Rynek finansowy to rynek, na którym dokonuje się transakcji instrumentów finansowych. Dzięki rynkom finansowym mogą się zmieniać strony charakteru określający dany instrument finansowy.

Jeśli kontrakt finansowy wiąże dwie strony: kredytobiorcę Y i kredytodawcę X to strona X sprzedaje go podmiotowi Z a podmiot Z wchodzi w zależność finansową ze stroną y, stając się kredytodawcą. Dzięki temu, że na rynku finansowym zawierane są transakcje kupna-sprzedaży na tym rynku ustala się cenę tych instrumentów finansowych. W przypadku sprawnie działających rynków ta cena odzwierciedla wartość instrumentów finansowych. Znaczenie rynku finansowego wiąże się z transferem pieniądza od podmiotów, które mają jego nadmiar i chcą go zainwestować do podmiotów, które tego pieniądza mają niedobór i chcą sfinansować pewne przedsięwzięcie. Ma to duże znaczenie gdyż pozwala na efektywną alokację kapitałów.

Schemat ten przedstawia przepływy pieniężne występujące w większości krajów rozwiniętych. Kapitałodawcy to osoby zgłaszające podaż ( rząd, firma, gospodarstwa domowe).Podmioty te dostarczają kapitał dwoma kanałami:

• przez inwestycje w instytucjach finansowych np. depozyty bankowe,

• bezpośrednie na rynku finansowym poprzez zakup instrumentów finansowych na tym rynku np. bony pieniężne NBP czy obligacji rządowych, komunalnych, przedsiębiorstw czy też akcji.

Kapitałobiorcy - zgłaszają popyt na kapitał potrzebny do sfinansowania swoich przedsięwzięć inwestycyjnych lub konsumpcyjnych. Tu podmioty są te same: rząd, firma, gospodarstwa domowe.

Kapitałobiorcy otrzymują kapitał z:

• instytucji finansowych (kredyty w banku)

• bezpośrednio wchodząc na rynki finansowe np. emitując obligacje lub akcje.

Instrument finansowe są pośrednikami między kapitałodawcami i kapitałobiorcami. Pierwszy kanał przepływu kapitału to inwestycje bezpośrednie na rynku7 finansowym, których dokonują instytucje finansowe. Wykorzystują one kapitał dostarczany przez kapitałodawców.

Z punktu widzenia waluty rynki finansowe dzielimy na:

1). Rynek instrumentów denominowanych w walucie krajowej,

2). Rynek walutowy in. dewizowy.

Od końca 1980r. do 2001r. rozwijały się tzw. eurorynki.

Eurorynki to rynki na których przedmiot transakcji stanowią instrumenty finansowe wyrażone w innych walutach niż waluta państwa na terytorium, którego ma miejsce transakcja.

Eurorynek dzielimy na:

1). Pieniężny - jest to rynek transakcji walutowych in. rynek eurowalutowy dokonywany poza miejscem pochodzenia danej waluty.

2). Kapitałowy - to rynek euro obligacji, rynek na którym obraca się obligacjami denominowanymi w walucie innego państwa.

Ze względu na stany transakcji rynki finansowe dzielimy na:

1). Hurtowe - duże transakcje pomiędzy instytucjami finansowymi oraz między nimi i przedsiębiorstwem.

2). Detaliczne - małe transakcje dokonywane przez instytucje finansowe.

Poza tym współcześnie wyodrębnił się rynek instrumentów pochodnych (derywatów). Są to instrumenty pozabilansowe, przede wszystkim krótkoterminowe i należałoby się je zaliczać do rynku pieniężnego.

Wszystkie te podziały są zbyt ostre i umowne.

Rynek pieniężny to rynek obrotu instrumentami krótkoterminowymi (do jednego roku).

Podział rynku na pieniężny i kapitałowy ma dwa kryteria:

1). Czasu do 1 roku to rynek pieniężny; powyżej to rynek kapitałowy.

2). Cel przeznaczenia środków:

• za pomocą instrumentów rynku pieniężnego finansuje się bieżące potrzeby finansowe związane z zapewnieniem płynności.

• Instrumenty rynku kapitałowego służą finansowaniu działalności rozwojowych, czyli inwestycyjnych.

Podział rynku na rynek pierwotny i wtórny jest podziałem bardzo istotnym. Dotyczy dużej części instrumentów finansowych. Występuje rynek pierwotny, gdyż instrument jest emitowany lub wystawiany i sprzedawany pierwszemu posiadaczowi. Właściwym rynkiem jest rynek wtórny. Na nim dokonywany jest regularny obrót wyemitowanym instrumentem i nabywają go dalsi posiadaczem poza pierwszym.

Wyróżnia się segmenty wtórnego rynku:

• Giełda - jest to regularne odbywające się w określonym czasie i w miejscu podporządkowane określonym regułom spotkanie stron zawierających transakcje kupna - sprzedaży np. papiery wartościowe.

• Rynek poza giełdowy - rynek w przypadku, którego nie ma ustalonego miejsca transakcji, dokonują się za pośrednictwem środkami telekomunikacji, między biurami maklerskimi. Przy czym z reguły rynek jest regulowany. Określa się go OTC - „ Handel poprzez lata”

Ze względu na kryterium podmiotów przeprowadzających na nim transakcje rynek pieniężny dzielimy na:

• Międzybankowy - obejmuje transakcje między bankami komercyjnymi oraz między tymi bankami a BC.

• Poza bankowy rynek pieniężny obejmuje transakcje instrumentów pieniężnych między podmiotami niefinansowymi oraz między tymi podmiotami i sektorem banku.

Rynek finansowy należy charakteryzować poprzez omówienie jego uczestników i podstawowych aspektów jego organizacji.

Uczestnicy rynku finansowego: kapitałodawcy, instrumenty finansowe pośredniczące, kapitałobiorcy.

Kapitałodawcy są inwestorami, możemy ich podzielić na indywidualnych i instytucjonalnych, przy czym ogólną tendencję na rynkach rozwiniętych jest wzrost udziałów inwestycji instytucji. Wynika to z faktu, że inwestycje indywidualne stają się inwestorami instytucjonalnymi poprzez udział w funduszach inwestycyjnych, czy to otwartych, czy zamkniętych. Jednym z najważniejszych wskaźników informujących o rozwoju rynku finansowego jest udział inwestorów instytucjonalnych w obrocie na tych rynkach. Ważnymi uczestnikami rynku finansowego są instytucje finansowe, których głównym przedmiotem działalności i głównym źródłem ich dochodów jest utrzymanie instrumentów finansowych. I instrumenty te są zazwyczaj dominującym składnikiem ich majątku, czyli aktywów. Instytucje te dzielimy na dwie grupy: w zależności od tego czy tworzą własne instytucje finansowe czy też nie. Jeśli nie tworzą to instytucje te biernie pośredniczą w obrocie instrumentów finansowych usprawniając ich obrót. Czasami nazywa się je instrumentami bezpośrednimi rynku kapitałowego np. banki inwestycyjne działają zarówno na rynku obrotu emisji pierwotnym i rynku obrotu wtórnego i nie są bankami , gdyż nie przyjmują depozytów, nie udzielają kredytów, nie dokonują rozliczeń między klientami jak to czynią banki komercyjne.

Instytucje tworzące instrument finansowe; tworzą instrumenty pośredniczące

i są zwane instrumentami pośredniego rynku kapitałowego. Nie są one bierne lecz aktywne, gdyż zmieniają właściwości instrumentów finansowych.

Dzielą się one na:

• Instytucje tworzące pieniądz,

• Pozostałe instytucje.

We współczesnej gospodarce pieniądz kreuje się przez BC i banki komercyjne. BC ma monopol na pieniądz, który określony jest jak tzw. pełnoprawny środek płatniczy (w Polsce złoty) w danym kraju. Oznacza to, że istnieje obowiązek przyjmowania zapłaty w tym właśnie pieniądzu. Pieniądz: bezgotówkowy i gotówkowy. M1 - agregat - pieniądz wielkiej mocy.

Inne instytucje finansowe:

1). Banki komercyjne in. depozytowo-kredytowe,

instytucje niebankowe pełniące rolę banków (Kasa Oszczędnościowo-pożyczkowa). Zarówno banki jak i instytucje są pośrednikami i inwestorami na rynku finansowym.

