TŁUSZCZE (LIPIDY)

•

tłuszcze, inaczej lipidy, należą do głównych i podstawowych substancji odżywczych

•wszystkie tłuszczowce stanowią obszerną grupę połączeń estrowych

•tłuszcze dzielimy na tłuszcze właściwe i tłuszcze złożone

•do najbardziej znanych należą tłuszcze właściwe

TŁUSZCZE WŁASCIWE:

•przede wszystkim estry gliceryny i wyższych kwasów tłuszczowych tzw. TRIGLICERYDY, a także estrowe pochodne alkoholi jednowodorotlenowych i wyższych kwasów tłuszczowych - WOSKI

•tłuszcze właściwe - triglicerydy dawniej dzielono według konsystencji i ten podział utrzymał się do dziś

•podział tłuszczy właściwych - triglicerydów według ich konsystencji wskazuje na ilość wiązań podwójnych (stopień nasycenia) kwasów wchodzących w skład danego tłuszczu

Ze względu na konsystencję można podzielić tłuszcze na trzy zasadnicze grupy:

1. tłuszcze płynne czyli oleje (olea pingua)

2. tłuszcze półstałe lub miękkie jak np. smalec (butyrum)

3. tłuszcze stałe lub twarde jak łój (sebum)

tłuszcze złożone są również estrami, jednak oprócz alkoholu i kwasu tłuszczowego zawierają inne składniki takie jak:

•kwas fosforowy

•związki azotowe: cholina, seryna, etanolamina

•cukry

•związki siarki

Do tłuszczy złożonych należą:

1. FOSFOLIPIDY

A. FOSFOGLICERYDY

•w grupie fosfolipidów są najbardziej rozpowszechnione

•zbudowane z diglicerydów (gliceryna zestrifikowana przy dwóch grupach hydroksylowych wyższymi kwasami tłuszczowymi) oraz z kwasu fosforowego estryfikującego trzecią grupę gliceryny

•ponadto kwas fosforowy połączony jest estrowo z aminoalkoholami takimi jak: cholina, kolamina, seryna, mezo-inozytol

•wśród fosfoglicerydów spotykane są również monoglicerydy

B. FOSFOSFINGOZYDY

•zbudowane z sfingozy u zwierząt i fosfosfingozy u roślin

2. GLIKOLIPIDY

•są to połączenia galaktozy z kwasami tłuszczowymi

OTRZYMYWANIE TŁUSZCZY:

przez wyciskanie (z zasady pod ciśnieniem)

•przez wyciskanie lub prasowanie otrzymuje się niemal wszystkie tłuszcze roślinne

•najpierw tłoczy się je na zimno otrzymując produkt lepszej jakości do użytku wewnętrznego, a następnie na ciepło dla celów technicznych

przez ekstrakcję rozpuszczalnikami organicznymi

•przez ekstrakcję rozdrobnionego surowca roślinnego rozpuszczalnikami organicznymi (CCL4 CS2 i in.) otrzymuje się oleje dla celów technicznych

•oleje otrzymane przez ekstrakcję rozpuszczalnikami organicznymi nie nadają się do celów leczniczych, w ostateczności ewentualnie po dokładnym oczyszczeniu

przez wytapianie

•wytapia się głównie tłuszcze stałe i półstałe pochodzenia zwierzęcego

•wytapianie prowadzi się możliwe niskiej temperaturze po uprzednim rozdrobnieniu materiału

Większość tłuszczy jest farmakologicznie nieczynna

Tłuszcze obojętne są stosowane jako:

-środki osłaniające

-ochronne

-przy podrażnieniach skóry

-chronią ją przed szkodliwymi bodźcami zewnętrznymi

tłuszcze oleje i tłuszcze stałe o niskiej temperaturze topnienia:

-łatwo wchłaniają się przez skórę

-czynią skórę ją miękką

-utrudniają parowanie wody

ta właściwość łatwego wchłaniana tłuszczy przez skórę jest wykorzystywana do wprowadzenia pod skórę, do warstw położonych głębiej związków farmakologicznie czynnych, rozpuszczalnych w tłuszczach

tłuszcze obojętne stosowane jako:

• środki rozmiękczające

•w postaci mazideł, maści, plastrów, w których są zawarte inne środki farmakologiczne czynne

