1. DYDAKTYKA
DYDAKTYKA - (z greckiego didasko - uczę się, didaktikos - pouczający).
Stanowi podstawową dyscyplinę pedagogiczną, której przedmiotem zainteresowania jest proces kształcenia.
Po raz pierwszy termin „dydaktyka” został użyty w XVII w. w Niemczech przez Joachima Junga i Krzysztofa Helwinga autorów książki „Krótkie sprawozdanie z dydaktyki czyli sztuki nauczania Ratychiusza”.
Dzięki działaniom J.F. Herbart - ojciec pedagogiki XIX w. dydaktyka stała się nauką - jako teoria nauczania wychowującego.
Herbart był zdania iż przedmiotem zainteresowania- powinny być czynności podejmowane przez nauczyciela w szkole orz ich szczegółowa analiza.
John Dewey - podaje dydaktykę jako teorię uczenia się - celem jest analiza czynności zachodzących w trakcie procesu uczenia.
Współcześnie dydaktyka ujmowana jest jako nauka o nauczaniu i uczeniu się, stanowiąc dwie integralne strony procesu kształcenia (niezależnie, gdzie się odbywa) jest nauką o kształceniu i samokształcących.
Sama dydaktyka jest nauką o kształceniu, skupia się na metodach, celach, treściach, zasadach, środkach i organizacji.
wg Stróżewskiego jest ona sztuką będąc nauką.
2. NAUCZANIE
Planowa i systematyczna praca wraz z uczniami polegająca na wywołaniu i utrwaleniu pewnych zmian w ich wiedzy, dyspozycji, postępowaniu i osobowości pod wpływem uczenia się, opanowania wiedzy i przeżywania radości ze swojej działalności praktycznej. Jest to intencjonalna działalność związana z procesem kształcenia i wychowania - uczenie się uczniów.
3. UCZENIE SIĘ
Jest procesem w toku, którego na podstawie doświadczenia, poznania i ćwiczenia powstają nowe formy zachowania i działania lub ulegają zmianie wcześniej nabyte.
4. SAMOKSZTAŁCENIE
Samokształcenie - samouctwo, gdy w procesie kształcenia występuje tylko uczenie się.
Za J. Półturzyckim „Samokształcenie zatem należy rozumieć jako proces uczenia się prowadzony świadomie, z możliwością wykorzystania różnych form pomocy innych osób lub instytucji. Jest to proces samodzielnie prowadzonego uczenia się, którego cele, treść, formy, źródła i metody dobiera i ustala osoba ucząca się”.
Głównym celem samokształcenia jest zdobywanie nowej wiedzy oraz poszerzanie wiedzy już posiadanej. Samokształcenie to proces dynamiczny, który może ulegać zmianom i modyfikacjom. W wyniku samokształcenia może dojść do zmiany osobowości, czyli do zmian w określonych właściwościach psychicznych jednostki. Samokształcenie opiera się na samodzielnym nabywaniu wiedzy, umiejętności i doświadczeń. Realizacja samokształcenia wymaga od jednostki planowania i wykonywania określonych zadań.
5. TREŚCI KSZTAŁCENIA
Treść kształcenia - to materiał nauczania, zmiany jakie mają zajść w uczniu i czynności wykonywane na materialne nauczanie, dzięki którym zmiana zajdzie.
Treść kształcenia
to zbiór znaczeń wiadomości odebranych przez ucznia i
wytworzonych przez niego w trakcie uczenia się.
jest zbiorem planowanych czynności ucznia i wyznaczonych
przez materiał nauczania oraz zaplanowaną zmianę psychiczną.
jest układem dynamicznym, zmiennym w trakcie pracy ucznia
nad nią i oddającym funkcjonowanie treści poznanych.
Wg Kupisiewicza:
Na treść kształcenia składa się całokształt podstawowych umiejętności i wiadomości z dziedziny nauki, techniki, kultury, sztuki, praktyki przewidzianego do opanowania przez uczniów podczas ich pobytu w szkole.
6. ŚRODKI DYDAKTYCZNE
Środki dydaktyczne (środki kształcenia) - to wszelkiego rodzaju przedmioty, które oddziaływają na zmysły uczniów, których zadaniem jest ułatwianie poznawania rzeczywistości.
= skracają i urozmaicają proces nauczania wywołując wrażenie i spostrzeganie, będące tworzywem pozwalającym w krótszym czasie przekazać więcej informacji.