2). Banki inwestycyjne - nazwa jest myląca, banki inwestycyjne to instytucje, które zajmują bankowością inwestycyjną. Ona zaś obejmuje wiele usług inwestycyjnych, do których zaliczmy:

• Przeprowadzenie i gwarantowanie emisji na rynku pierwotnym tzw. anterraitiną,

• Działalność dilerska na rynku wtórnym,

• Konstruowanie i oferowanie nowych instrumentów finansowych przede wszystkim instrumentów pochodnych,

• Zarządzanie inwestycjami w instrumenty finansowe na zlecenie klientów.

W niektórych krajach bankowością inwestycyjną zajmują się banki komercyjne. Oprócz działalności depozytowo-kredytowej zajmują się inwestycjami, noszą nazwę uniwersalnych banków. Bank inwestycyjny jest inwestorem i pośrednikiem, czyli sami inwestują i pośredniczą w transakcjach.

3). Towarzystwo ubezpieczeniowe, czyli zakłady ubezpieczeniowe. Występują dwa rodzaje towarzystw:

• towarzystwa ubezpieczeniowe na życie - może być traktowane jako fundusz ubezpieczeniowy,

• towarzystwa ubezpieczeń majątkowych.

Oba te rodzaje są aktywnymi uczestnikami rynku finansowego, występują w roli inwestorów, inwestycje w różnego rodzaju papiery wartościowe.

4). Fundusze emerytalne - powstają w wyniku przeznaczenia przez pracodawcę na poczet przyszłych emerytur.

5). Fundusze inwestycyjne w tym powiernicze - to zgromadzenie środków pieniężnych uczestników tych funduszy, a następnie inwestują te fundusze osiągając dwa rodzaje korzyści:

• korzyści z efektów skali (bony skarbowe),

• uczestnik funduszu korzysta z profesjonalnego zarządzania inwestycjami, gdyż fundusz zatrudnia zarządzających portfelem, którzy są specjalistami.

Na rynku występują otwarte fundusze inwestycyjne (mają zmienną liczbę uczestników i zmienną wielkość zaangażowanego kapitału).Udziały tego funduszu zwane jednostkami uczestnictwa są w dowolnym momencie kupowane przez inwestora lub umarzane przez funduszu w dowolnym momencie. Zmienia się wartość jednostki uczestnictwa, określona jest jako wartość aktywów netto funduszy podzielona przez liczbę jednostek uczestnictwa. Zamknięte fundusze inwestycyjne - celem jest inwestowanie na rynku finansowym, tu liczba udziałów jest stała ale taki fundusz może podjąć decyzje o emisji dodatkowych udziałów.

Ogólna charakterystyka funkcjonowania mechanizmu rynku finansowego.

Cena na rynku finansowym występująca najczęściej w postaci kursu dewizowego, papiery wartościowe lub % od pożyczek ustala się na podstawie swobodnej gry rynkowej sił popytu i podaży. Relacje cenowe na tym rynku są zakłócone przez spekulację. Ceny instrumentów finansowych są pochodną ceny kredytu bankowego.

Przykład.

Niech stopa procentowa wyniesie 5%, jeśli zainwestujemy 100 funtów to można się spodziewać dochodu rocznego w wysokości 5 funtów.

WYKŁAD II-03.03.2002

Jeśli stopa zwrotu z naszej inwestycji jest wyższa od rynkowej stopy procentowej to jej wartość będzie wyższa od jej wartości nominalnej. Jeśli stopa zwrotu jest niższa od rynkowej stopy procentowej to jej wartość rynkowa będzie niższa od jej wartości nominalnej. Tak działa mechanizm wyceny rynkowej.

Na rynku działa budżet państwa i Skarb Państwa, ale to nie są instytucje finansowe. Budżet to plan finansowy państwa a Skarb Państwa jest podmiotem reprezentującym sektor państwowy.

Rynek finansowy wyodrębniony jest ze względu na przedmiot działania i zespół przedmiotów w nim uczestniczący.

Ze względu na przedmiot: instrumenty finansowe, rzeczywiste i nierzeczywiste walory finansowe występujące w postaci materialnej lub zdematerializowanej.

Finanse dotyczą zjawisk realnych, a nie idealnych(tych wyobrażonych) z wyjątkiem tzw. operacji instrumentów finansowych zwanych DORYWATAMI, które dają posiadaczowi określone prawa co do nabycia bądź ceny. Są to operacje: fiudżers - finansowe kontrakty terminowe. To przyszłe zjawiska finansowe, które mogą ale nie muszą wystąpić.

Instrumenty finansowe (walory) - waluty własne i obce, wierzytelności pieniężne (zobowiązania, pożyczki, kredyty długo- i średnioterminowe, surogaty pieniężne, a także tytuły własności).

I. Rynki finansowe dzielą się na segmenty:

1. rynek pieniężny

2. kapitałowy

3. dewizowy

4. papierów wartościowych

5. poza bilansowy- derywatów czyli instrumentów pochodnych

II. Rynki finansowe dzielimy na:

1. pieniężny

2. kapitałowy (rynek obligacji i akcji)

3. poza bilansowy - derywatów

III. Rynek finansowy dzielimy na:

1. pieniężny

2. kapitałowy

3. poza bilansowy

4. walutowy

Każdy z tych podziałów jest poprawny, granice między tymi segmentami się zacierają, gdyz pewne instrumenty mogą być zaliczone do dwóch różnych segmentów. Dotyczy to rynku walutowego, którego instrumenty zaliczam do rynku pieniężnego lub do rynku instrumentów pochodnych np. są zindywidualizowane , walutowe kontrakty forward są podobne do firudżers.

Instrumenty rynku finansowego:

• walutowe kontrakty FORWARD to inst. pochodny i inst. rynku walutowego

• depozyty walutowe np. dolar, euro, to instrumenty rynku pieniężnego i walutowego

• obligacje zamienne to instrumenty rynku kapitałowego i inst. r. pochodnych.

Przedmiotem funkcjonowania rynku finansowego są krótkoterminowe (do 1 roku) przeznaczone na powiększanie. Do instrumentów rynku pieniężnego zaliczamy:

• krótkoterminowe papiery wartościowe

• weksle handlowe i finansowe

• czeki

• bony skarbowe i lokacyjne

• certyfikaty

• bony pieniężne

• kwity - kupon weksla in. termin

• komercyjne weksle inwestycji terminowych

• wymiana dewiz na potrzeby bieżące

Bon skarbowy - okres zapadalności do jednego roku; to zobowiązanie budżetu, jest wykupywany z dyskontem (w Polsce wyemitowane jest w maju 1991r., okres zadłużenia 8,13,26,39,52 tygodnie). Od lipca są one zdematerializowane. NBP prowadzi centralny rejestr bonów skarbowych, zaś centra NBP prowadzi przetarg na ponad 40-stu banków komercyjnych i innych instytucji (towarzystw ubezpieczeniowych) są tzw. bezpośrednimi uczestnikami rynku. Aby otrzymać status bezpośredniego uczestnika bonów skarbowych na pokrycie bieżących potrzeb skarbowych państwa trzeba raz w roku wziąć udział w przetargu i nabyć 0,2 % wartości bonów z poprzedniego kwartału. Inne podmioty mogą brać udział w przetargach za pośrednictwem uczestników bezpośrednich. Tu 0,2% wartości.

Bon lokacyjny - krótkoterminowy skrypt dłużny, emitowany przez banki w miejsce złożonego depozytu. Oprocentowanie stałe lub zmienne, a to oznacza , że może być swobodnie zbywalny.

Certyfikat - to rodzaj bonu emitowany na okres 4-rech tygodni. Ma oprocentowanie stałę, zdematerializowany i jest zbywalny w obrocie wtórnym. Przy czym tu istnieje możliwość przedterminowego wycofania wkładu bez utraty umownego oprocentowania. BC może emitować skrypt dłużny o charakterze krótkoterminowym zwanym bonem pieniężnym. Nabywcami mogą być krajowe osoby prawne i fizyczne.

Kwit - kupon weksla inwestycji terminowych; jest zdematerializowany, emitowany na okres od 1-go m-ca do 1-go roku. Emitują go małe firmy korzystając z pomocy wybranego banku. Chcą w ten sposób uzyskać tańszą od kredytu bankowego pożyczkę. Pożyczkodawcami są nabywcy kwit-ów zyskując wyższe oprocentowanie od tego jaki uzyskaliby od depozytu kredytowego. Technika jest następująca: bank prowadzący kwit uzyskuje od emitenta tzw. weksle dualny, który jest niekiedy gwarantowany przez niego ten bank lub inny bank i na podstawie tego zabezpieczenia rozpoczyna rozprowadzanie kwit-ów. Przedmiotem ich sprzedaży w okresie trwania pożyczki można je zbyć. Są emitowane z dyskontem(z upustem)

Uczestnikami rynku finansowego są wszystkie podmioty.

