MARKETING

Przedsiębiorstwo

A. definicja i geneza

PRZEDSIĘBIORSTWO

Jest produktem historycznym, pojawiło się na określonym etapie rozwoju, istnieje zgodność ekonomii i historii - gospodarstwa w epoce feudalizmu czy niewolnictwa nie miały cech przedsiębiorstwa

Niewolnictwo - Grecja, Egipt - gospodarstwa nastawione na zapotrzebowanie patrycjuszy, nie istniały takie pojęcia jak koszty

Feudalizm - posiadłości wielkich panów, prowadzone również w klasztorach, typowym zakładem pracy był zakład rzemieślniczy (Paryż, Londyn, Norymberga, Kraków, Toruń)

Średniowiecze - nadal nie znane pojęcie przedsiębiorczości, zakład rzemieślniczy - na czele jest mistrz zatrudniający czeladników i uczniów, ważną rolę odgrywały cechy do których przynależność była obowiązkowa, zajmowały się koncesjonowaniem(zakładaniem) nowych zakładów, określały warunki pracy i płacy w zakładach i podejmowały wspólne działania na rzecz mistrza

XVIII i XIX

Powstały przedsiębiorstwa, wiązało się to z rozwojem stosunków towarowo - pieniężnych

Rozwój przedsiębiorstw prowadził do rewolucji przemysłowej.

Przedsiębiorstwa stały się ośrodkiem stosowania zasady racjonalnego gospodarowania

Protoplastą przedsiębiorstwa była manufaktura

Przedsiębiorca gromadził tam rzemieślników, którzy z jego surowców, w jego pomieszczeniach, za pomocą prostych narzędzi i urządzeń realizowali procesy produkcyjne w podobny sposób jak poprzednio robili to w swoich warsztatach rzemieślniczych

Różnice między przedsiębiorstwem a manufakturą

wyszczególnienie	MANUFAKTURA	PRZEDSIEBIORSTWO PRZEMYSŁOWE
Techniczny podział pracy	Nie występuje albo jest w zalążku, wszyscy zajmują się tym samym	Bardzo rozwinięty
Techniczne uzbrojenie pracy	Bardzo niskie, proste urządzenia i narzędzia	Zróżnicowane zależnie od rodzaju produkcji
Warunki pracy	Bardzo trudne	Zróżnicowane i na pewno lepsze niż w manufakturze

Pojęcie przedsiębiorstwa

A. SMITH

Przedsiębiorca - cechowała go umiejętność oszczędzania i mobilizowania kapitału

J.B SAY

Przedsiębiorca - umiejętnie łączy czynniki produkcji, przenosząc zasoby ekonomiczne z obszaru niższej na obszar wyższej efektywności

J. SCHUMPETER

Przedsiębiorca - dynamizuje gospodarstwo przez ciągłe wprowadzanie innowacji, które są siłą napędową poruszającą mechanizm gospodarczy

Wg Schumpetera dynamiczna nierównowaga powodowana jest przez innowacje przedsiębiorstwa

Funkcje przedsiębiorstwa

1. wprowadzają nowe wyroby na rynek

2. tworzą nowe fabryki, które poprzednio w ogóle nie istniały

3. odkrywają nowe zasoby, nowe sposoby rozszerzania podaży istniejących zasobów

4. odkrywają i rozwijają nowe technologie

5. reorganizują istniejące przedsiębiorstwa w nowy twórczy sposób

Cechy przedsiębiorcy

1. silna potrzeba osiągnięć, potrzeba samorealizacji

2. wytrwałość i determinacja

3. potrzeba autonomii

4. umiarkowana skłonność do ryzyka

5. zaufania do własnych zdolności, kontrolowanie zdarzeń, zorientowanie na okazje

6. umiejętność przyjmowania porażki i wyciagnięcia z niej wniosków

7. optymizm życiowy i entuzjazm pracy

8. kreatywność i innowacyjność (nowotwórstwo)

9. zdolności przywódcy

I KAPITALIZM WŁAŚCICIELSKI

II ROZDZIELANIE WŁASNOŚCI OD ZARZADZANIA - KAPITALIZM MENADZERSKI

Pojęcie przedsiębiorczość

• zmysł przedsiębiorczości

• duch

• postawy

• zachowania

to są synonimy

PRZEDSIEBIORCZOŚĆ

To cecha przedsiębiorcy lub przedsiębiorstwa pod która rozumie się gotowość o zdolności do podejmowania i rozwiązywania w sposób twórczy i nowatorski, nowych problemów, umiejętność wykorzystywania pojawiających się szans i okazji oraz elastycznego przystosowania się do zmieniających się warunków