Wszystkie środki dydaktyczne wzbogacają proces dydaktyczno-wychowawczy, pogłębiają wrażliwość na piękno, kształtują określone wrażenia, wyobrażanie spostrzeżenia, rozwijają zdolność logicznego myślenia, a także przekazują określone wiadomości.
7. PROCES OCENIANIA
w ocenianiu mamy do czynienia z jednoznacznym i zamykającym wartościowaniem (np. określa się oceną program szkolenia, zajęć, wyników szkolenia i osiągnięć słuchacza);
Przez ocenianie osiągnięć uczniów rozumiemy wartościowanie sprawdzonych osiągnięć według określonych kryteriów wyrażonych obowiązującą (lub przyjętą) skalą stopni szkolnych.
8. PODZIAŁ DYDAKTYKI
Dydaktyka ogólna - realizuje swoje cele bez względu na przedmioty i szczeble pracy szkolnej
Dydaktyki szczegółowe (metodyka) - badają zagadnienia specyficzne dla wybranego przedmiotu nauczania, np.: matematyki, historii czy też jakiegoś typu lub szczebla szkoły, np.: dydaktyka szkoły zawodowej, szkoły wyższej.
9. KLASYFIKACJA CELÓW KSZTAŁCENIA
KLASYFIKACJA celów kształcenia - dzieli się na 3 dziedziny:
umiejętności intelektualne (praktyczne);
umiejętności praktyczne (psycho - ruchowa);
umiejętności komunikowania się (postawa).
10. TEORIE DOBORU TREŚCI KSZTAŁCENIA
1) Materializm dydaktyczny (encyklopedyzm)- celem materializmu było przyswojenie jak najwięcej wiadomości, materiału. Nauka wszystkiego (zwolennik Komeński). Teoria krytykowana za sposób przyswajania wiedzy przez ucznia. Brak kształtowania umiejętności oraz stosowania wiedzy w praktyce. Zarzucano lekceważenie metod nauczania (nauka werbalna).
2. Formalizm dydaktyczny (kształcenie formalne)- celem było pogłębienie i rozszerzenie zdolności poznawczych, zainteresowań. Odwrócenie tego co było w encyklopedyźmie. Treści kształcenia były nieważne. Wysunięto teorię transferu dodatniego, który polegał na przenoszeniu nabytej wprawy na inną czynność. W teorii tej krytykowano przecenianie znaczenia matematyki i języków dla rozwoju zdolności. Lekceważono nauki przyrodnicze i rozumowe poznawanie rzeczywistości. Główną zaletą teorii było zwrócenie uwagi na potrzeby rozwoju zdolności i zainteresowań ucznia oraz na pamięć, wyobrażenie, uwagę i myślenie.
3. Utylitaryzm dydaktyczny- głównym celem było osiągnięcie poziomu wiedzy i działalności jako narzędzi do operowania środowiska (praktyczne przygotowanie do życia). Główne założenia: - uczeń powinien stosować metody naukowe w działaniu takie same które uczyniły cywilizacje tym czym ona jest. W związku z tym uczniowie mieli się koncentrować na zajęciach ekspresyjnych i konstruktywnych oraz na rekonstruowaniu społecznych doświadczeń ludności poprzez zajęcia praktyczne.
Zasady budowy programów nauczania:
zajęcia problemowego podejścia do treści kształcenia
zajęcia kształcenia umiejętności praktycznych w toku rozwiązywania problemów
zajęcia łączenia pracy z zabawą
zajęcia aktywizowania ucznia
zajęcia włączania dzieci i młodzieży w nurt życia środowiska lokalnego
Nacisk na umiejętności praktyczne.
Wady teorii to:
faworyzowanie uczenia się przez działanie i nabywanie umiejętności praktycznych
lekceważenie treści naukowych wiedzy i sprawności intelektualnych
taki dobór treści prowadzi do jednostronności wykształcenia, utrudnia zdobycie nowoczesnego poglądu na świat, ogranicza rolę wiedzy do praktyczno życiowych umiejętności.
4. Materializm funkcjonalny- twórca W. Okoń. Gł. celem i założeniem jest aktywne poznawanie otaczającej rzeczywistości uczniów i wdrażanie ich do przekształcania tej rzeczywistości. Poznanie ma służyć usprawnieniu i udoskonaleniu działalności ludzkiej natomiast działanie ma służyć jako wolny sposób poznania rzeczywistości. Kryteria doboru treści wg tej teorii miały opierać się na światopogladzie, na ideach przewodnich i wszechstronnej działalności uczniów o charakterze przyrodniczym, społecznym, kulturowym i technicznym.
