Ukraińcy

Ukraińcy to mniejszość narodowa, licząca około 30,96 tysięcy osób (wg. spisu 2002 r.). W wyniku przeprowadzonej w 1947 r., przez ówczesne władze komunistyczne, akcji "Wisła", ludność ukraińska, zamieszkująca tereny południowo-wschodniej Polski, została przesiedlona na tereny Polski północnej i zachodniej. W efekcie największe skupiska mniejszości ukraińskiej znajdują się na terenach województw: warmińsko-mazurskiego, zachodniopomorskiego i dolnośląskiego. Części Ukraińców udało się jednak uniknąć przesiedlenia z rodzimych terenów, a części pozwolono na powrót w 1956 roku. Stąd też skupiska mniejszości ukraińskiej - w województwie podkarpackim i małopolskim.

Mniejszość ukraińska posiada własnych przedstawicieli we władzach samorządowych, głównie w województwie warmińsko-mazurskim, gdzie na różnych szczeblach zasiada około 50 radnych pochodzenia ukraińskiego (łącznie z przewodniczącym sejmiku województwa). Aktywnym działaczem Związku Ukraińców w Polsce jest były sekretarz generalny Unii Wolności i poseł na Sejm RP w latach 1993-2001 Mirosław Czech.

Dane statystyczne dotyczące edukacji w ostatnim dziesięcioleciu wykazują nieznaczną tendencję wzrostową liczby placówek szkolnych i uczniów pochodzenia ukraińskiego. Według badań GUS nauczanie języka ukraińskiego jako języka mniejszości prowadzone jest w 113 placówkach. Natomiast liczba uczniów waha się w granicach 2-3 tys. Wzrasta również liczba ukraińskich nauczycieli.

Pod względem wyznaniowym większość Ukraińców w Polsce to wierni Kościoła Katolickiego Obrządku Biznatyjsko - Ukraińskiego. Natomiast część deklaruje przynależność do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Główne organizacje:

• Związek Ukraińców w Polsce,

• Związek Niezależnej Młodzieży Ukraińskiej,

• Związek Ukraińców Podlasia,

• Ukraińskie Towarzystwo Lekarskie,

• Ukraińskie Towarzystwo Nauczycielskie w Polsce,

• Stowarzyszenie Ukraińców - Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego,

• Bractwo Cerkiewne św. Włodzimierza,

• Fundacja Kultury Ukraińskiej,

• Fundacja św. Włodzimierza Chrzciciela Rusi Kijowskiej.

Najważniejsze tytuły prasowe:

• "Nasze Słowo" - tygodnik,

• "Svitanok" - dodatek do "Naszego Słowa" dla dzieci,

• "Nad Buhom i Narwoju" - dwumiesięcznik.

Największe imprezy kulturalne:

• Festiwal Kultury Ukraińskiej w Sopocie,

• Festiwal Kultury Ukraińskiej na Podlasiu,

• Dni Kultury Ukraińskiej,

• Młodzieżowy Jarmark w Gdańsku.

Adresy:

Związek Ukraińców w Polsce
Objednannia Ukrajinciw u Polszczi
Prezes: Piotr Tyma
ul. Kościeliska 7
03-614 Warszawa,
tel. [phone]
fax [phone]
e-mail: [e-mail]
www: http://www.oup.ukraina.com.pl

Związek Ukrainek
Sojuz Ukrajinok
Przewodnicząca: Katarzyna Sirocka
ul. Kościeliska 7
03-614 Warszawa,
tel./fax [phone]

Organizacja Młodzieży Ukraińskiej "Płast"
Orhanizacija Ukrainskoji Mołodi "Płast"
p.o. Przewodniczącego: Iren Boruszczak
ul. Kościeliska 7
03-614 Warszawa
tel.[phone]
fax [phone]

Klub Prawników
Kłub Jurystiw
ul. Żelechowskigo 4/1
30-124 Kraków

Związek Ukraińskiej Młodzieży Niezależnej
Sojuz Ukrajinśkoji Nezałeżnoji Mołodi
Przewodniczący: Igor Hałagida
ul. Długi Targ 8/10
80-828 Gdańsk,
tel./fax [phone]

Związek Ukraińców Podlasia
Sojuz Ukrajinciw Pidlaszszia
Przewodnicząca: Maria Ryżyk
ul. Widawska 4
skr. poczt. 77, 17-100 Bielsk Podlaski,
tel./fax [phone]
http://free.ngo.pl/nadbuhom

Ukraińskie Towarzystwo Nauczycielskie w Polsce
Ukrajinske Wczytelske Towarystwo u Polszczi
Przewodnicząca: Irena Drozd
ul. Dworcowa 25
78-425 Biały Bór,
tel./fax [phone]

Stowarzyszenie Przedsiębiorców
Towarystwo Pidpryjemciw
Przewodniczący: dr inż. Andrzej Muszyński-Hudenczuk
ul. Piłsudskiego 6 m. 1
75-511 Koszalin,
tel. [phone]

Stowarzyszenie Ukraińców - Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego
Spiłka Ukrajinciw-Politwjazniw Stalinskoho Periodu
Przewodniczący: Józef Myca
ul. Piłsudskiego 6 m. 1
75-511 Koszalin,
tel. [phone]

Ukraiński Komitet Obywatelski w Górowie Iławeckim
Ukrainskij Hromadianskyj Komitet u Hurowie Iławećkomu
Przewodniczący: dr Władysław Kozubel
ul. Wojska Polskiego 8 m. 2
11-220 Górowo Iławeckie,
tel. [phone]

Ukraińskie Towarzystwo Lekarskie
Ukrajinske Likarske Towarystwo
Przewodniczący: Lidia Kolańczuk
ul. Sucharskiego 2
37-700 Przemy�l

Stowarzyszenie Oświatowe im. Bohdana Nestora Łepkiego w Krakowie
Proswytnićke Ob'ednannia im. Bohdana Nestora Łepkoho u Krakowi
Przewodniczący: mgr Aleksander Kuryłło
ul. Grodzka 32 m. 6
31-044 Kraków,
tel. [phone]

Towarzystwo Jarosławian
Towarystwo Jarosławlan
Przewodniczący: ks. Bogdan Prach
ul. Cerkiewna 3
37-500 Jarosław,
tel. [phone]

Towarzystwo Naukowe im. bpa Grzegorza Łakoty
Przewodniczący: ks. Bogdan Prach
ul. Cerkiewna 3
37-500 Jarosław,
tel. [phone]

Towarzystwo Miłośników Skansenu Kultury Materialnej Chełmszczyzny i Podlasia w Holi
Towarystwo Lubiteliw u Skansenu Materialnoji Kultury Chołmszczyny ta Pidlaszszia u Holi
Przewodnicząca: Halina Karabowicz
Skansen w Holi
22-245 Wołoskowola,
tel. [phone] (pryw.)

