„Z energią chrońmy klimat”

Temat zajęć I:

„Z energią chrońmy klimat” - hasło „Dnia Ziemi” 2009 roku.

Cele główne:

• kształtowanie zachowań proekologicznych w kontaktach ze środowiskiem,

• zwracanie uwagi na zagrożenia wynikające z niewłaściwej działalności człowieka w środowisku przyrodniczym,

• zdobywanie grupowych doświadczeń przez działanie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• zna znaczenie słowa klimat,

• potrafi wymienić strefy klimatyczne Ziemi,

• potrafi wskazać na globusie Polskę,

• wie, w jakiej strefie klimatycznej leży Polska,

• potrafi wymienić surowce kopalniane, które są źródłem energii(ropa naftowa, węgiel, gaz ziemny),

• wie, co to jest energia konwencjonalna, nieodnawialna,

• potrafi podać wyrazy o przeciwstawnym znaczeniu do podanych,

• wie, jaki wpływ na klimat ma stosowanie zasobów kopalnianych,

• potrafi rozwiązać rebus,

• potrafi odszukać w rozsypance wyrazów- właściwy wyraz,

• zna źródła „czystej energii”,

• potrafi wymienić przykłady zastosowania „czystej energii”,

• potrafi wypowiadać się w zwięzły, zrozumiany sposób,

• wie, w jaki sposób przyczyniać się do ochrony klimatu.

Formy:

• zbiorowa,

• grupowa,

• indywidualna.

Metody:

• słowna,

• oglądowa,

• praktyczna.

Obszary aktywności:

• przyrodnicza,

• językowa,

• społeczna,

• ekologiczna.

Środki dydaktyczne:

1. Ilustrowana Encyklopedia Szkolna „Ekologia i ochrona środowiska”, Res Polonia

2. Encyklopedia „Życie Świata” Dzieje i wydarzenia- część „Natura Świata” ,Wyd. EM, Warszawa 2003.

3. Globus - model Ziemi.

4. Kartka z hasłem „Z energią chrońmy klimat”.

5. Tablica korkowa.

6. Plansza przedstawiająca zagrożenia czyhające na klimat naszej planety.

7. Diagram kołowy przedstawiający(źródła energii) - procentowy udział surowców w procesie produkcji energii.

8. Koperty z przygotowanymi rebusami.

9. Kartki z napisami: czysta energia, Słońce, wiatr, woda, źródła hydrogeotermalne, biomasa.

10. Informacje z Internetu.

Przebieg zajęć:

1. Powitanie dzieci.

2. Wzbudzenie zainteresowania.

• przypomnienie wcześniej poznanych wiadomości związanych z ideą obchodzenia „Dnia Ziemi” w Polsce i w świecie. Prezentacja prac plastycznych wykonanych przez dzieci w ubiegłym roku. Przypomnienie hasła „Dnia Ziemi” 2008 roku - „Klimat w potrzebie”.

• podanie hasła tegorocznego „Dnia Ziemi”- „Z energią chrońmy klimat”. Zawieszenie hasła na tablicy korkowej.

• zauważenie przez dzieci, że w obu hasłach występuje słowo „klimat”.

• przypomnienie przez nauczyciela informacji dotyczących klimatu:

- co to jest klimat?

- jakie mamy strefy klimatyczne?

- w jaki sposób należy go chronić?

• prezentacja globusa- modelu Ziemi. Wskazanie na globusie przez wybrane dziecko Polski. Określenie w jakiej strefie klimatycznej leży nasza ojczyzna.

3. Swobodne wypowiedzi dzieci dotyczące pytania nauczyciela: „Co to jest energia?”

4. Gawęda nauczyciela wokół tematu „Energia i jej źródła” w oparciu o wybrane fragmenty z encyklopedii „Życie Świata” z części „Natura Świata”.

Energia jest niezbędna ludziom do życia, niezależnie od tego, jak zmieni się w przyszłości jej forma, postać lub sposób wykorzystania. Bez energii nie można wyobrazić sobie produkcji przemysłowej, transportu, oświetlenia oraz ogrzewania domów.

Podstawowymi źródłami energii wykorzystywanej obecnie przez człowieka są nieodnawialne, czyli stale zmniejszające się zasoby paliw stałych (węgla kamiennego i brunatnego, torfu i drzew), ciekłych (ropy naftowej i oleju z łupków bitumicznych), gazowych (metanu i gazu ziemnego) i rozszczepialnych (pierwiastków promieniotwórczych).