5.Egzemplaryzm -celem miało być ułożenie materiału nauczania nie tyle w sposób systematyczny co raczej w sposób wzrostowy.
6. T. problemowo-kompleksowa- twórca B. Suchodolski. Celem było ułatwienie uczniom poznania rzeczywistości i należało uczyć poszczególnych przedmiotów nie odrębnie lecz kompleksowo czyniąc przedmiotem działalności poznawczej ucznia problemy których rozwiązanie wymaga posługiwania się wiedzą z dziedziny różnych przedmiotów.
7. Strukturalizm- celem było zaznajomienie uczniów ze strukturą różnych dziedzin wiedzy, rozbudowanie i pogłębienie znajomości tych struktur w miarę rozwoju myślenia i podzielenie treści każdego przedmiotu nauczania na elementy podstawowe i wtórne.
8. T. programowania dydaktycznego (strukturyzacji operatywnej)- gł. założeniem było nie czego uczyć ale jak to czynić w sposób optymalny. Analiza treści kształcenia miała się odbyć za pomocą metody macierzy dydaktycznej i grafów. Plan nauczania- to wykaz przedmiotów, liczba godz. i rozkład na poszczególne lata. Program nauczania- dotyczył jakich wiadomości, umiejętności i nawyków mają przyswoić uczniowie.
Program nauczania składa się z:
uwag wstępnych (cele nauczania przedmiotu)
materiał nauczania (prawa, pojęcia, teorie, zasady danego przedmiotu)
uwagi o realizacji przedmiotu (są to wskazówki umożliwiające skuteczną realizację przedmiotu)
Oprócz obowiązkowych przedmiotów są jeszcze fakultatywne które rozwijają indywidualne potrzeby i zainteresowania.
11. METODY NAUCZANIA
Klasyfikacja metod nauczania:
= metody oparte na słowie: wykład, opowiadanie, pogadanka, opis, dyskusja, praca z książką;
= metody oparte na obserwacji i pomiarze: pokaz, pomiar;
= metody oparte na działalności praktycznej: laboratoryjna, zajęć praktycznych;
= metody aktywizujące: burza mózgów, sytuacyjna, inscenizacji, problemowa itp.
Metody nauczania - to sposób postępowania nauczyciela z uczniami w celu osiągnięcia zamierzonego celu.
METODA - Methodos (greckie) - droga, sposób postępowania - systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami umożliwiający osiągniecie celów kształcenia.
Jest to wypróbowany układ czynności nauczycieli i uczniów realizowanych świadomie w celu spowodowania założonych zmian w osobowości uczniów.
warto stosować różne formy i metody pracy - pamiętając, że uczymy ucznia zdolnego jak i mającego trudności z uczeniem się
Nauczyciel sposoby swej pracy powinien dobierać w zależności od wieku uczniów;
Charakterystycznych właściwości poszczególnych przedmiotów nauczania oraz celów zadań dydaktycznych, które ma zrealizować;
Możemy stwierdzić, że dobór metod nauczania zależy od pozostałych ogniw układu.
Wg Okonia od niedawna preferowane były cztery grupy metod nauczania:
podająca - uczenie się przez przyswajanie;
problemowa - uczenie się przez odkrywanie;
waloryzacyjna - uczenie się przez przeżywanie;
praktyczna - uczenie się przez działanie.
12. BUDOWA I TYPY LEKCJI
Lekcja - definicja
= Lekcja to podstawowa najbardziej znana powszechnie obowiązująca forma kształcenia.
= Lekcja wg Półturzyckiego, to swoisty akt nauczania i uczenia się, który stanowi jedną całą i zamkniętą celowo zbudowaną, uwieńczona określonym i pożądanym wynikiem kształcąco-dydaktycznym.
Budowa lekcji wg Półturzyckiego
Każda lekcja trwa 45 min. Powinna składać się ze stałych elementów są to tzw. określone części.
1. część przygotowawcza - wprowadzenie (powtórzenie).
2. część podstawowa (główna) - opracowuje (tu ma nastąpić realizacja celu).
= cześć podstawowa (główna) jest najważniejsza, najistotniejsza. Tak powinniśmy planować lekcję, aby na tę część poświęcać jak najwięcej czasu.
3. część końcowa - utrwala nowy materiał lekcyjny.
Taka trójczłonowa struktura lekcji nie jest całkowicie zamknięta, ponieważ w każdej z tych części znajdują się malutkie elementy tzw. sytuacje dydaktyczne, np. powtórzenie, utrwalenie zadania i omówienie pracy domowej.
