Cechy III części "Dziadów" jako dramatu romantycznego.

1. Brak akcji w tradycyjnym pojęciu

2. Luźna budowa dramatu złożonego z odrębnych scen, połączonych tylko wspólną ideą.

3. Połączenie dramatu z liryką i epiką (liryczno - epicki charakter ma Wstęp, epicki charakter mają opowiadania Kaprala Sobolewskiego i Adolfa, liryki - Wielka Improwizacja)

4. Obecność elementów muzycznych jako wpływ opery (pieśni więźniów w sc. I, muzyka balu u senatora)

5. Połączenie rzeczywistości z fantastyką

6. Zerwanie z zasadą trzech klasycznych jedności

7. Oprócz bohaterów jednostkowych występuje bohater zbiorowy - naród.

Tragizm losu patriotycznej młodzieży polskiej w okresie zaborów na podstawie wiersza A.Mickiewicza "Do matki Polki"

Poeta zwraca się do polskich matek i uświadamia im, że jeśli ich synowie od najwcześniejszych lat życia interesują się historią własnego narodu, przejawiają godność narodową, myślą szlachetnymi kategoriami, to jest to zapowiedź ich przyszłej tragedii. Podejmą bowiem nierówną walkę z zaborcą i zginą w niej przedwcześnie, niedoczekawszy wolności. Matki będą ich opłakiwać, jak niegdyś matka Boska ukrzyżowanego Pana Jezusa. Poeta wątpi, czy zdołają zmierzyć się z wrogiem w starciu zbrojnym, sądzi raczej, że zostaną wcześniej aresztowani, wtrąceni do więzień i zginą bez chwały w sposób męczeński. Świadczą o tym słowa:

"Wyzwanie przyszłe mu szpieg nieznajomy,
Walkę z nim stoczy sąd krzywoprzysiężny,
A placem boju będzie dół kryjomy,
A wyrok o nim wyda wróg potężny."

Poeta zaleca matkom przygotować synów do odniesienia najstraszliwszych cierpień, kształtować w nich najwyższą odporność fizyczną i psychiczną, nauczyć ich godnego umierania za ojczyznę, wyrażając to w słowach:

"Wcześnie mu ręce okręcaj łańcuchem,
Do taczkowego każ zaprzęgać woza,
By przed katowskim nie zbladnął obuchem
Ani się spłonił na widok powroza".

W zakończeniu wiersza z wielkim smutkiem mówi poeta, że po tak wspaniałym synu ojczyzny niewiele pozostanie śladów ich życia - nie będą mieć nawet grobu, należnego pogrzebu, a także wspomnień poza własną matką.

Geneza i tło historyczne " Pana Tadeusza"

Pomysł napisania "Pana Tadeusza" zrodził się w myślach Mickiewicza podczas jego pobytu w Wielkopolsce, w dworku Śmiełów. Jedną z najważniejszych przyczyn było rozczarowanie Mickiewicza do Wielkiej Emigracji. Pierwszy Zamiar był skromny. Miał to być poemat sielankowy w rodzaju "Hermana i Doroty" Goethego, ale w ciągu kilkunastu miesięcy pracy poety ( od listopada 1832 r. do czerwca 1834 r.) utwór rozrósł się do rozmiarów epopei. Tworząc na Emigracji w Paryżu, Mickiewicz stykał się z "polskim piekłem", czyli ugrupowaniami politycznymi, które miały różne poglądy wydobycia ojczyzny z niewoli. Wciąż toczyły się spory:

Dlaczego upadło powstanie listopadowe ?

Jak dalej walczyć o niepodległość ?

Jaka powinna być przyszła niepodległa Polska ?

Na wszystkie te pytania poeta usiłował odpowiedzieć w swoim dziele. Ma więc ono charakter polityczny i na pierwszy plan wysuwane są sprawy narodowe. Tematyka utworu jest różnorodna:

zabawy i spory graniczne szlachty,

miłosne perypetie bohaterów.

Tłem tego wszystkiego są wydarzenia epoki napoleońskiej.

Utwór posiada dwa tytuły i podtytuł.

"Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie" "Historia szlachecka z r. 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem."

Akcja utworu toczy się na Litwie w Soplicowie i okolicy. Trwa 5 dni w lecie 1811 r. i 2 dni wiosną 1812 r.

Drukiem utwór ukazał się w Paryżu w kwietniu 1834 r.

Losy i charakterystyka Jacka Soplicy.

Główną postacią utworu jest Jacek Soplica, który całe swe życie poświęcił walce o wolność ojczyzny. W młodości był ulubieńcem okolicznej szlachty. Reprezentował ubogą szlachtę. Jacek łatwo zjednywał ludzi, bywał często na sejmikach, dlatego potrzebny był Stolnikowi Horeszce. Stolnik zabiegał o przyjaźń z Jackiem, zapraszał go na biesiady, krzyczał nieraz, że "nie miał przyjaciela nad Jacka Soplicę". Stolnik miał córkę Ewę, w której zakochał się Jacek.

Jacek sądził, że Stolnik odda mu córkę. Ten jednak postanowił, że nie odda mu Ewy, ze względu na jego stan posiadania. Soplica nie wiedząc co ze sobą zrobić, postanawia zaprowadzić pułk szlachty i opuścić na zawsze Ojczyznę. Jednak Jacek wybrał się po raz ostatni do Stolnika Horeszki, błagać o rękę córki. Horeszko zaś zapytał Jacka, czy warto wydać Ewę za kasztelana witebskiego. To wydarzenie jeszcze bardziej pogłębiło rozpacz Soplicy. Wkrótce ożenił się z "pierwszą napotkaną kobietą". Nie kochał jej jednak. Miał z nią syna Tadeusza. Jacek nie mogąc zapomnieć o Ewie zaczął pić. Niedługo jego żona umarła. Jacek postanawia się zemścić. Jeździł często koło zamku. Raz po szturmie Moskali, gdy Stolnik wyszedł na dziedziniec Jacek wziął strzelbę i wypalił. Stolnik padając zaznaczył w powietrzu znak krzyża, na znak przebaczenia. Świadkiem tego zajścia był Gerwazy, który postanawia zemścić się na rodzie Sopliców.