Stowarzyszenie Ukraiński Dom Narodowy
Towarystwo Ukrainskij Narodnyj Dim
Przewodniczący: Mirosław Sydor
ul. Kościuszki 5
37-700 Przemyśl,
tel. [phone]

"Między Sąsiadami" - almanach
Wydawca: Fundacja św. Włodzimierza Chrzciciela Rusi Kijowskiej
Red.nacz. Włodzimierz Mokry
ul. Kanonicza 15
31-002 Kraków,
tel. [phone], fax [phone]

"Nad Buhom i Narwoju" - dwumiesięcznik
Wydawca: Związek Ukraińców Podlasia
Red. nacz. Jerzy Hawryluk
ul. Kazanowskiego 15b
17-100 Bielsk Podlaski, skr. Poczt.77,
tel./fax [phone]
http://nadbuhom.free.ngo.pl/

"Nasze Słowo" - tygodnik
Wydawca: Związek Ukraińców w Polsce
Red. nacz. Miosław Werbowy
ul. Ko�cieliska 7 A
03-614 Warszawa,
tel./fax [phone]
e-mail: [e-mail]
http://nslowo.free.ngo.pl

Materiały zaczerpnięte ze strony internetowej MSWiA

Mniejszość ukraińska jest jedną z dziewięciu mniejszości narodowych w Polsce, wymienianych w ustawie o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. Istnieje wiele szacunków liczebności Ukraińców w Polsce, jeszcze parę lat temu liderzy mniejszości ukraińskiej szacowali liczbę Ukraińców na około 400-300 tys. Rachunek ten został zweryfikowany podczas spisu ludności przeprowadzonego w 2002 roku.

Ogłoszenie wyników spisu było ogromnym zaskoczeniem dla liderów mniejszości ukraińskiej, wcześniejsze szacunki okazały się być drastycznie zawyżone. Do narodowości ukraińskiej przyznało się 31 tys. osób. Wyniki spisu zostały jednak mocno skrytykowane, nie tylko przez przedstawicieli mniejszości narodowych i etnicznych, również wielu badaczy mniejszości wytyka błędy i niedociągnięcia związane z jego przeprowadzeniem. Warto również dodać, że ponad 774 tys. polskich obywateli nie zdołało określić swojej przynależności narodowej.

Pomocne przy określeniu liczby przedstawicieli mniejszości narodowych mogą być dane dotyczące wiernych poszczególnych kościołów. Mniejszość ukraińska w Polsce w przeważającej większości należy do dwóch kościołów - Cerkwi Greckokatolickiej (Bizantyjsko-Ukraińskiej) oraz Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Większa cześć przedstawicieli mniejszości ukraińskiej deklaruje przynależność do cerkwi greckokatolickiej. Według oficjalnych danych Autokefaliczny Kościół Prawosławny w Polsce posiada około 600 tys. a Cerkiew Greckokatolicka około 200 tys. wiernych.

Dla każdego, kto wie gdzie leży Ukraina, zaskakującym może wydać się fakt, że dzisiaj, jak wynika z wcześniej wspomnianego spisu, największy odsetek Ukraińców mieszka w województwach warmińsko-mazurskim i pomorskim. Wydawać by się mogło, że to w województwach lubelskim i podkarpackim powinno być Ukraińców najwięcej, tak też było do roku 1947. W kwietniu tego roku rozpoczęła się przeprowadzona przez polskie wojsko Akcja „Wisła”, w wyniku której przesiedlano Ukraińców z terenów Polski południowo-wschodniej na północ i zachód kraju, w większości na tak zwane „ziemie odzyskane”. Miedzy kwietniem a lipcem z byłych województw rzeszowskiego i lubelskiego wysiedlono około 150 tys. Ukraińców, co stanowiło 90% ludności ukraińskiej tam zamieszkałej. Części Ukraińców udało się uniknąć wysiedlenia, część powróciła na swoje ziemie ojczyste. Powroty mniejszości ukraińskiej rozpoczęły się w połowie lat 50., wiązało się to z rozluźnieniem restrykcyjnej polityki państwa dotyczącej przesiedleńców. Wcześniej powroty były mocno utrudnione, prawie niemożliwe i wiązały się z konsekwencjami karnymi. Rzadko wracano do swoich rodzinnych wsi, przede wszystkim dlatego że nie było już do czego wracać. Domy, które pozostawili po sobie, często już nie istniały, bądź były własnością kogoś innego. Wracano do większych miast, szczególnie wiele osób przyjechało do Przemyśla. Miasto to, z racji pogranicznego charakteru, zawsze zamieszkiwali przedstawiciele obu narodów, Polacy i Ukraińcy. Po Akcji „Wisła” zyskało miano centrum kultury ukraińskiej w Polsce, miejsca, do którego warto wracać z wysiedlenia. Do dzisiaj mniejszość ukraińska w Przemyślu aktywnie propaguje ideę powrotów Ukraińców z terenów wysiedlenia, nikt nie liczy jednak na masowy powrót na ziemie ojców. Ukraińcy z północy i zachodu nie mają już do czego wracać i z pewnością niełatwo jest im zostawić cały dobytek, na który pracowali ponad 50 lat. W tej chwili w Przemyślu mieszka od 4 do 10 tys Ukraińców, na ogólna liczbę 70 tys. mieszkańców.