Typy lekcji
Typy lekcji wynikające z realizacji funkcji:
- lekcje wprowadzające i zaznajamiające uczniów z nowym materiałem;
- lekcje utrwalające;
- lekcje służące opracowaniu nowego materiału;
- lekcje korektywno - uzupełniające (korekta błędów i uzupełnienie braków);
- lekcje sprawdzające postępy uczniów;
- lekcje powtórzeniowo-systematyzujące powtórzenie, uogólnienie i utrwalenie poznanych wiadomości i umiejętności;
- lekcja korektywno-uzupełniająca - korekta błędów i uzupełnienie braków;
- lekcja zawierająca wszystkie typy nauczania i uczenia się.
Typy lekcji wynikające z organizacji pracy na lekcji:
- lekcja dyskusyjna
- lekcja z wykorzystaniem komputera;
- lekcja z wykorzystaniem filmu;
- lekcja w laboratorium;
- lekcja pracy zespołowej
- lekcja uczenia się pod kierunkiem;
- lekcja referatowa;
- lekcja wycieczka;
- lekcja samodzielnej pracy uczniów;
- lekcja w warsztatach szkolnych, ćwiczenia.
13. BUDOWA KONSPEKTU
Konspekt lekcji
= jest zewnętrznym pisemnym wyrazem przygotowania nauczyciela, który ma służyć do usystematyzowania naszych przemyśleń co do materiału ćwiczeniowego z uwzględnieniem czasu dozowania i uwag organizacyjno - metodycznych.
= istota lekcji zawarta jest natomiast w temacie czyli zadaniu głównym lekcji;
= przebieg zajęć to określone po kolei w punktach to co będziemy robić (plan).
KONSPEKT
1. Przedmiot
- typ lekcji
- data lekcji
- miejsce prowadzenia lekcji np. pracownia zajęć praktycznych
- czas trwania zajęć np. 4 godz.
- czas trwania instruktarzu wstępnego wraz z prezentacją 45 min.
- ilość slajdów wykorzystanych w prezentacji 15 min.
- osoba prowadząca
- temat
2. Cele nauczania:
3. Wiadomości:
- uczeń zna;
- uczeń rozumie.
4. Postawy:
5. Formy pracy: zbiorowa, grupowa, indywidualna, pokaz z prezentacja slajdów.
6. Metody i środki dydaktyczne do wykorzystania w toku pracy
7. Literatura dla nauczyciela i ucznia (przedmiotowa, pedagogiczna, metodyczna)
8. Uwagi o przeprowadzonej lekcji.
Konspekt lekcji
Cele ogólne - wyrażają to co ma być produktem końcowym szkoły stąd określenie celów instytucjonalnych;
Cele pośrednie - otrzymuje się w rezultacie podziału celów w kategoriach funkcji na składniki w postaci czynności;
Cele szczegółowe - większa pozycja i konkretność , celom szczegółowym nadaje się postać operacyjną.
14. RODZAJE EWALUACJI
Rodzaje ewaluacji:
1.Wewnętrzna.
2. Zewnętrzna.
Każda z nich może być:
= jednorazowa;
= ciągła.
Spróbuję podać przykłady ewaluacji w szkole.
Nauczyciele oceniają;
pracę uczniów, wiedzę, umiejętności i postawy,
stan wyposażenia pracowni,
pracę dyrekcji,
zaangażowanie rodziców w proces wychowania.
Administracja ocenia;
pracę nauczyciela,
pracę pozostałej administracji,
stan wyposażenia,
osiągnięcia uczniów.
Uczniowie oceniają;
pracę nauczycieli,
pracę administracji,
swoich kolegów.
Jednak ta ewaluacja jest najmniej popularna i całkiem nieformalna. Cechą charakterystyczną ewaluacji w szkole jest to, że adresatem, podmiotem i wykonawcą jest ta sama osoba, czyli instytucja.
W przemyśle jest inaczej. Tam dokonywana jest dla klientów, w celu podwyższenia jakości tego, co przemysł robi.
Rodzaje ewaluacji:
Reaktywna
Proaktywna
= charakter reaktywny - może być dokonywana w zakończeniu jakiegoś cyklu działania np. po zakończeniu wykładów, zakończenie jednego cyklu ćwiczeń;
= zebranych informacji nie można już wykorzystać do wnioskowania tego co się zdarzyło, można natomiast próbować wyjaśniać, dlatego uzyskiwane efekty są takie a nie inne (…)
= proaktywna albo formatywna - możliwe jest na bieżąco wykorzystywanie zbieranych czy dostarczanych przez różne osoby w grupie informacji do korekty sposobu własnego względem nich działania, może być źródłem wielu satysfakcji nauczyciela i studentów, może ich upewniać, że o dobrym kierunku osiągnęli zakładane cele i to na wysokim poziomie.
