PRAWO

1. Kto jest prokuratorem generalnym?

• minister sprawiedliwości

2. Z jakim urzędem można łączyć mandat poselski?

• prezydent, premier czy prezes NIK

Do czego uprawnienia ma Unia Europejska względem Polski?

• do zmiany zasad połowu ryb :)

4. Kto może założyć stowarzyszenie?

• osoba fizyczna z prawami publicznymi

5. Kto może zostać uznany za niepoczytalnego?

• człowiek odurzony narkotykami, w depresji czy niepełnosprawny

6. Kto nie musi wypełniać obowiązków obywatelskich (czy jakoś tak)?

• Dziecko, niepełnoletni

7. Kto to jest młodociany?

• To sprawca przestępstwa, który w chwili jego popełnienia ukończył 17 lat, ale nie ukończył lat 21, a w czasie orzekania w I instancji - 24 lat

8. Jak zostać senatorem?

• Wybrany do senatu może być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 30 lat.

9. Jaka jest hierarchia aktów prawnych?

• Konstytucja

• Umowy międzynarodowe rafinowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie

• Umowy, ratyfikowane umowy międzynarodowe

• Rozporządzenia

• Akty prawa miejscowego

• Akty prawa wewnętrznego danych organów i instytucji- nie stanowią prawa dla ogółu obywateli, nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, są wiążące w hierarchii danej instytucji

• Zarządzenia

• Uchwały

• Postanowienia

• Wytyczne

10. Co to jest wotum nieufności?

• podjęta w specjalnym głosowaniu uchwała parlamentu w systemie rządów parlamentarno-gabinetowych, wyrażająca brak zaufania do działalności ministra albo rządu, prowadząca do ich dymisji. Jest to instrument egzekwowania politycznej odpowiedzialności ministra czy rządu.

11. Jakie ma uprawnienia prezydent?

• Symboliczna:

• jest najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej i gwarantem ciągłości władzy państwowej

• czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium

• Reprezentacyjna:

• ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, o czym zawiadamia Sejm i Senat,

• mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych,

• przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych

• jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej

• Arbitra

• ma prawo veta i wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego

• może zarządzać referenda narodowe

• może zgłaszać projekty zmian w konstytucji i projekty ustaw

• ma prawo łaski

• może zwracać się z orędziem

• Wykonawcza:

• ogłasza wybory

• skraca kadencję Sejmu

• Prowadzi politykę zagraniczną i obronną - może wydawać rozporządzenia w tym zakresie

• wprowadza stanu wyjątkowego i stanu wojny

• powołuje rząd i przyjmuje jego dymisję

• nadaje stopnie wojskowe

• nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego

• nadaje ordery i odznaczenia

• powołuje sędziów

12. Jakie ma prawa nasciturus (dziecko poczęte, ale jeszcze nie narodzone)?

Prawo do życia. Prawo spadkowe mógł być przedmiotem praw i obowiązków, jednocześnie sam nie mogąc zaciągnąć zobowiązań pod warunkiem, że urodził się żywy.
13. Jak można zmienić konstytucję?

• Zmiana Konstytucji następuje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Sejm i następnie w terminie nie dłuższym niż 60 dni przez Senat.

• Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż trzydziestego dnia od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy.

• Ustawę o zmianie Konstytucji uchwala Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

• Uchwalenie przez Sejm ustawy zmieniającej przepisy rozdziałów I, II lub XII Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż sześćdziesiątego dnia po pierwszym czytaniu projektu tej ustawy.

• Jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdziału I, II lub XII, podmioty określone w ust. 1 mogą zażądać, w terminie 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Senat, przeprowadzenia referendum zatwierdzającego. Z wnioskiem w tej sprawie podmioty te zwracają się do Marszałka Sejmu, który zarządza niezwłocznie przeprowadzenie referendum w ciągu 60 dni od dnia złożenia wniosku. Zmiana Konstytucji zostaje przyjęta, jeżeli za tą zmianą opowiedziała się większość głosujących.