W tym pojęciu zawiera się ekspansywność - stawianie sobie ambitnych zadań, których realizacja prowadzi w krótkim czasie do szybkiego rozwoju i znacznej poprawy sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa inaczej silne dążenie żeby dorównać najlepszym firmom

Przedsiębiorstwo

EKONOMIA

W teorii neoklasycznej twierdzi się, że przedsiębiorstwo działa w konkurencyjnym otoczeniu i kieruje się motywem maksymalizacji zysków, podejmuje racjonalne decyzje

We współczesnych teoriach - uważa się racjonalność decyzji jest często ograniczona

ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE

Traktuje przedsiębiorstwo jako kategorię organizacyjną, jednostka zorganizowana, szczególny przypadek instytucji w odniesieniu do której odnoszą się sformułowane zasady racjonalnej organizacji

CYBERNETYKA

Pojmuje przedsiębiorstwo jako układ złożony, podobny do organizmu żywego, który kieruje się kryterium najdłuższego zachowania przy życiu, przedsiębiorstwo traktowane jest jako system względnie odosobniony w otoczeniu natomiast w samym przedsiębiorstwie wyróżnia się szereg podsystemów, które wzajemnie oddziałują na siebie

SOCJOLOGIA

Rozpatruje przedsiębiorstwo jako kategorię społeczną interesując się przede wszystkim występującymi w nim grupy społeczne, stosunkami między zatrudnionymi, zachowaniami ludzi, ich motywacjami, stopniem integracji zawodem i identyfikowaniem się pracowników z przedsiębiorstwem

PRAWO

Podmiot prawa, posiadający zdolność do czynności prawnych, prawo reguluje stosunki między przedsiębiorstwem a innymi osobami prawnymi i fizycznymi oraz niektóre stosunki wewnątrz przedsiębiorstwa

B. OTOCZENIE PRZEDSIEBIORSTWA

Pojęcie wprowadziła cybernetyka

Istotne jest oddzielenie wnętrza od jej otoczenia (tego co jest na zewnątrz organizacji i ma na nią wpływ)

W tym ujęciu przedsiębiorstwo jest czarną skrzynką, w której zachodzą konkretne procesy, między przedsiębiorstwem a otoczeniem odbywa się stała interakcja

BLACK BOX

Zmiany mogą tworzyć dla przedsiębiorstwa zarówno szanse jak i zagrożenia

Otoczenie może być

1. bliższe - bezpośrednie

2. dalsze - pośrednie

OTOCZENIE BEZPOŚREDNIE - BLIŻSZE

Obejmuje wszystkie systemy z którymi przedsiębiorstwo jest w bezpośrednim stosunkach, czyli np. rynek, kontrahenci i kredytodawcy

OTOCZENIE DALSZE

Nazywane też markootoczeniem, przedstawia systemy z którymi przedsiębiorstwo ma stosunki pośrednie ( systemy społeczne kraju, polityka, system prawny

R.W. GRIFFIN

OGÓLNE ZADANIOWE (CELOWE)

stosunki międzynarodowe stosunki ekonomiczne stosunki (warunki) techniczne stosunki socjokulturowe stosunki polityczno - prawne

właściciele konkurenci klienci dostawcy sojusznicy strategiczni związki zawodowe władze federalne i stanowe

Współczesne otoczenie charakteryzuje duża niepewność

Mówi się o turbulencji otoczenia (burzliwości) jest to bardzo nieregularne i nieprzewidywalne.

Mówi się, że jest to jedna z najbardziej charakterystycznych cech współczesnej gospodarki.

Szybkie dostosowanie się do tego jest warunkiem przetrwania

Turbulencja otoczenia - to przedsiębiorstwo stanie w obliczu problemu zaskoczenia strategicznego

Zaskoczenie strategiczne charakteryzuje się

1. pojawia się w sposób niespodziewany tzn. nie zostaje rozpoznane w procesie szybkiego przeszukiwania otoczenia przez przedsiębiorstwo dopóki nie odczuje ono jego wpływu

2. jest zaskakującą nowością

3. wywiera istotny wpływ na funkcjonowanie organizacji

4. rozwija się w sposób gwałtowny pozostawiając niewiele czasu na próby, błędy i eksperymenty

w celu przeciwdziałania zaskoczeniu strategicznemu należy posługiwać się metodami (systemami) wczesnego ostrzegania (polegającą na tym, że przedsiębiorstwo powinno cały czas wyłapywać poprzez stałą obserwację otoczenia słabe sygnały o nadchodzących zmianach mogących zagrażać przedsiębiorstwu, selekcja sygnałów kluczowych od szumu informacyjnego