Pierwsze trzy miejsca na liście najczęściej używanych źródeł energii na świecie zajmują paliwa, surowce naturalne, które można spotkać w środowisku naturalnym człowieka.

25% - ropa naftowa,

25% - węgiel kamienny, brunatny,

20% - gaz ziemny,

30% - inne źródła.

5. Przedstawienie diagramu kołowego (źródeł energii) - ilustrującego procentowy udział surowców w procesie produkcji energii:

• dzieci zauważają, że udział surowców naturalnych biorących udział w produkcji energii jest bardzo duży. Stanowi 70% całkowitej produkcji,

• nauczyciel podaje dzieciom informacje, że surowce naturalne określane są często jako konwencjonalne, kopalniane, nieodnawialne i ograniczone, ponieważ ich zasoby zaczynają się wyczerpywać. Coraz trudniejszy jest dostęp do tych surowców oraz stały wzrost cen wszystkich paliw spowodowały, że naukowcy zaczęli poszukiwać nowych, nie znanych dotychczas zasobów energii. Zmieniła się również świadomość ekologiczna społeczeństw, które zaczynają rozumieć, że wobec kurczenia się zasobów kopalnianych i rosnącego zanieczyszczenia środowiska, energii trzeba szukać w nowych, alternatywnych źródłach.

6. Prezentacja planszy przedstawiającej zagrożenia czyhające na klimat naszej planety.

(planszę opracowały dzieci na wcześniejszych zajęciach-„ Dzień Ziemi”2008 roku):

Chrońmy klimat przed:

- zanieczyszczaniem powietrza,

- „kwaśnymi deszczami”,

- zanieczyszczeniami rzek,

- zanieczyszczaniem mórz i rzek,

- efektem cieplarnianym.

7. Stworzenie sytuacji problemowej. Nauczyciel zadaje pytanie „Z jaką energią moglibyśmy chronić klimat?” Zadaje pytania pomocnicze:

• Jeżeli surowce naturalne są źródłem energii nieodnawialnej, konwencjonalnej, to w jaki sposób można byłoby nazwać te „nowe”?

• W jaki sposób powinny działać na środowisko naturalne?

8. Dzieci odpowiadają na postawione pytania pomocnicze:

• „nowe” źródła energii można by nazwać (dzieci podają określenia- nazwy o przeciwstawnym znaczeniu) : odnawialne, niekonwencjonalne,

• nie powinny zagrażać środowisku naturalnemu.

9. Działalność dzieci w grupach:

• dzieci dzielą się na pięć grup, wybierają grupowych,

• grupowi losują koperty z rebusami,

• jedna koperta z rebusem zostaje dla drugiego wychowawcy,

• rozwiązywanie rebusów.

10. Przedstawienie przez wychowawcę i poszczególne grupy efektów swojej pracy:

• wychowawca podaje rozwiązanie swojego rebusa „Czysta energia”,

• jedno z młodszych dzieci odszukuje w przygotowanych kartkach odpowiednią z napisem „Czysta energia”,

• nauczyciel zawiesza napis na tablicy korkowej,

• grupowi podają kolejno rozwiązania swoich rebusów: Słońce, wiatr, woda, źródła hydrogeotermalne, biomasa,

• młodsze dzieci wyszukują odpowiednie napisy,

• nauczyciel zawiesza je na tablicy pod napisem „Czysta energia”.

11. Pogadanka z dziećmi na temat „Czystej energii”, podawanie przykładów i ilustracji z encyklopedii „Życie Świata”.

Energia Słoneczna

Naturalnym miejscem poszukiwań było Słońce- podstawowe źródło energii wszelkich procesów zachodzących na Ziemi. Promieniowanie słoneczne powstaje w wyniku reakcji termojądrowych, które przebiegają w jądrze gwiazdy( Słońce jest gwiazdą). Z kilograma wodoru tworzy się taka ilość energii, jaką zawiera 27 tysięcy ton węgla kamiennego. Wprawdzie do Ziemi dociera minimalna ilość promieniowania, jednak i tak przewyższa 20 tysięcy razy światowe zużycie energii wytwarzanej przez człowieka. Energia słoneczna ma zastosowanie w:

- pompach ciepła,

- bateriach słonecznych, np. krzemowych,

- kolektorach słonecznych, które przetwarzają energię słoneczną na energię cieplną.