• Po zakończeniu postępowania określonego w ust. 4 i 6 Marszałek Sejmu przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej uchwaloną ustawę do podpisu. Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

14. Kto może zmienić konstytucję?

1/5 posłów, senat, prezydent RP

15. Jakie są sądy w Polsce?

1. Sąd Najwyższy

2. Sądy powszechne - rejonowe, okręgowe, apelacyjne

3. Sądy administracyjne - wojewódzkie, NSA

4. Sądy wojskowe - garnizonowe, okręgowe

• Trybunał Konstytucyjny

• Trybunał Stanu

16. Co jest prawem pierwotnym?

Stanowione przez państwo członkowskie jako część prawa międzynarodowego.

17. Jakie są wydziały sądów rejonowych?

Sąd rejonowy dzieli się na wydziały (w zależności od potrzeb):

• cywilny,

• karny,

• rodzinny i nieletnich (sąd rodzinny),

• pracy (pracy i ubezpieczeń społecznych w sądach rejonowych mieszczących się w miastach będących siedzibami sądów okręgowych, w których utworzono wydziały ubezpieczeń społecznych),

• ksiąg wieczystych,

• gospodarczy (w sądach rejonowych mieszczących się w miastach będących siedzibami sądów okręgowych),

• grodzki (tzw. sąd grodzki, rozpatruje sprawy o wykroczenia, sprawy o przestępstwa w tzw. trybie uproszczonym i przyspieszonym oraz sprawy cywilne w tzw. trybie uproszczonym )

18. Gdzie można zakwestionować decyzję gminy?

Rada gminy i Sąd administracyjny.
19. Kto może pozbawić praw publicznych?

Trybunał Stanu i Sąd …

20. Czy każdy 30latek może zostać senatorem?

Nie- Jeszcze ten kto ma prawa publiczne i obywatelstwo polskie.
21. Jakie sa organy wspólnotowe?

• Parlament Europejski, Rada Europy, Rada Unii Europejskiej, Komisja Europejska, Europejska, Europejski Trybunał Sprawiedliwości

22. Jakie są filary Unii Europejskiej?

• I filar - współpraca gospodarcza państw członkowskich

• II filar - współpraca państw członkowskich w dziedzinie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

• III filar - współpraca państw członkowskich w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych policyjna i sądowa

23. Co to jest ubezwłasnowolnienie?

• częściowe lub całkowite pozbawienie osoby fizycznej zdolności do czynności prawnych. Ubezwłasnowolnienie następuje w formie orzeczenia sądowego. Osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności alkoholizmu lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską.

24. Jak można ubezwłasnowolnić?

Całkowicie lub częściowo.

25. Kto może ubezwłasnowolnić?

Orzeczenie o ubezwłasnowolnieniu podejmuje sąd okręgowy wydział cywilny w składzie trzech sędziów zawodowych. Wniosek może złożyć małżonek, krewni w linii prostej, rodzeństwo, przedstawiciel ustawowy, prokurator.

26. Jakie są stopnie niepełnosprawności?

• Znaczny - osoba z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolna do pracy albo zdolna do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagająca w celu pełnienia ról społecznych stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji

• Niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację

• Umiarkowany - osoba z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolna do pracy albo zdolna do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagając czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych

• Zaliczenie do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie wyklucza możliwości zatrudnienia osoby, także u pracodawcy niezapewniającego warunków pracy chronionej, w przypadku uzyskania pozytywnej opinii Państwowej Inspekcji Pracy o przystosowaniu przez pracodawcę stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej oraz w formie telepracy

• Lekki - osoba o naruszonej sprawności organizmu powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne

27. W jakich zakładach może pracować niepełnosprawny?

W zakładach pracy chronionej.

28. Co może zrobić prezydent z Konstytucją?

Może zgłaszać projekty zmian w Konstytucji. Może zarządzać referendum zatwierdzającego w ciągu 45 dni od uchwalenia przez senat.

