejczycy nie mieli dużo tego składnika, dlatego też dawali jej mniej do swoich wyrobów. Przez to naczynia były grube i ciężkie. Prawdziwa porcelana jest bardzo cienka i delikatna. Nie zachowanie proporcji wiązało się z tym, że musiano porcelanę dwukrotnie wypalać ( nawiązanie do waz greckich, które były wypalane dwukrotnie). Porcelana chińska wypalana była tylko jeden raz w temperaturze pow. 1300 - w Europie nie dało się wytworzyć tak wysokiej temperatury.

Formy dekorowania:

- forma wycinana: wycinanie dekoracji na mokrym podłożu i pokrywaniu jej glazurą; wkładano do wysokiej temperatury; czasami dekoracja przechodziła na przestrzał - ażur (także pokrywano szkliwem; kiedy dekoracja nie przechodziła na przestrzał był to wtedy rodzaj reliefu; ukryty rysunek widoczny jedynie pod światło lub po nalaniu do naczynia ciepłego napoju;

- forma malowana: pod szkliwem (przed wypaleniem) lub na szkliwo (po wypaleniu); obok pokrywania szkliwa jednobarwna glazurą, produkowano naczynia typu SACAI (trójbarwne) lub WUCAI (pięciobarwne)

Chińczycy używają pięć podstawowych barw: CZERWONEJ, CZARNEJ, ZIELONEJ, NIEBIESKIEJ, ŻÓŁTEJ. Ten sposób wytwarzania i dekorowania przejęła Korea i Japonia.

Cywilizacja Chin uważana jest za najstarszą (odkryto tam ślady najstarszego człowieka żyjącego ok. 3tyś. lat p.n.e.).

Mówiąc o historii Chin operuje się dynastiami. W przypadku porcelany, największe osiągnięcia ma w tym zakresie dynastia SUNG (X-XIIw) i MING (XIV-XVIIIw). Za ich panowania powstały te naczynia porcelanowe, które eksportowano.

Z dynastii SUNG najbardziej znane są tzw. SELADONY. Jest to porcelana, która jest bardzo prosta w formie, ale jednocześnie bardzo elegancka. Są to naczynia jednokolorowe, przy czym występuje gradacja barwy (odcienie) - stosuje się odcienie oliwkowe, jadeitowe, niebieskie, zieleni morskiej - tony te stopniowo przechodzą jeden w drugi. W dynastii Ming wazy są jednokolorowe (dominującym kolorem jest biały i niebieski) i wielokolorowe. Przy wazach jednokolorowych gdzie dominującym kolorem jest biały to glinka kaolinowa nadaje tę barwę. Pojawiają się różne motywy zdobnicze: elementy roślinne (kwiaty) , zoomorficzne (fantastyczne zwierzęta), pejzaże i sceny rodzajowe (dworskie, figuralne). W wazach wielokolorowych dominuje pięć wymienionych wcześniej kolorów: czerwony, czarny, żółty, niebieski, zielony.

BIAŁA PORCELANA - przeznaczona była na posążki BUDDY I BOTHISAWY.

Z czasem zaczęto dodawać farby emaliowane, które powodowały blask i połysk.

Wazy wielkich rozmiarów były bardzo poszukiwane do wystroju wnętrz domów europejskich.

Zanim porcelana trafiła do Europy znana była tylko cyna, glina (naczynia i wazy greckie były wyłącznie z gliny).

By sprawdzić czy mamy przed sobą prawdziwa porcelanę, należy zaparzyć ją w woreczku. Na porcelicie czy fajansie zostaną tłuste plamy, a na porcelanie nie. W XVIIw (po odkryciu tajemnicy porcelany) pojawia się jej więcej. W związku z powstawaniem nowych kolonii pojawiają się nowe produkty: używki - herbata, kawa ; czekolada. Dlatego też zapotrzebowanie na naczynia porcelanowe wzrasta.

W Delft (Belgia) powstaje manufaktura, która produkuje biało-niebieską porcelanę.

Polska porcelana nazywana była FARFURKĄ. Najstarszą manufakturą wytwarzającą porcelanę w Polsce był KORZEC.

Każda porcelana ma swoje, charakterystyczne znaki (umieszczane od spodu).

Porcelana z Chin przewożona była droga mosrką.

16. JADEIT - jest to materiał, który wykorzystywany był również do wytwarzanie różnorodnych naczyń i przedmiotów czasem o charakterze magicznym. Jest to kamień półszlachetny, twardy, uważany za niezniszczalny.