•rzadziej stosuje się wewnętrznie uspokajająco

•

przez żołądek tłuszcze przechodzą niezmienione

•w jelitach tłuszcze ulegają zmydleniu, działaniem lipazy trzustkowej

•uwalniane kwasy tłuszczowe zostają resorbowane i przyswajane

•po podaniu większych ilości trawienie tłuszczu jest tylko częściowe i wówczas niestrawiona część tłuszczu działa w jelitach jako słaby środek przeczyszczający na drodze mechanicznej

wyróżnia się następujące typy działania leczniczego tłuszczy:

•przeczyszczające:

Oleum Ricini (olej rycynowy), Oleum Crotonis (olej kryocieniowy- bardzo silnie toksyczny)

•pobudzające przemianę materii:

Oleum Jecoris Aselli (olej wątłusza, tran leczniczy), Oleum Sebastis (olej z karmazyna)

•w leczeniu trądu

Oleum Chaulmoograe (olej czolmugrowy)

•działanie rumieniące skórę:

Oleum Laurii expressum (olej wawrzynowy), Oleum Myristicae expressum ( muszkatołowy)

•stosowane w profilaktyce miażdżycy i chorób krążenia:

Oleum Helianthii (olej słonecznikowy), Oleum Carthami (olej krokoszowy), Oleum Oenotherae (olej wiesiołkowy)

•stosowane jako rozpuszczalniki do injekcji:

Oleum Arachidis pro injectionex (olej arachidowy)

•jako podłoża maści, czopków, mazideł:

Oleum Cacao (olej kakaowy) Adeps suillus (smalec wieprzowy), Oleum lini (olej lniany)

WOSKI:

•w warunkach normalnych posiadają konsystencję stałą

•są kruche lecz twarde

•miękną w temperaturze około 37° i topią się w temperaturze powyżej 60°.

•podobnie jak tłuszcze są w wodzie nierozpuszczalne

•w roślinach występują głównie w postaci wydzielin pokrywających powierzchnie owoców lub liści

•nie biorą udziału w procesach przemiany materii.

•charakter wydzielin mają również woski pochodzenia zwierzęcego

•woski roślinne i zwierzęce są farmakologicznie obojętne

•są stosowane pomocniczo przy sporządzaniu podłoży maściowych i kremów oraz jako dodatek do niektórych plastrów

Podział tłuszczy płynnych ze względu na ich konsystencję:

•podział ten uwidacznia budowę chem. tłuszczy, a zwłaszcza stopień nasycenia wchodzących w ich skład kw. tłuszcz.

OLEJE SCHNĄCE

• zawierają znaczne ilości nienasyconych kw. tłuszczowych, min: linolowy, linolenowy oraz mało kw. olejowego