C. Cele i misja przedsiębiorstwa

Celem jest złożony rezultat dążeń, punkt dojścia do którego osiągnięcia się zmierza lub pożądany przyszły stan rzeczy, który przedsiębiorstwo chciałaby osiągnąć

( nie można mylić celu z funkcjami)

funkcje przedsiębiorstwa - sprowadzają się do zaspokajania potrzeb osób lub instytucji przez wytwarzanie produktów i lub świadczeniem usług (firma farmaceutyczna - funkcja poprawa zdrowia, i to nie jest cel przedsiębiorstwa)

podstawowym celem przedsiębiorstwa jest przetrwanie

inni uważają, że podstawowym celem jest rozwój zarówno ilościowy jak i jakościowy

celem przedsiębiorstwa jest maksymalizacja zysków

Misja

Wiąże się z celami, misja ma charakter długookresowy

Zestaw wartości akcentujących specyficzną rolę danej firmy uzasadniających istnienie przedsiębiorstwa

Realizując swoja misję przedsiębiorstwo zaspokaja jakąś ważną potrzebę swoich klientów, regionów lub nawet całego społeczeństwa

Zarządzanie przedsiębiorstwem

A. POJECIE ZARZĄDANIA

Musimy wyraźnie oddzielić kierowanie od zarządzania

Kierowanie

Wszelkie działania zmierzające do spowodowania aby inni ludzie, komórki organizacyjne czy instytucje postępowały zgodnie z celem kierującego

Zarządzanie

Pojęcie węższe od kierowania

Każde zarządzanie jest kierowaniem ale nie odwrotnie

Jest takim rodzajem kierowania, przy którym kierujący ( zarządzający) ma uprawnienia zwierzchnie w stosunku do podległych pracowników lub instytucji wynikające bezpośrednio z własności środków produkcji albo też nadane przez właścicieli środków produkcji

INNA DEF - działanie polegające na dysponowaniu zasobami , ludźmi, pieniędzmi a przez nie oddziaływanie na ludzi

Zarządzanie polega na spełnianiu przez kierowników funkcji zarządzania takich jak:

• planowanie

• motywowanie

• organizowanie

• kontrolowanie

B. PLANOWANIE

Jest programowaniem przyszłości jakiej pragniemy oraz skutecznych środków jej realizacji

Ważne, ze

Planowanie powinno uwzględniać przewidywane w otoczeniu przedsiębiorstwa oraz powinno być zgodne z jego misją

Planowanie musi brać pod uwagę zasoby stojące do dyspozycji firmy

Powszechnie rozróżnia się :

planowanie bieżące (taktyczne i operacyjne) oraz strategiczne

różnie między nimi:

1. planowanie strategiczne - zajmuje się dłuższym okresem a taktyczne najkrótszym

2. planowanie taktyczne zajmuje się wyborem środków do osiągnięcia założonych celów, planowanie strategiczne zajmuje się zarówno formułowaniem celów, wytyczanych na najwyższym szczeblu organizacyjnym i wyborem środków

3. zasięg planów strategicznych jest szeroki a planów taktycznych wąski

C. MOTYWOWANIE (POBUDZANIE, STYMULOWANIE)

Sprowadza się do stwarzania takich sytuacji, które zachęcałby pracowników do wykonywania działań służących realizacji celów i zadań przedsiębiorstwa

Motywacja jest przede wszystkim stanem wewnętrznym, dlatego głównie to problem psychologiczny

Głównym powodem pracy jest przymus pracy - potrzeba zarobienia na utrzymanie siebie

Ważne jest przekonanie pracowników aby chętnie wykonywali swoje działania

Są ważne potrzeby ( piramida potrzeb wg A. Maslowa)

samorealizacji

uznania

Teoria ERG

Inna hierarchia potrzeb

Autor to - C. Aldelfer

E - EXISTENCE - egzystencja

R - RELATEDENESE - potrzeba kontaktu międzyludzkiego

G - GROWTH - potrzeba wzrostu żeby się rozwijać

Człowiek może odczuwać więcej niż jedną potrzebę ponadto jeśli dana jednostka jeśli nie będzie mogła zaspokoić potrzeby wyższego rzędu to wróci do potrzeb niższego rzędu z tego powodu poczuje frustrację