To wydarzenie spowodowało przełom w życiu Jacka Soplicy. Uciekł z kraju. Postanowił się poprawić i wstąpił do zakonu. Zwał się odtąd Robakiem, na znak pokory. Swe dawne grzechy postanawia odkupić dobrymi przykładami i walką za ojczyznę. Czasem udawało mu się przedrzeć do kraju z rozkazami i wiadomościami. Rolę emisariusza okupił pobytem w pruskiej twierdzy i na Sybirze. Walczył także w legionach pod Somosierrą, w czasie walk został dwukrotnie ranny. Po tych wszystkich przeżyciach wrócił do ojczyzny. Gdzie miał przygotować powstanie. Zginął podczas zajazdu. Gerwazy przebaczył mu jego uczynki przed śmiercią. Po jego śmierci przyznano mu Krzyż Legii Honorowe. Charakterystyka Jacka Soplicy:

Patriota, człowiek kłótliwy, awanturnik, warchoł, człowiek ufny, mało podejrzliwy (naiwny), potrafił prawdziwie kochać, waleczny, odważny, zdolny do najwyższych poświęceń.

Spór o zamek w "Panu Tadeuszu".

Zamek był własnością Stolnika Horeszki. Po jego śmierci w 1792 roku budowla została trochę zapomniana. Interesował się nim sędzia oraz klucznik Gerwazy, który dzień w dzień zamykał i otwierał drzwi zamku. Po pewnym czasie zamkiem zainteresował się Hrabia, daleki krewny Horeszków. Hrabia chciał posiadać zamek, gdyż był człowiekiem romantycznym, który lubi stare gotyckie budowle. Sędzia zaś posiadał już część dóbr Horeszki, dlatego też chciał odzyskać zamek. Sprawa trafiła do kolejnych sądów, aby powrócić do Soplicowa, gdzie spór musiał być rozstrzygnięty przez okoliczną szlachtę. W celu uzyskania wpływów Protazy zorganizował ucztę w zamku. Gerwazy zaś oburzony jest, że Hrabia chce tak łatwo oddać zamek Soplicom. Opowiadając mu historię zamku i scenę śmierci Stolnika Rozpala w nim na nowo chęć walki o zamek. Podczas drugiej wieczerzy Gerwazy przeszkadza gościom nakręcając stare zegary. Wywiązała się w związku z tym kłótnia. Gerwazy postanawia zorganizować zajazd. Protazy chce natomiast rozwiązania problemu drogą dyplomatyczną, pisząc pozew do sądu. Gerwazy namówił do zajazdu naiwną szlachtę Dobrzyńską. Po pojmaniu domowników przystąpiono do uczty. Po niej wszyscy zasnęli, rano zaś zbudziwszy się odkryli, że są związani. Okazuje się, że do Soplicowa wkroczyły wojska carskie. Podczas kłótni dochodzi do walki Tadeusza z Płutem, który chce go następnie podstępnie zabić. Odkrył to Kropiciel Krzycząc "Zdrada". Od tej pory wszyscy wystąpili przeciwko Moskalom. Dzięki temu szlachta zwyciężyła. Wielka burza uniemożliwiła rozejścia się informacji o zajeździe. Spór kończy się szczęśliwie zaślubinami Zosi i Tadeusza. Zwaśnione strony zaś pogodziły się.

Wątek miłosny "Pana Tadeusza"

Wątek Miłosny rozpoczyna się, gdy do Soplicowa wraca Tadeusz. Widzi on, że w jego pokoju mieszka inna osoba. Za chwilę do pokoju wchodzi młoda dama, lecz widząc gościa ucieka. Na przyjęciu obok Tadeusza zasiada Telimena. Zainteresowuje się nią Tadeusz. W czasie wieczerzy ku niezadowoleniu Sędziego i kś. Robaka Tadeusz adoruje Telimenę.

Powtórne zetknięcie się Tadeusza z nieznajomą w dniu polowania na niedźwiedzia.

Wprowadzenie Zosi do towarzystwa soplicowskiego przez Telimenę i rozpacz Tadeusza z uświadomionej sobie pomyłki uczuciowej.

Rozdarcie wewnętrzne młodzieńca między uczuciem do Zosi, a zobowiązaniem honoru wobec Telimeny.

Chęć ucieczki do Księstwa Warszawskiego wobec niemożności rozwiązania konfliktu.

Zamiar Tadeusza utopienia się w stawie spowodowany wymówkami i obraźliwymi słowami Telimeny.

Zajazd na Soplicowo przyczyną zwrotu sytuacji.

Czułe pożegnanie Tadeusza przez Zosię przed jego wyjazdem do Księstwa Warszawskiego.

Zaręczyny Zosi i Tadeusza wiosną 1812 r.

Obraz przyrody w Panu Tadeuszu. Ich rola i artyzm.

Autor opisuje " pola malowane zbożem rozmaitem"(początek księgi pierwszej).Przedstawiony obraz widziany jest z "lotu ptaka". Poeta użył wielu kolorów. Jest to opis statyczny, przyroda stanowi tło wszystkich wydarzeń, a nastrój panujący w przyrodzie wywiera wpływ na nastrój ludzi. Poeta opisał grzyby (ks.III ), które "na zielonym obrusie łąk, jako szeregi naczyń stołowych sterczą". Autor zwrócił uwagę na kształty (pozwolił czytelnikowi wyobrazić sobie przedmioty). Dzięki tym kształtom opis jest plastyczny i bardzo barwny. Przez porównania Mickiewicz stara się wydobyć wyraziście kształty grzybów ("purchawka, jak pieprzniczka"). W innym przykładzie autor personifikuje przyrodę. Opisuje słońce, które "ostatnich kresów nieba dochodziło". Mickiewicz przypisuje przyrodzie cechy ludzkie sprawiające wrażenie, że ona żyje. Opis ten jest bardzo dynamiczny zmienia się co chwilę, cechuje go plastyczność uzyskana prze liczne porównania. Słońce autor porównał do gospodarza, bób natomiast do dużego gmachu. Słońce pełni tu jakby rolę zegara, który kieruje pracą na polach Sędziego. Jest to cząstka dziejących się wydarzeń. W księdze VIII Mickiewicz opisuje wieczorne odgłosy zwierząt i owadów. Muzykę wieczorną "zaczął puszczyk", potem "wrzasnął derkacz", chór żab, bekasy i wiele innych ptaków. Po chwili nad stawami pojawia się Tadeusz, który po problemach rodzinnych postanawia się utopić. W księdze X poeta opisuje burzę i ukazuje współzależności przyrody i losów ludzkich. Mickiewicz twierdzi, że przyroda pomaga ludziom, burza odcięła Soplicowo od reszty mieszkańców, dzięki czemu wieść o zajeździe nie mogła szybko wydostać się do innych części kraju.