Wytwarzano z niego przedmiot o nazwie BI. Był on najczęściej okrągły (kształt kojarzony z NIEBEM)z elementem dziurki w środku. Prawdopodobnie przedmioty te miały znaczenie kultowe. Czasami dziurka w środku była pusta, czasami wypełniona. Gdy była pusta to wg naukowców było to ASTROLABIUM (element do oglądania nieba - ponieważ był bardzo rozwinięty kult nieba). Gdy środek był zapełniony, pojawiały się elementy boczne (dekoracja) to najczęściej taka dekoracja w kształcie falistych linii miała symbolizować smoka.

Do końca nie możemy powiedzieć jaki był charakter tych przedmiotów: dekoracja czy element magiczny, religijny. Stosowano go w obrzędach pogrzebowych: kładziony był na całym ciele by zapobiec rozkładowi.

Uważano, że jadeit jest symbolicznym kamieniem, który ma swoje pięć cech:

- blask: rozumiano to jako dobroć płynącą z człowieka

- dźwięk: mądrość

- przeźroczystość: czysty - upatrywano w tym sprawiedliwości

- ma ostre krawędzie (ciosany): na ostrzu nic się nie zaczepi

- jest półszlachetny: szlachetność

W całej kulturze chińskiej pojawiają się motywy cnót: dobroci, harmonii (widocznej w systemach filozoficzno-religijnych).

Z jadeitu i z porcelany wykonywano również figurki, plakietki ozdobne, na których pokazywano sceny rodzajowe (dwór cesarski, życie w Chinach).

17. LAKA - to żywica drzew, które rosną przede wszystkim w Chinach, w Azji środkowej i częściowo w Japonii. Nacina się drzewa i ściąga się wypływający sok (żywicę). Takie drzewo może być ponownie wykorzystane dopiero po upływie 10-12 lat. Przedmioty z laki są bardzo drogie. Istnieją specjalne lasy lakowe (przeznaczone wyłącznie do zbierania laki). Pod względem ilości zbieranej laki, przyjmuje się że ok. 90% przedmiotów z laki pochodzi z Chin, natomiast dużo mniej z Japonii. Jednakże laka japońska jest dużo droższa. Gdy z drzewa spływa sok ma barwę białą. Gdy styka się ze światłem brązowieje (ma brzydki brązowy, brudny kolor). Tę brunatną substancję podaje się polimeryzacji (skomplikowany proces chemiczny) - substancję gotuje się i pod wpływem różnych związków substancja otrzymuje piękny miodowo-bursztynowy kolor. Ten kolor to podstawa laki. Najwięcej przedmiotów z laki występuje w dwóch kolorach. Dominująca jest laka czarna (do podstawowej substancji dodaje się związki żelaziste) lub laka czerwona (dodaje się naturalne barwniki: ochrę i cynober). Naczynia z laki są różnorodne: skrzyneczki na biżuterię, ozdoby, parawany, meble. Proces wytwarzania przedmiotów z laki polegał na tym, że na podstawę (mógł być nią gips, papier lub drewno - trzeba było je wcześniej wymoczyć by je wyprofilować) nakładano lakę. Czekano aż warstwa wyschnie, po czym nakładano następne warstwy. Warstw może być od 1 do 300-tu. Im więcej warstw tym naczynie droższe, ale również większe możliwości rzeźbienia w nim.

Techniki zdobienia przedmiotów z laki:

- RZEŹBIENIE: widoczne przede wszystkim przy parawanach i meblach

- MALOWANIE: w lace rozpuszcza się naturalne farby (tzw. lakowe) i maluje się jakiś element, czy pejzaż

- INKRUSTRACJA: najczęściej łączy się kość słoniową lub porcelanę

- METODA PRÓSZENIA: stosowana zwłaszcza w Japonii; jest to metoda bardzo trudna; polega na tym, że przy pomocy specjalnej lufki i powietrza wydmuchuje się np. złoty lub srebrny proszek i zapełnia się dany wzór

- PASOWOŚĆ (PASMA): wiele przedmiotów jest zdobionych pasami (poziomymi lub pionowymi); polegało to na nakładaniu na początku jednego koloru np. czerwonego a następnie nacinano rowek; w nacięcie nakładano czarna lakę

Laka to produkt bardzo trwały, odporny np. na sól.

18. Oprócz wymienionych przedmiotów rzemiosła artystycznego, za pomocą SZLAKU JEDWABNEGO rozpowszechniały się religie ( w pojęciu europejskim systemy filozoficzno-etyczne). Chiny są państwem ateistycznym, jednak chińska konstytucja uznaje istnienie w kraju pięciu oficjalnych kościołów. Najważniejsze wyznawane religie to: BUDDYZM, TAOIZM, ISLAM, KATOLICYZM, PROTESTANTYZM. Konfucjanizm traktowany jest raczej jako system filozoficzno-etyczny. Wyznawane są również inne religie np. religia DONGBA, LAMAIZM, PRAWOSŁAWIE.