Rodzaje ewaluacji:
1. ewaluacja formatywna;
2. ewaluacja diagnostyczna;
3. ewaluacja sumaryczna.
15. POMIAR DYDAKTYCZNY
Jest przyporządkowaniem symboli (ocen) uczniom, w taki sposób, by relacje między symbolami odpowiadały relacjom między uczniami ze względu na określone osiągnięcia. Zasady przyporządkowania powinny być określone i możliwie dokładnie przestrzegane, a proces pomiarowy powinien podlegać obiektywnej kontroli (Niemierko 1999).
Pomiar
= Wyniki pomiaru są przedstawiane za pomocą skali pomiarowej.
= Skala pomiarowa to system symboli liczbowych, słownych, graficznych, lub innych, przedstawiających wyniki pomiaru.
= Pomiar sprawdzający - wynik ucznia rozpatrujemy na tle wymagań programowych.
= Pomiar różnicujący - wynik ucznia rozpatrujemy na tle wyników próby (innych uczniów).
16. CELE, ZADANIA, RODZAJE HOSPITACJI, ELEMENTY ROZMOWY POHOSPITACYJNEJ
Hospitacja jest podstawową, główną i bezpośrednią formą nadzoru pedagogicznego. Ma ona służyć przede wszystkim podnoszeniu jakości pracy szkoły oraz wspieraniu osobistego zawodowego rozwoju nauczycieli.
Słowo hospitacja pochodzi od greckiego „hospitari” co oznacza przychodzić w gościnę.
Według Wincentego Okonia hospitacja to: „ uczestnictwo przedstawicieli władz szkolnych lub nauczycieli w zajęciach szkolnych w celu dokonania ich analizy i ewentualnie oceny, może to być również uczestnictwo w tych zajęciach kandydatów na nauczycieli w celu zdobycia orientacji w metodach pracy doświadczonych nauczycieli”.
Rodzaje hospitacji:
1. hospitacje kontrolno-oceniające
2. hospitacje doradczo- doskonalące
3. hospitacje lustrzane
4. hospitacje globalne
5. hospitacje wycinkowe
6. hospitacje koleżeńskie ( obserwacja lekcji przez kolegów nauczycieli w celu podnoszenia jakości pracy)
7. obserwacja lekcji poprzez granie roli ucznia
8. hospitacje diagnozujące.
1. Hospitacja kontrolno- oceniająca to hospitacja lekcji połączona z dokonywaniem oceny pracy nauczyciela. Oceniającym obserwatorem jest zwykle dyrektor, wicedyrektor lub wizytator ( ocena dyrektora). Jest to element nadzoru pedagogicznego. Formalna ocena pracy nauczyciela formułowana jest na podstawie obserwacji dwóch lekcji przeprowadzonych przez ocenianego nauczyciela.
2. Hospitacja doradczo- doskonaląca polega na obserwacji warsztatu pracy nauczyciela, sposobu planowania pracy, konstrukcji lekcji, wykorzystywania środków dydaktycznych, indywidualizacji nauczania, motywowania uczniów do pracy, właściwego oceniania, stosunku nauczyciela do uczniów itp. Jej celem jest diagnoza mocnych i słabych stron nauczyciela i pomoc w doskonaleniu umiejętności metodycznych obserwowanego nauczyciela. Obserwatorem w przypadku takiej hospitacji jest dyrektor, ale może też być nauczyciel doradca danego przedmiotu.
W przypadku hospitacji doradczo-doskonalącej ważne jest, by uczestniczyli w tym procesie kompetentni fachowcy, potrafiący dokonać nie tylko analizy merytorycznej tego, co zaobserwują, ale i dzielący się własnymi doświadczeniami, związanymi z realizacją podobnych zadań z innymi zespołami uczniowskimi. Hospitacja taka w żadnym wypadku nie może mieć charakteru oceniającego. Omówienie zajęć należy rozpocząć od elementów pozytywnych.
3. Hospitacja lustrzana - to pomoc w samoocenie nauczyciela i wychowawcy innymi słowy - popatrz, co robisz na lekcji. Hospitujący jest osobą bierną nie tylko w czasie obserwacji ale także w trakcie rozmowy pohospitacyjnej. Jego zadaniem jest jedynie doprowadzić do sytuacji samorefleksji i samooceny osoby hospitowanej, tak jak w lustrze widzimy swoje prawdziwe oblicze i nie poprawia ono uchybień naszego wyglądu, a jedynie umożliwia ich dostrzeżenie. Poprawa należy tu do podmiotu hospitacji.