• po rozsmarowaniu cienka warstwą szybko wysychają, w ciągu około trzech dni

Oleum Lini -olej lniany Linum usitatissimum- len zwyczajny Linaceae - lnowate olej lniany otrzymuje się przez wytłaczanie na zimno nasion lnu zwyczajnego (40% tłuszczu) - barw żółta - swoisty zapach i łagodny smak -na powietrzu gęstnieje i ciemnieje -trudno rozp. w metanolu -olej wytłaczany na ciepło ma kolor brunatny lub brązowy smak, nieprzyjemny ostry zapach KWAS α-LINOLENOWY	ok. 51% glicerydy kwasu α-LINOLENOWEGO (3 podwójne wiązania) ok. 20% glicerydu kwasu LINOLOWEGO (2 podwójne wiązania) ok. 5% glicerydu kwasu OLEJOWEGO ok. 8%glicerydy kwasów nasyconych: MIRYSTYNOWY, STEARYNOWY PALMITYNOWY ok. 1% wolnych kwasów, a ich ilość wzrasta w miarę przechowywania witamina F - mieszanina wielonienasyconych kw. tłuszczowych (linolowy, linolenowy, arachidonowy), które nie powstają w organizmie i muszą być dostarczane z pokarmem, są określane jako niezbędne nienasyscone kw. tłuszczowe - NNKT	- do wyrobu prep. farmaceut, jak np.: Linimentum Calcis - stosowany w oparzeniach i odmrożeniach, do wyrobu i Sapo Kalinus -pod nazwą witaminy F w egzemach, oparzeniach, łojotoku, łuszczycy, owrzodzeniach podudzi, czyraczności stanach zapalnych skóry, wchodzi w skład kremów kosmetycznych -w lecz. niektórych schorz. wątroby- dział. ochronnie na miąższ wątroby -obniżają poziom cholesterolu we krwi, - stanowią materiał wyjściowy do tzw. kaskady kwasu arachidonowego, w wyniku której powstają prostaglandyny i prostacyklina - naturalny czynnik przeciwzawałowy -NNKT znajdują zastosowanie w profilaktyce miażdżycy i ch. krążenia
Oleum Oenotherae- olej wiesiołkowy Oenothera biennis- wiesiołek dwuletni Oenothera paradoxa- wiesiołek dziwny Oenothera rubricaulis- wiesiołek czerwonołodygowy Oenotheraceae- wiesiołkowate	ok. 65-80% glicerydu kwasu LINOLOWEGO ok. 8-14% glicerydu kwasu γ -LINOLENOWEGO ok. 6-11% glicerydu kwasu OLEJOWEGO ok. 7-10% glicerydu kwasu PALMITYNOWEGO ok. 1,5-3,5% glicerydu kwasu STEARYNOWEGO	olej bogaty w NNKT- zapobieganie i lecz. miażdżycy i ch.krążenia najważniejszym składnikiem oleju- kw. γ -linolenowy -ważny produkt w kaskadzie - przemianie kw. arachidonowego, prowadzącej m.in. do biosyntezy prostacykliny naturalnego czynnika p/zakrzepowego i zapobiegającego skurczom n. krwionośnych, także wieńcowych przy niedostatecznej ilości prostacykliny występ. zmiany miażdżycowe i inne schorz. ukł. krążenia zalecanych do stos w st.zapalnych, ch. nowotworowych, np.lecz.stwardnienia rozsianego
Oleum Papaveris -olej makowy Papaver somniferum- mak lekarski Papaveraceae- makowate	ok. 60% glicerydów kwasu LINOLOWEGO ok. 25% glicerydów kwasu OLEJOWEGO ok. 15% glicerydów kwasu LINOLENOWEGO nie zawierają alkaloidów izochinolinowych	źródło NNKT - ukł. krążenia, wykwintny olej jadalny olej makowy otrzymywany jest przez wyciskanie na zimno lub na gorąco nasion maku lekarskiego barwy jasno żółtej, bezwonny, o delikatnym smaku
Oleum Cannabinis- olej konopny Cannabaceae konopie	ok. 70% glicerydów kwasu LINOLOWEGO ok.15-20% glicerydów kwasu LINOLENOWEGO małe ilości glicerydów kwasu OLEJOWEGO i STEARYNOWEGO	Zastosowanie jak olej lniany, został przez niego zastąpiony w lecznictwie

OLEJE PÓŁSCHNĄCE

• po rozsmarowaniu wysychają w ciągu 10-15 dni ale mogą zachowywać konsystencję mazistą przez dłuższy czas