Ważnymi ośrodkami życia kulturalnego i społecznego mniejszości ukraińskiej w Polsce są, oprócz Przemyśla, także Kraków, Warszawa, Legnica, Gdańsk, Koszalin, Olsztyn, Szczecin, Zielona Góra, Wrocław i inne. W większych miastach, w których obecna jest mniejszość ukraińska, funkcjonują oddziały powstałego w 1990 r. , Związku Ukraińców w Polsce (ZUP). Organizacja ta powstała jako kontynuacja działającego w Polsce od roku 1956 Ukraińskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego. Przy oddziałach ZUP powstają tak zwane „Domiwki”, czyli inaczej domy narodowe. To wokół nich skupia się życie kulturalne i społeczne mniejszości. To właśnie w „Domiwkach” odbywają się prawie wszystkie imprezy kulturalne, występy ukraińskich zespołów muzycznych oraz tanecznych z Polski i z Ukrainy. W nich też odbywają się wszystkie ważne dla mniejszości uroczystości, zaczynając od corocznych koncertów szewczenkowskich, poprzez obchody dnia niezależności Ukrainy, na studniówkach i weselach kończąc.

Mniejszość ukraińska w Polsce pomimo niekorzystnej sytuacji, w jakiej znalazła się po roku 1947, potrafiła stworzyć zręby ukraińskiego szkolnictwa. Na obecną chwilę w Polsce działają cztery zespoły szkół ogólnokształcących (szkoły podstawowe, gimnazja oraz szkoły ponadgimnazjalne ): w Legnicy, Górowie Iławieckim, Przemyślu i Białym Borze oraz przedszkole, szkoła podstawowa oraz gimnazjum w Bartoszycach. W szkołach tych dzieci uczą się języka ojczystego, często prowadzone są kursy historii i geografii Ukrainy. Absolwenci liceów z ukraińskim językiem nauczania obowiązani są dodatkowo zdawać maturę z języka ukraińskiego. Szkoły te maja nieocenioną wartość dla przetrwania i rozwoju mniejszości. Oprócz tego wszystkiego, czego uczy normalna szkoła, szkoły mniejszościowe uczą szacunku i miłości dla kultury i języka przodków. Szkoły ukraińskie często prowadzą szeroką działalność artystyczną, funkcjonują przy nich zespoły taneczne, chóry, kabarety. To w głównej mierze dzięki nim młodzież ukraińska w Polsce wciąż posługuje się językiem ukraińskim, zna historię i kulturę Ukrainy. Wielu absolwentów ukraińskich liceów kontynuuje naukę języka ukraińskiego na wyższym poziomie. Główne ośrodki naukowe, przy których działają filologie ukraińskie, znajdują się w Krakowie, Warszawie, Lublinie, Olsztynie, Poznaniu oraz Przemyślu.

Ukraińcy w Polsce prowadzą także działalność wydawniczą oraz naukową. Należy tutaj wspomnieć o Archiwum Ukraińskim w Warszawie czy Fundacji św. Włodzimierza w Krakowie. Najważniejszym czasopismem wydawanym przez mniejszość ukraińską jest tygodnik „Nasze Słowo”, jest który ukazuje się z przerwami od roku 1956. Jest to czasopismo o największym zasięgu, to właśnie na jego łamach ukazują się najważniejsze artykuły z zakresu życia społecznego i kulturalnego mniejszości. Jest to też swego rodzaju platforma, na której porozumiewają się Ukraińcy rozsiani po całej Polsce. Czasopismo pełni też rolę bardziej praktyczną, informując członków mniejszości o odbywających się imprezach kulturalnych, koncertach, można tam także znaleźć ogłoszenia matrymonialne.

Do najpopularniejszych imprez kulturalnych wśród polskich Ukraińców należy, organizowany przez związek Ukraińców co dwa lata, Festiwal Kultury Ukraińskiej. Jest to największa impreza organizowana przez mniejszość ukraińską w Polsce, niestety nie zawsze udaje się ją zorganizować. Festiwal odbywa się przeważnie w Operze Leśnej w Sopocie, z wyjątkiem w roku 1997 kiedy to odbył się w Przemyślu. Festiwal przyciąga Ukraińców z całej Polski, często występują na nim znane gwiazdy estrady z Ukrainy. Miejscem spotkań jest również Watra Łemkowska w Zdyni. Jest to parodniowy festiwal organizowany każdego roku w lipcu. Spotykają się na nim Ukraińcy nie tylko z Polski, ale z całego świata. Bardzo lubiany przez ukraińską młodzież jest Jarmark Ukraiński, organizowany corocznie w Gdańsku. Towarzyszą mu występy kapel młodzieżowych oraz kabaretów przygotowywanych przez samych uczestników imprezy. Dużą popularnością wśród mniejszości ukraińskiej cieszą się również imprezy organizowane w noc Iwana Kupała. W Przemyślu każdego roku organizowane są z tej okazji koncerty, pokazy ukraińskich tańców oraz obrzędów kupalskich. Uczestniczą w nich nie tylko przedstawiciele mniejszości, ale i spora grupa Polaków.

Mniejszość ukraińska boryka się z problemami, które dotyczą funkcjonowania prawie każdej mniejszości. Jej przedstawiciele muszą starać się jak najlepiej organizować życie społeczne i kulturalne, stawiać czoło problemowi polonizacji, z którym wiąże się ciągły spadek liczebności Ukraińców w Polsce. Sytuacja Ukraińców jest o tyle skomplikowana, że nie żyją oni na jednym terytorium, ale rozsiani są po całym kraju. Dzisiaj, po 17 latach od transformacji i oficjalnego uznania istnienia mniejszości narodowych w Polsce wydaje się, że sytuacja zmierza ku lepszemu, mniejszości, w tym i mniejszość ukraińska, mają możliwość nieograniczonego rozwoju. Pomimo rozproszenia, Ukraińcy organizują się i zaznaczają swoją obecność w polskim społeczeństwie. Coraz bardziej zdają się zacierać antagonizmy, które dzieliły narody polski i ukraiński przez lata, co umożliwia większą niż kiedykolwiek współpracę i wspólne poznanie się obu grup. Polacy powoli zdają sobie również sprawę z tego, że zróżnicowanie etniczne kraju nie jest już, jak kiedyś uważano, jego problemem, ale wielka zaletą, z której korzyści powinny czerpać obie strony.