Rynek dewizowy - przedmiotem są transakcje walutowe i odnoszące się do surogatów pieniężnych tj. czeki i weksle wystawione na waluty obce. Mają one charakter bieżący powiązany jest z aktualną wyminą zagraniczną czyli towarową, z saldem bieżących obrotów.

WYKŁAD III-17.03.2002

ZASADY FUNKCJONOWANIA RYNKU FINANSOWEGO

Zasady są ważnym ogniwem funkcjonowania rynku finansowego i obejmują reguły gry, na jakich opiera się jego działanie. Dzielimy je na sformalizowane i niesformalizowane.

1.Sformalizowane są zmodyfikowanymi i są zapisane w aktach prawnych, konstytucji, ustawach, rozporządzeniach oraz zarządzeniach BC. Są to zasady ogólnie obowiązujące i egzekwowane z mocy prawa.

2.Niesformalizowane są niepisane, mają charakter zwyczajowy a jeśli są zapisane to nie mają ogólnie obowiązującej mocy prawnej i mogą to być wewnętrzne zarządzenia i regulaminy instytucji finansowej.

Są one bardzo rozwinięte. Instrumenty finansowe są zobowiązaniami finansowymi a więc są szczególnym rodzajem obietnic. Tak, więc na rynku finansowym handluje się obietnicami.

Specyfiką rynku finansowego jest znaczna asymetria informacyjna. Na tym rynku uprzywilejowana jest pozycja podmiotu prowadzącego fundusze ze źródeł zewnętrznych i podmioty zaciągające pożyczki, udostępniające swoje środki są w gorszej sytuacji, ponieważ wiedza na temat konkretnych planów i faktycznych pożyczkobiorców emitenta jest ograniczony, gdyż obietnica ma charakter nierzeczowy. Powoduje to, że inwestor narażony jest na wiele niebezpieczeństw, które nazwane mianem ryzyka.

Ryzyko:

1. negatywnej selekcji

2. zmiany zachowania

AD.1. występuje przed dojściem transakcji do skutku i związane jest z nieuczciwymi zamiarami pożyczkobiorcy emitenta.

AD.2. występuje po zawarciu transakcji i pożyczający wykorzystuje fundusze na inne cele niż obiecał.

Te właściwości powodują ASYMETRIĘ INFORMACYJNĄ i wywołują potrzebę szerokiego ich uregulowania prawnego, czyli ukształtowania reguł niesformalizowanych. Jednym z zagadnień jest kwestia efektywności rynku. Każdy rynek lub jego segment powinien dążyć do wzrostu efektywności, przy czym można rozpatrywać trzy aspekty efektywności:

1. alokacyjna

2. operacyjna

3. informacyjna

AD1. Rynek jest efektywny w znaczeniu efektywności alokacyjnej wówczas, gdy ograniczone środki finansowe występujące na rynku są przydzielone tym podmiotom, które je wykorzystują w sposób najbardziej efektywny.

AD.2. Rynek jest efektywny w sensie efektywności operacyjnej wówczas, gdy koszty transakcji kupna-sprzedaży są determinowane, określane przez konkurencję na rynku, a będzie to miało miejsce np. w sytuacji, gdy żaden dom maklerski nie ma na tym rynku pozycji monopolistycznej.

AD.3. Najważniejsza dla rynku jest efektywność informacyjna. Efektywność rynku będziemy utożsamiać z efektywnością informacyjną. Rynek jest efektywny informacyjnie, jeśli całokształt dostępnej informacji o instrumentach finansowych jest natychmiast i w całości odzwierciedlany w ich cenach.

Mechanizmy rynku finansowego można opisać w następujących etapach w odniesieniu do akcji i spółek:

1. pojawia się informacja dotycząca akcji określonej spółki i dociera ona w tym samym czasie do wszystkich inwestorów na tym rynku

2. inwestorzy analizują tą informację dochodzą do zbliżonych wniosków i ocen . W rezultacie podejmują decyzję dotyczącą kupna lub sprzedaży akcji i spółki, ogłaszając na rynku bądź to ofertę kupna, lub sprzedaży albo mają trzymać te akcje.

3. Zgłoszenie ofert kupna lub sprzedaży wywołuje wzrost lub spadek ceny akcji, lub nie ulegają zmianie.

Jeśli rynek jest efektywny to w procesie dokonują się w bardzo krótkim czasie, w sytuacji realnej -natychmiast, wówczas oznacza to że cena która ukształtowała się na rynku jest pełnym i efektywnym (natychmiastowym) odzwierciedleniem informacji. W rzeczywistości żaden rynek nie jest w pełni efektywny i to z przyczyn:

1. informacja dociera do wszystkich nie w tym samym czasie , lub dociera do wszystkich w tym samym czasie

2. długość procesu , analizowanie informacji i podejmowania decyzji jest różna w przypadku różnych inwestorów

3. nie wszyscy dochodzą do tych samych wniosków na podstawie tej samej informacji

Dzięki temu rynek może funkcjonować.

4. różny jest okres od podjęcia decyzji do realizacji oferty ; efektywność rynku jest tym większa im:

*okres od otrzymania informacji do podjęcia decyzji jest krótszy

*im większa jest jednorodność podejmowanych decyzji przez inwestora

Można zaobserwować tendencję, że rynek instrumentów finansowych krajów najbardziej rozwiniętych stają się coraz bardziej efektywne lecz z drugiej strony nigdy nie będą efektywne w 100%.

W zależności od tego jakie informacje analizuje się można mówić o różnych poziomach efektywności informacyjnej. Są to trzy poziomy:

1. słaba efektywność

2. średnia efektywność(półmocna)

3. mocna efektywność(stiong)

Efektywność słaba - tu analizowane informacje o instrumencie finansowym to ceny tego instrumentu w przeszłości. Rynek jest słabo efektywny, gdy wszystkie informacje o przyszłych cenach instrumentu fin. są odzwierciedlone w obecnej cenie tego instrumentu. Jeśli rynek jest słabo efektywny to wszelkie strategie obrotu opierające się na przyszłych cenach inst. fin. nie przynoszą ponad przeciętnych dochodów. Kwestia prognozowania cen finansowych zwłaszcza kursu akcji jest na rynku słabo efektywnym problemem bezprzedmiotowym inaczej nie ma sensu.

W przypadku średniej efektywności rozpatrywane informacje o instrumencie fin. to wszystkie publicznie dostępne informacje o nim , w tym także jego ceny przeszłości , a zbiór informacji jest większy , szerszy w porównaniu ze słaba efektywnością . Rynek jest średnio efektywny, gdy wszystkie publicznie dostępne informacje o inst. fin. są odzwierciedlone w obecnej cenie tego inst. Jeśli rynek jest średnioefektywny to wszelkie strategie obrotu operacje są na publicznie dostępnych informacjach np. dane o kondycji fin. emitenta akcji, nie przyniosą dochodów wyższych od przeciętnych.

W mocnej efektywności analizowane informacje o inst. fin. to wszystkie dostępne informacje o tym instrumencie , w tym również publicznie niedostępne (poufne) . Jest to większy zbiór informacji niż przy średniej efektywności, obejmują informacje, które nie są publicznie niedostępne.

Rynek jest mocno efektywny, gdy wszystkie dostępne informacje publiczne i niepubliczne są odzwierciedlone w obecnej cenie inst. fin. Tu wszelkie strategie obrotu opierające się nawet na niepublicznych (poufnych) informacjach nie przynoszą dochodów większych od przeciętnych.

Na rozwijających się rynkach fin. (również Polska ) mocna efektywność jest nie do osiągnięcia.

Na rynkach finansowych kształtują się dwa rodzaje kursów:

1. jednolity

2. ciągły

Przy czym istnieją dwie podstawowe metody ustalania cen. Ma to miejsce w przypadku ustalania kursów akcji na giełdach:

*metoda oparta na zleceniach

*metoda oparta na cenach

Metoda oparta na zleceniach-cena jest ustalona na podstawie składanych zleceń kupna-sprzedaży. Kurs może być ustalany jednorazowo na danej sesji i występuje kurs jednolity. Kurs jest ustalony w dowolnym momencie na podstawie istniejących w tym momencie zleceń i mamy kurs ciągły.