Oleum Rapae- olej rzepakowy Brassica napus- rzepak Brassica rapa -rzepik Cruciferae- krzyżowe olej rzepakowy otrzymuje się przez wytłaczanie na zimno rozdrobnionych nasion kapusty z odmian bezrurkowych które, nie zawierające w oleju z nasion szkodliwego dla zdrowia kw. erukowego , zawierają natomiast jako gł. składnik kw. oleinowy (50%)	W odmianach erukowych: KWAS ERUKOWY 47-63% KWAS OLEINOWY 11-15% KWAS LINOLOWY 11-15% KWAS α-LINOLENOWY 6-10% pojedynczo modyfikowane): Kw.erukowy 0,3-0,6% Kw.oleinowy 50-66% Kw. linolowy 17-18% Kw. α-linolenowy 11-12% podwójnie modyfikowanych Kw. erukowy 0,2-0,3% Kw. oleinowy 50-66% Kw. linolowy 17-18% Kw. α-linolenowy 7-8% (zminilizowanie zawartości kw. erukowego	podwójnie modyfikowany olej rzepakowy -do sporządzania emulsji i iniekcji, cele spożywcze- np. wyrób margaryny kwas erukowy- powoduje hamowanie przyrostu wagi i gorsze przyswajanie pokarmu , otłuszczenie, a następnie zwłóknienie i uszkodzenie mięśnia sercowego szkodliwe działanie szczególnie ostro występuje u młodych organizmów zmiany mogą wystąpić w wątrobie, nadnerczu i śledzionach •rafinowany olej rzepakowy jest prawie bezbarwny, bez zapachu, o słabym łagodnym smaku •olej nie rafinowany jest żółty, przeźroczysty, o swoistym zapachu i smaku
Oleum Sojae- olej sojowy Glycine -soja Fabaceae- bobowate Otrzymywany przez wytłaczanie na zimno rozdrobnionych nasion soi, barwy żółtej , swoistym zapachu i łagodnym smaku,	ok. 50% glicerydów kwasu linolowego 10-12% glicerydów kwasu α- linolenowego 30% glicerydów kwasu oleinowego 5% glicerydów kwasów palmitynowego i stearynowego białko	p/miażdżycowe, obniża cholesterolu należy do najlepszych olejów farmaceut. I spożywczych
Oleum Sezami- olej sezamowy (łogowy) Sesamum indicum- sezam Pedaliaceae	ok. 45% glicerydów kwasu olejowego od 36-40% glicerydów kw. linolowego małe ilości glicerydów kwasów palmitynowego i stearynowego dość nietypowo w oleju występuje lignan- sezamina	olej sezamowy jest stosowany w farmacji jako rozpuszczalnik lecz niezbyt często; ponadto jest to olej jadalny, do wyrobu margaryny, chałwy

OLEJE NIESCHNĄCE

• w cienkiej warstwie nie wysychają nawet w okresie kilku miesięcy, zawierają znaczne ilości kwasu olejowego a mało innych kwasów nienasyconych

Oleum Amygdalae- olej migdałowy Prunus amygdalus -migdałowiec Rosaceae- różowate otrzymywany przez wytłaczanie na zimno dojrzałych rozdrobnionych nasion odmiany gorzkiej lub słodkiej migdałowca jasnożółty, przezroczysty, bezwonny o łagodnym smaku	owoce odmiany słodkiej zawierają do około 55% oleju a gorzkiej - do ok. 50% przeszło 80% glicerydu kwasu olejowego, do 15% glicerydu kwasu linolowego i około 5% glicerydów kwasów nasyconych	olej migdałowy znajduje zastosowanie do przygotowywania podłoży maściowych i kremów, w formie emulsji stanowi środek powlekający i łagodzący w nieżytach przewodu pokarmowego; nadaje się do przygotowywania roztworów iniekcyjnych
Oleum Persicarum- olej brzoskwiniowy Armeniaca vulgaris - morele Prunus persica- brzoskwinie	Jak migdałowy	Jak migdałowy
Oleum Olivae- olej oliwkowy Olea europaea- oliwka europejska Oleaceae - oliwkowate Otrzymywane z owoców i owocni oliwki olej z pierwszego tłoczenia, jasnożółty, przezroczysty lub lekko zielony o słabym charakteryst. zapachu i smaku	powyżej 68% glicerydu kwasu olejowego, 10% glicerydu kwasu linolowego 7-10% glicerydów kwasów nasyconych (w tym 2-4% kwasu palmitynowego, ponadto kwasu stearynowego i innych); w oleju występują w małej ilości wolne kwasy tłuszczowe (ok.1,5%), obecne są śladowe ilości lecytyny	w farmacji jako rozpuszczalnik do iniekcji; duże dawki oleju dział. jako laxans i zapobiegają zaparciom, żółciopędne, ułatwiają usuwanie złogów z dróg żółciowych zewn. olej bywa stos. jako środek osłaniający i p/zapalny stos. w przemyśle spożywczym oraz do wyrobu mydła
Oleum ricini- olej rycynowy (rącznikowy) Ricinus communis- rącznik pospolity Euphorbiaceae- wilczomleczowate Otrzymywany przez wytłaczanie na zimno dojrzałych nasion rącznika, a potem oczyszczany poprzez wygotowanie (prowadzi to do rozkładu enzymu lipazy i trującej toksalbuminy- rycyna - powodującej aglutynację czerwonych krwinek ), oczyszcony pozbawiony jest wł. toksycznych	specyficzny gliceryd kwasu rycynolowego (12-hydroksyolejowego) w ilości 85-95%, ok. 3% glicerydu kwasu olejowego oraz małe ilości glicerydów kwasów stearynowego, linolowego i innych w odróżnieniu od innych olejów tłustych olej rycynowy miesza się z bezwodnym etanolem i kwasem octowym	obecnoći kw. rycynolowego -działa drażniąco na śluzówkę jelita cienkiego, wywierając przez to działanie przeczyszczające 10-30 g (po 2-6 godzinach po spożyciu) w kosmetyce jako olej techniczny ,
Oleum Jecoris Aselli - olej wątłuszowy, tran z dorsza Gadus morhua- dorsz atlantycki Gadidae- dorszowate Otrzymywany przez wytapianie w możliwie najniższej temperaturze świeżych wątrób różnych gatunków dorszy przezroczysty, jasnożółty /żółty o słabym charakt. zapachu i specyficznym smaku, na powietrzu, a zwłaszcza na świetle gęstnieje i ciemnieje	ok. 85% glicerydów nienasyconych kwasów tłuszczowych, gł.olejowego, w mniejszym stopniu linolowego, do 15% glicerydów kw. nasyconych: kw. mirystynowego, palmitynowego, stearynowego, oraz niewielkie ilości wolnych kwasów tłuszczowych wit A, D, E, etery α-glicerylowe, ślady żelaza, bromu, jodu, siarki w cz. niezmydlającej oleju dominują wolny i związany cholesterol oraz etery α-glicerylowe i witaminy	p/krzywiczo (wit D), wzmacniająco, wmaga odporność( wit A i nienasynone kw. tłuszczowe) zewn. Na rany oparzenia, odleżyny i odmrożenia, środek gojący (dział eterów α-glicerylowych)

