rzym wlasnosc, Prawo rzymskie


PRAWO RZECZOWE

Res - rzecz, sprawa, okoliczność, wydarzenie, proces, przedmiot sporu. Pojedynczy, wyodrębniony, samodzielny przedmiot materialny, przeznaczony do obrotu. Również niematerialny.

Pożytki - rzeczy oddzielone od innej rzeczy w drodze normalnej eksploatacji i stanowiące przychód z tej rzeczy (fructus naturales). Przed oddzieleniem stanowiły część tej rzeczy (fructus pendentes), a samoistnymi rzeczami stawały się z chwilą oddzielenia (fructus separati).

Kopaliny traktowano jako pożytki.

Fructus civiles - zajmują miejsce pożytków (loco fructus), dochody uzyskiwane z dokonanej czynności prawnej, np. czynsz z tytułu najmu.

PODZIAŁY RZECZY W INSTYTUCJACH GAIUSA

res in patrimonio

res extra patrimonium

rzeczy, które mogły należeć do majątku prywatnego

  • res humani iuris - res privatae

rzeczy, które nie mogły należeć do majątku prywatnego

  • res divini iuris - res sacrae (rzeczy poświęcone bogom, jak ołtarze, świątynie); res religiosae (rzeczy otoczone czcią jak urny, grobowce); res sanctae (rzeczy uświęcone, tj. oddane pod szczególną opiekę bogów, jak mury i bramy miejskie)

  • res humani iuris - res publicae - należące do ogółu, np. teatry, ulice, wg niektórych jurystów też woda, powietrze

Z tym podziałem łączy się podział na res in commercio (rzeczy przeznaczone do obrotu prawnego) i res extra commercium (rzeczy wyłączone z obiegu). Nie jest on jednak tożsamy z powyższym podziałem → np. rzecz niczyja.

res corporales

res incorporales

  • rzeczy materialne, to takie, które można poznać za pomocą zmysłu dotyku

  • rzeczy niematerialne, to takie, których nie można dotknąć, a polegają na uprawnieniach.

  • np. spadkobranie, zobowiązania, użytkowanie

res mancipi

res nec mancipi

  • rzeczy, które w okresie archaicznym były najważniejsze

  • np. grunty w Italii, służebności gruntowe wiejskie, niewolnicy, zwierzęta pociągowe, uzbrojenie do walki

  • do przeniesienia własności potrzebne formalne akty

  • pozostałe rzeczy, których wartość niejednokrotnie przewyższała wartość rzeczy res mancipi, ale rzymianie zetknęli się z nimi później.

  • wystarczyła traditio do przeniesienia własności.

INNE PODZIAŁY RZECZY W PRAWIE RZYMSKIM

rzeczy ruchome (res mobiles)

nieruchomości (res immobiles)

  • rzeczy, które mogą być przeniesione bez zmiany ich istoty

  • grunty i wszystko to co z gruntem trwale złączone, a także słup powietrza ponad ziemią i to co pod gruntem.

rzeczy oznaczone co do gatunku (genus)

rzeczy oznaczone co do tożsamości (species)

  • rzeczy zamienne - res fungibiles

  • określane triadą - pondere, numero, mensura

  • rzeczy niezamienne; rzeczy oznaczone co do tożsamości; rzeczy oznaczone indywidualnie.

rzeczy zużywalne

rzeczy niezużywalne

  • rzeczy, których normalne używanie prowadzi do zużycia

  • np. żywność, pieniądze

  • rzeczy, które nie ulegają zużyciu

  • np. niewolnik, nieruchomość

rzeczy podzielne

rzeczy niepodzielne

  • rzeczy, które można podzielić bez zmiany ich wartości

  • np. wino, oliwa, zboże

  • rzeczy, których nie można podzielić bez zmiany ich wartości

  • np. niewolnik, obraz, rzeźba

rzeczy pojedyncze

rzeczy złożone (corpora ex cohaerentibus)

rzeczy zbiorowe (corpora ex distantibus)

  • stanowiły jedność tak pod względem gospodarczym jak i prawnym

  • np. niewolnik

  • rzeczy złożone z kilku/wielu innych, które po połączeniu stanowiły części składowe rzeczy

  • np. dom, wóz

  • zbiór rzeczy samodzielnych, stanowiących całość w sensie prawno-gospodarczym

  • np. biblioteka, stano zwierząt.

WŁADANIE RZECZAMI

WŁASNOŚĆ

Rodzaje własności rzymskiej:

  1. Własność kwirytalna (dominium ex iure Quiritium)

  • Własność bonitarna