Pojecie religii w odniesieniu do kultury chińskiej powinno być stosowane bardo ostrożnie. Trudno czasem dokonać rozróżnienia między religią, filozofią, etyką i myślą polityczną. Chińska duchowość cechuje synkretyzm religijny. Zdarza się, że Chińczycy praktykują buddyzm, taoizm, konfucjanizm jednocześnie. Popularne chińskie powiedzenie mówi: `trzy wiary są jedna'. Religie w Chinach mocno oddziaływały na siebie tworząc specyficzny klimat religijny. Rozpatrując ewolucje wierzeń chińskich tradycyjnie dokonuje się podziału na trzy okresy:

- wierzenia tradycyjne

- pojawienie się klasycznej filozofii konfucjańskiej i jej ewolucja w stronę religii

- przybycie buddyzmu z Indii (Iw.p.n.e./Iw.n.e)

W odróżnieniu od innych państw starożytnych, religia nie odgrywała w życiu Chińczyków dużej roli. W starożytności bóstwa czczone były pod postacią zwierząt i symbolizowały siły natury; składano im ofiary (najczęściej brąz i ceramika). W dawnych wierzeniach ludowych ważną rolę odgrywały: SZMANIZM, WRÓŻBY, ZABOBONY, PRZESĄDY, ale także KULT PRZODKÓW (wierzono, że część duszy, która nie ginie wraz z ciałem będzie żyć tak długo, dopóki męscy potomkowie zmarłego będą mu składać ofiary).

Europa poznaje Chiny i kulturę chińską dopiero w latach 20-30tych XXw. Wcześniej Chiny były państwem zamkniętym. Od XVIIIw. żaden Europejczyk do nich nie docierał. Trudności z prowadzeniem działalności mieli również misjonarze chrześcijańscy. Było to spowodowane specyfiką systemów filozoficzno-etycznych. W 1912r. powstaje REPUBLIKA CHIŃSKA (przejście z wielkiego imperium chińskiego) a Chiny zaczynają się otwierać na świat. Chiny określane są jako `państwo środka', ponieważ uważano, że stanowią środek Ziemi (najstarszym bóstwem było NIEBO, a drugim bóstwem ZIEMIA). Wszystkie systemy filozoficzno-etyczne Chin kształtowały się w specyficznych warunkach: przede wszystkim w bardzo silnym feudalizmie (uzależnieniu). Wywodzą one się z wierzeń ludowych, łączą je trzy elementy:

- ŚWIAT: najstarsza, najsilniejsza forma, wokół której koncentrują się systemy

- NATURA

- CZŁOWIEK: który jest też częścią natury

Według wierzeń ludowych to MAKROKOSMOS (zjawiska, przede wszystkim przyrodnicze, jakie zachodzą w świecie) tworzy wszechświat. Makrokosmos ma odzwierciedlenie w MIKROKOSMOSIE (człowieku - każde ze zjawisk przyrody znajduje swe odzwierciedlenie w ciele człowieka). Wszelkie produkty, które wytwarzał człowiek uważano za mikrokosmos ( produkty z laki, brązu, ogrody, elementy architektoniczne), ponieważ było to dzieło jego rąk.

Wszechświat według wierzeń ludowych jest porządkowaną całością, w której przenikają się dwie siły:

- YANG: jasność, siła bardziej dynamiczna, twórcza, utożsamiana z postacią męską jako bardziej aktywną

- YIN: ciemność, siła bierna, podporządkowana, utożsamiana z kobietą (w strukturze chińskiej kobieta jest podporządkowana mężczyźnie)

Chińczycy rysują to w formie koła, w którym dominują dwa kolory: CZARNY I BIAŁY. Wszechświat w każdej religii jest pokazywany w najdoskonalszej formie geometrycznej jaka jest koło. Przenikanie się tych sił zaznaczone jest forma płynną (falista linia). Siły się przenikają, do jednej części przenika druga siła i odwrotnie. Przedstawiane jest to za pomocą kropki.

Drugim elementem, który pojawił się w wierzeniach ludowych (później częściowo przejęły to systemy filozoficzne) to istnienie pięciu żywiołów, które są również elementami tych zmiennych, dynamicznych sił. Istnieje pomiędzy nimi pewne uporządkowanie, jest to harmonijna całość, siły wzajemnie się przenikają.

ZIEMIA WCHŁANIA WODĘ - WODA GASI OGIEŃ - OGIEŃ TOPI, ROZPALA METAL - MATAL TNIE, ROZCINA DRZEWO - DRZEWO UJARZMIA ZIEMIĘ - stanowi to zamkniętą całość.