Wymowa ideowa Pana Tadeusza A.Mickiewicza ze szczególnym uwzględnieniem patriotyzmu.

Nadrzędną rolą tego dzieła było podniesienie narodu na duchu po klęsce powstania listopadowego. Poza tym utwór pokazuje jaką siłę tworzą ludzie zjednoczeni przeciw jednemu wrogowi. W księdze XII "Kochajmy się" poeta opisał ludzi, którzy podczas wiosennych obrządków myśleli o przyszłej wojnie i czekali na wojska napoleońskie. Wierzono, że po tych zwycięskich bitwach Napoleona pokona on także carską Rosję. Bohaterowie w tej księdze, ucztują i słuchają koncertu Jankiela, który jest muzyczną opowieścią o minionych latach Rzeczpospolitej. Drugą ideą przenikającą utwór jest patriotyzm. Cechą tą byli obdarzeni wszyscy bohaterowie, także Jankiel, który podczas koncertu zagrał poloneza 3 maja (w 20 lat po jej uchwaleniu), potem zagrał coś co przypominało targowicę, a dalej odegrał część o rzezi na Pradze z powstania kościuszkowskiego. W końcu zagrał utwór o tworzących się legionach polskich we Włoszech. Koncert kończy Mazurkiem Dąbrowskiego. Po tym utworze Jankiel poszedł do Dąbrowskiego i okazał swoją miłość do ojczyzny i do osoby, która miała pomoc w jej wyzwoleniu.

Trzecia idea to walka o niepodległość:

w tle historycznym (czasy napoleońskie, w tym rola Legionów Dąbrowskiego)

w losach J. Soplicy

w motywie powstania przygotowywanego przez Jacka

czwarta idea to uwolnienie i uwłaszczenie chłopów(realizuje Tadeusz)

"...Sami wolni uczyńmy i włościan..."

Stosunek Mickiewicza do Rosji jest odmienny niż do caratu. Przedstawił w "Panu Tadeuszu" dwóch oficerów carskich. Kapitan Rykow jest prawdziwym Rosjaninem. Mickiewicz ukazał go jako człowieka sympatycznego i przyjaciela szlachty z Soplicowa. Major Płut to zdrajca, nikczemnik, tchórz. Postać Rykowa dowodzi przyjaźni pomiędzy naszym poetą a narodem rosyjskim, którego nigdy nie utożsamiał z caratem.

Obraz i ocena szlachty w "Panu Tadeuszu" A. Mickiewicza.

Adam Mickiewicz dużą uwagę skupił na szlachcie polskiej, z którą był związany. W utworze ukazał zarówno zalety, jak i wady szlachty. Mimo pewnych wad poeta ocenił szlachtę dość korzystnie. Dominującą cechą szlachty polskiej jest jej patriotyzm. Nawet Stolnik Horeszko jest patriotą, podejmował walkę z Moskalami, cenił tradycje i obyczaje szlacheckie. Hrabia natomiast jest przykładem kosmopolity, który cenił sobie obce wzory, lekceważy cechy narodowe i obyczaje. Jednak w zajeździe walczył przeciw Moskalom, a potem wraz z Tadeuszem wstąpił do wojska. To świadczy o jego patriotyzmie. Przykładem patrioty jest Sędzia. Świadczy o tym chociażby wystrój jego dworku w Soplicowie Na ścianach wiszą portrety znanych i zasłużonych patriotów (Jakub Jasiński, Tadeusz Kościuszko).Posiadał również zabytkowy zegar, który co godzinę wygrywał "Mazurka Dąbrowskiego". Cenił również tradycje narodowe i obyczaje. Współpracował z ks. Robakiem przy przygotowywaniu powstania. Mężnie walczył podczas zajazdu. Podkomorzy jest dumny ze sprawowanego urzędu, choć jest on mało znaczący. Jest przywiązany do tradycji narodowych. Świetnie wodzi Poloneza. Najgorętszym patriotą jest Jacek Soplica, pełniący rolę emisariusza, walczący w oddziałach poza granicami Księstwa. Gerwazy i Protazy są zwykłymi służącymi, wiernymi i oddanymi swym panom. Gerwazy starał się za wszelką cenę zdobyć zamek dla Horeszków. Dzielnie walczył z Moskalami. Wojski jest typowym rezydentem. Umie świetnie organizować polowania, sławny był ze świetnej gry na rogu na zakończenie polowania. Pełnił w Soplicowie rolę marszałka dworu. Prawdziwym patriotą jest Tadeusz, który dzielnie walczy z Moskalami w czasie bitwy. Następnie wraz z Hrabią udaje się za granicę Księstwa i wstępuje do wojska. Telimena to kosmopolitka, lekceważy narodowe obyczaje, zapatrzona jest w cudze wzory. Zaletą szlachty jest także gościnność. Autor ma nadzieje, że wszystkie dobre cechy szlachty polskiej pomogą odzyskać niepodległość.

Znaczenie twórczości A.Mickiewicza w życiu naszego narodu i w literaturze polskiej.

Mickiewicz był duchowym przywódcą naszego narodu w okresie niewoli. Zagrzewał Polaków do walki o niepodległość, sławił poświęcenie dla ojczyzny, bohaterstwo, piętnował zaś ugodowość wobec zaborców oraz zdradę własnego narodu. Poszukiwał wciąż najskuteczniejszych form (metod) walki, a po klęsce listopadowej przekonywał jednoznacznie o potrzebie walki ogólnonarodowej. Propagował ideę uwolnienia i uwłaszczenia chłopów i upatrywał w tym akcie możliwość pozyskania ich do walki o niepodległość. Mickiewicz nie skupiał się na dziejach własnego narodu, lecz rozumiał i popierał dążenia innych narodów do wolności, co potwierdza jego stosunek do Rosjan oraz ideę zawarte w "Trybunie Ludów". Nie tylko słowem poetyckim, lecz także własnymi czynami poeta dowiódł umiłowania wolności, buntu przeciwko wszelkiej tyranii. Potwierdzeniem siły oddziaływania poezji Mickiewicza są "Syzyfowe prace" Stefana Żeromskiego i "Latarnik " Sienkiewicza, gdzie jest ukazany wpływ "Pana Tadeusza " i "Reduty Ordona" na przeżycia i postawy bohaterów tych dzieł. Mickiewicz wniósł do naszej literatury wiele nowych wartości do których należą:

nowe gatunki literackie (powieść poetycka,epopeja narodowa,ballady,nowy typ dramatu, nowy typ bohatera literackiego)

ludowość, orientalizm.historyzm

Utwory Mickiewicza są po dzień dzisiejszy wzorem pięknej i poprawnej polszczyzny.