29. Jakie ma zadania Rada Ministrów?

• Inicjatywa ustawodawcza, wyłączna odnośnie do ustawy budżetowej i zaciąganiu długu publicznego

• Prawodawcza - uchwalania rozporządzeń (powszechnie obowiązujące) i aktów niższego rzędu (wewnętrzne)‏

• Nadzór nad terenową administracją publiczną i samorządem terytorialnym - np. wprowadzanie zarządu komisarycznego w gminie

• Zapewnianie wykonanie ustaw

• Kierowanie wykonaniem budżetu państwa oraz uchwalanie zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu

• Zapewnianie bezpieczeństwa wewnętrzne i zewnętrznego państwa oraz porządku publicznego

• Sprawowanie ogólnego kierownictwa w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi

• Zawieranie umów międzynarodowych wymagających ratyfikacji oraz zatwierdzanie i wypowiadanie innych umów międzynarodowych

• Sprawowanie ogólnego kierownictwa w dziedzinie obronności kraju oraz określanie corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej

• reprezentuje Radę Ministrów,

• kieruje pracami Rady Ministrów,

• wydaje rozporządzenia,

• zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania,

• koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów,

• sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach,

• jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej,

• jest zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej.

• W celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa, w urzędach administracji rządowej działa niezależny politycznie korpus służby cywilnej.

30. Kim jest małoletni?

• To pojęcie z prawa cywilnego, określające osobę do 18 roku życia, w prawie karnym w tym pojęciem określa się pokrzywdzonego: np. „kto publicznie prezentuje treści pornograficzne z udziałem małoletnich”, „kto małoletniemu poniżej 15 roku życia prezentuje treści pornograficzne”

31. Czym sie różni zbrodnia od występku?

• Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą.

• Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.

32. Kim jest osoba fizyczna?

• Osoba fizyczna - jednostka ludzka

• Każdy człowiek bez względu na płeć, rasę, narodowość, wyznanie, pochodzenie, tożsamość seksualną, poglądy, stan zdrowia

• Od narodzenia - rozłączenia z organizmem matki

• Warunkowo prawa może nabywać nasciturus, pod warunkiem, że urodzi się żywy

• Do śmierci - płaskiego EEG

• Każda osoba fizyczna jest zindywidualizowana:

• Imię i nazwisko

• Pesela

• Data i miejsce urodzenia

• Dane dotyczące imion i nazwisk rodziców

• Płeć

• Dane te wpisywane są do aktu urodzenia - aktu stanu cywilnego

• Miejsce zameldowania

• Dodatkowo wpisywane do ewidencji ludności - w dowodzie osobistym

33. Jakie są Organy Rady Europy?

• Sekretarz Generalny rady Europy - wybierany przez Zgromadzenie Parlamentarne

• Komitet Ministrów - organ zarządzający, składający się z ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich lub ich przedstawicieli

• Zgromadzenie Parlamentarne - organ doradczy składający się z parlamentarzystów delegowanych przez parlamenty narodowe

• Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Europy - organ doradczy

• Europejski Trybunał Praw Człowieka (dawniej organem podrzędnym była Komisja Praw Człowieka)‏

34. Komu przysługuje inicjatywa ustawodawcza?

• Rada Ministrów, senat, Prezydent przynajmniej 15 posłów, 100 tys obywateli

35. Jakie ma zadania Trybunał Konstytucyjny?

• Orzekanie w sprawie konstytucyjności i legalności aktów normatywnych

• Zgodności z Konstytucją ustaw i aktów międzynarodowych

• Zgodności ustaw z aktami międzynarodowymi ratyfikowanymi za zgodą wyrażoną w ustawie

• Zgodności przepisów wydawanych przez centralne organy państwowe z Konstytucją, umowami międzynarodowymi i ustawami - np. rozporządzenia, zarządzenia i in

• Orzekanie w sprawach skarg konstytucyjnych

• Orzekanie w sprawach konstytucyjności celów lub działalności partii politycznych

• Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między centralnymi konstytucyjnymi organami państwa

• Rozstrzyganie w sprawie stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta RP

36. Co jest obowiązkiem obywatela?

Obowiązki obywatelskie - nałożone przez konstytucję obligacje każdego pełnoletniego obywatela spełniane wobec Państwa, np. obowiązek płacenia podatków

37. Kto może odwołać prezydenta?

Trybunał Stanu
38. Kto może założyć stowarzyszenie?

