Kultura jest warunkiem do powstania cywilizacji

Kultura obejmuje (w najszerszym znaczeniu) wszystkie wytwory i zachowania człowieka, które wchodzą w skład dorobku społecznego jak
np sztuka, zwyczaje, prawo, religia, polityka, życic codzienne. Tak pojmowana kultura dzięki się na materialna (narzędzia, wynalazki,
budowle, stroje...) i duchową (mity, wierzenia, religie, idee, teorie naukowe, języki, obyczaje, dzieła sztuki i literatury...).
Kultura regionalna to kultura małych regionów o odrębnych wierzeniach, historii, gwarze; z powodu środków masowego przekazu kultura ta ubożeje

Kultura ludowa - w obrębie wsi, parafii; treści przekazywane metoda ustną; silny tradycjonalizm
Kultura popularna - w jej zakres wchodzi moda, tania literatura i prasa brukowa

Homogenizacja- to zjawisko w kulturze polegające masowym wykorzystywaniu kultury wysokiej przez media i przystosowywaniu jej do potrzeb „przeciętnego" odbiorcy.

Mezopotamia

Ludy: Sumerów. Asyryjczyków, Babilończyków

Czasy Mezopotamii zaczynają się od przybycia Sumerów w dorzecze rzeki Eufrat (nad Zatoką Perską). W I poł. V w. p.Chr. Ok.
2000 r. p.Chr. Rozpada się ostatnie państwo Sumcryjskie Ur. Miasta usamodzielniają się i powstają mi as ta-państwa, które tworzą
królestwa Babilonii i Asyrii. W 1595 r. p.Chr. Babilon rozpada się w wyniku podbojów Asyryjczyków. Babilon ponownie
dochodzi do władzy za panowania króla Nabuchodonozora.
Sztuka Sumeryjska
architektura

- mury z cegły suszonej

-świątynie- zikkuraty - czworoboczne piramidy zwężające się ku górze
*zikkurat w Ur

rzeźba tzw. sumeryjski styl bloku
- z kamienia

-dośrodkowa kompozycja postaci

- kubiczna forma korpusu

- statyczne ujęcie

- duże płaszczyzny

- silne akcentowanie oczu, nosa, brody

- brak indywidualizmu
rzemiosło

- naczynia inkrustowane kamieniami

- pieczęcie cylindryczne

Sztuka Babilonu (panowanie króla Hammurabiego)
architektura

* miasta wzniesione z cegły suszonej, drewna i gliny

- grube mury

* brama Isztar

- wielopoziomowe tarasy

* wiszące ogrody Semiramidy

* stella Hammurabiego

Sztuka Asyryjska

architektura

- miasta twierdze

- ulice wąskie i nieregularne bez nawierzchni

- domy miały gładkie ściany bez okien

* pałac Sargona II w Durszarrukin 712/707 p.Chr.
rzeźba

- służyła celom propagandowym

* w twardym kamieniu: marmur, alabaster

(w płaskorzeźbie)
przedstawienia narracyjne o kompozycji pasowej
postać z profilu

postacie słabo wyodrębnione z tła
ostry kontur

postać: brak szyi, ręce blisko ciała, nogi lekko zaznaczone okryte szatą
rysy twarzy wyostrzone
* płaskorzeźby z Niniwy VII w. p.Chr.

GRECJA

Religia

- politeistyczna

- obrzędy składania ofiar bogom

- procesje

- życie przyszłe nie było istotne
Teatr

Wywodzi się zc zwyczajów ludowych i obrzędów religijnych. Kolebką teatru europejskiego była Grecja, gdzie teatr rozwiną się z występów
chóralnych ku czci Dionizosa. W teatrze greckim stosowane były maski i koturny. Podstawowe gatunki dramatyczne w teatrze starożytnym to
tragedia i komedia.
Muzyka

- patronem muzyki był Apollo

- monodyczność - jednogłosowość przy akompaniamencie instrumentu

- wykształcenie systemów tonalnych

- duża rola w kulcie bogów

- bogactwo instrumentów
Architektura
świątynie

- budowane na naturalnym podwyższeniu dodatkowo na stopniach

- z kamienia i marmuru

- na planie prostokąta

- otoczone kolumnadą

- wewnątrz cella z posągiem

- strop z belek opierał się na kolumnach

- widoczne części belek używano jako fryzu
porządek dorycki

- nie posiada bazy

- głowica w kształcie spłaszczonej poduszki

- fryz składa się z metop i tryglifów

- trzon (skapos) gruby

- belkowanie=archi traw + fryz + gzyms
* Partenon

* świątynia Posejdona w Pestum
porządek joński

- posiada bazę

- głowica w kształcie ślimacznic tzw. Wolut

- trzon jest szczuplejszy i żłobkowany

- fryz jest ciągły

* Erechtejon

* świątynia Nike na Akropolu
porządek koryncki

- posiada bazę

- głowica w kształcie liści akantu

* Olimpicjon

Rzeźba

Rzeźba okresu archaicznego jest monumentalna pojawia się w 2 poł. VII w. Artysta używał narzędzi z hartowanego żelaza

Postacie przedstawiane były w pozycji stojącej zjedna nogą wysuniętą do przody. Była to rzeźba zamknięta, frontalna 9do oglądania z przodu)

twarze były bezosobowe, dłonie zaciśnięte w pięści.

kurosi - przedstawienia nagich mężczyzn

kory przedstawienia kobiet w długich szatach

* Hera z Samos

* woźnica z Delft

W rzeźbie okresu klasycznego pojawia się kontrapost. Rzeźba jest doskonale wywarzona i proporcjonalna, a dodatkowo bardzo idealistyczna.
Przeznaczona była do oglądania z kilku stron.