Życie i twórczość Juliusza Słowackiego.

Słowacki urodził się w roku 1809 (4IX) w Krzemieńcu. Nauki szkolne i studia uniwersyteckie odbywał w Wilnie. Wychowywał się w rodzinie inteligenckiej, jego ojciec był profesorem literatury początkowo w liceum Krzemienieckim, potem od 1811 roku na Uniwersytecie Wileńskim. Matka Słowackiego Salomea również była osobą o wys. kulturze literackiej. W roku 1814 zmarł ojciec Juliusza. W 3 lata później pani Salomea wyszła za mąż po raz drugi, również za profesora Uniwersytetu Wileńskiego. Słowacki ukończył wydział prawny i za namową matki udał się do Warszawy. Było to w połowie lutego 1829 roku. Został przyjęty do pracy w biurze. Słowacki był świadkiem koronacji cara Mikołaja I na króla polskiego w roku 1829, widział również manifest ludu warszawskiego podczas pogrzebu Bielińskiego. Był również świadkiem wybuchu powstania listopadowego w 1830 roku. Te wydarzenia spowodowały, że Słowacki napisał piękne utwory liryczne: "Oda do młodości", "Hymn", "Kulik" i "Pieśń legionu litewskiego". W wierszach tych Słowacki przeciwstawiał się wszelkim objawom absolutyzmu, sławił wojnę wyzwoleńczą stanów Ameryki. Wzywał cały naród do walki o niepodległość i wolną ojczyznę. W roku 1831 wyjechał z kraju. Po wyjeździe z Warszawy Słowacki przez Wrocław udał się do Drezna a stamtąd w lipcu 1831 do Londynu z misją dyplomaty. Pobyt w Paryżu trwał do końca 1832, następnie w roku 1833 Słowacki udał się do Genewy. Tu pogłębiał swą wiedzę przez lekturę dzieł filozofów i historyków, które czerpał z miejskiej biblioteki. Zaraz po przybyciu do Genewy Słowacki rozpoczął starania o druk następnego, trzeciego tomiku poezji - wyszedł on w Paryżu w 1833 i zawierał poemat "Lambru" oraz "Godzina myśli". Oba te utwory były jakby przygotowaniem do napisania pierwszego wielkiego dramatu narodowego. Dramatem tym jest "Kordian", utwór poświęcony problemom powstania listopadowego. "Kordian "napisany w roku 1833 ukazał się w druku w Paryżu w 1834 bezimiennie.

Dzieje i charakterystyka Kordiana - bohatera dramatu Słowackiego.

Juliusz Słowacki (1809-1849) napisał ten utwór przebywając w Genewie. "Kordian" został wydany pierwszy raz w Paryżu, mimo że autor był zrażony do tego miasta. "Kordiana" wydał anonimowo. Charakterystyka bohatera z aktu I: rozdarty wewnętrznie, załamany, nie umie się odnaleźć w życiu; przedstawiciel środowiska szlacheckiego, bogaty, po szkole-panicz; brak silnej woli (cecha romantyków), brak cierpliwości do realizacji planów; całkowicie przepełniony emocjami. W akcie II pt. "Wędrowiec" znajduje się w różnych miejscach. Najpierw w Londynie dowiaduje się, że tu można wszystko dostać za pieniądze. Zaczyna rozumieć, że w świecie bardziej liczy się pieniądz niż miłość. W drugiej części aktu bohater czyta "Króla Lear'a" Szekspira. I znowu konfrontuje wyidealizowany świat według poezji a teraźniejszości. W części trzeciej, we Włoszech, darzy uczuciem Wiolettę, która dowiadując się, że nie ma pieniędzy opuszcza go. Kordian uczestniczy potem w audiencji papieskiej. Bohater "poznaje się" na papieżu jako na takim, któremu nie zależy na Polsce. Przekonanie to wynika z tego, iż papież opowiadał się po stronie Rosji i cara. A więc znów Kordian mógł wywnioskować, że we współczesnym świecie bardziej liczy się władza i siła, nawet w progach Watykanu. W części ostatniej drugiego aktu na szczycie Mont Blanc rozważa czy nie rzucić się w przepaść, lecz rezygnuje z tego i stwierdza, że z takim podłym światem trzeba walczyć, a nie przed nim uciekać. W akcie III mowa jest m.in. o spotkaniu spiskowców pod kościołem Św. Jana, podczas którego dochodzi do głosowania za i przeciw zamordowaniu cara i jego rodziny. Okazuje się, że tylko Podchorąży i czterech innych spiskowców opowiada się za dokonaniem zamachu, pozostali natomiast są przeciwni rozlewowi krwi i królobójstwu. Kordian rozgoryczony ujawnia się ( wszyscy obecni mają twarze zakryte maskami ) i popada w obłąkańczą gorączkę. Postanawia on poświęcić dla dobra ojczyzny i rodaków swoje własne życie. Młodzieniec zdaje sobie sprawę, że nie ma szans ucieczki po dokonaniu zamachu, jednak godzi się z tym faktem.