INNE OLEJE:

Oleum Hydnocarpi- olej hydnokarpowy Hydnocarpus kurzii- uśpian różnolistny Flacourtiaceae- zatarniowate

glicerydy kwasów czolmugrowego i hydnokarpowego ok. 80-90, 10-20% glicerydy kwasów oleinowego i palmitynowego charakteryst. cechą tłuszczy występujących w tych gatunkach jest obecność rzadkich cykloalifatycznych kwasów tłuszczowych

zawarte w oleju kwasy hydnokarpowy i czolmugrowy dział. zabójczo na prątki trądu (Mycobacterium leprae), a także słabiej na prątki gruźlicy olej czolmugrowy stos. pomocniczo w leczeniu trądu oraz gruźlicy; podawany jest w formie iniekcji podskórnych, maści, a także doustnie stos. są także zawarte w oleju kwasy w postaci wyizolowanych połączeń przeprowadzonych w estry

STAŁE TŁUSZCZE ROŚLINNE

• zawierają powyżej 50% glicerydów stałych kwasów tłuszczowych: laurynowego, mirystynowego, palmitynowego, stearynowego, a znacznie mniej płynnego nienasyconego kwasu olejowego

Oleum Cacao - olej kakaowy, masło kakaowe Theobroma cacao- kakaowiec Sterculiaceae- zatwarowate Otrzymywany przez wytłaczanie na ciepło liścieni nasion kakaowca olej kakaowy jest tłuszczem stałym, barwy białej lub żółtawej, o kruchej konsystencji	ok 55-57% glicerydu oleo-palmityno-stearynowego, ok. 22% glicerydu oleo-distearynowego i 4% glicerydu oleo-dipalmitynowego, co stanowi ok. 38% kw. oleinowego, 23-25% kw. palmitynowego, 31-33% kw. stearynowego, 2-5% kw. linolowego; we frakcji niezmydlającej się występują stigmasterol i sitosterol	podstawa do wyrobu czopków, globulek, do czego się nadaje ze względu na niską temperaturę topnienia; bywa wykorzystywana jako składnik podstaw maściowych
Oleum Laurii expressum- olej wawrzynowy, olej laurowy Laurus nobilis wawrzyn szlachetny Lauraceae- wawrzynowate Otrzymywany przez wytłaczanie na gorąco zmielonych owoców wawrzynu - jagody	30-35% glicerydu kwasu laurynowego, 25-35% glicerydu kwasu linolowego, 12-16% glicerydu kwasu palmitynowego Mazisty o pół-gęstej konsystencji, aromat. zapachu i ściągającym smaku	działa rumieniąco na skórę, pobudza jej ukrwienie, jest dodawany do maści i balsamów kojących, stosowanych w stanach zapalnych i kontuzjach
Oleum Myristicae expr-. olej muszkatołowy Myristica fragrans- muszkatołowiec wonny Myristicaceae Otrzymywany przez wyciskanie na gorąco zmiażdżonych nasion muszkatołowca	75-80% glicerydu kw. mirystynowego, od 5-10% glicerydu kwasu palmitynowego, 5-10% glicerydów kwasów olejowego i linolowego 3-10% olejku eterycznego O konsystencji łoju, barwy od żółtej do pomarańczowo-brunatnej (barwniki karotenowe), oraz silny, specyficzny zapach	na skutek obecności olejku eterycznego olej muszkatołowy bywa używany do wcierań w nerwobólach i stanach reumatycznych