* Dyskobol Myrona

* płaskorzeźby tympanonu Partenonu Fidiasza

* Atena Partenos Fidiasza

* Zeus Olimpijski Fidiasza

* Doryforos Poplikleta

Rzeźba okresu hellenistycznego jest pełna dynamiki i ekspresji. Jest patetyczna i teatralna. Pojawia się rzeźba grupowa o zawiłym układzie

* Nike z Samotraki

* Grupa Laokoona

* Grupa byka Farnezyjskiego

* Umierający Gal

* Chłopiec z gęsią

* płaskorzeźby z ołtarza pergamońskiego

RZYM

Architektura

urbanistyka

- regularny plan ulic, które przecinają się pod katem prostym

- w centrum miasta znajdował się rynek - forum

- przewaga budowli świeckich nad religijnymi
domy prywatne

bazyliki— służyły do przeprowadzania rozpraw sądowych i zawierania umów handlowych.
świątynie

* Panteon

amfiteatry do oglądania walk gladiatorów j dzikich zwierząt

* amfiteatr Flawiuszów

* Koloseum
teatry

cyrki - do oglądania wyścigów rydwanów

* Cirrus Maximus

łaźnie - termy - były miejscami spotkań towarzyskich

* Termy Krakali

* Termy Dioklecjana

pomniki - w postaci wolnostojącej kolumny

* Kolumna Trajana;

* Kolumna Marka Aureliusza, lub wolnostojącej bramy

*Łuk triumfalny Tytusa;

*L. t. Trajana

Rzeźba

Popiersia portretowe wiernie odtwarzają rysy twarzy, wiek. Ponieważ przekazują cechy charakteru mówimy o portretach
psychologicznych.

* popiersie Cycerona

* Cezara

* Wespazjana

* Pomnik konny Marka Aureliusza
Malarstwo

ścienne - * Pompeje; * Herkulanum
sztalugowe - enkaustyka * El Fajum
mozaika

EGIPT

(IV tysiąclecie p.n.e. - 395 r. n.e.)

religia

- politeistyczna: Re - bóg słońca

Ozyrys - bóg świata podziemnego

- wiara w życie pozagrobowe

- mumifikacja

arch. grobowa

- grobowce pierwszych królów (I dyn.) miały kształt mastab

- wznoszone z cegły suszonej i pokryte wapnem

- za III dyn. architekt Imhotep wznosi pierwszą piramidę schodkowa

* piramida Dzesera

- za panowania IV/V dyn. powstaje piramida stożkowa kamienna

* piramida Cheopsa

(146 m h, 230 m dł. bok, 57 tys. m kwadrat, pow, 2300 głazów o wadze 2,5 tony każdy)

* piramida Chefrena

* piramida Mykerinosa

Grobowce skalne w Dolinie Królów

* świątynia królowej Halszcpsut w Dejr el-Bahari

(odkryta przez polską misje archeologiczną pod kier. prof. Kazimierza Michałowskiego)

^świątynie w Kamaku, Luksorze, Abu Simblc

lypy kolumn: lotosowa, papirusowa, palmowa

rzeźba

- z bazaltu, granitu, wapienia

* Sfinks w Gizie

* Kolosy Memnona

kanon postaci

- wyróżniamy 3 sposoby przedstawiania postaci

1. bogowie i faraon

- stojąca zjedna nogą wysuniętą do przodu

- ramiona wzdłuż ciała

- do oglądania z przodu

- twarz pozbawiona uczuć, młoda, wyidealizowana

* triada Mykerinosa

2. arystokracja i urzędnicy

-z zachowaniem podobieństwa osoby portretowanej

3. lud (uszebti)

- podczas pracy

- bez dbałości o piękno

- szkicowo

malarstwo ścienne (w grobowcach)

narracyjne

- kompozycja pasowa

- trój skręt postaci

- zasada hierarchi/mu

brak perspektywy

czarny kontur

farba = białko kurze + woda+ farba temperowa

Sztuka m Amenhotepa IV zwanego Echnatonem

na okres jego panowania wprowadzono kult 1 boga Atona

wprowadził zmiany w sztuce: - realizm

sceny z życia codziennego faraona

popiersie Nefretete z wapienia malowane - rzeźbiarz Totmes

posag Echnatona - ze wszystkimi mankamentami urody

Po śmierci Echnatona kapłani ortodoksyjnej religii tebańskiej starali się wymazać faraona z historii burząc jego rzeźby, świątynie i zamazując imię.

---