W scenie, w której Kordian przebywa w domu wariatów, odbywa rozmowę z Doktorem (Mefistofeles). Doktor uświadamia mu w słowach: "Ty chciałeś zabić widmo, poświęcić się za nic", że próbując zabić cara nic by nie zyskał. W akcie tym przedstawiona jest także kłótnia cara z Wielkim Księciem, który wstawił się za Kordianem. W końcu car darował Kordianowi życie. Dramat kończy się sceną, bohater stoi przed plutonem egzekucyjnym, a adiutant nadjeżdża z rozkazem odwołującym egzekucję. Kordian charakteryzuje się także wybujałym indywidualizmem oraz niedojrzałością polityczną. Jednak bohater ma też ważne zalety: patriotyzm (źródło jego działań i ambicji) zespolony z poświęceniem. Czuł się odpowiedzialny za losy narodu. Mimo, że bohater zmienił się od aktu I do ostatniego, to zawsze okazywał się osobą o bardzo emocjonalnej naturze wewnętrznej. Każda jego reakcja odbywa się na tle uczuć i emocji. I dlatego Kordian poniósł klęskę, za mało w nim było realizmu. Tak więc Kordian jest bohaterem bardzo skomplikowanym, mającym wady i zalety. Słowacki owe wady wyraźnie skrytykował.

Ocena przyczyn klęski listopadowej w "Kordianie" J.Słowackiego.

"Kordian" powstał pod wpływem klęski powstania listopadowego i toczącej się na emigracji dyskusji nad jej przyczynami. Tym dramatem poeta włączył się do narodowych rozważań i zawarł odpowiedzi na trzy pytania: Dlaczego powstanie upadło? Jak w przyszłości prowadzić walkę o niepodległość? Jaka jest rola poety narodu podbitego? Na dwa pierwsze pytania autor zawarł odpowiedź w "Przygotowaniu" i w trzecim akcie. Problem zawarty w trzecim pytaniu rozważył w prologu. W "Przygotowaniu" Słowacki ocenia przywódców powstania - J. Chłopickiego, J. Skrzyneckiego, J. Krukowieckiego, polityków - A.Czartoryskiego, J. Lelewela, J. U. Niemcewicza, posłów na Sejm, korpus oficerski. W akcie III poeta wydał sąd o społeczeństwie. Akcja "Przygotowania" rozgrywa się nocą 31 grudnia 1799 roku, w chacie czarnoksiężnika Twardowskiego, w górach Karpatach. W diabelskim kotle ukazują się kolejno przywódcy powstania, są to przeważnie ludzie w podeszłym wieku, toteż cechuje ich ostrożność działania, kult szlachetczyzny, kunktatorstwo w stosunku do wroga. Żaden z nich nie nadaje się na przywódcę powstania. Gen. J. Chłopicki ma "sprzeczne z naturą nazwisko", a więc nie ma zamiaru szukać pomocy wśród chłopów, a przede wszystkim jest za stary i nieudolny w działaniu:

"Stary - jakby ojciec dzieci,
Nie do boju, nie do trudu."

Z atramentu zaczerpniętego z kałamarza Talleyranda, który niestety blednieje rodzi się Adam Czartoryski. Jego dyplomatyczne zabiegi o uzyskanie poparcia dla powstania na Zachodzie okazały się bezowocne. Jest to jedyna postać, dla której poeta znalazł słowa uznania "mimo czary wyszedł jakiś człowiek godny". Natomiast J. Skrzynecki bezmyślnie zlekceważył plany wojenne zdolnego stratega (zarozumiałość), gen. Prądzyńskiego. Skrzynecki unikał też walki z wrogiem. Autor skrytykował również J. U. Niemcewicza, "starzec jak skowronek, zastygły pod wspomnień bryłą". Poeta zarzuca mu konserwatyzm, który jest tym bardziej zgubny, że autor "Śpiewów historycznych" cieszył się dużym autorytetem społecznym. Także J. Lelewel, przywódca emigracyjnego KNP nie znalazł uznania w oczach Słowackiego. Lelewel niezaprzeczalnie posiadał dużą wiedzę książkową, ale tracił czas na rozpamiętywanie "czy lepiej kiedy jest król? czy kiedy go nie ma?", podczas gdy Polska jako państwo niestety nie istnieje. Z zarzutem jawnej zdrady spotkał się dyktator ostatniej fazy powstania gen J. Krukowiecki. To on właśnie doprowadził do poddania Warszawy Rosjanom. Poeta kieruje doń słowa pełne oskarżycielskiej pasji: "On z krwi na wierzch wypłynie - to zdrajca". Słowacki ocenił Sejm lapidarnie jako "mówców plemię", zaś korpus oficerski jako "wymuskanych rycerzy ospalców".

Rola poety narodu podbitego wg. "Kordian". Cechy "Kordiana" jako dramatu romantycznego. Podobieństwo do III części "Dziadów" A. Mickiewicza.

Rolę poety narodu podbitego autor przedstawił w "Prologu" utworu. Pierwsza Osoba Prologu utożsamiana jest z A. Mickiewiczem. Pierwsza Osoba swoimi utworami pogrążyła naród we śnie. Postawę taką krytykuje autor. W tej koncepcji poezja jest czymś w rodzaju balsamu na rany, naród zaś przekazuje wszystkie swoje siły poecie. Pierwsza Osoba zaleca narodowi letargiczne, bierne wyczekiwanie chwili zmartwychwstania, które ma się dokonać dzięki sprawiedliwości Bożej i zwiastującego ową przyszłą sprawiedliwość proroka-poety. Osoba Druga, mówiąc ironicznie, osądziła i skrytykowała osobę A. Mickiewicza. Trzecią Osobą Prologu utożsamia się z autorem J. Słowackim. Cechy utworu jako dramatu romantycznego: luźna budowa dramatu (zamiast ciągłej akcji sceny zespolone ideami), brak trzech klasycznych jedności: miejsca, czasu i akcji, wydarzenia realne mieszają się ze scenami fantastycznymi, sporo rozbudowanych monologów, wprowadzenie do dramatu samodzielnych gatunków literackich jak: bajka ("O Janku, który psom szył buty"), opowiadanie (opow. Grzegorza o kampanii napoleońskiej), bogactwo przeżyć wewnętrznych tytułowego bohatera. Podobieństwa z III "Dziadów":

III cz. Dziadów	Kordian
"Polska Chrystusem narodów" mesjanizm;  "Wielka Improwizacja";  opowiadanie Feliksa o Ciechowskim;  "Prolog";  "Bal u Senatora" (sc.VIII);  indywidualizm Konrada;	"Polska Winkelriedem narodów";  monolog Kordiana na Mont Blanc;  opowiadanie Grzegorza o Kazimierzu;  "Przygotowanie";  uczta po koronacji cara w Warszawie;  indywidualizm Kordiana;

 

"Grób Agamemnona" - drugi po "Kordianie" głos J.Słowackiego w sprawach narodowych.