Wykorzystanie energii Słońca jest niewielkie ze względu na wysokie koszty jej pozyskania.

Energia wiatrowa

Około 1-2 procent docierającej do Ziemi energii Słońca przekształca się w energię kinestetyczną wiatru. Można z tego uzyskać ogromne zasoby mocy, wielokrotnie przekraczające aktualną produkcję i przyszłe zapotrzebowanie człowieka. Dodatkowymi zaletami wiatru jest jego pełna odnawialność oraz brak jakichkolwiek zanieczyszczeń środowiska. Istotna trudność tej metody tkwi w ciągłych zmianach szybkości i kierunku wiatru, dlatego współczesne instalacje wiatrowe to skomplikowane i kosztowne urządzenia. Do otrzymania energii wiatru wykorzystuje się kilka rodzajów silników. Pierwsze silniki wiatrowe zwane wiatrakami pojawiły się w Europie w Holandii około VII wieku. Służyły człowiekowi do pompowania wody i mielenia ziarna.

Energia wodna

Innym źródłem pozyskania energii jest wykorzystanie wody zarówno tej w rzekach jak i w morzach. Wykorzystuje się tutaj tak zwane pływy morskie wywołane przez spiętrzoną falę wody. Jest to jednak możliwe tylko w tych miejscach, gdzie wysokość fali pływowej przekracza 5 metrów i gdzie występuje korzystne ukształtowanie brzegu w postaci wąskiej zatoki lub lejkowatego ujścia rzeki. Technika wykorzystania pływów polega na zamknięciu zatoki lub ujścia rzeki zaporą, w której umieszcza się liczne turbiny dostarczające energii, gdy woda wpływa do zatoki oraz w czasie odpływu. Stwierdzono, że koszt wybudowania takiej elektrowni jest zbliżony do ponoszonego przy budowie elektrowni jądrowych, ale porównanie kosztów eksploatacji wypada korzystniej dla elektrowni pływowej. Innym sposobem wykorzystania wody jest budowa elektrowni wodnych na rzekach, które mogłyby w najbliższych latach zaspokoić 6,5 procent światowych potrzeb energetycznych. Docierające do Ziemi promieniowanie Słońca napędza obieg wody w przyrodzie. Rzeki można więc również uznać za odnawialne źródło energii. Energię wodną pozyskuje się budując:

-tamy, zapory na rzekach,

-elektrownie wodne.

Energia hydrogeotermiczna

Temperatura jądra Ziemi wynosi około 5000 stopni Celsjusza. Ziemia zatem to jeszcze jedno potencjalne źródło energii odnawialnej. Możliwości eksploatacji zawartych w niej zasobów zależą od stanu techniki głębokich wierceń. Obecnie najczęściej wykorzystywane są zasoby hydrogeotermiczne w postaci pary lub wody o temperaturze 50-70 stopni Celsjusza.

Energia z biomasy

Energia taka powstaje ze spalania każdego materiału organicznego, zawierającego węgiel, ale nie ulegającego tak znacznym przemianom. Na ogół jest to słoma bądź drewno z drzew szybko rosnących, na przykład wierzby. Przy ich spalaniu emisja dwutlenku węgla jest równa ilości tego związku, jaką pobrała roślina w czasie wzrostu. Jako źródło energii biomasa jest odnawialna, nie ma również problemu z utylizacją popiołu, który może służyć jako nawóz. Wbrew pozorom jest to paliwo wydajne i tanie; 2 tony suchej biomasy są równoważne energetycznie 1 tonie węgla kamiennego. Jedną z możliwości zastępowania konwencjonalnych paliw i materiałów pędnych jest wykorzystanie gazu biologicznego, zwanego również agrogazem. Do produkcji biogazu mogą być użyte odchody zwierzęce, jak również wszystkie inne odpadki pochodzenia roślinnego (słoma, łęty ziemniaczane, liście buraczane itp.) i zwierzęcego. Biogaz powstaje w wyniku fermentacji substancji organicznych. Fermentacja metanowa dostarcza nie tylko paliwa energetycznego w postaci biogazu, ale pozwala zarazem ograniczyć zanieczyszczenie środowiska i uzyskać wartościowy nawóz organiczny.

12. Podsumowanie pracy. Dzieci stwierdzają, że przyszłość przemysłu, transportu, oświetlenia oraz ogrzewania domów powinna być związana z zastosowaniem „Czystej energii”.