• wszyscy obywatele -stowarzyszenia nie mogą założyć wszyscy ludzie (w końcu wykluczamy dzieci i ubezwłasnowolnionych)

39. UE ma wpływ na .... w panstwie. Na co może wpłynąć UE?

Cele Unii Europejskiej:

• Popieranie gospodarczego i społecznego postępu i wysokiego poziomu zatrudnienia, osiąganie zrównoważonego i trwałego rozwoju, stworzenie obszaru pozbawionego granic wewnętrznych,, wzmacnianie spójności gospodarczej i ustanowienie unii walutowej

• Potwierdzenie swojej tożsamości na arenie międzynarodowej przez wspólną politykę zagraniczną, stopniowe wprowadzanie wspólnej polityki obronnej

• Wzmacnianie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich przez wprowadzenie obywatelstwa Unii

Polityka socjalna w prawie Unii Europejskiej

• Podstawowym celem Wspólnoty jest promowanie zatrudnienia, lepszych warunków życia i pracy, odpowiedniego zabezpieczenia socjalnego, dialogu społecznego i zwalczanie wykluczania społecznego;

• Wspólnota powinna wspierać działania państw członkowskich w podnoszeniu poziomu bezpieczeństwa w pracy, w dziedzinie zabezpieczenia socjalnego, ochrony osób tracących pracę, auto-reprezentacji pracowników, integracji osób wykluczonych z rynku pracy, równości kobiet i mężczyzn na rynku pracy oraz zwalczaniu wyłączania społecznego;

• Wspólnota powinna przyjąć politykę dot. szkolenia zawodowego i wspierać w tym zakresie działania państw członkowskich, przy poszanowaniu ich systemu szkolenia zawodowego;

• Wspólnota powinna podejmować działania wspierające integrację osób wykluczonych z rynku pracy, przede wszystkim przez ułatwianie adaptacji do zmian na rynku pracy przy pomocy szkolenia i przeszkolenia zawodowego, w tym także szkolenia ciągłego;

• Wspólnota powinna dążyć do zacieśnienia współpracy między państwami członkowskimi w tej dziedzinie.

40. Jaką funkcje można łączyć z funkcją posła?

Premier , Ministrowie
41. Zakłady aktywności pracy

Powiat, gmina, fundacja, stowarzyszenie lub inna organizacja społeczna, której zadaniem jest rehabilitacja zawodowa lub społeczna osób niepełnosprawnych może utworzyć wyodrębnioną jednostkę i uzyskać dla niej status zakładu aktywności zawodowej, jeśli:

• Zatrudnia 70% osób niepełnosprawnych w stopniu:

• Znacznym

• Umiarkowanym - z autyzmem, upośledzeniem umysłowym, chorobą psychiczną - nie więcej niż 35% zatrudnionych

• Spełnia warunki lokalowe i pomocowe zpch

• Uzyska pozytywną opinię starosty

• Przeznacza dochody i środki ze zwolnień z opłat (takich samych jak zpch) na zakładowy fundusz aktywności i wydaje je na:

• Usprawnienie i dodatkowe oprzyrządowanie stanowisk pracy wspomagające samodzielne funkcjonowanie

• Zakup sprzętu pomagającego samodzielne życie i uczestnictwo w życiu społecznym

• Pomoc w przygotowaniu do pracy poza zaz

• Pomoc w przygotowaniu mieszkalnictwa chronionego

• Rekreację i życie kulturalne

• Pomoc w zaspokajaniu innych potrzeb

PFRON może finansować: przystosowanie pomieszczeń, zakup urządzeń i sprzętu rehabilitacyjnego, maszyn do produkcji, surowców, środków transportu, wynagrodzenia niepełnosprawnych do 100% najniższego, wynagrodzenia rehabilitantów i obsługi, koszty realizacji rehabilitacji, transport, szkolenia niepełnosprawnych, składki ubezpieczeniowe

Czas pracy wynosi 0,55 czasu ustawowego, może być zwiększony do 0,8

Czas trwania zajęć rehabilitacyjnych wynosi nie mniej niż 60 minut dziennie, nie więcej niż 120

42. Kto nie może wydawać rozporządzeń prezydent, premier czy sejm i senat?

• Sejm i senat

43. Kto może wnieść poprawkę do ustawy? ( czyli takiej która jest w trakcie tworzenia i czytań)

• Wnioskodawca projektu, posłowie, Rada Ministrów, potem senat

44. Jakie instytucje wchodzą w skład UE?

• Parlament Europejski

• Parlament Europejski (PE), reprezentuje interesy obywateli Unii, przez których jest bezpośrednio wybierany.