W motywowaniu pracowników ważną rolę ogrywają bodźce niektórzy mówią na to środki motywacyjne albo motywatory

Podział:

1. bodźce materialnego zainteresowania oraz bodźce niematerialne tzw. Moralne

2. płacowe i pozapłacowe (socjalne, wyróżnienia , awanse

3. indywidualne i zespołowe

istotna kwestią w motywowaniu jest stosowanie systemu nagród i kar

Wg badań lepsze rezultaty osiąga się poprzez nagrodę

Ważne, żeby ludzie wiedzieli jaki jest ten system i żeby akceptowany przez nich

Istotne jest aby nagrody i kary były szybkie zaraz po wykonaniu danego działania

D. OGRANIZOWANE

Polega na takim wyznaczeniu i koordynowaniu działalności wszystkich komórek organizacyjnych przedsiębiorstwa i wszystkich pracujących w nim ludzi, aby przedsiębiorstwo realizowało jak najefektywniej swoje cele i zadania

• jasno określić podział pracy

• przydzielić konkretnym ludziom konkretne zadania

• dostarczenie środków

• koordynacja działalności

ważną kwestią są działania przygotowujące - np. przygotowania narzędzi, półfabrykatów

organizowanie to przeciwieństwo improwizacji

E. KONTROLOWANIE

Polega na sprawdzeniu, czy rzeczywisty przebieg procesów w przedsiębiorstwie jest zgodny z zamierzonym (planowanym)

Czasem trzeba przeprowadzić korektę

Kontrola może być zagrożona przez formalizację, czyli koncentracja na formalnym zgadzaniu się z przepisami

Wyniki z kontroli powinny być brane pod uwagę, gdy tworzy się nowe plany

Często prowadzi się za pomocą narzędzi finansowych

F. ZAKRES ZARZĄDZANIA

Zarządzanie odbywa się w określonej strukturze organizacyjnej

Występuje w :

całym przedsiębiorstwie - realizuje prezes albo dyrektor

oraz w poszczególnych komórkach - realizowanie przez kierowników tychże komórek

w odniesieniu do poszczególnych szczebli mówi się o zarządzaniu funkcją albo dziedziną

Zarządzanie jakością

Zarządzanie personelem albo zasobami ludzkimi

Zarządzanie marketingiem

Zarządzanie finansami

Zarządzanie jest dostosowane do warunków gospodarczych, do zmienności otoczenia

Zarządzanie dynamiczne (high speed ) charakteryzuje się następującymi cechami:

1. szeroko rozumianą innowacyjnością

2. adaptacyjnością , zdolnością przystosowania się do wszelkiego rodzaju zmian

3. elastycznością tzn. zdolnością do szybkiego dostosowania się rozmiarów i struktury działalności do potrzeb rynkowych

4. efektywnością, która oznacza zdolność uzyskania i utrzymania przewagi w stosunku do konkurentów

5. szybkością większą niż konkurenci w zakresie reagowania na zmiany w otoczeniu

Struktura organizacji przedsiębiorstwa

Jest to jego podział na odpowiednio mniejsze części, piony, komórki wraz z ustaleniem tych zadań, kompetencje i odpowiedzialności oraz określenie stosunków i powiązań między ludźmi

Swoisty wyraz występującego w przedsiębiorstwie podziału pracy

Przy tworzeniu struktur należy korzystać z pewnych zasad

1. zasada jedności kierownictwa - każdy pracownik powinien mieć jednego, konkretnego, bezpośredniego przełożonego, aby nie otrzymać przypadkiem sprzecznych zadań od różnych osób

2. służebność struktury organizacyjnej w stosunku do celów i zadań

3. uwzględnianie w strukturze organizacyjnej charakteru i specyficznych cech i zadań przedsiębiorstwa

4. zależność stopnia rozbudowy struktury organizacyjnej od wielkości przedsiębiorstwa

5. optymalna rozpiętość i zasięg kierowania - liczba osób, liczba komórek, które podlegają danemu kierownikowi

6. współzależność zakresu zadań, kompetencji i odpowiedzialności komórek organizacji i osób

7. umiejętność łączenia sprzecznych zasad centralizacji i decentralizacji

8. elastyczność struktury organizacji w stosunku do zewnętrznych i wewnętrznych warunków działania

Rodzaje struktur organizacyjnych

I STRUKTURA ORGANIZACYJNA - LINIOWA

• jest przejrzysta

• decyzje podejmowane jednoosobowo

• zgodnie z nią zorganizowane są organizacje z dominującą rozkazodawstwem np. wojko, policja