13. Nauczyciel podaje informację, że warunkiem szerszego zainteresowania się elektrowniami wiatrowymi, kolektorami słonecznymi czy piecami do spalania biomasy jest znalezienie tańszych metod pozyskiwania energii z tych źródeł.

14. Pochwalenie tych dzieci, które aktywnie uczestniczyły w zajęciach oraz tych, które pomagały nauczycielowi.

15. Nauczyciel poleca dzieciom, aby zastanowiły się w domu „W jaki sposób należy korzystać z energii, chroniąc równocześnie klimat?”

Temat zajęć II:

W jaki sposób należy korzystać z energii, chroniąc równocześnie klimat?

Cele główne:

• kształtowanie zachowań proekologicznych w kontaktach ze środowiskiem,

• budzenie zainteresowań związanych z ekologią i ochroną środowiska,

• rozwijanie aktywności twórczej i postaw motywacyjnych,

• kształtowanie postawy świadomego korzystania z „energii” w zgodzie ze środowiskiem.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• zna źródła energii konwencjonalnej, nieodnawialnej,

• rozumie znaczenie określenia „czysta energia”,

• potrafi wymienić źródła „czystej energii”,

• rozumie potrzebę ograniczania nieodnawialnych źródeł energii na rzecz energii odnawialnej tzw. „czystej energii”,

• rozumie „Zasadę zrównoważonego gospodarowania energią-TRIAS ENERGETIKA”,

• wie, w jaki sposób korzystać z energii w swoim domu, w szkole,

• potrafi w sposób zrozumiały i zwięzły wypowiadać się,

• za pomocą środków plastycznych potrafi przedstawić sposoby oszczędnego korzystania z energii.

Formy:

• zbiorowa,

• indywidualna.

Metody:

• słowna,

• oglądowa,

• praktyczna.

Obszary aktywności:

• językowa,

• przyrodnicza,

• ekologiczna,

• plastyczna.

Środki dydaktyczne:

1. Encyklopedia „Życie Świata” Dzieje i wydarzenia- część „Natura Świata”, Wyd. EM, Warszawa 2003.

2. Hasło „Dnia Ziemi” 2009 roku - „ Z energią chrońmy klimat”.

3. Plansza przedstawiająca zagrożenia czyhające na klimat naszej planety.

4. Diagram kołowy przedstawiający (źródła energii)- procentowy udział surowców naturalnych w produkcji energii.

5. Plansza „Źródła czystej energii”.

6. Tablica korkowa.

7. Różne urządzenia AGD - żelazko, radiomagnetofon, czajnik bezprzewodowy, ładowarka do telefonu, zestaw kina domowego (są na wyposażeniu świetlicy).

8. Informacje z Internetu.

9. Kartki z bloku, kredki, flamastry.

Przebieg zajęć:

1. Powitanie dzieci.

2. Przypomnienie informacji poznanych na poprzednich zajęciach:

• hasło „Dnia Ziemi”2009 roku,

• zagrożenia czyhające na klimat naszej planety,

• nieodnawialne źródła energii,

• źródła „Czystej energii”,

• jakie są różnice między nieodnawialnymi źródłami energii a odnawialnymi?

Odwołanie się do informacji przedstawionych na tablicy korkowej:

- hasła „Z energią chrońmy klimat”,

- planszy z wypisanymi zagrożeniami czyhającymi na klimat naszej planety,

- planszy „Źródła czystej energii”.

3. Stworzenie sytuacji problemowej. Próba udzielenia odpowiedzi na pytanie „W jaki sposób należy korzystać z energii, chroniąc równocześnie klimat?”:

Prezentacja przez nauczyciela planszy przedstawiającej „Zasadę zrównoważonego gospodarowania energią - TRIAS ENERGETICA” (na podstawie Internetu):

Zasada zrównoważonego gospodarowania energią - TRIAS ENERGETICA opiera się na trzech elementach:

1. Należy oszczędzać energię i unikać niepotrzebnych jej strat.

2. Należy wykorzystywać odnawialne źródła energii.

3. Należy wykorzystywać energię w sposób jak najbardziej efektywny.

www.ecofys.pl/documents/chron klimat.pdf

Aby dojść do zrównoważonego gospodarowania zasobami energetycznymi należy rozpocząć od ograniczenia zapotrzebowania na energię. Jeśli zmniejszymy to zapotrzebowanie poprzez ekonomicznie uzasadnioną, jak najdalej idącą racjonalizację w wykorzystaniu energii, wtedy zaspokojenie tego mniejszego zapotrzebowania będzie łatwiejsze i tańsze. Zaspokajając potrzeby zwracamy się najpierw ku odnawialnym źródłom energii, a w następnej kolejności, jeśli one są niewystarczalne, sięgamy po energię ze źródeł kopalnianych, wyprodukowaną i używaną w efektywny sposób. Stosowanie tych trzech zasad spowoduje, że światowe zasoby paliw kopalnianych starczą nie tylko dla nas, ale i dla przyszłych pokoleń, a użytkowanie energii nie będzie prowadziło do niebezpiecznych zmian klimatu ziemskiego i zanieczyszczania środowiska, w którym żyjemy. Bardzo ważne jest zachowanie takiej właśnie kolejności.

4. Nauczyciel podaje dzieciom informacje, że oszczędzanie energii jest bardzo ważną sprawą dla wszystkich ludzi. Na całym świecie podejmowane są działania i organizowane są akcje ekologiczne mające na celu rozpropagowanie tej idei.

„Godziny dla Ziemi” Polska wyłączyła światło 31 marca 2009 roku. Apelowała o to organizacja ekologiczna WWF, by dać sygnał do efektywnej walki z globalnym ociepleniem. Światła zgasły o 20.30 na całym świecie-zależnie od strefy czasowej.

„Europejski Dzień bez samochodu” obchodzony corocznie 22 września. Dzień jest kampanią, w czasie której centra wielu miast zamykane są dla ruchu samochodowego. Idea powstała w 1998 roku we Francji. W Polsce od 2002roku pod patronatem Ministerstwa Środowiska. W 2008 roku do kampanii przyłączyły się 84 polskie miasta.

„Dzień bez komputera” obchodzony 3 maja od 2008 roku.

5. Pogadanka wokół tematu „W jaki sposób mogę w domu i w szkole oszczędzać energię?”. Nauczyciel zadaje pytania pomocnicze:

• Jakie urządzenia w domu w szkole potrzebują energii, aby mogły działać?

• Czy w świetlicy znajdują się jakieś miejsca, z których możemy czerpać energię?

• W jaki sposób możemy korzystać z tych urządzeń, chroniąc równocześnie klimat?

Dzieci odpowiadają na pytania pomocnicze. Wskazują czajnik bezprzewodowy, radiomagnetofon, zestaw kina domowego. Jako miejsca, z których możemy czerpać energię wymieniają: gniazdka elektryczne. Dzieci zauważają, że włączając kontakt w danym pomieszczeniu dostarczamy energii elektrycznej w postaci oświetlenia. Po krótkiej rozmowie dzieci dochodzą do wniosku że: z energii należy korzystać w sposób rozsądny, zgodnie z zasadami zrównoważonego gospodarowania energią.

Dzieci podają propozycje oszczędzania energii:

- będę gasił światło w pomieszczeniu, w którym nikogo nie ma,

- zimą przy wietrzeniu pomieszczeń, będę zakręcał ogrzewanie,

- dokładnie zakręcę kran z wodą(1 miesiąc-wanna wody),

- przygotowując herbatę, wleję do czajnika tylko tyle wody, ile potrzebuję,

- zamiast kąpieli w wannie, wezmę prysznic(4 razy mniej energii),

- ładowarkę do telefonu będę wyłączał z prądu,

- nie będę zostawiał na funkcji czuwania monitora i innych urządzeń,

Powiem moim rodzicom, że:

- tańsze w użyciu są żarówki energooszczędne,

- lodówka nie powinna stać obok kuchenki, kaloryfera,

- szczelne okna nie przynoszą strat energii (ciepło nie ucieka z domu),

- warto przy wymianie urządzeń AGD kupić te energooszczędne,

- w czasie gotowania garnki powinny być przykryte przykrywkami.

6. Działalność praktyczna dzieci. Za pomocą środków plastycznych przedstawiają w jaki sposób oszczędzają energię w domu, w szkole.

7. Wystawa prac na tablicy „Nasze prace”. Wybrane dzieci prezentują i omawiają swoje prace.

8. Swobodne wypowiedzi dzieci na temat przeprowadzonych zajęć.

• Co najbardziej zainteresowało mnie na dzisiejszych zajęciach?

• Czy wszystko zrozumiałem?

• Może chciałbym o czymś więcej porozmawiać?

---