Metoda oparta na cenach- zlecenie dostosowuje się do kursu istniejącego na giełdzie. Na rynku działają wtedy market-merkets. Są to strony, które gwarantują płynność rynku, gdyż są to podmioty, które w każdym momencie są gotowe do zawarcia transakcji kupna-sprzedaży. Dostosowuje się do sytuacji rynkowej. Podaję widełki cenowe tzn. cenę, po której są gotowi kupić(bit) ofertę kupna) i ceny, po której są gotowi sprzedać (ofe).

Podanie widełek (bit 105) a ofe 107 oznacza, że dany podmiot jest skłonny kupić dany interes po cenie 105, i ten podmiot jest gotów tenże instrument sprzedać po cenie 107. Zlecenia pojawiające się na rynku są odpowiedzią na te oferty i zgodnie z nimi są realizowane. Mamy tu do czynienia z kursem ciągłym. Przy czym market- merkets są zobowiązaniem do podawania ofert kupna i sprzedaży nie zależnie od tego jaka jest sytuacja na rynku. Jeśli na rynku wszyscy prognozują bessę spadek kursu walut, a jeśli wszyscy chcą sprzedać akcję to market muszą być gotowi do kupowania. W ten sposób stabilizują i zapewniają płynność rynkową.

Rynek kierowany jest zleceniami, również warszawska giełda. Potencjalni inwestorzy też proponują określone ceny kupna i sprzedaży. Słowo obligacje pochodzi od słoweńskiego obligator- tzn. zobowiązanie.

Obligacje, czyli bon jest to instrument finansowy, będący w swej drastycznej postaci instrumentem dłuż.fin. wierzycielskim w dwie strony : emitent i posiadacz obligacji zwany obligatoriuszem.

Emitent zaciąga kredyt u posiadacza obligacji, kredyt ten powinien być zwrócony, a ponadto w większości zapłacone winny być odsetki. Stąd obligację można określić jako instrument fin. w przypadku, którego emitent zobowiązuje się do zapłacenia posiadaczowi obligacji w określonym terminie ustalonej sumy zwanej wartością nominalną i ewentualnie odsetek. Obligacje jak i akcje mogą występować w formie zmaterializowanej i zdematerializowanej.

Zmaterializowana forma to forma papierowa.

Zdematerializowana - zapis elektroniczny.

Obligacja funkcjonuje jako zapis na koncie depozytowym banku lub biurze maklerskim. Przewagę mają obligacje zdematerializowane.

Obligacje przynoszą stały dochód. Charakteryzują dalsze charakterystyki:

*MATURITI- termin wykupu- to czas, po upływie którego posiadacz otrzymuje od emitenta wartość nominalną obligacji in. kredyt jest wtedy zwracany. Po upływie terminu wykupu obligacja traci wartość i nie dokonuje się nią obrotu.

*PEJSWENIUM -wartość nominalna - jest ona płacona posiadaczowi po terminie wykupu , są sprzedawane po cenie emisyjnej na rynku pierwotnym.

Ze względu na emitenta obligacje dzielimy na:

1. skarbowe

2. rządowe

3. komunalne, samorządowe

4. obligacje korporacje

Obligacje premiowe- w trakcie trwania wykonuje numer obligacji otrzyma zwrot wraz z premią.

Obligacje zero kuponowe- zwalniają emitenta od wtpłacenia odsetek.

Obligacje zamienne -dają prawo ich posiadalności do jej zamiany na akcje i chronia emitenta przed rozwodnieniem kapitału.

Specyficzna formą obligacji zamiennych są obligacje z wariantem ( zaświadczenie o składowaniu towarów i daje podstawę o staranie się o kredyt ).

Obligacje z wariantem umożliwiają wymianę obligacji na akcję po z góry określonym kursie, zwane są obligacjami z prawem pierwszeństwa.

Z reguły korzyść płynąca z możliwości zamiany obligacji na akcję kompensowane jest niższym oprocentowaniem.

IV WYKŁAD-24.03.2002

Niekiedy emitowane są także obligacje RATALNE można je nabyć po wpłacie pewnej ustalonej kwoty i zobowiązaniu się do terminowego wnoszenia rat. Są to obligacje imienne. Wyróżniamy oblig zabezpieczone i niezabezpieczone na majątku emitenta. Ten podział dotyczy emitentów prywatnych. Zabezpieczenie może mieć charakter stały jak np. obligacji hipotecznych bądź płynny tzn na majątku bez wskazania konkretnego elementu zabezpieczenia. Niezależnie od tego w odnie-sieniu do przedsiębiorstw wartość wyemitowanych oblig łącznie z odsetkami nie może przekro-czyć 50% wartości funduszy własnych. Formalnie niezabezpieczonymi są oblig publiczne i takimi mogą być także oblig dużych firm o ugruntowanej rynkowej renomie. Ze względu na status dewizowy wyróżniamy oblig:

-krajowe

-międzynarodowe:

*zagraniczne

*euro oblig emitowane są w innej walucie niż waluta kraju w którym dokonywana jest emisja.

KONWERSJE I KONSOLIDACJE

Konwersja to zamiana jednej pożyczki oblig na drugą wraz ze zmianą warunków tzn okres zapadalności oraz oprocentowanie.

Konsolidacja oznacza łączenie pożyczek oblig.

W Polsce występują w obrocie oblig skarbowe w 4 rodzajach:

PPJ- jednoroczne

PPD- dwuletnie

PPT- trzyletnie

PPC- czteroletnie

PPP- pięcioletnie

PPD- dziesięcioletnie oraz oblig zamienne na akcje spółki emitenta obligacji.

Znowelizowana ustawa o oblig w roku 2000 wprowadziła nowy rodzaj oblig - przychodowe które mogą być emitowane przez samorządy. Wartość nominalna oblig jednorocznych 100 zł i mają one charakter oblig indeksowanych, oprocentowanie początkowo liczone jako stopa inflacji +5% czyli 1,05*i (i stopa infl). Obecnie oprocentowanie równe jest stopie inflacji a to określone jest jako roczna stopa obliczona na pdst m.-cznych stóp infl z okresu rocznego który kończy się 2 m.-ce przed terminem wykupu czyli zapadalności oblig. Odsetki wypłacane są w momencie wykupu oblig, emitowane są co kwartał a pierwsza emisja miała miejsce 1.06.1992 r. Na rynku pierwotnym lub wtórnym można je nabyć za pośrednictwem biur maklerskich. Obligacje dwuletnie mają stałe %, ich wartość nominalna wynosi 1000 PLN a odsetki wypłacane są corocznie. Na rynku pierwotnym handluje się tymi oblig na przetargach. Istnieje dla nich rynek wtórny i % jest stałe i wynosi 9% w skali roku po 2 latach od każdej oblig będzie naliczane 18,81 PLN. Oblig trzyletnie mają zmienne %, odsetki płacone są co kwartał, ich wartość nominalna wynosi 100 zł, oprocent określa się jako 1,1 stawki pdst rozumianej jako średnia arytmetyczna stóp rentowności 13-tygodniowych bonów skarbowych handlowanych na przetargach z 4 tyg poprzedzeniem okres odsetkowy oblig. Emitowane są one co kwartał i tak jak jednoroczne można je kupić na rynku pierwotnym lub wtórnym za pośrednictwem biura maklerskiego. Oblig 4- letnie ich rentowność obliczana jest na pdst rocznej infl w m.-cu poprzedzającym ich emisję +marża w przypadku ostatniej marcowej emisji, jest to suma 6,5% marży i 3,5% inflacji ale w kolejnych okresach odsetkowych oprocent ustalana będzie jako infl +marża 5%. Oblig 5-letnie mają stałe % wartość nominalna 1000, handlowane są na przetargach organizowanych przez NBP. Pięciolatki są instrumentem o najdłuższym terminie wykupu spośród wszystkich detalicznych oblig skarbowych. W razie konieczności odzyskania śr zainwestowanych w takie oblig ich posiadacz może je w dowolnym czasie sprzedać na giełdzie i nabywca sam decyduje czy odsetki wypłacane co 12 m.-cy. Oprocent są w wysokości 10% w skali roku. Emitowane są co 3 m.-ce, cena emisyjna ustalana jest oddzielnie na każdy m.-c sprzedaży w marcu cena ta wynosi 96,50 PLN a odsetki nie są kapitalizowane tylko są wypłacane. Oblig 10 letnie o zmiennym oprocentowaniu, ich wartość nominalna 1000, oprocentowanie określane jest jako suma stawki bazowej i marży odsetkowej która wynosi 1% stawka pdst w przyp 10 latek jest liczona jako śr arytmrtyczna średnich ważonych stóp rentowności 52 tyg bonów skarbowych handlowanych w 3 i 2 m.-cach poprzedza-jących okres odsetkowy. Współcześnie wszystkie rodzaje oblig są zdecentralizowane. Dochody z oblig zakupione po 1.12.2001 są już objęte zryczałtowanym 20% podatkiem dochodowym. W obrocie znajduje się coraz więcej oblig komunalnych emitowanych przez miasta i gminy.