Liczebność [edytuj]

Podczas narodowego spisu powszechnego ludności w 2002 r., zadeklarowało 27 172 obywateli RP w tym: w województwie warmińsko-mazurskim - 11 881, zachodniopomorskim - 3 703, podkarpackim - 2 984, pomorskim - 2 831, dolnośląskim - 1 422, podlaskim - 1 366, lubuskim - 615, mazowieckim - 579, małopolskim - 472, lubelskim - 389, śląskim - 309. W 106 placówkach oświatowych języka ukraińskiego, jako ojczystego, uczy się 2007 uczniów. Ukraińcy są w większości wiernymi dwóch Kościołów: Kościoła Katolickiego Obrządku Greckokatolickiego i Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Kultura [edytuj]

Organizacje [edytuj]

Do głównych organizacji zrzeszających mniejszość ukraińską należą:

• Związek Ukraińców w Polsce

• Związek Niezależnej Młodzieży Ukraińskiej

• Związek Ukraińców Podlasia

• Ukraińskie Towarzystwo Lekarskie

• Ukraińskie Towarzystwo Nauczycielskie w Polsce

• Stowarzyszenie Ukraińców - Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego

• Bractwo Cerkiewne św. Włodzimierza

• Fundacja Kultury Ukraińskiej

• Fundacja św. Włodzimierza Chrzciciela Rusi Kijowskiej

• Towarzystwo Przyjaciół Ukrainy

• Stowarzyszenie "Dziedzictwo Mniejszości Karpackich"

Prasa [edytuj]

Do najważniejszych tytułów prasowych zaliczają się:

• "Nasze Słowo" - tygodnik,

• "Svitanok" - dodatek do "Naszego Słowa" dla dzieci,

• "Nad Buhom i Narwoju" - dwumiesięcznik.

Imprezy kulturalne [edytuj]

• "Festiwal Kultury Ukraińskiej" w Sopocie

• "Młodzieżowy Jarmark" w Gdańsku

• Festiwal Kultury Ukraińskiej UKRAINA VIVA we Wrocławiu

• "Na Iwana, na Kupała" w Dubiczach Cerkiewnych

• Festiwal Kultury Ukraińskiej na Podlasiu "Podlaska Jesień"

• "Dni Kultury Ukraińskiej" - Giżycko, Szczecin ^[1]

• "Bytowska Watra"

Znani Polacy ukraińskiego pochodzenia oraz Ukraińcy zasłużeni dla Polski [edytuj]

• Mirosław Czech

• Bogdan Huk

• Miron Kertyczak

• Andrzej Michalczuk

• Larysa Mitzner

• Bohdan Osadczuk

• Olga Pasiecznik

• Weronika Marczuk-Pazura

• Taras Protsyuk

• Kazimierz Pużak

• Ostap Steca

• Miron Sycz

• Pawło Szandruk

• Izydor Szaraniewicz

• Teofil Terlecki

• Rostisław Wygranienko

Informacja
na temat 50 rocznicy zorganizowanej działalności Ukraińców w Polsce.

W wyniku akcji „Wisła” przeprowadzonej w 1947 r.  Ukraińcy zostali deportowani z ziem rodzinnych - z Polski południowo-wschodniej. na ziemie zachodnie i północne Polski. Największe skupiska ludności ukraińskiej powstały na terenach obecnych województw: warmińsko-mazurskiego, dolnośląskiego i zachodniopomorskiego. Części Ukraińców uniknęła deportacji, a niektórym udało się powrócić w rodzinne strony po 1956 r. Stąd niemałe skupiska mniejszości ukraińskiej znajdują się w województwie podkarpackim i małopolskim.

W nowych miejscach osiedlenia, wbrew zakazom władz, Ukraińcy usiłowali zorganizować życie kulturalne i religijne, tworzyły się amatorskie chóry, nieformalne koła dyskusyjne. W 1956 r. Ukraińcom zezwolono na koncesjonowaną legalną działalność kulturalną i oświatową w ramach Ukraińskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego (UTSK), oraz na wydawanie w języku ukraińskim tygodnika „Nasze Słowo”. Zjazd założycielski UTSK odbył się w Warszawie w dniach 16-18 czerwca 1956 r. Z datą 15 czerwca ukazał się pierwszy numer „Naszego Słowa”. Towarzystwo utworzyło sieć oddziałów w głównych skupiskach Ukraińców, dbało o powstawanie amatorskich zespołów artystycznych, punktów nauczania języka ukraińskiego, formułowało postulaty dotyczące likwidacji skutków akcji „Wisła”, równoprawnego statusu Ukraińców w PRL, wolności wyznania, zaprzestania antyukraińskiej propagandy w środkach masowego przekazu i wreszcie zgody na powrót w rodzinne strony.

Władze od początku ograniczały działalność Towarzystwa poprzez szykany wobec części działaczy, ścisły nadzór MSW, preferowanie w kierownictwie członków partii komunistycznej. Z czasem działalność UTSK została sprowadzona do sfery kulturalno-oświatowej. Działały amatorskie zespoły artystyczne, jak np.: chór męski „Żurawli”, zespół pieśni i tańca „Osławiany”. Emitowano w języku ukraińskim audycje radiowe (Rzeszów, Lublin, Olsztyn, Koszalin i Szczecin). Utworzono kilka szkół ukraińskich (m.in. w Białym Borze i liceum w Legnicy) oraz punkty nauczania języka ukraińskiego. Rozwój UTSK i aktywność ukraińską w PRL władze wyhamowały w latach 60. Celem stała się znów asymilacja Ukraińców. Ograniczono liczbę szkół i punktów nauczania języka ukraińskiego, ograniczono działalność kulturalną. Niepokornych działaczy osadzono w więzieniu, usuwano z pracy, a całe towarzystwo poddano wnikliwej inwigilacji przez służbę bezpieczeństwa.