Pięć żywiołów:

- ziemia

- woda

- ogień

- metal

- drewno

19. TAOIZM - uważany jest za najstarszy system. Przyjmuje się, że pojawia się około VIw.p.n.e. religia ta skłania się ku naturze (bardzo dokładna obserwacja natury). Natura ma swoje cykle rozwojowe: przejście dnia w noc - nie jesteśmy w stanie tego zmienić, bo jest to cykl powiązań, których nie da się przerwać. W naturze istnieje również człowiek (taoizm skupia się na stosunkach międzyludzkich, a przede wszystkim na samym człowieku jako elemencie natury).Podstawowym pojęciem w tej religii jest tao (dao). Najstarsze zapisy mówiące o nim pojawiły się już na kościach wróżebnych w czasach dynastii Shang. Mędrcy chińscy tłumaczyli tao jako “drogę, którą należy kroczyć” (skoro natura ma swój bieg, to bieg ten ma tez człowiek). Jest to pewnego rodzaju absolut, najdoskonalszy stan, tajemnica egzystencji ludzkiej, a zarazem droga, którą człowiek musi pokonać, aby się do tej tajemnicy zbliżyć i ją poznać. Jest to też pewien wyznacznik właściwego zachowania się człowieka (zbiór zasad, metoda), jak tę drogę powinien pokonywać. Skoro nie można mienić cyklu natury, to człowiek musi się podporządkować jej. W praktyce człowiek taoistyczny uważa, że bezsensowne jest dążenie do ziemskich doznań - bo jest to jakby wbrew naturze. Istotna jest przede wszystkim pokora i podporządkowanie. Gdy przełożymy to na wydarzenia społeczne, to ich też nie możemy zmienić - nic nie jest w stanie zatrzymać cyklu następujących po sobie zdarzeń. Jest to odrzucanie wszystkiego co niesie cywilizacja (bo człowiek jako jednostka musi się jej podporządkowywać; przeszkadza to w utrzymaniu harmonii człowieka z naturą).

W sensie religijnym tao należy rozumieć, jako drogę łączącą Niebo z Ziemią. Tao to także pewnego rodzaju przepis zachowania się w życiu, tak, aby człowiek postępował godnie i szlachetnie. Dlatego też Chińczycy uważają, że powinno się żyć zgodnie z tao. Można je zatem również rozumieć jako boskie prawo, zapewniające ład i harmonię we wszechświecie. W życiu codziennym taoiści uważają, że istnieje pewien naturalny, właściwy sposób działania i wykonywania czynności. Wszyscy ludzie i wszystkie rzeczy mają swoje określone, im przypisane miejsce we wszechświecie. Mają również odpowiednie dla nich zadania do spełnienia. Działanie wykonywane niezgodnie z nakazem tao doprowadzi do katastrofy i zniszczenia panującego ładu.

Początkowo taoizm, jako ruch religijny, silnie nacechowany był mistycyzmem. Prezentował wobec świata postawę pasywną i bierną. Taoiści zalecali ludziom spokój i wyciszenie. Człowiek powinien starać się żyć w zgodzie z otaczającą go przyrodą, zarazem odcinając się od sztucznych instytucji i organizacji społeczeństwa.

Taoista wychodzi z założenia, że należy poddać się biegowi zdarzeń. Powinno się ograniczyć swoje działanie, przyjmując postawę bierną  i zdając się na działanie natury. Jest to pogląd zupełnie odmienny od pragmatycznego konfucjonizmu.

Taoizm propagował także wolność i spontaniczność zachowania się jednostki.  Jego wyznawcy dość krytycznie odnosili się do narzucania jednostce konwencji, które tą wolność mogły ograniczać. Dla taoisty najistotniejszą rolę odgrywał rozwój duchowy człowieka. Człowiek powinien pielęgnować swój rozwój intelektualny, poświęcając dużo czasu własnym refleksjom i kontemplacji, a w mniejszym stopniu praktycznemu zdobywaniu wiedzy.

Taoizm wywodził się z natury. Przełożyło się to na powstawanie ogrodów (zespolenie człowieka z naturą). Podstawowe elementy ogrodów:

- NATURA, DRZEWA, KWIATY: układano je w sposób symboliczny

- WODA, STAW, RZEKA: zmienność, ułuda

- KAMIEŃ, ZIEMIA, GÓRA: tajemniczość, niedostępność

Uważano, że skoro człowiek ma się zespolić z naturą to powinien ją kontemplować. W ogrodach typu chińskiego, japońskiego, później europejskiego (ogrody BONSAI - zminiaturyzowane ogrody) te w/w trzy elementy były podstawowymi dla naturalizacji krajobrazu.

Występują również ogrody kontemplacyjne, gdzie mamy kontrast: ziemię lub roślinność i kamień - mają służyć wyciszeniu.

Chińczycy uważają ogrody za dzieła sztuki, których zaprojektowanie wymaga dopracowania najdrobniejszych szczegółów, tak, aby całość doskonale naśladowała naturę i harmonijnie współgrała z otoczeniem.