Utwór ten wyraźnie dzieli się na dwie części. Tylko w pierwszej z nich występuje temat tytułowy. Pobyt przy grobie Agamemnona nasuwa autorowi skojarzenia z "Iliadą" Homera, która jest według Słowackiego utworem traktującym o przemijaniu wielkości w historii. Poczucie własnej małości prowadzi poetę do ukorzenia się przed historią. W drugiej części wiersza autor dokonuje zestawienia starożytnej Grecji i współczesnej sobie Polski. Z ostrej krytyki skierowanej do pokolenia okresu powstania listopadowego i do dawnej Polski poeta wysnuwa wizję przyszłego obrazu ojczyzny, której symbolem jest "posąg z jednej bryły". W wierszu "dusza anielska" jest symbolem ludu polskiego, natomiast "czerep rubaszny"- to szlachta. "Posąg z jednej bryły" jest więc symbolem przezwyciężenia rozbicia i osiągnięcia pełnej jedności narodu. Końcowe apostrofy do Polski wyrażają pogardę dla małości i niewolnictwa. Autor obwinia rodaków o lekkomyślność i próbuje pobudzić ambicje narodu, który utracił wolność. Utwór wyraża gorycz poety, który nie chce uznać i usprawiedliwić klęski narodowej. Słowacki dokonuje tu również gorzkiego obrachunku z rodakami i z sobą samym, dopatrując się przyczyny utraty wolności w podziałach istniejących w wewnątrz społeczeństwa. Osądzając surowo swój naród za przeszłość i współczesność nie oszczędza poeta i siebie. W słowach: "mówię bom smutny i sam pełen winy" wyraża prawdopodobnie żal, iż nie wziął bezpośredniego udziału w powstaniu listopadowym. Poeta przytacza mit o Prometeuszu i odnosi go do losu Polski, stwierdzając, że sęp wyjada jej mózg, co sugeruje, że Polakom brak mądrości do zmiany własnego losu. Dokonując tak surowej krytyki wydarzeń w Polsce w ostatnich dziesiątkach lat autor ma świadomość, że nie zyska tym uznania, a nawet zrazi do siebie odbiorców tekstu. Czyni to jednak powodowany troską o losy ojczyzny bez względu na konsekwencje.

"Beniowski" J. Słowackiego - poemat dygresyjny. Cechy, fabuła i treść.

Podstawowy zrąb utworu stanowi 5 pieśni pisanych w latach 1840-1841 i wydanych w tymże roku. Poeta pisał potem dalsze pieśni, wielokrotnie je poprawiał, lecz nie wydał za życia. Poematem tym Słowacki pragnął po raz kolejny sięgnąć po uznanie, rozprawić się ze swymi przeciwnikami ideowymi i nieprzychylnymi mu krytykami. Dał temu wyraz w słowach:

"Lecz ten poemat będzie narodowy,

Poetów wszystkich mi uczyni braćmi.

Wszystkich? Oprócz tych tylko których zaćmi".

"Beniowski" jest poematem dygresyjnym, gatunkiem stworzonym w okresie romantyzmu przez Byron'a. Składa się z wątku fabularnego oraz licznych dygresji (motywów i myśli nie związanych z tematem). Na wątek fabularny składają się losy tytułowego bohatera w latach konfederacji barskiej i tzw. koliszczyzny (1768-1772). Beniowski, postać niezwykle barwna, znana niemal na całym świecie, to hrabia węgierski, który otarł się o konfederację barską, został zesłany przez Rosjan na Sybir, skąd uciekł. Został królem Madagaskaru i zginął na wojnie z Francuzami. Słowacki dokonał wielu zmian w biografii Beniowskiego - uczynił go skromnym, polskim szlachcicem i odheroizował. Wątek fabularny nie jest w poemacie dygresyjnym najważniejszy. Stanowi tylko jego oś konstrukcyjną. Ważniejsze są owe dygresje, w nich bowiem zawiera się wartość ideowa dzieła. Wątek fabularny - Beniowski straciwszy swój majątek próbuje poprawić swoją sytuację finansową poprzez małżeństwo z Anielą, córką bogatego starosty z Ladawy. Ojciec Anieli nie jest przychylny temu związkowi, zamierza wydać córkę za bogatego sąsiada Dzieduszyckiego. Młodzi darzą się szczerym uczuciem i mają nadzieję przezwyciężyć upór i niechęć ojca. Po wizycie w Ladawie Beniowski wyjeżdża do Baru by połączyć się z konfederatami. W niezwykłych okolicznościach poznaje kozaka Sawę Calińskiego, Sewentyna oraz księdza Marka zaangażowanego w konfederację. Następnie otrzymuje misję polityczną do chana Tatarów krymskich, by pozyskać go do pomocy konfederatom. Liczne dygresje mają różnoraki charakter: osobisty, polityczny, społeczny, filozoficzny.

Dygresje:

1. O roli doświadczenia w życiu człowieka,

2. O celu pisania "Beniowskiego",

3. Walka z przeciwnikami odmawiającymi poecie miana wielkiego:

szyderstwo z tych co zarzucili poecie, że w 4 dni układa dramat,

atak na krytyków z "Młodej Polski" tendencyjnie oceniających wcześniejsze jego dzieła

polemika z A. Mickiewiczem w zakończeniu pieśni V,

krytyka rzekomo jego poglądów wiążących odzyskanie niepodległości z Watykanem,

docenienie roli ludu w walce o niepodległość,

przekonanie o zwycięstwie własnej poezji w przyszłości i wiara w równorzędne potraktowanie jego twórczości jak dorobku Mickiewicza.

Dramat rodzinny i krytyka poezji oderwanej od życia w "Nie-Boskiej komedii" Z. Krasińskiego.

Zygmunt Krasiński uważał, że prawdziwa miłość może łączyć ludzi wolnych. W 1843r. Zygmunt spełnił wolę ojca i poślubił E. Brancką. W prezencie otrzymał od ojca zamek w Opinogórze. Pisząc I i II część dramatu prognozował jakim byłby mężem, gdyby zawarł ślub z jakąś kobietą. Odpowiedź zawarł w kreacji Męża..... Przykładem pierwszego typu poety jest Mąż, który żył w świecie poetyckich wyobrażeń, pozbawiony był miłości, choć Anioł Stróż trzykrotnie przestrzegał go, że "kto ma serce - on jeszcze zbawion być może".