II STRUKTURA ORGANIZACYJNA - FUNKCJONALANA

Zbudowana na zasadzie fachowości

III LINIOWO - FUNKCJONALNA

• więzi służbowe między dyrektorem a kierownikami

• między wydziałami jest funkcjonalny

IV LINIOWO - SZTABOWA

• przy prezesie powstają sztaby mogą doradzać dyrektorowi naczelnemu

V DYWIZJONALNA

• podział przedsiębiorstwa na sektory - ,, dywizje”

• dywizje maja daleko posuniętą samodzielność

VI ZESPOŁOWA

• doraźne (tymczasowe) zespoły, które są tworzone do wykonania konkretnego zadania

VII MACIERZOWA

Uważana za najbardziej nowoczesną, w kolumnach ujmuje się stabilne działania realizowane przez przedsiębiorstwo, w wierszach wymienia się zadania zmienne np. przedsięwzięcia techniczne

Na przecięciach wierszy i kolumn występują stanowiska pracy lub ich grupy

W strukturze macierzowej istnieje możliwość właściwego powiązania zarządzania bieżącego (rutynowego) z zarządzaniem innowacyjnym

Zwraca się uwagę, że w strukturze macierzowej występuje podwójne podporządkowanie i dlatego może być ona konfliktogenna

{TU MUSI BYĆ KSERO}

Zarządzanie dziedzinami działalności przedsiębiorstwa

1. zarządzanie finansami

zadania główne zarządzania finansami:

1. uzyskanie rentowności przedsiębiorstwa (zyskowności) a możliwość dalszego rozwoju przedsiębiorstwa

3 drogi uzyskania rentowności:

I droga kosztowa (przez obniżenie kosztów)

II droga dochodowa (zwiększanie zysków przez wzrost dochodów ze sprzedaży, też likwidacja lub ograniczenie działalności tych sektorów przedsiębiorstwa, które przynoszą straty

III droga podatkowa ( ograniczenie płacowe przedsiębiorstwa przez podatki)

2. zapewnienie płynności finansowej - zdolności do terminowej spłaty bieżących zobowiązań finansowych

zależy od tego jakie firma będzie posiadać umiejętności zarządzania zasobami finansowymi, należnościami, zasobami, też od zasilania finansowego firmy ( np. z zewnątrz z innych źródeł)

główna przyczyną upadku polskich przedsiębiorstw był brak płynności finansowej

3. jak najkorzystniejsze zdobywanie funduszy (kapitał własny, obcy)

podstawowym kryterium są tu koszty pozyskania kapitału obcego i efektywnością wykorzystania

4. jak najkorzystniejsze lokaty wolnych środków pieniężnych przedsiębiorstwa (musimy uaktywnić przez giełdę, lokaty, fundusze inwestycyjne - w ten sposób je lokować, można kupować też nieruchomości)

5. racjonalne dzielenie zysku na części stanowiące dochód dla właścicieli i na rozwój firmy

problem: ryzyko finansowe - mogą nie wystarczyć nowe umiejętności - ważna intuicja osób zarządzających

2. zarządzanie techniką

szeroki zakres działalności związanej z techniką

2 obszary

I ZARZĄDZANIE DZIAŁANOŚCIĄ BADAWCZO - ROZWOJOWĄ

II ZARZĄDZANIE TECHNICZNYM PRZYGOTOWANIEM PRODUKCJI

AD I

To w literaturze B + R (badanie + rozwój)

Z ang R + D ( research + development)

Ta działalność to źródło rożnych odkryć, wynalazków, usprawnień technicznych, które następnie zastosowane w toku procesu produkcji

Następnie internacjonalizacja( umiędzynarodowienie), fuzje miedzy przedsiębiorstwami ( mniejsze koszty badań wspólnych)

W interesie przedsiębiorstwa leży szybkie opatentowanie wynalazków, żeby nikt nie przejął tego. Sprzedaż patentów i Know How (wiedzieć jak) jest często bardzo dużym źródłem dochodów w przedsiębiorstwie

AD II

To techniczne przygotowanie produkcji ma na celu stworzenie podstaw do tego żeby nowe, lub zmodernizowane wyroby mogły być uruchomione

Celem najważniejszym - jest zapewnienie wysokiej jakości produkcji

c. zarządzanie przebiegiem produkcji

przedsiębiorstwo

o. bliższe

o. dalsze

5

1 4

2 3

P

P

7 6

1

5

2

3 4

Przynależności

Bezpieczeństwa

Potrzeby fizjologiczne

---