W TAOIŹMIE było bardzo wielu pustelników, którzy kontemplowali naturę.

Z czasem w ogrodach pojawiają się dodatkowe elementy: BUDOWLE (wyłącznie drewniane), które ułatwiały kontemplację. Pojawiają się ALTANKI, HERBACIARNIE (zwłaszcza widoczne to jest w filozofii ZEN - rytuał picia herbaty).

20. BUDDYZM = buddh - przebudzić. Buddyzm zrodził się w Indiach. Stąd jego idee zaczęły stopniowo przedostawać się do Chin od około I w. p.n.e. Dotarł do Chin Szlakiem Jedwabnym. Formalny początek buddyzmu to IV/Vw.n.e. w połowie IVw. Został wydany dekret zezwalający na wstępowanie do klasztorów buddyjskich.

Występują dwie formy buddyzmu:

- HINAJANA, MAŁY WÓZ: forma najstarsza, pierwotna. Ideałem HINAJANY jest pustelnik, który wyrzeka się związków z życiem codziennym. Wyzbywa się żądzy zmysłowej, próbuje opanować własne ciało - ascetyczne podejście (ze względu na to kształtowała się w trudno dostępnych miejscach). Dociera do Chin, ale nie ma tam dużego poparcia, bo występuje tam TAOIZM.

- MAHAJANA, WIELKI WÓZ: łączy grupę pustelników i grupę świeckich. Głosi istnienie absolutu, którego cechy zostały przeniesione na BUDDĘ. Każdy człowiek może być potencjalnym BUDDĄ, ponieważ każdy może wejść w stan NIRWANY (stan bez cierpienia), ale musi przestrzegać czterech norm etycznych zwanych: CZTEREMA PRAWDAMI SZLACHETNYMI, a które związane są z cierpieniem.

CZTERY SZLACHETNE PRAWDY:

1. ŻYCIE JEST CIERPIENIEM.

2. CIERPIENIE JEST WYNIKIEM PRAGNIENIA.

3. MOŻNA POŁOŻYĆ KRES CIERPIENIU, opanowując je

4. ISTNIEJE DROGA, KTÓRA PROWADZI DO USTANIA CIERPIENIA, ośmioraka droga dojścia do unicestwienia cierpienia

W osiągnięciu stanu nirwany, pomagają BODHISATTWY (boginki, które wyrzekły się nirwany i przejęły nasze cierpienie abyśmy mogli być szczęśliwi).

Postać MAHAJANY przyjęta została w Chinach jako odmiana CHAN, a w Japonii jako ZEN czyli medytacja, pozwalająca na osiągnięcie stanu NIRWANY.

Drugim elementem charakterystycznym dla nurtu CHAN jest `NAGŁE OLŚNIENIE' (tak jak BUDDA miewał `nagłe olśnienia').

Buddyzm jako religia jest bardzo tolerancyjny, otwarty na wszelkie nurty (przejmuje lokalne elementy). Wywodzi się z hinduizmu. Przyjmuje się na terenie Chin, gdzie istniały już: TAOIZM i KONFUCJONIZM. Odłam CHAN przejmuje od:

- TAOIZMU: koncepcję świata - TAO, siły: YANG i YIN, element związany z naturą i jej pięknem;

- KONFUCJONIZM: koncepcja pracy, ale pracy regularnej wg zasady: DZIEŃ BEZ PRACY TO DZIEŃ BEZ POSIŁKU;

Buddyzm podkreśla MIŁOŚĆ BLIŹNIEGO, BRATERSTWO, RÓWNOŚĆ, zespolenie tych elementów z regularnością pracy ( spowodowało to zachwianie pozycji konfucjanizmu i prześladowanie buddystów, które rozpoczynają się w VIII/IXw - część buddystów przenosi się Japonii, wtedy następuje zmiana nazwy z CHAN na ZEN).

Podstawą buddyzmu jest medytacja - przekłada się to na powstawanie SANKTUARIÓW, miejsc pielgrzymkowych. Powstawały one głównie w oazach zlokalizowanych wzdłuż Szlaku Jedwabnego (wzdłuż TAKLA MAKAN). Sanktuaria lokalizowane były w miejscach trudno dostępnych: na wzniesieniach, skałach ( w nich wydrążano groty, o różnych rozmiarach, jako idealne miejsca medytacji - służyły mnichom do medytacji, były także miejscami pielgrzymkowymi; w każdej z nich znajdował się posąg BUDDY).

NAJWIĘKSZE SKUPISKA SANKTUARIÓW:

1. YUNGANG: groty DATONG - ok. 460 grot - najstarsze sanktuaria.

2. DUNHUANG: groty MOGAO - kompleks wpisany na listę UNESCO; ok. 490 grot dekorowanych malowanym gipsem.

YUNGANG I DUNHUANG znajdują się na terenie pustyni TAKLA MAKAN.