Oblig emitowane przez samorządy dzielą się na:

-ogólne te papiery zabezpieczone jedynie dochodami budżetu lokalnego i zaufaniem inwestorów do emitenta. Są najszerzej stosowaną przez samorządy formą finansowania najmniej ryzykownych przedsięwzięć inwestycyjnych, są zabezpieczone przyszłymi wpływami opłat wnoszonych przez użytkowników usługi lub urządzenia finansowego emisją.

-przychodowe emitowane są przez przedsiebiorstwa użyteczności publicznej i oblig te są spłacane z zysków lub dochodów osiągniętych dzięki realizacji finans za ich pomocą inwestycji. Ze względu na przeznaczenie pozyskiwanych funduszy trzeba powiedzieć w odróżnieniu od długu ogólnego obligacje przychodowe nie muszą być aprobowane przez spoleczność lokalną. Finans projekt inwestycyjny rzadko jest jedynym przedsięwzięciem oferującym takie usługi a to wymusza konkurencję między niezależnymi usługodawcami. Dodatkowy element ryzyka muszą wziąć pod uwagę który jest nieobecny przy oblig ogólnych- z drugiej strony trzeba podkreślić że opłaty za korzystanie z danej usługi charakteryzują się większą elastycznością, łatwiej je i szybciej można odnieść niż opłaty publ-prawne czyli podatki. Oblig przychodowe uznawane są za bardziej ryzykowne ale rentowniejsze. Nowela ustawy o oblig upraszcza proces emisji i wprowadza wcześniej nieznane możliwości które poznają źródła finansowania dla samorządów lokalnych czyli stwarzają możliwości przyspieszenia rozwoju regionalnego. Oblig te mogą być też istotnym czynnikiem przyspieszającym rozwój rynku kapitałowego. Emisje tych pap nie ograniczają możli-wości finansowych inwestycji komunalnych ze śr pochodzących z innych źródeł. Ich cechą jest to że nie obciążają one budżetów samorządów gdyż oblig te nie są obsługiwane przez śr pochodzące z dochodów podatkowych. Zadłużenie z tyt ich emisji nie jest zaliczane do ogólnego zadłużenia jednostki samorządu, a ich emisja może się okazać bardziej korzystna w stosunku do kredytu bankowego gdyż emitent może kształtować program spłaty zobow. Emitent nie odpowiada całym swoim majątkiem za zobow z tyt ich emisji. Zobow te zabezpieczone są wyłącznie przychodami z przedsięwzięcia albo majątkiem powstałym w wyniku tego przedsięwzięcia inwestycyjnego. Aby ograniczyć ryzyko nie wywiązania się emitenta z zobow wynikających z ich emisji samorządowe-go wiele obowiązków i ograniczeń. Zobow jest on do prowadzenia r-ku bankowego na który wpływać będą przychody z tego przedsięwzięcia. Ponadto samorządom nie wolno zbywać majątku powstałego w wyniku tego przedsięwzięcia gdyż majątek ten może zabezpieczać spłatę oblig. Obligatoriuszom oblig przychodowym przysługuje prawo pierwszeństwa do roszczeń z tyt tych walorów przed innymi wierzycielami. Śr pieniężne pochodzące z przedsięwzięcia mogą być wykorzystywane wyłącznie na zaspokojenie obligatoriuszy. Ponadto ograniczone zostało prawo egzekucji zarówno ze składników majątkowych jak i ze śr zgromadzonych na tym r-ku bankowym Zobow z tyt bligacji przychodowych stają się natychmiast wymagalne z chwilą otwarcia postępow upadłościowego podmiotu który je wyemitował.

Akcje są instrumentem finansowym o charakterze własności czyli są instrumentem udziałowym. Posiadacz akcji akcjonariusz jest współwłaścicielem podmiotu emitującego akcje a którym to podmiot jest spółka akcyjna. W przypadku akcji stronami są emitent i posiadacz. Akcje dają jej posiadaczowi prawo do dywidendy, prawo do zakupu nowej emisji akcji czyli prawo poboru, prawo do głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy. Wyróżniamy akcje zmaterializowane i zdematerializowane, zwyczajne i uprzywilejowane. Zwyczajne dają 1 głos na walnym zgr akcj i uprawniają do otrzymania dywidendy o zmiennej wysokości w zależności od osiągniętego zysku przez spółkę oraz decyzji walnego dotyczącego jego podziału na części zysku zatrzymanego do podziału. Akcja zwyczajna jest akcją na okaziciela a przywileje mogą być różnorodne i mogą dotyczyć:

1 dywidendy i stanowić o jej stałości, odmianą uprzywilejowanych są akcje kumulatywne.Wypłata dywidendy w stałej wysokości występuje również za okresy w których spółka ponosiła straty. Ten typ akcji jest pozbawiony prawa głosu na walnym. Przywileje więc z tyt tego typu akcji są iluzoryczne a ich posiadaczami są drobni ciułacze i pracownicy przedsiębiorstwa zdanie akcjom większej liczby głosów na walnym 1 akcja= 2-5 głosów. Inną postacią przywileju jest prawo pierwszeństwa zakupu nowo emitowanych akcji. Przywilej może także polegać na pierwszeństwie w uczestnictwie, podziale majątku likwidowanej spółki wobec innych akcjonariuszy. Akcje uprzywilejowane są imienne i można je sprzedać, odziedziczyć itp. jedynie za zgodą zarządu.

Akcje zwyczajne w porównaniu z uprzywilejowanymi dają prawo które można nazwać rezydalny-mi. Samo przedsiębiorstwo nie może kupować własnych akcji z wyjątkiem sytuacji gdy chce je mnożyć bądź okresowo przechowywać.

WYKŁAD V-07.04.2002r

Akcja użytkowa (zamiast akcji uprzywilejowanej), nie ma ona wartości nominalnej, nie wygaszone przywileje i zapewnia zmienną dywidendę, bez prawa głosu na Wlany Zgromadzeniu.

Akcje złote-umożliwiają właścicielowi (Skarbowi Państwa) wpływ na decyzje spółki w sprawach strategicznych, ważnych za względu na interes państwa tj. zmiana statutu, kontrola struktury własnościowej (łączenie i podział spółek). Uprawnienia te mogą być: terminowe lub bezterminowe. Akcje złote nie dają prawa głosu na Wlanym Zgromadzeniu z wyjątkiem, gdy występuje odpowiednie zastrzeżenie w statucie.

Akcja może być opłacana gotówką, albo jej nabycie następuje poprzez wniesienie wkładu rzeczowego tzn. aportu (akcje aportowe). Mogą one być dla bezpieczeństwa opatrzone klauzulą niezbywalności. Akcje mogą być też opłacane częściowo (ratalnie), np. 1 rata 25% lub całościowo.

Poza tym są również akcje:

1)akcje z dywidendą-w postaci prawa do akcji z nowych emisji.

2)akcje pracownicze-emitowane na specjalnych zasadach (imienne).

W obrocie papierami wartościowymi występują trzy ceny:

-nominalna-stanowi jednostkę podstawową w kapitale akcyjnym. Jest ona wynikiem podzielenia kapitału akcyjnego spółki przez liczbę akcji. Akcje wg wartości nominalnej służą do rozliczania dywidendy, zaś w przypadku obligacji cena nominalna jest ceną ich wykupu.

-emisyjna-jest ceną sprzedaży akcji z nowych emisji wprowadzanych na rynek i dlatego jest wyższa od ceny nominalnej. Czasami bywa jej równa. Nie może być niższa, gdyż nie gwarantuje osiągnięcia zgromadzenia kapitału akcyjnego w niezbędnych rozmiarach. Wyjątek: Bank BRE.

-rynkowa- kształtuje się swobodnie na rynku pod wpływem popytu i podaży w transakcjach kupna-sprzedaży, w tym również n giełdzie, a więc na rynku wtórnym

-szczególna postać-giełdowa.

Jako alternatywa ceny emisyjnej może występować cena przetargowa, co oznacza, że ustalona jest w wyniku przetargu na zakup akcji.