4. Hospitacja globalna - pozwala na ogólne spojrzenie na wszystkie lub większość elementów procesu kształcenia i wychowania. W ten sposób można zaobserwować ogólne przygotowanie i zaangażowanie nauczyciela, stosowanie ogólnych założeń dydaktyczno-wychowawczych, najczęściej stosowane metody kształcenia itp.
5. Hospitacja wycinkowa - umożliwia analizę jednego lub kilku elementów procesu dydaktycznego i wychowawczego, choć oczywiście nigdy w oderwaniu od pozostałych. Tematami hospitacji wycinkowej mogą być między innymi:
- cele lekcji,
- tok lekcji,
- ocenianie i badanie poziomu kształcenia,
- sposoby i metody kształcenia,
- wdrażanie do samokształcenia,
- systematyczność pracy uczniów i nauczyciela,
- aktywność uczniów,
- przygotowanie nauczyciela do lekcji
- utrwalenie wiadomości i umiejętności.
6. Hospitacja koleżeńska - czyli wzajemne obserwacje lekcji mogą być doskonałą pomocą dla podniesienia jakości własnej pracy. Zaproszenie na lekcję kolegi jest dobrą okazją do dzielenia się swoimi doświadczeniami w nauczaniu i wychowaniu jak również doskonalenia zawodowego. Należy pamiętać, że zaproszony na lekcję nauczyciel-obserwator ma wpływ zarówno na prowadzącego nauczyciela, jak i na uczniów. Może wpływać stymulująco, lub hamująco na przebieg zajęć. Dlatego też ważne jest ustalenie zasad poufności obejmujących przebieg lekcji jak również dyskusję po niej. Po lekcji obserwator powinien zachęcić nauczyciela do refleksji na temat przeprowadzonych zajęć, przebiegu, metod, wykorzystanych środków, alternatywnych rozwiązań, zwracając szczególną uwagę na zaobserwowane pozytywne elementy.
7. Obserwacja lekcji poprzez granie roli ucznia. Tego typu hospitacja może być niezwykła okazją zbadania efektywności programu nauczania, programu wychowawczego szkoły, jakości zajęć pozalekcyjnych itp. Jednakże głównym celem takiej obserwacji jest zdiagnozowanie potrzeb uczniów poprzez wczucie się w ich rolę. Dodatkową zaletą jest podpatrzenie u kolegów prowadzących lekcje przykładów efektywnych metod nauczania i wychowania, aby wzbogacić własny warsztat pracy. Planując wcielenie się w rolę ucznia ( doskonała okazja dla wychowawcy do zaobserwowania klasy ) należy odpowiednio zorganizować zaplanowaną obserwację.
8. Hospitacja diagnozująca, to nowy typ hospitacji, który funkcjonuje od dość dawna, jest obserwacją raczej uczniów niż nauczyciela. Nastawiona jest na ocenę wyników oddziaływań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych na podstawie bezpośredniej obserwacji umiejętności, postaw i prezentowanej wiedzy uczniów. Dokonywana jest przez dyrektora, ale tematyka takiej hospitacji powinna być stworzona przez cały zespół nauczycieli i uwzględniać realizowane przez szkołę zamierzenia pedagogiczne, które prowadzić będą do opanowania przez uczniów określonych wiadomości, umiejętności, postaw i nawyków.
Hospitacje pozwalają na wzbogacenie wiedzy i umiejętności zawodowych nauczyciela i mogą dostarczyć mu inspiracji do coraz lepszej, twórczej pracy.
Hospitowanym powinien być uczeń, jego działanie i aktywność oraz poziom prezentowanych wiadomości i umiejętności czy kompetencji. Dlatego też najlepszą formą oceny efektów kształcenia i wychowania jest hospitacja diagnozująca.