3. LUOYANG (stolica cesarstwa, południowe obrzeża pustyni Takla Makan). Skupisko to powstało najpóźniej. Najbardziej znane jest skupisko LONGMEN (14km od LUOYANG). Posągi w grotach są różnej wielkości np. 14m miał posąg w LUOYANG, a 60m posąg w HINDUKUSZU)

BUDDA - duże uszy

- ma ponad 5 tyś. imion

- Budda może siedzieć lub stać, ważny jest układ rąk tzw. MUDRY:

DŁONIE SKIEROWANE DO PRZODU, LEWA RĘKA DO GÓRY - symbolizowało to brak lęku, ale i możliwość podjęcia decyzji.

PRAWA RĘKA ODWRÓCONA ALBO SKIEROWANA W DÓŁ WSKAZUJE NA ZIEMIĘ ALBO LEŻY NA KOLANIE symbol dawania, ofiary.

- Układ nóg: charakterystyczny KWIAT LOTOSU.

- Twarz spokojna - wdzięczność

Architektura buddyjska:

Stupa (kopiec, szczyt) - najprostszy typ budowli sakralnej buddyjskiej, wywodzącej się z Indii. Zwykle funkcjonuje jako relikwiarz. Stupa pierwotnie pełniła funkcję kopca mogilnego. Pierwsze indyjskie stupy przybierały formę półkulistej czaszy na podstawie o planie kwadratu lub koła. Wieńczył ją tzw. ganek oraz maszt z parasolem - jednym z symboli obecności Buddy - który z czasem przekształcił się w iglicę. Stupę zwykle otaczało kamienne ogrodzenie z czteroma ozdobnymi bramami. Stupy wznoszono nie tylko jako samodzielne budowle, lecz także jako ołtarze w obrębie świątyń.

Późniejsze stupy w Azji południowo-wschodniej przybrały kształt dzwonowaty. Idea stupy dała także początek pagodzie. Pagoda - europejska nazwa pewnego typu świątyń buddyjskich, występujących we wschodniej i południowej Azji. Budowane są na ogół w kształcie poligonalnych wież złożonych z wielu kondygnacji wyróżnionych bogato zdobionymi daszkami, często z odchylonymi ku górze narożami i ozdobnymi wspornikami. Pagody zdobione są ornamentami rzeźbiarskimi, złoceniami, laką i polichromia. W takiej postaci pagody pojawiają się przede wszystkim w Chinach i Japonii, ale także w Nepalu oraz w Korei. Forma ta wywodzi się od indyjskiej stupy.

21. LAMAIZM - skupił się w okolicach Tybetu. Łączył buddyzm pierwotny (hinajanę) z kultami religii szamańskiej BONG/BON, która rozwijała się w Tybecie. Lamaizm stworzył silną strukturę organizacyjna mnichów: z każdej rodziny jeden mężczyzna musiał iść do klasztoru - stąd taka duż liczba klasztorów. Silna pozycja klasztorów spowodowała, że połączona została władza polityczna z religijną - powstał swego rodzaju ustrój władzy, na czele którego stał DALAJLAMA (tzw. `ocean wiedzy'). Dalajlama miał bardzo silną pozycję, ale doszło do konfliktu między strukturą klasztorną w Tybecie a władzami cesarskimi w Pekinie. Dlatego też od XVIIw Dalajlama zmuszony był uciekać. Na DALAJLAMĘ wybierany zostaje zazwyczaj mały chłopiec spełniający odpowiednie kryteria. W momencie dojrzałości staje się pełnoprawnym Dalajlamą ( do tego czasu władza jest sprawowana za niego). Obecnie żądzi 16-ty Dalajlama, który sprawuje władzę w Indiach (tam jest jego siedziba). Chiny nie uznają Tybetu za odrębne państwo (uważają go za prowincję chińską).

LAMAIZM wykształcił specyficzne miejsca kultu - DAGOBY (świątynie o kształcie butelki). W lamaiźmie wielkie znacznie przypisuje się rytuałom religijno-magicznym = MANTROM (formułka religijno-magiczna, w której symboliczne znaczenie mają muzyka, śpiew, dzwoneczki, świece, kadzidła, kołowrotki). Modlitwa polega na pobudzeniu tej mantry.

22. KONFUCJONIZM - Pojawia się między IV a Vw. p.n.e. Ma on zastosowanie w architekturze. Dwa zabytki chińskie: MUR CHIŃSKI I TERAKOTOWA ARMIA nie są połączone z konfucjonizmem, ale pokazują jego wielkość.