STAŁE TŁUSZCZE ZWIERZĘCE

• przykładem tłuszczu zwierzęcego stosowanego w farmacji jest smalec wieprzowy

Adeps suillus- smalec wieprzowy Sus scrofa var domestica- świnia domowa Suidacae smalec wieprzowy otrzymuje się przez wytapianie rozdrobnionych tkanek tłuszczowych otaczających narządy wewnętrzne (jelita, nerki) świń jest białą, tłustą, miękką masą o jednolitej konsystencji, słabym swoistym zapachu i łagodnym smaku; temp. topnienia 38-46oC

80% glicerydu palmityno-diolejowego, 11% glicerydu palmityno-stearyno-olejowego, 3% glicerydu palmitoolejo-distearynowego, ok 0,05% cholesterolu, lecytyna, wolnych kwasów tłuszczowych

smalec świeży jest prawie obojętny, na powietrze i świetle jełczeje, wydzielając wolne kwasy tłuszczowe i obniżając temperaturę topnienia zastosowanie - jako podstawa do maści, dobrze wchłanialna, lecz niezbyt trwała; ponadto tłuszcz jadalny

WOSKI

Lanolinum anhydricum- Lanolina bezwodna Adeps lanae- wosk z wełny Ovis aries (Bovidae) lanolina jest żółtą lub ciemniejszą masą, mazistą o słabym zapachu	wolne i zestryfikowane alkohole alifatyczne: cetylowy, ceryowy, karnaubowy wolne i zestryfikowane sterole: cholesterol, lanosterol, agnosterol kwasy estryfikujące powyższe alkohole i sterole: palmitynowy, mirystynowy, cerotynowy, lanocerynowy, karnaubowy fosfolipidy(odpowiadają za wł. emulgujące lanoliny): fosfopeptydoglikolipidy fosfstydy	dzięki wysokiej zawartości wolnych i zestryfikowanych steroli wyróżnia się wysoką zdolności wiązania wody b. dobre podłoże maściowe łatwo wchłania się przez skórę w minimalnym stopniu ulega jełczeniu ze względu na dobre wł. lepiące jest używana do zarabiania pigułek, czopków, globulek lanolina bezwodna jest rzadziej używana w recepturze do sporządzania maści najczęściej stosuje się lanolinę uwodnioną - Adeps lanae hydrosus, którą otrzymuje się przez wymieszanie 3 cz. Adeps lanae z 1 cz. wody
Cera flava - wosk żółty Apis mellifica Cera alba (po wybieleniu na słońcu) Apidae otrzymuje się przez stapianie plastrów woskowych wosk żółty jest żółtą/ szarawożółtą twardą, kruchą masą posiada słaby zapach miodu wosk biały stanowi masę bardziej kruchą niż wosk żółty	wolne alkohole (40%): gł. ALKOHOL MELISYLOWY małe ilości ALK. CERYLOWEGO, NEOCERYNOWEGO, MONTANYLOWEGO estry (30%): KW. MELISYLOWEGO i KWASU PALMITYNOWEGO węglowodór (ok.12%) mieszanina wolnych kwasów tłuszczowych (14-15%) małe ilości barwników zw. zapachowe sterole głownie β-SITOSTEROLEM	wosk żółty służy do sporządzania bardzo twardych podłoży maściowych do wyrobu plastrów, czasem do wyrobu pigułek w przemyśle z wosku żółtego wytwarzane są świece
Cetaceum - olbrot Physeter catodon   otrzymywany z ciekłej, tłustej masy wypełniającej jamy głowy oraz przewody położone wzdłuż kręgosłupa waleni olbrot jest białą, tłustawą w dotyku, kruchą masą, o jałowym połysku zapach olbrotu jest swoisty, delikatny, łagodny smak	ESTER CETYLOWY KWASU PALMITYNOWEGO w mniejszych il. wyst. estry kw.: MIRYSTYNOWEGO, LAURYNOWEGO I STEARYNOWEGO z alkoholami: CETYLOWYM,TETRADECYLOWYM, OKTADECYLOWYM, MIRYSTYLOWYM I STEARALOWYM małe ilości wolnych alkoholi i kwasów tłuszczowych małe ilości triglicerydów, głównie KWASU MIRYSTYNOWEGO i PALMITYNOWEGO	olbrot wartościowy składnik wielu maści i kremów, które mają zawierać większe ilości, aby działać chłodząco może być używany do wyrobu świec oraz do otrzymywania czystego alkoholu cetylowego dawniej bywał używany w lecznictwie ludowym, po roztarciu cukrem, w schorz. dróg oddechowych jako środek p/kaszlowy
Cera Carnauba- wosk palmowy Copernicia cerifera-palma woskowa Palmae wosk wystepuje na powierzchni liści, po wysuszeniu liści łatwo oddziela się w postaci błonki suchy wosk karnauba twarda, żółtobrunatna/zielonakowoszara nieprzezroczysta masa, słabo pachnącej kumaryną	ester kwasu ceratynowego z alkoholem melisynowym estrów alkoholi melisytowego i cerylowego z kwasem karnaubowym	wosk karnauba jest stosowany do wyrobu niektórych plastrów, wchodzi również jako istotny składnik w skład wosków protetycznych stosowanych w protetyce, m.in. stomatologicznej ponadto wosk wchodzi w skład past do podłóg i trudno topliwych świec oraz płyt muzycznych