Od lat 80., na fali przemian w Polsce, także w środowisku ukraińskim miał  miejsce wybuch aktywności społecznej, zaczęły tworzyć się nowe organizacje, nawiązano kontakty z polską opozycją. W lutym 1990 r. na fali demokratycznych zmian UTSK przekształcono w Związek Ukraińców w Polsce. Powstało również wiele organizacji branżowych i regionalnych m.in.:  Związek Niezależnej Młodzieży Ukraińskiej, Związek Ukraińców Podlasia, Zjednoczenie Łemków, Ukraińskie Towarzystwo Lekarskie, Ukraińskie Towarzystwo Nauczycielskie w Polsce, Stowarzyszenie Ukraińców - Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego, Fundacja św. Włodzimierza Chrzciciela Rusi Kijowskiej. Pojawiły się nowe tytuły prasowe, m.in. dwumiesięcznik "Nad Buhom i Narwoju", tygodnik greckokatolicki „Błahowist”.

Największą organizacją ukraińską w Polsce jest nadal Związek Ukraińców w Polsce, pod kierownictwem prezesa Piotra Tymy. Bieżącą działalność prowadzi Zarząd Główny i podległe mu 10 oddziałów oraz koła terenowe. Związek realizuje projekty adresowane do różnych grup społeczeństwa (dzieci, młodzieży i studentów, osób w średnim i podeszłym wieku). Wśród realizowanych przedsięwzięć były projekty międzynarodowe takie, jak: „Łemkowska Akademia”, obozy organizacji skautingowej „Płast”, koncerty muzyki cerkiewnej (m.in. „Jesienne Dni Muzyki Cerkiewnej”), festiwale kultury ukraińskiej (np. Festiwal Kultury Ukraińskiej - Sopot 2005), festiwale dziecięce (m.in. w Koszalinie i Elblągu), seminaria historyczne (np. „Polska - Ukraina. Trudne pytania”) oraz przybliżające kulturę pogranicza polsko-ukraińskiego. Organizowano seminaria propagujące współpracę polskich i ukraińskich organizacji pozarządowych, współpracę mediów („Kampanie wyborcze w mediach - doświadczenia polskie i ukraińskie” w ramach „Roku Polski na Ukrainie”). Od 1990 r. ZUwP jest wydawcą tygodnika „Nasze Słowo”; wydawcą wielu książek i czasopism w języku ukraińskim i polskim, m.in. rocznika „Almanach Ukraiński” (dawniej „Ukraińskij Kałendar”). Związek jest współwydawcą magazynu telewizyjnego „Telenowyny”, emitowanego w Telewizji Regionalnej TVP 3; współpracuje z rozgłośniami Polskiego Radio realizującymi audycje w języku ukraińskim (m.in. w Koszalinie, Olsztynie, Wrocławiu, Krakowie).

Największe imprezy kulturalne społeczności ukraińskiej w Polsce to: "Festiwal Kultury Ukraińskiej" w Sopocie, "Młodzieżowy Jarmark" w Gdańsku, "Na Iwana, na Kupała" w Dubiczach Cerkiewnych, Festiwal Kultury Ukraińskiej na Podlasiu "Podlaska Jesień", „Łemkowska Watra” w Zdyni, "Dni Kultury Ukraińskiej" - Giżycko, Szczecin, "Bytowska Watra" w Bytowie.

Mniejszość ukraińska ma własnych przedstawicieli we władzach samorządowych, głównie w województwie warmińsko-mazurskim, (jeden z nich pełni funkcję przewodniczącego sejmiku województwa). Prowadzi nauczanie języka ukraińskiego w 106 placówkach dla około 2700 uczniów. Działają cztery licea ogólnokształcące.
Ukraińcy w Polsce należą głównie do dwóch Kościołów: Kościoła Katolickiego Obrządku Greckokatolickiego i Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Festiwal Filmów Ukraińskich w Polsce

Wspólny projekt Ukraińskiej Fundacji Filmowej i Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej przy udziale Pomorskiej Fundacji Filmowej pod patronatem Ministerstwa Kultury i Turystyki Ukrainy rozpoczyna sie już 7 listopada w warszawskim kinie KINOTEKA.

Projekt rozpoczął w kwietniu 2008 roku Festiwal Filmów Polskich, podczas którego w Kijowie, Lwowie, Charkowie i Odessie, odbyła się uroczysta premiera filmu Andrzeja Wajdy “Katyń” i wręczeniem przez Prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenkę Orderu Jarosława Mądrego reżyserowi Andrzejowi Wajdzie.

Takie wymiany festiwalowe zaplanowano przeprowadzać corocznie. W listopadzie bieżącego roku Festiwal Filmów Ukraińskich odbędzie się w Warszawie, Krakowie i Gdyni. Na uroczystej ceremonii otwarcia w Warszawie zaplanowana jest obecność Pierwszej Damy Ukrainy Pani Kateryny Juszczenko. Program filmów ukraińskich składa się z utworów klasycznych i współczesnych. Zostaną przedstawione debiutanckie i ostatnie prace trzech koryfeuszy ukraińskiej kinematografii: Romana Balayana, Jurija Illienki i Kiry Muratovej.

Według programu festiwalu zostaną przedstawione dwa filmy Romana Balayana „Rajskie ptaki” (2008) i „Odludek” (1975). Akcja „Rajskich ptaków” rozgrywa się w ZSRR na początku lat osiemdziesiątych XX wieku. Jej bohaterowie występują przeciwko nieludzkiej maszynie państwowej. Ryzykując swoim życiem udowadniają, że pragnienia swobody przez człowieka nikt i nic nie jest w stanie zatrzymać. „Odludek” - jeden z pierwszych dorobków kinematograficznych Romana Balayana to historia strażnika leśnego, chłopa pańszczyźnianego Fomy, który ginie od kuli pana, która została sfilmowana według opowiadania Iwana Turgieniewa o takim samym tytule.