MUR CHIŃSKI - budowany był od VIw.p.n.e. (zagrożenie państwa chińskiego przez ludy mongolskie). Jest to jedyny obiekt widziany z kosmosu. Początkowo wybudowano około 3tyś. km, potem 6tyś. km - łącznie około 10tyś. km . biegnie on dolinami chińskimi, co jakiś czas pojawiają się strażnice.

TERAKOTOWA ARMIA w Xian - stworzona została za cesarza chińskiego SHU (w tym czasie powstał również Mur Chiński). Armię odkryto stosunkowo niedawno, w 1976r. jest to siedem tysięcy figur naturalnej wielkości (po 1,6tyś. i 6tyś w dwóch fosach) i zaprzęgów konnych wykonanych z wypalonej gliny, znajdująca się w grobowcu pierwszego chińskiego cesarza, Qin Shi Huang Di, który został pochowany w 210 roku p.n.e.

Są to cztery jak gdyby fosy, w których umieszczone są zastępy wojska (bardzo zindywidualizowane). Chińczycy wierzyli, że chowając swojego króla wraz z armią glinianych żołnierzy, będą oni mu służyć w życiu pozagrobowym. Wszystkie figury zostały pomalowane przed umieszczeniem w grobowcu, a gdy odnaleziono je, dalej były w nienaruszonym stanie. Z czasem farba zaczęła stopniowo zanikać, po otwarciu krypt publicznie. Wśród wielu figur żołnierzy można także znaleźć postacie medyków i zwykłych cywili. Każda ludzka twarz jest unikalna i przedstawia inne emocje, a także inne fryzury wśród żołnierzy.

Samego grobowca cesarza nie odkryto, ale uważa się, że w tym grobowcu jest jakiś niesamowity skarb skoro cesarz pochował się tam ze swoją armią w jednym wielkim mauzoleum.

KONFUCJONIZM jest związany z postacią Konfucjusza. Miejscem jego urodzenia i kultu jest QUFU - tam znajduje się najważniejsza świątynia Konfucjusza i jego legendarny grobowiec. Ten system filozoficzny znany jest z pism (jego uczniów, choć on sam tez pisał). Chińczycy doszukują się pewnej symboliki m.in. pokazanie symboliczne liczby 72 - tyle lat miał Konfucjusz, tylu uczniów, jest to również 1/5 roku księżycowego (takim operują Chińczycy).

Według Konfucjusza:

- Konfucjonizm (religia, system filozoficzny) skupiał się na etyce i na nauce o państwie dlatego stała się religią państwową.

- Konfucjonizm skupiał się również na współżyciu międzyludzkim (nie na jednostce, ponieważ to ludzie tworzą społeczeństwo, państwo)

- Konfucjonizm skupiał się mocno na rodzinie (kult przodków, rodziców jest podstawą; bardzo wyraźnie pokazana jest ta struktura: szanuje rodziców i przodków).

- Bardzo ważne jest wykształcenie (spowodowało to, że od tamtego czasu rozwinęła się olbrzymia armia urzędników - Chiny to państwo urzędników).

- Konfucjusz ustalił hierarchię (bardzo silny był kult cesarza; stał on na czele państwa; uważano, że cesarz jest synem Nieba i Ziemi - odniesienie do wierzeń ludowych: Yang = Niebo, Yin = Ziemia; cesarz był pośrednikiem jako syn Nieba i Ziemi i składał w imieniu ludzi ofiary swoim rodzicom). Odrębne w stosunku do innych cywilizacji było to, że odrzucano w Chinach dziedziczność tronu (mamy ją w najstarszych cywilizacjach np. egipskiej). Uważano, że na stanowiskach od cesarza niższych powinny być osoby godne, wykształcone. Zostanie cesarzem czy cesarzową nie wiązało się z pochodzeniem, ale z wykształceniem. Egzaminy państwowe, które zdawali urzędnicy żeby mieć tytuł urzędnika trwały kilka tygodni - sprawdzały wiedzę. Szkoły nie były zarezerwowane tylko dla najwyższych sfer, były otwarte dla wszystkich. Osiągnięcia zależały od pracowitości.

- Konfucjanizm uważa, że każdy człowiek z założenia jest dobry. Zło istnieje w świecie i wynika ze niezrozumienia tego czym jest dobro.

- Konfucjusz sformułował pięć cnót związanych z człowiekiem:

1. godność - jeśli jestem godny w stosunku do siebie, to będę godny również w stosunku do społeczeństwa

2. wierność - jestem wierny sobie, ale również społeczeństwu ( widoczne jest to w malarstwie np. bambus jest giętki - nasze poglądy są również giętkie)

3. wspaniałomyślność - w wyrażaniu poglądów

4. pracowitość - uczenie się to pracowanie nad sobą, to również przekłada się na społeczeństwo

5. dobroczynność - występuje w każdej religii świata (jałmużna)

- Konfucjonizm jako system etyczno-filozoficzny dotyczył postępowania człowieka, ale ogólnie przekładało się to na funkcjonowanie całego państwa.