Różnica między ceną emisyjną a ceną nominalną:

Stanowi zysk na emisji i służy do pokrycia kosztów emisji. Tworzy kapitał zapasowy.

Koszty emisji: prowizje, opłaty prawne, podatek, koszty pośrednie (przygotowanie nowej emisji).

Renoma-wartość firmy.

Kapitał akcyjny stanowi jedynie cząstkę funduszy przedsiębiorstwa finansujący jego majątek. To daje podstawę posiadacza akcji do dysponowania większym majątkiem niż wynikałoby to z ceny nominalnej akcji.

Różnica między ceną emisyjną a ceną nominalną po odjęciu kosztów emisji tworzy kapitał zapasowy.

Cechy instrumentów finansowych jako inwestycji.

Inwestowanie powoduje określone konsekwencje. Wynika to z cech instrumentów finansowych.

Wyróżniamy trzy podstawowe cechy: dochód, ryzyko, płynność.

Dla inwestorów na mało rozwiniętych rynkach dochód jest najważniejszy dla inwestycji.

Można go mierzyć dwoma sposobami:

Wyrażenie dochodu w jednostkach pieniężnych, w walucie kraju inwestora. Jest on różnicą między wartością końcową inwestycji a początkową. Ten sposób pomiaru u dużych inwestorów budzi wątpliwości, gdyż brak jest odniesienia dochodów do wartości początkowej inwestycji. Nie pokazuje on ile należało zainwestować w celu osiągnięcia tego dochodu. Aby uniknąć niedogodności-dochód wyrażany jest za pomocą stopy dochodu (stopy zwrotu, rentowności). Jest ona wynikiem dzielenia dochodu wyrażonego w jednostkach pieniężnych przez wartość początkową inwestycji tzn. przez zainwestowany kapitał (odnoszona do 1 roku liczona w skali roku). Umożliwia porównywanie inwestycji o różnej skali.

RYZYKO

Potoczne rozumienie ryzyka-to możliwość poniesienia starty. Jest ono traktowane negatywnie. Szersze pojęcie ryzyka-to osiągnięcie dochodu niższego niż przeciętny. Wiąże się także z osiągnięciem dochodów ponadprzeciętnych (neutralne rozumienie ryzyka).

Ryzyko-to możliwość zrealizowania dochodu różniącego się od dochodu spodziewanego.

Szczegółowe rodzaje ryzyka inwestycyjnego związane z działaniem różnych zjawisk:

1. Kryterium obiektu obarczonego ryzykiem:

a)ryzyko instytucji-to ryzyko jakim jest obarczony podmiot funkcjonujący na rynku finansowym:

-ryzyko przedsiębiorstwa (ryzyko operacyjne związane z produkcją; ryzyko finansowe związane z finansami przedsiębiorstwa)

- ryzyko instytucji finansowych-wiąże się z możliwymi przepływami pieniężnymi, które płaci i otrzymuje instytucja finansowa. Wynika, więc z działalności tej instytucji na rynku finansowym.

b)ryzyko instrumentu finansowego-to typowe ryzyko inwestycyjne. W większym stopniu dotyczy to wpływu ryzyka instytucji na ryzyko instrumentu finansowego, gdy dany instrument emituje ta instytucja.

Przedsiębiorstwa o dużym ryzyku wymagają działalności.

Jeśli instrument finansowy podlega działaniom rynku i zwiększa się ryzyko związane z inwestowaniem na ten instrument, to wpływa to również na wzrost ryzyka instytucji.

2. Właściwy podział ryzyka:

a) ryzyko niedotrzymania warunków, wynika z fakty, że każdy instrument finansowy, który się inwestuje jest kontraktem zawartym między dwoma stronami. II strona może nie dotrzymać jego warunków, co oznacza, że dochód z inwestycji będzie mniejszy od dochodu spodziewanego.

Są dwa składniki: możliwość, że strona kontraktu nie dotrzyma warunków; spadek dochodu z inwestycji, gdy strona kontraktu nie dotrzyma warunków.

b) ryzyko rynkowe-( ryzyko ceny)wynika z faktu, że dochód z tytułu posiadania instrumentu finansowego zależy od parametrów, które ustala rynek.

Parametry to ceny finansowe:

-stopa procentowa

-kurs walutowy

-cena akcji

-cena towaru

-pochodnego instrumentu finansowego.

Kształtowanie się cen finansowych wpływa na dochód z inwestycji (wpływ dodatni-zmiana ceny finansowej powodując wzrost dochodu z inwestycji; wpływ ujemny-spadek dochody w inwestycji). Ceny rynkowe ulegają wahaniom i gdy zajdzie sytuacja, w której inwestor będzie zmuszony do likwidacji swojej inwestycji, straci część pieniędzy, gdyż cena w momencie sprzedaży będzie niższa od ceny jego zakupu.

c) ryzyko otocznia finansowego,

d) ryzyko otoczenia nie finansowego,

e) ryzyko wydarzeń.

*Terminowa giełda towarów i opcje-największe ryzyko,

*nieruchomość, obligacje i akcje-umiarkowane ryzyko

*renty i konta oszczędnościowe-najmniejsze ryzyko.

Ryzyko kursu walutowego-zmiany w wartościach walut mają istotny wpływ na wartość portfela w określonej walucie. Waluty powinny być stabilne między krajami eliminuje ryzyko. Każde przedsiębiorstwo ze znacznym udziałem sprzedaży z zagranicą podlega ryzyku walutowemu.

Zabezpieczenia: *transakcje asekuracyjne na rynku walutowym. Trudne do wyeliminowania. Zmiany wartości walut mogą działać pozytywnie albo negatywnie na wartość naszego portfela inwestycyjnego. Indeks giełdy tokińskiej- wzrósł w dolarach w stosunku do yena.

WYKŁAD VI-14.04.2002R.

Ryzyko stopy procentowej jest jednym z rodzajów ryzyka rynkowego. Łączy się z wrażliwością zaksięgowanej pozycji bilansu na zmiany stopy procentowej.

Wyróżniamy 2 rodzaje ryzyka:

1. ryzyko dochodu

2. ryzyko inwestycji

Ad1) wynika z braku synchronizacji między terminami zapadalności pozycji aktywów i pasywów na zmiany stopy procentowej. Przykładem pozycji narażonych na te ryzyko jest finansowanie długoterminowych inwestycji pieniądzem krótkoterminowym np. finansowanie dwuletniego kredytu 6 miesięcznymi wpłatami klientów. Marża różnica między oprocentowaniem kredytu a wkładem wynosiła np. 3% i w przypadku wzrostu stopy % koszt pozyskania pieniądza w postaci 6 miesięcznych wkładów terminowych wzrośnie i będzie wynosił 4, 5, 6% co przy stałym oprocentowaniu kredytu spowoduje zmniejszenie marży i jednocześnie dochodów z tak otwartych pozycji. Obecnie banki starają się stopy procentowe kredytu nie zmieniać a depozyty obniżać.

Ad2) polega na zmianie wartości rynkowej instrumentu o stałym oprocentowaniu wskutek ruchu stóp procentowych. Wzrost stóp % spowoduje spadek ceny obligacji i konieczność zaksięgowania straty po stronie aktywnej w celu zrównoważenia pozycji bilansowej. Na wys. ryzyka zmiany stóp% wpływają następujące czynniki:

1. wielkość pozycji bilansowych, których terminy zapadalności nie są zsynchronizowane

2. długość okresu nie zsynchronizowania pozycji

3. różnice między wysokością stóp kontraktowych określonych w umowie a aktualnymi i przyszłymi stopami procentowymi.

Ryzyko reinwestycji - obligacje szczególnie emitowane przez firmy lub komunalne mogą być wykupione przed ich terminem zapadalności. Ryzyko to może być obniżone poprzez zróżnicowanie terminu spłaty obligacji nabytych do naszego portfela. Obligacje hipoteczne uznawane są za bardziej ryzykowne od konwencjonalnych obligacji skarbu państwa, komunalnych oraz ogólnych obligacji przedsiębiorstw.

Ryzyko regulacji dobrego biznesu nic nie może tak zniszczyć jak zmiana polityki rządu.