TŁUSZCZE ZŁOŻONE

FOSFOLIPIDY:

•należą do tłuszczy złożonych, w roślinach występują w błonach komórkowych, i choć występują powszechnie ilościowo stanowią niski procent u roślin

LECYTYNY - FOSATYLDYLOCHOLINY:

•występują w dwóch typach a - i b

•są połączeniami o charakterze estrowym

•w świecie roślinnym występują jako składniki frakcji fosfolipidowej wraz z tłuszczami (olejami) właściwymi

•w znacznych ilościach występują w żółtku jaj, a spośród surowców roślinnych w nasionach soi

•lecytyny działają w pewnym stopniu tonizująco

FOSFOLIPIDY:

•zawierają fosfor

•pełnią ważną funkcję w komórce

•są zbudowane z gliceryny, z której z dwoma grupami hydroksylowymi łączą się dwa kwasy tłuszczowe oraz z jedną resztą kwasu fosforowego

•u większości fosfolipidów kwas fosforowy wiąże się z kolei następnym wiązaniem estrowym z zasadą organiczną, np. z choliną

•ponieważ fosfolipidy zawierają zarówno grupy kwasowe jak i zasadowe zachowują się one jak jony dipolarne

•ze względu na swe jonowe grupy przyciągające wodę (hydrofilowe), a także ze względu na obecność reszt kwasów tłuszczowych, które przyciągają tłuszcze a odpychają wodę fosfolipidy rozpuszczają się w pewnym stopniu zarówno w wodzie jak i w tłuszczach lub w rozpuszczalnikach organicznych

•z tego względu odgrywają one ważną rolę w komórce przy łączeniu ze sobą związków rozpuszczalnych w wodzie i związków rozpuszczalnych w tłuszczach

LECYTYNA

•materiał strukturalny błony komórkowej

•dzięki swym grupom hydrofilowym utrzymuje ciągłość pomiędzy wodnym środowiskiem zewnętrznym oraz wodnym środowiskiem wewnętrznym komórki

•dzięki obecności grup hydrofobowych rozpuszczają się w niej związki rozpuszczalne w tłuszczach i wnikają do wnętrza komórki

---