- cesarz w hierarchii był najważniejszy. Środek państwa miał dla cesarza zarezerwowane miejsce. W państwie tworzono miejsce gdzie miał mieszkać syn Nieba i Ziemi.

Wybudowano ZAKAZANE MIASTO (XIV/XV) w Pekinie, wewnątrz Wewnętrznego Miasta, za panowania dynastii Ming. Jest to olbrzymi obszar, zamknięty teren - nikt z zewnątrz nie mógł się tam dostać - ok. 10tyś. budowli - otoczony murem obronnym i fosą. Mury zdobią wieże przykryte wielopiętrowymi dachami pokrytymi żółtą dachówką. Kompleks rozplanowano wzdłuż głównej osi północ - południe. Zajmuje obszar o długości 960 m i szerokości 760 m. Cesarz spędzał tam całe życie. Pałac cesarski został wpisany w 1987 na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Całe zakazane Miasto składa się z zewnętrznych i wewnętrznych pałaców:

- PAŁACE I BRAMY NAJWYŻSZE - DOSKONAŁEJ HARMONII - człowiek żyjący w harmonii, żyje w harmonii w społeczeństwie

- PAŁACE I BRAMY NIEBIAŃSKIE - CZYSTOŚCI, NIEBIAŃSKIEGO SPOKOJU - cesarz był Synem Nieba

Pierwszy element to BRAMA NAJWYŻSZEJ HARMONII prowadząca do Zakazanego Miasta. Tam płynie POTOK (woda to zmienność, płynność). Jest tam pięć MOSTKÓW tak jak jest pięć cnót, których człowiek nie powinien zmieniać tylko trzymać się nich. PAŁAC NAJWYŻSZEJ HARMONII to najważniejsza budowla gdzie odbywały się najważniejsze uroczystości. Od PAŁACU NAJWYŻSZEJ HARMONII do PAŁACU NIEBIAŃSKIEGO SPOKOJU prowadził `pas smoków' (droga; smok jest symbolem cesarza i państwa). Cesarz był nad tym pasem przenoszony, nikt nie mógł na nim stanąć. Pałac ma swoją salę tronową. Pałace, które znajdują się w Zakazanym Mieście są puste. Wynika to z konfliktu politycznego, który istnieje po dzień dzisiejszy. Kiedy abdykował ostatni z cesarzy, wywieziono wszystkie sprzęty z Zakazanego Miasta do Tajwanu (konflikt TAJWAN - CHINY - Chiny nie uznają Tajwanu za niepodległe państwo; uważają, że to co znajduje się w Tajpei powinno być zwrócone do Zakazanego Miasta; z drugiej strony Tajwańczycy uważają się za dziedziców dawnego Imperium Cesarskiego).

W Zakazanym Mieście znajduje się mnóstwo różnorodnych pałaców i pawilonów: są to zarówno obiekty REPREZENTACYJNE (oficjalne; pałace przeznaczone na egzaminy urzędnicze, które były przeprowadzane właśnie w Zakazanym Mieście) jak i MIESZKALNE (pałace przeznaczone dla cesarza, dla jego oficjalnych pięciu żon i konkubin).

Bardzo charakterystyczne są DACHY i KOLOR. Kolor żółty jest dominujący - uważano go za kolor cesarski. Kolor czarny symbolizował wodę, która gasi ogień (są dwa/trzy pawilony, które mają czarny dach). Dlatego pokrywając dach czarnym kolorem uważano, że to jest woda, która ochroni budynek przed ogniem.

W całym Zakazanym Mieście nie ma budowli sakralnych (kult cesarza). Takie budowle znajdują się poza Zakazanym Miastem. Taką budowlą jest ŚWIATYNIA NIEBA (prawidłowa jej nazwa to ŚWIATYNIA URODZAJU - tam znajduje się ołtarz ofiarny, gdzie cesarz jako SYN NIEBA modlił się o urodzaj) przeznaczona dla kultu. Dachy maja charakterystyczne podwinięcie (podwinięcie dachu ku niebu - najbardziej charakterystyczna cecha kultury chińskiej). Pojawia się ono nie tylko w ŚWIATYNI NIEBA , ale także w domach mieszkalnych. Dachy najczęściej są koloru żółtego. Świątynia zbudowana jest na trzech tarasach, na słupach. Wykonana jest wyłącznie z drewna, bez użycia gwoździ (to co zostało najcenniejsze z kultury japońskiej i chińskiej to architektura drewniana). Używano drewna, ponieważ stanowiło ono jeden z podstawowych żywiołów, jakie występowały we Wszechświecie. We wnętrzu występuje kolor niebieski - symbol Nieba.

9

---