Ryzyko strukturalne negatywna koniunktura na rynku instrumentów pochodnych wyrażająca się negatywną oceną przyszłości może wpływać negatywnie na obecne kursy akcji. Gwałtowne zmiany cen kontraktów przyszłościowych szczególnie na indeksy giełdowe WIG, WIG 20 mogą wpłynąć negatywnie na koniunkturę na całym rynku kapitałowym i finansowym. Ryzyko to jest problemem tylko wtedy kiedy inwestor jest zmuszony do sprzedaży nabytych instrumentów finansowych np. akcji w okresach paniki. Ryzyko rynku generalnie odnosi się do wahań cen rynkowych. W sytuacji której inwestor jest zmuszony do przedwczesnej likwidacji swojej inwestycji traci część zainwestowanego kapitału jeżeli cena instrumentu w momencie jego sprzedaży będzie niższa od ceny jego zakupu.

Opcje, terminowa giełda towarowa niosą za sobą ryzyko największe. Nieruchomości, obligacje i akcje ryzyko umiarkowane a renty i konta oszczędnościowe ryzyko najmniejsze.

Obligacje i akcje bankrutujących firm stają się bezwartościowe. Papiery wartościowe nowych firm obciążone są największym ryzykiem bankructwa a ryzyko obligacji rządowych i kont oszczędnościowych uważa się za najmniejsze. Konta oszczędnościowe charakteryzują się najwyższym ryzykiem inflacji, wysoko oprocentowane obligacje mają ryzyko umiarkowane a nieruchomości, akcje i metale szlachetne charakteryzują się ryzykiem najmniejszym.

Ryzyko otoczenia finansowego wiąże się z funkcjonowaniem wszystkich składników rynku finansowego, dotyczy np. sprawności funkcjonowania instytucji finansowych, banków towarzystw emerytalnych. Kwalifikacji doradców inwestycyjnych, sposobów funkcjonowania giełdy. R.O.F. - to ryzyko prawne, które istnieje w przypadku możliwości uchwalania aktów prawnych mających wpływ na sytuację na rynku finansowym np. uchwalenie bądź zniesienie ulg podatkowych z tytułu inwestowania.

Ryzyko wydarzeń oraz ryzyko polityczne ( ropa, konflikty militarne, walka z terroryzmem, zwiększenie wpływów związków zawodowych, wpływ polityków na gospodarkę)

Ryzyko wydarzeń różni się od ryzyka politycznego dotyczy to pojęcia instrumentu finansowego. Związane z możliwością wystąpienia pewnych nieoczekiwanych wydarzeń (mających wpływ na dany instrument finansowy a nie mających wpływu na ogólną sytuację na rynku instrumentów finansowych)

Istotną kwestią jest zarządzanie ryzykiem - czyli inwestowanie w zróżnicowane instrumenty finansowe.

Płynność - czyli możliwość zamiany instrumentu finansowego na gotówkę w krótkim okresie po spodziewanej cenie. Zamiast mówić o płynności mówi się o ryzyku płynności. Gdy płynność jest mała wzrasta ryzyko płynności to znaczy, że mogą być problemy z pozbyciem się go. Instrument będzie sprzedany po cenie niższej niż spodziewana co z kolei wpłynie na spadek dochodu sprzedającego.

Ogólne zależności na rynku finansowym dotyczące płynności są:

1. instrumentami finansowymi - które nie są zbywalne, którymi nie dokonuje się obrotu mają mniejszą płynność w porównaniu z instrumentami zbywalnymi

2. instrumenty finansowe emitowane wystawiane na dłuższy okres mają zazwyczaj mniejszą, niższą płynność niż instrumenty krótkoterminowe.

Przykładem niskich płynności są nieruchomości. Średnia płynność cechuje certyfikaty bankowe, długoterminowe obligacje. Najlepsza płynność charakteryzuje konta czekowe i oszczędnościowe oraz większość akcji sprzedawanych na zorganizowanych giełdach.

Wycena obligacji - wycena każdego instrumentu finansowego jest przeprowadzana po to by określić wartość instrumentu która zwaną jest również „sprawiedliwą” ceną instrumentu i następnie porównać ją z ceną rynkową. Aby określić które instrumenty na rynku są niedowartościowane a które przewartościowane. Wartość obligacji podobnie jak innych instrumentów finansowych oparta jest na wartości obecnej przyszłych przepływów pieniężnych związanych z posiadaniem obligacji. Przepływy pieniężne składają się w przypadku obligacji z:

regularnych płatności odsetek w okresie życia czyli ważności obligacji czyli zwrotu sumy pożyczonego kapitału zazwyczaj wartości nominalnej w dniu jej wykupu przez emitenta zwanego terminem zapadalności (wykupu) obligacji. Cena obligacji która jest płacona przy jej zakupie jest to tzw. brudna cena, gdyż oprócz tzw. czystej ceny zawiera skumulowane odsetki na rozwój od ostatniej płatności kuponowej. Cena czysta zwana jest inaczej kursem obligacji i jest podawana w procencie wartości nominalnej obligacji. Jeśli obligację dwuletnią o wartości nominalnej 1000, stopa % kuponu 16% i odsetki płacone co roku, kurs wynosi 96,8 w stosunku do wartości nominalnej, a od ostatnie płatności odsetek kuponowych upłynęło pół roku. Cena brudna tej obligacji wyniesie0,968*100+80=1048. stopa procentowa po której następuje dyskontowanie przepływów pieniężnych jest wymaganą stopą dochodów (przychodowości inwestora) czyli:

1)

P - cena obligacji

Ct - odsetki kuponowe dochodu, stosowane do dyskontowania

YTM - wymagana kwota jaką chce osiągnąć

2)

n - liczba okresów odsetkowych

Ct - dochód z tytułu posiadania obligacji składa się z odsetek kuponowych oraz wartości nominalnej obligacji w dniu jej wykupu

r - stopa zrealizowana dochodu obligacji.

Wyceny obligacji podobnie jak i innych instrumentów finansowych inwestorzy dokonują wówczas gdy ich zdaniem rynek jest nieefektywny, tzn. informacje o obligacji nie są jeszcze odzwierciedlone w jej cenie. Dokonując wyceny inwestor liczy na to że zrobi to szybciej od innych uczestników rynku a przez to szybciej podejmie decyzję o jej zakupie lub sprzedaży i uzyska przychody większe niż przeciętne uzyskane przez innych inwestorów. W przypadku przekonania że rynek jest efektywny inwestorzy nie dokonują wyceny i nie próbują znajdować tej tzw. sprawiedliwej ceny, tylko przyjmują jako wartość obligacji jej aktualną cenę rynkową i na tej podstawie określają stopę dochodu wtedy nie będzie to już wymagana stopa dochodu tylko zrealizowana stopa dochodu.

W przypadku wzoru 1) przedstawiona jest zależność w nieznanej wartości obligacji od znanej wymaganej stopy dochodu

W przypadku wzoru 2) przedstawiona jest zależność ceny obligacji od nieznanej, zrealizowanej stopy dochodu.

WYKŁAD VII-21.04.2002r.

Termin zapadalności -2 lata, oprocentowanie obligacji-12% w skali roku. Płatności odsetek są co pół roku. Jako jest cena obligacji, jeżeli wymagana stopa dochodu wynosi 14%, a jako gdy wymagana stopa dochodu wynosi 10%. Aby obliczyć jej wartość wystarczy podstwić do wzoru:

I przypadek:

(P)C=6/(1+0,07)¹ + 6/(1+0,07)²+ 6/(1+0,07)³+ 106/(1+0,07)⁴=96,71

14% odsetki płacone są co pół roku 14/2=7

II przypadek

(P)C= 6/(1+0,05)¹+ 6/(1+0,05)²+ 6/(1+0,05)³+106/(1+0,05)⁴=103,22

Jeśli wymagana stopa dochodu jest wyższa od odsetek kuponowych obligacji, kupujemy z dyskontem-czyli poniżej jej wartości.

1.Gdy wymagana stopa dochodu w stosunku do odsetek kuponowych będzie niższa, to aby tę stopę wymaganą zrealizować kupujemy obligację z premią.

Gdy wymagana stopa dochodu =oprocentowanie obligacji, wtedy będziemy nabywali tę obligację wg ceny równej jej wartości nominalnej.

Obliczone przez nas ceny (przykłady) to są ceny brudne, czyli policzone razem z odsetkami. W celu obliczenia ceny czystej należy od cen brudnych odjąć odsetki narosłe od ostatniej płatności odsetek kuponowych.

Przychodowość do terminu wykupu-(r)jest to stopa dochodu uzyskanego z obligacji utrzymywanej do terminu zapadalności. Wcześniej nie sprzedajemy jej na rynku.