„Dwa w jednym” (2007) i „Krótkie spotkania” (1967) to filmy, które przedstawią twórczość Kiry Muratovej. Film „Dwa w jednym” otrzymał zaszczytną nagrodę „Nike”, jako najlepszy film krajów WNP i Nadbałtyckich 2007. To tragikomedia z życia ludzi w dwóch nowelach. Na scenie teatru powiesił się aktor. W jakiś sposób zamieszany jest w to pracownik sceny. Niemożliwe jest przewidzieć, dokąd zaprowadzi łańcuszek wydarzeń i ile śmierci oczekuje na tą trupę... „Krótkie spotkania” - drugi film Muratowej, w którym w aktorskim zespole razem z Włodzimierzem Wysockim rozkrywają na pierwsze oko prostą a zarazem i dosyć śmiałą historię miłości.

Oprócz tego widzom polskim zostaną przedstawione filmy współczesne takie jak: „Władyka Andrij” Olesa Yanchuka, „Iluzja strachu” Oleksandra Kirijenko, a także „Safo” Roberta Crombie, która zarobiła ponad 1 mln dolarów.

Na festiwalu filmy będą przedstawiać reżyserzy i aktorzy. Festiwale mają na celu rozszerzenie dystrybucji filmów ukraińskich w Polsce i filmów polskich na Ukrainie oraz zachęcenie producentów filmowych naszych krajów do koprodukcji.

Festiwal filmów ukraińskich w Polsce i filmów polskich na Ukrainie mają na celu rozszerzenie dystrybucji filmów ukraińskich w Polsce i filmów polskich na Ukrainie oraz zachęcenie producentów filmowych naszych krajów do koprodukcji.

Ukraińska kinematografia zagości w kinie Silver Screen w Gdyni w dniach 14 - 16 listopada 2008 r. W tych dniach odbędzie się Festiwal Filmów Ukraińskich.

 

Festiwal ma na celu rozszerzenie dystrybucji filmów ukraińskich w Polsce i filmów polskich na Ukrainie oraz zachęcenie producentów filmowych naszych krajów do koprodukcji.

 

Program składa się z utworów klasycznych i współczesnych. Zostaną przedstawione debiutanckie i ostatnie prace trzech koryfeuszy ukraińskiej kinematografii: Romana Balayana, Jurija Illienki i Kiry Muratovej.

 

Projekt rozpoczął w kwietniu 2008 roku Festiwal Filmów Polskich, podczas którego w Kijowie, Lwowie, Charkowie i Odessie, odbyła się uroczysta premiera filmu Andrzeja Wajdy "Katyń" i wręczeniem przez Prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenkę Orderu Jarosława Mądrego reżyserowi Andrzejowi Wajdzie.

 

W listopadzie bieżącego roku Festiwal Filmów Ukraińskich odbył się już w Warszawie, Krakowie, a teraz właśnie zawita do Gdyni. Jest to wspólny projekt Ukraińskiej Fundacji Filmowej i Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej przy udziale Pomorskiej Fundacji Filmowej pod patronatem Ministerstwa Kultury i Turystyki Ukrainy.

Koncerty i msze upamiętniające ofiary Wielkiego Głodu na Ukrainie w latach 1932-1933 organizują: Związek Ukraińców w Polsce Oddział Mazurski, Dekanat Cerkwi Greckokatolickiej w Węgorzewie, Sanktuarium Św. Brunona w Giżycku.

22 listopada (sobota)
- godz. 17, cerkiew greckokatolicka pw. Św. Bazylego w Kętrzynie, koncert poświęcony pamięci ofiar;
23 listopada (niedziela)
- godz. 10.30, cerkiew greckokatolicka pw. Św. Krzyża w Węgorzewie, koncert poświęcony pamięci ofiar;
- godz. 14 - cerkiew greckokatolicka pw. Św. Trójcy w Giżycku, msza święta w intencji ofiar Wielkiego Głodu;
- godz. 15.30 - Marsz Pamięci;
- godz. 16 - Sanktuarium Świętego Brunona w Giżycku, Koncert Requiem, modlitwa żałobna w intencji ofiar z udziałem przedstawicieli Kościołów różnych wyznań; wystąpienie dr. Roberta Kuśnierza z IPN, Chór Mazurskiego Oddziału Związku Ukraińców w Polsce, Chór z Myrohoszczy Rejonu Dubieńskiego (Ukraina).
K.T.

Wytworzony sztucznie przez komunstów Wielkiei Głód w latach 1932-1933 pochłonął na Ukrainie, który prawie 10 milionów ofiar. Oto kilka zdjęć:

XIX Festiwal Kultury Ukraińskiej

Jest największym przedsięwzięciem realizowanym przez Związek Ukraińców w Polsce . Jego głównym celem jest rozpowszechnianie kultury ukraińskiej, poprzez promocję amatorskich zespołów artystycznych Ukraińców z Polski oraz prezentację profesjonalnych wykonawców z Ukrainy. Organizatorzy Festiwalu starają się, by każdy widz znalazł coś interesującego dla siebie, dlatego też zaproszone zespoły zaprezentują tańce i muzykę ludową, folk, rock, jazz, współczesne, często zaskakujące, aranżacje utworów ludowych, a nawet poezję śpiewaną.

W ramach Festiwalu odbędą się również liczne imprezy towarzyszące: koncert muzyki cerkiewnej, wystawy, seminarium "Dysydenci i intelektualiści w czasach totalitaryzmu, portret po latach. Polska, Ukraina, Niemcy", prezentacje filmowe i telewizyjne z Ukrainy.