• Rada Unii Europejskiej

• Rada jest głównym organem decyzyjnym Unii Europejskiej. Podobnie jak Parlament Europejski, Radę powołały do życia traktaty założycielskie w latach pięćdziesiątych XX w. Rada reprezentuje państwa członkowskie. W jej posiedzeniach uczestniczy po jednym ministrze z każdego kraju Unii.

• Prezydencja Rady

• Prezydencja Rady zmienia się na zasadzie rotacji co sześć miesięcy. Innymi słowy, każdy kraj UE przejmuje kolejno odpowiedzialność za porządek obrad Rady i przewodzi wszystkim jej posiedzeniom przez sześć miesięcy, kierując podejmowaniem decyzji legislacyjnych i politycznych oraz wypracowując kompromisy pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi.

• Komisja Europejska

• Komisja jest niezależna od rządów krajowych. Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów całej Unii Europejskiej. Komisja przygotowuje wnioski dotyczące nowych aktów prawa europejskiego, które następnie przedkłada do zatwierdzenia Parlamentowi i Radzie.

• Trybunał Sprawiedliwości

• Zadaniem Trybunału jest zapewnienie jednolitej interpretacji i stosowania prawa europejskiego we wszystkich krajach Unii - tak by prawo było jednakowe dla wszystkich. Trybunał zapewnia na przykład, aby sądy krajowe nie wydawały rozbieżnych wyroków w podobnych sprawach.

• Europejski Trybunał Obrachunkowy

• Zadanie Trybunału polega na sprawdzaniu, czy fundusze UE, pochodzące od podatników, są właściwie pozyskiwane i wydawane zgodnie z prawem, w sposób gospodarny i na zamierzone cele. Jego misja sprowadza się do zapewnienia podatnikowi optymalnej jakości za uczciwą cenę. Trybunał jest uprawniony do kontroli każdej osoby lub organizacji, dysponującej środkami unijnymi.

45. Zdolność prawna.

Zdolność prawna - zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków

• Zdolność prawną ma każdy człowiek

• Zdolność prawna może być ograniczona z powodu:

• Wieku - osoby poniżej 18 lat nie mają prawa do zawarcia małżeństwa

• Ubezwłasnowolnienia - osobom ubezwłasnowolnionym nie przysługuje władza rodzicielska

• Obywatelstwa - osoby niebędące obywatelami RP nie mają obowiązku służby wojskowej

• Płci - kobiety nie mają obowiązku służby wojskowej, mężczyźni nie mają prawa do zwolnienia chorobowego z tytułu ciąży

• Skazujący wyrok karny orzekający zakaz praw publicznych - odbiera bierne i czynne prawo wyborcze

• Zdolność prawną mają osoby prawne

• Jednak jej zakres nie obejmuje uprawnień i obowiązków związanych ściśle z jednostką ludzką

• Nie mają prawa do życia, ochrony zdrowia itp.

• Nie mają prawa do małżeństwa, władzy rodzicielskiej itp.

• Nie mają praw socjalnych

46. Zdolność do czynności prawnych.

Zdolność do czynności prawnych - zdolność do tego, aby za pomocą własnych czynności prawnych nabywać prawa i zaciągać zobowiązania

• Zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej może być ograniczona z powodu:

• Wieku

• Do lat 13 - brak zdolności do czynności prawnych

• Między 13 a 18 - ograniczona zdolność do czynności prawnych

• Ubezwłasnowolnienia

• Całkowite - brak zdolności do czynności prawnych

• Częściowe - ograniczona zdolność do czynności prawnych

• Zdolność do czynności prawnych osoby prawnej nie może być ograniczona

Odmianą zdolności do czynności prawnych jest zdolność sądowa - do samodzielnego występowania w sądzie

• wyjątkowo zdolność tę mogą mieć grupy osób, które nie mają osobowości prawnej, jeśli ustawa im taką zdolność nada, np. wspólnota mieszkaniowa, spółka cywilna

• w sądzie karnym odpowiedzialność ponosi się od lat 17

• w sądzie dla nieletnich odpowiedzialność ponosi się bez dolnej granicy wieku

• w sądzie rodzinnym występować można od lat 13

8

---