Funkcje:
* informacyjnej - pozwalającej dokonać szacunku potencjału nauczyciela, stopnia wykorzystania jego wiedzy i umiejętności oraz zbieżności jego zaangażowania i aktywności z ogólnymi celami szkoły oraz szczegółowymi celami wynikającymi z przypisanych mu zadań przedmiotowych i wychowawczych,
* kontrolno-korekcyjnej - umożliwiającej analizę procesu wyposażenia uczniów w określone kompetencje, przygotowania ich do egzaminów zewnętrznych jak również pełnienia określonych ról,
*motywacyjnej - mającej na celu potwierdzenie racjonalności i sensowności podejmowanej przez siebie aktywności, wspieranie oczekiwanych postaw i zachowań, stymulowanie działań umożliwiających zarówno rozwój zawodowy nauczyciela, jak i podnoszenie jakości pracy szkoły,
* projekcyjnej - ukierunkowanej na podejmowanie działań systemowych, umożliwiających szeroko pojęty rozwój organizacji między innymi poprzez przemyślany system szkoleń, doradztwa oraz wzajemnego wsparcia.
Przeprowadzenie rozmowy przedhospitacyjnej.
Głównym założeniem takiego spotkania jest:
- przedstawienie przez nauczyciela koncepcji zaprezentowania przez uczniów umiejętności będących celem hospitacji,
- wprowadzenie przez nauczyciela w specyfikę przedmiotu i określenie celów kształcenia osiąganych przez uczniów podczas planowanych zajęć,
- wymiana spostrzeżeń dotyczących samych uczniów, ich predyspozycji, możliwości i występujących trudności w pracy z taką grupą,
- prezentacja przez nauczyciela tych aspektów, które pomogą dyrektorowi zaobserwować podejmowane przez nauczyciela działania zapewniające spójność wymagań wynikających z programu nauczania ze standardami wymagań edukacyjnych.
Rozmowa pohospitacyjna wtedy spełni swoje zadanie, gdy zakończy się wyciągnięciem wspólnych wniosków i zaplanowaniem działań sprzyjających dalszemu rozwojowi umiejętności.
CELE I ZADANIA HOSPITACJI
SPRAWDZENIE NAJWAŻNIEJSZYCH CZYNNIKÓW
EFEKTYWNOŚCI NAUCZANIA I WYCHOWANIA
ODDZIAŁYWANIE NATE CZYNNIKI W TOKU PRACY
RZECZOWE I METODYCZNE PRZYGOTOWANIE
NAUCZYCIELI DO LEKCJI
OCENA STOPNIA ZAAWANSOWANIA W PRACY
SAMOKSZTAŁCENIOWEJ
UCZENIE SIĘ KRYTYCYZMU ORAZ ROZWIJANIE
ZAINTERESOWANIA DOSKONALENIEM WŁASNEGO WARSZTATU PRACY
ZAPOZNANIE Z RÓŻNYMI UKŁADAMI I STRUKTURAMI
LEKCJI ORAZ ICH ORGANIZACJĄ W PRAKTYCE
ZDOBYCIE DOŚWIADCZENIA W OPERACJONALIZACJI
OGÓLNYCH TREŚCI PROGRAMOWYCH NA ZADANIA KONKRETNEJ LEKCJI, DO DANEJ GRUPY WIEKOWEJ, KLASY PŁCI...
ZAPOZNANIE SIĘ Z ZASADAMI I METODAMI ĆWICZEŃ I
EFEKTAMI ICH STOSOWANIA
OBSERWACJA NAUCZYCIELA PROWADZĄCEGO
LEKCJĘ, JEGO POSTAWY, UMIEJĘTNOŚCI NAUCZANIA , KOMUNIKOWANIA SIĘ I KIEROWANIA KLASĄ
OBSERWACJA I OCENA MŁODZIEŻY W CZASIE
REALIZACJI ZADAŃ LEKCJI
OBSERWACJA I OCENA WARUNKÓW MATERIALNO-
TECHNICZNYCH DO PROWADZENIA LEKCJI I POWIĄZANIE ICH Z POZOSTALYMI ELEMENTAMI LEKCJI
ZDOBYCIE UMIEJĘTNOŚCI UTRWALANIA W PAMIĘCI
PRZEBIEGU LEKCJI PRZEZ OBSERWACJĘ ORAZ SPORZĄDZANIA ODPOWIEDZNICH NOTATEK.
PODNIESIENIE JAKOŚCI PRACY SZKOŁY
BADANIE REALIZACJI PROGRAMÓW NAUCZANIA
MOBILIZACJA AKTYWNOŚCI TWÓRCZEJ NAUCZYCIELI
UDZIELANIE POMOCY NAUCZYCIELOM
KONTROLA PRZESTRZEGANIA PRAW DZIECKA-
STATUT SZKOŁY I WSO
REALIZACJA WNIOSKOW PORADNI PSYCH.- PEDAG.
Rozmowa pohospitacyjna
Odbywa się do trzech dni po hospitacji.