Przykład:

Sprzedana obligacja -na 2 lata; wartość nominalna-100; oprocentowanie obligacji 10%; odsetki płacone są, co rok; inwestor kupił obligację za 104

104=10/(1+r)¹+110/(1+r)²

100+10, ponieważ nastąpił wykup obligacji.

r- zrealizowana stopa dochodu =7,75%

W przypadku, gdy inwestor zakłada, że rynek jest nie efektywny i dokonuje wyceny wartości obligacji, aby ustalić cenę sprawiedliwą i porównuje z ceną rynkową. Jeśli jest nie dowartościowanie-kupuje, jeśli jest przewartościowanie-nie kupuje.

Inwestro zakłada, że rynek jest efektywny, zna cenę zakupu i oblicza jak zrealizuje stopę dochodu.

Rozróżnienie między nominalną, a realną stopą oprocentowania obligacji czyli po uwzględnieniu inflacji.

Dodatnia stopa realna oznacza, że odsetki kuponowe zrekompensowały deprecjację kapitału ulokowanego w obligacji będącą wynikiem inflacji oraz pozwoliły uzyskać dodatkowe korzyści finansowe. Natomiast ujemne, realna stopa procentowa informuje, że odsetki kuponowe nie pokryły w pełni deprecjacji i wartość realna kapitału uległa obniżeniu. Ponadto dokonując oceny efektywności i inwestowania w obligacje należy uwzględniać wpływ podatku na osiągalna stopę procentową obligacji.

Wycena obligacji zero kuponowej. Z punktu widzenia obliczeń jest najprostsza, gdyż w przypadku takiej obligacji nie wystąpią płatności odsetek kuponowych. W tym przypadku jest jedna płatność w momencie wykupu obligacji. Cena obligacji (WN) -wartość nominalna dzielona przez (1+r)

P=WN/ (1+r)ⁿ ~ z tego wzoru wynika, że wartość obligacji z kuponem zero jest to wartość bieżąca wartości nominalnej obligacji. W tym wzorze zakłada się kapitalizację roczną (reinwestycje w okresach rocznych).

Pojęcie reinwestycji służy, w tym przypadku (obligacji zero kuponowych) do porównania ich wartości z wartościami obligacji z odsetkami kuponowymi, w przypadku których reinwestycja odsetek ma miejsce. Nie zawsze w przypadku obligacji zero kuponowych przyjmuje się kapitalizację roczną.

Przykład:

Obligacje z kuponem o terminie wykupu za 3 lata, wartość nominalna 100 i złożonej wymaganej stopie dochodu inwestora 15%.

1)Zakładamy, że płatność odsetek kuponowych przy obligacji o stałym oprocentowaniu są regulowane:

a)raz w roku,

b)co pół roku.

Jako będzie cena obligacji w obu tych przypadkach

a)P₁= 100/1,15³=65,79

b)P₂=100/1,075^3*2=64,94

Realna stopa dochodu obligacji z kuponem zerowym jest zawsze wyższa w porównaniu ze stopą dochodu obligacji o stałym oprocentowaniu wyemitowanej na ten sam okres.

Ta specjalna marża na realnej stopie dochodu wynika z faktu, że posiadacz obligacji z kuponem zero nie otrzymuje żadnej płatności aż do dnia jej wykupu, kiedy otrzymuje zwrot wartości nominalnej obligacji.

Wycena obligacji o zmiennym oprocentowaniu.

Polskie obligacje-1 roczne, 3 letnie, 10-cio letnie, mają zmienną stopę oprocentowania. Zmienność oprocentowania oznacza, że w poszczególnych okresach życia obligacji, czyli tzw. okresach odsetkowych odsetki kuponowe mogą ulegać zmianie w zależności od kształtowania się określonego wskaźnika finansowego, którym może być np. inflacja albo stawka WIBOR.

1-roczna obligacja skarbowa indeksowana, przynosi ona jej nabywcy (posiadaczowi) tylko jeden przepływ pieniężny, przez co upodabnia się do obligacji z kuponem zero.

Na osiągany dochód z tej obligacji składa się:

-zwrot wartości nominalnej (100 zł) oraz odsetki kuponowe, które są uzależnione od stopy inflacji, przy czym w okresie, kiedy w Polsce zaczęto emitować obligacje na ich oprocentowanie składają się: stopa inflacji +pewna marża= 5% Obecnie marża= 0%-odsetki kuponowe równe stopie inflacji

p= 100 (1+F+Ed)/ (1+r)

r- stopa dochodu od obligacji

p -cena

100- wartość nominalna

Ed- marża- nadwyżka ponad stopę

I- stopa inflacji.

Stopa inflacji obierana jest szacunkowo, dla okresu wyznaczającego oprocentowanie obligacji.

Przykład

Odsetki kuponowe= stopie inflacji na rynku pierwotnym, obligacja ta jest oferowana po cenie 97,0% wartości nominalnej. W oparciu o analizę sytuacji na rynku obligacji inwestor oszacował wymagalną stopę dochodu na 12%. Ponadto w oparciu o szacunki kilku instytucji oszacował przewidywaną stopę inflacji na 9% i cena tej obligacji po jakiej może on ją nabyć, aby osiągnąć wymaganą stopę dochodu.

C= 100*(1+0,09+0)/ 1+0,12

Aby zrealizować wymagalną stopę dochodu wynoszącą 12% obligacji trzeba kupić za 97,32.

Obligacje 3-letnie różnią się od 1-rocznych sposobem oprocentowania oraz sposobem regulowania zobowiązań z tytułu emisji tych walorów. Wyznacznikiem branym pod uwagę przy ustalaniu oprocentowania jest rentowność, czyli dochodowość 13 tygodniowych bonów skarbowych sprzedawanych na 4 kolejnych przetargach. Średnia rentowność mnożona jest albo przez 1,5 albo przez 1,1 w zależności od emisji, a odsetki płatne są kwartalnie.

C= Ce/R + WN* r * (n-1)/36500

C-cena obligacji 3 letnich w dniu

Ce/R- cena emisyjna, r-rynkowa

WN- wartość nominalna

r- stopa procentowa dla każdego okresu odsetkowego.

n- liczba dni między dniem emisji lub 1 dniem okresu odsetkowego, a dniem zakupu obligacji.

Cena obligacji 3-letnich na rynku wtórnym może być kalkulowana:

*jako ocena zdyskontowanych przepływów pieniężnych otrzymywanych przez posiadacza obligacji od momentu jej zakupu do dnia jej wykupu przez emitenta, z tym że obliczenie ceny obligacji tą metodą jest bardzo trudna ze względu na brak informacji na temat wysokości rentowności 13 tygodniowych bonów skarbowych w przyszłości,

*dlatego też cena obligacji 3-letnich jest odnoszona do bieżącego lub następnego okresu odsetkowego i jest obliczana przez zdyskontowanie najbliższej płatności odsetkowej od dnia zakupu obligacji po stopie dochodu jaką inwestor chce uzyskać trzymając ten walor do dnia realizacji tej pierwszej płatności. Dyskontowanie to może być jeszcze rozszerzone na następny okres odsetkowy, gdyż potencjalna wysokość oprocentowania, w tym okresie jest łatwa do przewidzenia.

AKCJE

Standardową metodą wyceny akcji jest podobnie jak w przypadku obligacji metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych. Wg tej koncepcji wartość akcji jest równa sumie wartości bieżących dochodów osiąganych z tytułu jej posiadaczy.

1)Ile wynoszą dochody z tytułu posiadania akcji.. Może mieć dwie postacie: dywidenda, zysk kapitałowy. Zyska kapitałowy jest dochodem będącym wynikiem zmian (wzrostu)cen akcji, gdy cena sprzedaży akcji będzie wyższa od ceny jej zakupu.

W przypadku, gdy cena sprzedaży akcji będzie niższa, to będzie strata.

Dywidendy są płacone w pewnych, regularnych odstępach czasu. Najczęściej w okresach rocznych

2)Jaki jest okres posiadania akcji.

W przypadku akcji zwykłych nie wiadoma jest wysokość dywidendy, z tym że renomowana spółka akcyjna na rozwiniętych rynkach finansowych prowadzą zazwyczaj, stabilną politykę wypłat dywidendy i można z pewnym przybliżeniem określić przewidywaną wielkość dywidendy. Trudno natomiast jest określić przewidywany zysk kapitałowy, który wynika ze zmian cen akcji, gdyż wymaga to prognozowania cen sprzedaży akcji w dłuższych okresach.

*Wycena akcji, a także innych instrumentów

Dokończyć VII WYKŁAD
VIII wykład -28,04,2002

IX WYKŁAD-12,05,2002

---