Ważnym wydarzeniem będzie koncert dla upamiętnienia ofiar Wielkiego Głodu na Ukrainie. Utwór „Panachyda za zmarłych z głodu”, skomponowany przez Jewhena Stankowycza do słów poety Dmytra Pawłyczki w 1993 roku, wykonają Narodowy Chór Akademicki Ukrainy „Dumka”, Orkiestra Symfoniczna Polskiej Filharmonii Bałtyckiej im. Fryderyka Chopina w Gdańsku oraz soliści Nina Matwijenko i Serhij Mahera (bas) pod dyrekcją Wołodymyra Sirenki.

Koncert jest częścią międzynarodowego projektu artystycznego „Ukraina pamięta - świat uznaje” zorganizowanego przez ukraińskie Ministerstwo Kultury i Turystyki przy wsparciu Ministerstwa Spraw Zagranicznych Ukrainy. Projekt potrwa do listopada i obejmie 15 krajów z całego świata. Zgodnie z zamysłem autorów ma nie tylko odkryć tragiczną kartę ukraińskiej historii, ale jest również kampanią na rzecz uznania Wielkiego Głodu za ludobójstwo przez te kraje, które dotąd się przed tym powstrzymywały.

Podczas Festiwalu można będzie także kupić ukraińskie książki i płyty, wyroby rękodzieła ludowego z różnych regionów Ukrainy oraz wziąć udział w warsztatach ukraińskiego śpiewu i tańca ludowego.

Przewidujemy, że w XIX FKU uczestniczyć będzie około 600 wykonawców i 5000 widzów.

Przygotowaniem zajmuje się Komitet Organizacyjny powołany przez Radę Główną Związku Ukraińców w Polsce.
Przewodniczącym Komitetu Organizacyjnego jest Piotr Tyma - prezes Związku.
Reżyserami Festiwalu są: Ołeksij Chetczikow, Wołodymyr Hołosniak.

Występy zespołów folklorystycznych oraz solistów z Polski, Ukrainy i Litwy, spektakle teatralne dla dzieci i folk-rockowe koncerty dla młodzieży - to niektóre z punktów programu XVII Festiwalu Kultury Ukraińskiej na Podlasiu "Podlaska Jesień".

Jedna z największych imprez kulturalnych organizowanych przez Związek Ukraińców Podlasia rozpoczyna się dziś i potrwa do niedzieli. Festiwalowe koncerty i spektakle odbędą się w Bielsku Podlaskim, Białymstoku, Hajnówce, Siemiatyczach i Czeremsze, a także w miejscowości Zahorów w województwie lubelskim.

Oprócz zespołów z Podlasia, które wykonują ukraiński, regionalny folklor, na festiwalowych scenach zagoszczą między innymi: kozacki zespół Zahrawa z Kuzniecowska i zespół muzyki ludowej Drewliany z Równego na Ukrainie, a także Svitłycia ze stolicy Litwy - Wilna. Na folk-rockowych koncertach zagrają Perkałaba z Iwano-Frankowska, Wytiwky z Kijowa i olsztyńska formacja Berkut.

"Podlaska Jesień" to obok plenerowych nocy "Na Iwana, na Kupała" w Dubiczach Cerkiewnych oraz Polsko-Ukraińskich Spotkań Muzycznych w Czeremsze największa prezentacja kultury ukraińskiej w regionie.

Związek Ukraińców Podlasia - główny organizator festiwalu, zajmuje się także działalnością wydawniczą, opieką nad zespołami kultywującymi ukraińską tradycję muzyczną, a także pracą z dziećmi i młodzieżą.

Związek Ukraińców w Polsce

ZARZĄD GŁÓWNY

 

• Piotr Tyma - Prezes Związku

• Roman Drozd - Wice Prezes

• Mirosław Kupicz - Sekretarz Zarządu Głównego

• Stefania Łajkosz - Członek Zarządu Głównego

• Marek Syrnyk - Członek Zarządu Głównego

• Aleksander Maślej - Członek Zarządu Głównego

• Mariusz Babiak - Członek Zarządu Głównego

ODDZIAŁ 

 

Przemyski

Olsztyński

Mazurski,

Elblšski,

Koszaliński,

Szczeciński,

Lubuski,

Legnicki,

Pomorski,

Sanocki

Związek Ukraińców w Polsce w roku 2008 realiuje dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnęrznych i Administracji następujące projekty:

• Wydawanie Rocznika ALMANACH UKRAIŃSKI 2009

• Wydawanie tygodnika NASZE SŁOWO

• Działalność Chórów i Zespołów Artystycznych

• Działalność Bieżąca ZUwP w 2008r.

• Działalność Ośrodków Kultury Ukraińskiej

• Ukraińskie Jarmarki

• XVIII Bytowska Watra

• Misteria Kupalskie

• Ukraińskie Święto Folklorystyczne Widłunnja

• Święto Urodzaju na terenie Warmii i Mazur

• XVII Święto Kultury Nad Osławą

• Dziecięce festiwale i konkursy

• XIX Festiwal Kultury Ukraińskiej

• Dni Kultury Ukraińskiej w Regionach

• VI Biesiada Folklor Pogranicza Kalnikow 2008

• Programy edukacji dzieci i młodziezy

• Tradycja w regionach - Rocznicowe przedsięwzięcia społeczności ukraińskiej

• Ukraińskie klimaty

• XIII Spotkania z kulturą ukraińską Wałcz 2008

• Otwarcie sezonu kulturalnego Ukraińców w Warmii i Mazur

NARODNY DOM - Ukraiński Dom Ludowy w Przemyślu

Dom Narodowy przy ul. Kościuszki w którym ukraińska społeczność prowadzi działalność kulturalno-oświatową zostanie wyremontowany ze środków Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Być może jeszcze zanim to nastąpi przekazana zostanie Ukraińcom.

 

Ustalenia te to efekt spotkania władz miasta ze Zbigniewem Filipkowskim dyrektorem Departamentu Wyznań Religijnych oraz Mniejszości Narodowych i Etnicznych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. W spotkaniu udział brała Małgorzata Chomycz - wicewojewoda woj. podkarpackiego oraz Piotr Tyma - prezes Związku Ukraińców w Polsce.