W trakcie rozmowy pohospitacyjnej dokonywana jest
ocena hospitowanego zajęcia oraz wspólna analiza z nauczycielem w zakresie:
doboru i sformułowania tematu zajęcia, stopień odzwierciedlenia
realizowanych treści programu kształcenia / wychowania
realizacji treści programu nauczania oraz planu nauczania
(rytmiczność, zgodność z planem nauczania)
efektywności organizacji zajęcia
efektywności zastosowanych metod nauczania
(indywidaualizacja )
zawartości merytorycznej zajęcia
języka nauczyciela ( poprawności gramatycznej, dostosowania
do możliwości percepcyjnych uczniów )
wykorzystania środków dydaktycznych
aktywizowania uczniów
przestrzegania zasad oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów
zawartych w WSO i PSO
celowości i właściwego obciążania uczniów pracami domowymi
stosunku do uczniów
urządzenia sali zajęć
17. PRZYGOTOWANIE PIELĘGNIARKI DO EDUKACJI PACJENTA
Edukacja pacjenta to proces obejmujący oddziaływania wychowawcze i nauczanie skierowane na niego i jego środowisko, którego celem jest wpływanie na kształtowanie (zmianę lub utrwalenie) motywów i postaw w pożądanym prozdrowotnym kierunku, zgodnie ze społecznie akceptowanymi celami programów promocji zdrowia profilaktyki, wychowania zdrowotnego i oświaty zdrowotnej.
Polega na zamierzonym wpływie na osobowość pacjenta przez kształtowanie jego zachowań zdrowotnych, poczucia odpowiedzialności za własne zdrowie, przez przygotowanie do współpracy i współdziałania w procesie pielęgnowania i leczenia oraz samopielęgnowania i opieki innej niż profesjonalna.
Dotyczy przekazywania pacjentowi wiedzy i kształtowanie u niego umiejętności potrzebnych do tych działań. Edukacja pacjenta obejmuje to, co określamy jako pracę wychowawczą i dydaktyczną wynikającą z funkcji i zadań zawodowych pracowników ochrony zdrowia.
Pielęgniarka występuje w roli wychowawcy i nauczyciela powinna mieć wiedzę oraz podstawowe umiejętności z pedagogiki dotyczące procesu wychowania i nauczania.
Funkcja wychowawcza pielęgniarki to zadania, których celem jest zamierzony wpływ na osobowość podopiecznego poprzez kształtowanie prawidłowych, pożądanych zachowań zdrowotnych, poczucia odpowiedzialności za własne zdrowie. Pielęgniarka towarzyszy i pomaga człowiekowi w tych działaniach, które dotyczą zdrowia tzn. wzmacnianiu zdrowia, zapobiegania chorobom, pomocy w przezwyciężaniu choroby, kształtowaniu umiejętności życia z chorobą lub z niepełnosprawnością.
Jednym z zadań pełnionych przez pielęgniarkę funkcji wychowawczych jest kształtowanie u podopiecznego poczucia odpowiedzialności za własne zdrowie kształtowanie przekonań, wpływanie na system wartości oraz na emocje i uczucia. Kolejnym zadaniem jest przygotowanie podopiecznego do podejmowania działań prozdrowotnych w odniesieniu do siebie osób najbliższych i środowiska, tzn. uczenie, w jaki sposób wpływać na przekonania systemu wartości innych ludzi, jak stwarzać warunki do prowadzenia prozdrowotnego stylu życia.
Pielęgniarka przygotowuje pacjenta do współpracy z innymi pielęgniarkami w procesie pielęgnowania. Uświadamia i wyjaśnia cel opieki, wyjaśnia zalecenia i uczy tych zachowań, których przestrzegania przez pacjenta jest istotne do osiągnięcia celów opieki.
METODA PROBLEMOWA - Do bardziej efektywnych należy zaliczyć metodę problemową, pobudzającą uczniów do samodzielności nie tylko przy rozwiązywaniu problemów, ale także ich formułowaniu. Do jej głównych cech należy zaliczyć: uzyskiwanie przez uczniów nowych wiadomości w drodze rozwiązywania różnorodnych problemów, dużą aktywność i samodzielność uczniów.
metody problemowe, polegające na samodzielnym dochodzeniu
do wiedzy (mikronauczanie - jest to twórcze uczenie się pewnych złożonych umiejętności praktycznych)
Cechą charakterystyczną tej metody jest dominacja uczenia się nad nauczaniem.
Wzbudza ona wiarę ucznia w siebie, utwierdza go w przekonaniu, że jest w stanie rozwiązywać coraz trudniejsze problemy.