Obraz rewolucji społecznej i poglądy Z. Krasińskiego w III i IV części "Nie-Boskiej komedii".

Przyczyny podjęcia przez poetę problemu rewolucji:

1. powstanie listopadowe przedstawiane przez ojca jako rewolucja, której celem jest zniszczenie arystokracji,

2. zetknięcie się z ruchami rewolucyjnymi w Lyonie w 1831r.,

3. lektura pism myślicieli francuskich zapowiadających ruchy rewolucyjne (Micheleta, de Maistre'a, Saint Simona)

Nie określając miejsca i czasu przedstawionej rewolucji Krasiński nadał jej charakter uniwersalny, tzn. sugerował, że może ona wybuchnąć wszędzie. W przedstawionej w dramacie rewolucji walczą ze sobą: obóz arystokracji i ludu. Pierwszym przewodzi hrabia Henryk, drugim Pankracy. Lud: rzemieślnicy, chłopi, przechrzty. Krasiński miał świadomość tragicznej sytuacji ludu i dlatego ujawnił przyczyny wystąpień przeciwko panom. Przyczyny te to: głód, bieda, ciężka i wyczerpująca praca, brak wypoczynku i rozrywek, brak dostępu do nauki i kultury, złe traktowanie przez pracodawców. Celem ludu jest dokonanie zemsty na swych dotychczasowych panach, używania życia, zburzenia dotychczasowego systemu, nie ma zaś przygotowanego programu na przyszłość. Są w tym obozie nawet karierowicze, np. Leonard, gen. Bianchetii. Jedynie Pankracy jest ideowcem i ma ogólną wizję przyszłości jako lepszego niż obecny świata. Potwierdzeniem chęci dokonania przez lud zemsty na panach jest wypowiedź chóru rzeźników, którzy mówią: "Nam jedno: czy bydło, czy panów rżnąć". Również myśl o zemście pojawia się w słowach chóru chłopów ("panom tyranom śmierć) i Pierwszego Lokaja ("jużem ubił swojego pana"). Tak przedstawiony lud to motłoch, hołota, tłuszcza niezdolna tworzyć lepszego świata. Jest to ocena wyraźnie tendencyjna. Arystokracja - autor nie wyobraża sobie społeczeństwa bez dominującej roli arystokracji. Mimo to spojrzał na nią w swoim dramacie obiektywnie, krytykując ją za okrucieństwo wobec poddanych, fałszerstwa, nieuczciwości, oszustwa, niemoralny tryb życia: rozpusta, cudzołóstwo, sprzedajność dumy narodowej, kosmopolityzm i pogardę do ludzi niżej urodzonych, brak honoru, tchórzostwo. Jedynie przywódca obozu, hrabia Henryk, zachowuje: godność, honor, gotowość do poświęceń. Surowa krytyka arystokracji ma służyć skłonieniu jej do moralnego odrodzenia i dalszego przewodzenia narodowi. Obóz ludowy odnosi zwycięstwo w tej rewolucji, ale przyszłości tworzyć nie będzie, gdyż w ostatniej chwili Pankracy ginie mocą Chrystusa. W konflikt między ludźmi ingeruje Bóg, gdyż ludzie chcieli zniszczyć świat boski oparty na miłości i wierze. To tłumaczy częściowo tytuł dramatu "Nie-Boska komedia". Druga interpretacja to związek z "Boską komedią" Dantego. Wędrówka hrabiego Henryka po obozie ludowym przypomina wędrówkę Dantego po piekle, gdzie nie ma żadnej nadziei. W dramacie Krasińskiego, będącego sądem nad światem, który się kończy kreśląc wizję upadku dotychczasowego świata, także nie ma wizji przyszłości, nie ma idei, które zastąpią te przeżyte. Dramat kończy się znakiem zapytania. W postawie Krasińskiego dostrzegamy za równo przejawy myśli postępowych jak i wstecznych. Do postępowych należą:

podjęcie problemu rewolucji społecznej,

dostrzeżenie wad arystokracji,

ciężkie położenie chłopów pańszczyźnianych,

przedstawienie rewolucjonistów jako fanatycznego tłumu, który żąda zemsty, przelewu krwi i zburzenia starego porządku,

brak idei tworzenia nowego świata, nowej rzeczywistości.

"Śluby panieńskie" Aleksandra Fredry - obyczajowa komedia o narodzinach i zwycięstwie miłości.

"Śluby panieńskie " Aleksandra Fredry jest to próba innego spojrzenia na problem miłości, niż czyniono to w licznych w licznych romantycznych poematach. Dla Fredry miłość powinna kojarzyć się z czymś szlachetnym i prawym, z domowym ogniskiem. Miłość jest więc w jego utworach spokojniejsza, ale za to obustronna i budzi nadzieje na stworzenie mocnej i szczęśliwej rodziny w kraju pozbawionym wolności. U Fredry polityka nie ma wielkiego wpływu na losy zakochanych, ani nie ma większego wpływu na ich życie.

Fredro pisząc "Śluby panieńskie" kierował się teorią o magnetyzmie serc, to znaczy że człowiek może oddziaływać na innych przy pomocy fluidów, jakie emanują z każdego człowieka. Działają one jak magnes na inną osobę. Właśnie ten magnetyzm jest przedmiotem "Ślubów panieńskich". Całość komedii oparta jest na intrydze. Gustaw aby zdobyć serce Anieli udaje zakochanego w innej Anieli i udaje, że chce napisać list. O napisanie tego listu prosi "właściwą" Anielę, aby napisała za niego ten list. Zarazem Albin ma udawać, że kocha Anielę a nie Klarę, do której ma zalecać się Radost. Klara przerażona perspektywą wyjścia za mąż za starszego pana, dostrzega od razu zalety Albina, natomiast Aniela wzruszona żarliwą miłością Gustawa zakochuje się w nim. Efektem tej podwójnej intrygi są podwójne zaręczyny Anieli z Gustawem i Klary z Albinem.