Prezydent Przemyśla Robert Choma zobowiązał się do wykonania remontu pokrycia dachowego i wskazał dwie nieruchomości, które miałyby być rekompensatą za przekazanie Ukraińcom Domu Narodowego. Do końca kwietnia znane mają być decyzje ministerialne dotyczące wyboru wariantu rekompensaty. Strony wyraziły zamiar ostatecznego rozwiązania sprawy nieruchomości do końca bieżącego roku.

nformacja o stowarzyszeniu Utwórz PDF Drukuj Poleć znajomemu

Związek Ukraińców w Polsce powstał w lutym 1990 r. Jest następcą prawnym działającego od 1956 r. Ukraińskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego. Na czele organizacji stoi prezes Piotr Tyma. Bieżącą działalnością organizacji kieruje siedmioosobowy Zarząd Główny. Organ uchwałodawczy to trzydziestodziewięcioosobowa Rada Główna. Związek posiada struktury regionalne: oddziały oraz koła terenowe. Struktury regionalne to 10 oddziałów (oddziały: Przemyski, Olsztyński, Mazurski, Elbląski, Koszaliński, Szczeciński, Lubuski, Legnicki, Słupski, Sanocki) oraz 97 kół terenowych. Liczba pracowników: 6 - pełnoetatowych, 3 - półetatowych lub na umowę zlecenie, ok. 250 wolontariuszy, 7000 członków.

Głównym celem organizacji jest działanie na rzecz zachowania tożsamości kulturalnej społeczności ukraińskiej w Polsce oraz rozwój dobrosąsiedzkich kontaktów i współpracy pomiędzy Polską a Ukrainą. Związek Ukraińców prowadzi działalność oświatową i kulturalną, jest organizatorem wielu imprez ogólnopolskich, m. in. Festiwalu Kultury Ukraińskiej oraz licznych imprez regionalnych i dziecięcych, m. in. Dni Kultury Ukraińskiej w Szczecinie i Giżycku; prowadzi również działalność wydawniczą, patronuje działalności wielu chórów i zespołów pieśni i tańca. Związek był organizatorem kilku konferencji młodzieżowych i dziennikarskich poświęconych lokalnej współpracy polsko-ukraińskiej (młodych twórców, poetów i pisarzy). Związek organizował szereg regionalnych przedsięwzięć kulturalnych: m. in. Dni Kultury Ukraińskiej, seminaria poświęcone konfliktom polsko-ukraińskim, przegląd filmów „Kadry z historią w tle” oraz klasyki kina ukraińskiego, wystawę fotograficzną poświęconą akcji „Wisła” oraz Wielkiemu Głodowi na Ukrainie w latach 1932-1933, seminarium polskich i ukraińskich dziennikarzy lokalnych mediów.

Związek jest wydawcą tygodnika ukraińskiego „Nasze Słowo” wraz z dodatkami dla dzieci „Switanok” i dodatkiem dla kobiet „Krynycia”; wydaje również rocznik „Almanach Ukraiński”. Jest współwydawcą magazynu telewizyjnego „Telenowyny”, emitowanego dwa razy w miesiącu w TVP 3.

Związek Ukraińców we współpracy z organizacjami pozarządowymi z Polski i Ukrainy, nowych krajów Unii Europejskiej (Węgier, Słowacji, Litwy, Estonii), prowadzi działalność oświatową (letnie obozy dla dzieci i młodzieży, seminaria dla nauczycieli); prowadzi również działalność wydawniczą - corocznie przygotowywanych jest kilka pozycji książkowych poświęconych historii Ukraińców w Polsce, relacjom polsko-ukraińskim. Obecnie organizacja jest zaangażowana w szereg przedsięwzięć służących rozwojowi kontaktów pomiędzy historykami, dziennikarzami mediów elektronicznych i prasy oraz samorządowcami z Polski i Ukrainy.

ZUwP jest członkiem międzynarodowych struktur ukraińskich - Światowego Kongresu Ukraińców, Europejskiego Kongresu Ukraińców, Ukraińskiej Ogólnoświatowej Rady Koordynacyjnej. Związek Ukraińców oraz organizacje - członkowie wspierający ZUwP, m. in. Zjednoczenie Łemków, Związek Ukrainek, Organizacja Skautowska „Płast” reprezentują społeczność ukraińską z Polski na forum ponadnarodowych struktur ww. organizacji oraz w strukturach międzynarodowych zajmujących się problematyką mniejszości narodowych i etnicznych. Związek delegował również przedstawiciela do Rady Mediów Elektronicznych Mniejszości Narodowych i Etnicznych oraz Europejskiej Unii Języków Regionalnych i Mniejszościowych

22 listopada 2008 r. Pamięć o ofiarach Wielkiego Głodu na Ukrainie  w latach 1932-1933, podczas przymusowej kolektywizacji w ZSRR. Według różnych szacunków w czasie Hołodomoru  na Ukrainie zmarło  do 10 mln osób. W świetle ostatnio ujawnionych dokumentów NKWD była to zaplanowana akcja wymierzona w niepodległościowe dążenia Ukrainy i "klasowych wrogów", za jakich reżim komunistyczny uznawał chłopskich posiadaczy ziemi. Fakt głodu był negowany, aż do upadku ZSRR, wszelkie wypowiedzi na ten temat były karane, jako przestępstwa "propagandy antyradzieckiej". 
Głód na Ukrainie za ludobójstwo uznają rządy lub parlamenty 26 państw, w tym m. in. Polska (uchwała Sejmu z 6 grudnia 2006r ), Ukraina, Argentyna, Australia, Azerbejdżan, Kanada, Mołdawia, Gruzja, Belgia, Estonia, Węgry, Litwa, Łotwa, Stany Zjednoczone i Watykan.  Głód spowodowany przez reżim bolszewicki jest jedną z najbardziej potwornych zbrodni w historii, na tyle okropną, że ludzie w przyszłości nie będą mogli uwierzyć, że kiedykolwiek coś takiego miało miejsce - napisał w czerwcu 1933 roku Malcolm Muggeridge.

---