Według Fredry jest uczuciem które nie powoduje wielkich tragedii, ani rozdarć wewnętrznych bohaterów. Według poety do miłości trzeba dojrzeć a nie jest to uczucie "od pierwszego wejrzenia do grobowej deski".

Fredro w "Ślubach panieńskich" odchodzi od romantycznego widzenia miłości i przedstawia swój pogląd na tę sprawę.

Życie i twórczość C.K.N. oraz jego patriotyzm w wierszach "Moja piosnka" I i II

C.K.N. urodził się w 1821r. niedaleko Radzymina w Laskowiec - Głuchach. Już jako młody chłopiec przejawiał zainteresowania literaturą i malarstwem, i już w tym kierunku podjęto jego kształcenie.

W czasie swojego pobytu we Włoszech zakochał się w słynnej wówczas "wielkiej damie" Marii Kalergis. Ta nieodwzajemniona miłość przez długi czas miała wpływ na twórczość naszego poety. Pod koniec czerwca 1846 został osadzony w więzieniu w Berlinie jako podejrzany o związki z antycarskimi spiskami. Po uwolnieniu wyjechał do Rzymu, gdzie poznał między innymi A. Mickiewicza i Krasińskiego.

W 1849 r. w czasie swojego pobytu w Paryżu zaprzyjaźnił się z Chopinem i Słowackim zapoznał się także z kilkoma pisarzami rosyjskimi.

Lata 1852-54 spędził w Stanach pracując jako grafik przy organizowanej w Nowym Jorku wystawie światowej.

Następnie wrócił do Paryża po drodze przebywając w Londynie. Tam utrzymywał się za honorarium z prac literackich.

Dotknięty głuchotą ostatnie lata spędził w polskim przytułku dla emigrantów w Ivry koło Paryża, gdzie w maju 1883 r zmarł. Za jego życia udało mu się wydać kilka broszur i wierszy poemat "Promethidion", cykl odczytów o Słowackim oraz jeden tom poezji.

C.K.N. pisał poematy, wiersze a nawet nowele. do jego najlepszych nowel można zaliczyć "Cywilizację" i "Tajemnica lorda Singelworth".

Problematykę człowieka jako nacechowanego tragizmem wytworu i twórcy kultury podejmował Norwid również w poematach takich jak "Promethidion ", "Quidam", "Garstka piasku" lub "Rzecz o wolności słowa"

Oprócz wyżej wymienionych utworów C.K.N. napisał około stu wierszy w latach 1857-1865 ułożonych w to pt. "Vademecum".

W swoich utworach poeta podkreślał głębokie zróżnicowanie klasowe i głęboką nędzę dołów społecznych. Nie akceptował widzianych przez siebie negatywnych zjawisk społecznych takich jak coraz większa rola pieniądza na zachodzie lub zastój cywilizacyjny obserwowany na wschodzie. Pisał też wiersze Fizyczno - kulturowe np. "W Weronie" gdzie czyste i wzniosłe uczucia usiłował wyzwolić z krępujących je konwencji.

C.K.N pisał też wiersze patriotyczne. Zaliczamy do nich "Moja piosnka" (I) która powstała w 1844 r. we Florencji .Wiersz ten dowodzi, że sytuacja poety była ciężka, że źle się czul za granicą kraju. Często wspomina "czarną nić " która symbolizuje zły los poety. Norwid próbuje zerwać tę nić lecz nie udaje mu to się. Na swoim przykładzie poeta pokazuje los Polaków na emigracji. Drugim utworem o tej tematyce jest "Moja piosnka " (II) powstała w 1854 r. w Nowym Jorku. Norwid wyraża ogromną tęsknotę do ojczyzny co wyraża w słowach "do kraju tego tęskno mi panie". Autor mówi o ludowych obyczajach jak kult chleba i opieka nad gniazdami bocianów.

. Hołd złożony wielkim Polakom w wierszach C.K.N. "Bema pamięci żałobny rapsod" oraz "Fortepian Szopena"

- "Bema Pamięci żałobny rapsod" - wiersz poświęcony pamięci Józefa Bema, bohaterskiego wodza powstania węgierskiego w roku 1849. Treścią wiersza jest opis pogrzebu tytułowego bohatera , który stylizowany jest na wzór pogrzebu średniowiecznego rycerza lub starosłowiańskiego wodza . Dużo epitetów tworzących odpowiedni, bardzo plastyczny nastrój. Nie jest to jednak pogrzeb rzeczywisty, ale poetycko stylizowana wizja. Utwór zawiera elementy charakterystyczne dla epoki średniowiecza - miecz zdobiony wawrzynem, gromnice i proporce. Inne elementy takie jak zbroja, bojowy rumak, płaczki są mają charakter germański. Utwór stanowi poetycki hołd złożony zmarłemu, który był ucieleśnieniem idei walki o wyzwolenie narodów spod tyrani. W końcowej wizji poety korowód pogrzebowy zamienia się w triumfalny pochód postępowych sił ludzkości.

"Fortepian Szopena " - wiersz ten opisuje wielkiego polskiego pianistę Fryderyka Szopena . Do napisania tego wiersza skłoniło poetę : wyrzucenie fortepianu Szopena z zamku , znajomość Szopena z Norwidem i ich bliska przyjaźń , uznanie dla muzyki skomponowanej przez Szopena . Na początku wiersza poeta ukazuje nam obraz chorego artysty . Skupia uwagę na "alabastrowej" ręce która trącają o klawisze wydobywając z nich urzekające dźwięki . Oburzeniem napawają autora warszawskie wydarzenia z powstania styczniowego , gdy żołnierze carscy wyrzucają fortepian naszego wielkiego artysty na bruk . Norwid z wielkim mistrzostwem oddał grozę wydarzenia poprzez opis fortepianu , podobnego do trumny , wydającego złowieszcze dźwięki w momencie upadku instrumentu na bruk .

Głównym motywem wiersza jest ukazanie wielkości muzyki polskiego kompozytora .Najbardziej cenne cechy muzyki Szopena to ludowość , prostota i doskonałość , wartości moralne polegające na zdolności uszlachetniania słuchaczy i narodowy charakter . Norwid stawia Szopena obok najwybitniejszych artystów , którzy najbardziej zbliżyli się do doskonałości . Są nimi Dawid (psalmista) Fidiasz (grecki rzeźbiarz) Ajschylos (dramaturg) . 

---