Podatek od towarów i usług (ustawa z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.)

Podstawowe zagadnienia

Słowniczek - podstawowe pojęcia i ich definicje - art. 4 ustawy

Towar - jest to rzecz ruchoma oraz wszelkie postacie energii, budynki, budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności określonych w art. 2 ustawy, które wymienione są w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej.

Usługi - są to:

• usługi wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej,

• roboty budowlano - montażowe,

• sprzedaż praw lub udzielanie licencji i sublicencji w rozumieniu przepisów prawa własności przemysłowej,

• oddanie do użytku wspólnego znaku towarowego albo wspólnego znaku towarowego w rozumieniu przepisów prawa własności przemysłowej,

• udzielanie licencji lub upoważnianie do korzystania z licencji oraz przeniesienie autorskiego prawa majątkowego w rozumieniu przepisów prawa autorskiego - w odniesieniu do programu komputerowego.

Import towarów - jest to przywóz towarów na polski obszar celny.

Eksport towarów - jest to potwierdzenie przez graniczny urząd celny wywozu towaru z polskiego obszaru celnego w wyniku wykonania czynności określonych w art. 2 ust 1 i 3 ustawy.

Import usług - są to usługi świadczone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, za których wykonanie należność jest przekazywana osobie lub jednostce mającej siedzibę bądź miejsce zamieszkania za granicą, a także usługi turystyki wyjazdowej.

Eksport usług - są to usługi wykonywane przez podatnika poza państwową granicą Rzeczypospolitej Polskiej.

Towary używane:

• w przypadku budynków, budowli i ich części - są uznawane za używane jeżeli od końca roku, w którym zakończono budowę tych obiektów, minęło co najmniej 5 lat,

• w przypadku pozostałych towarów - jeżeli okres używania przez podatnika dokonującego ich sprzedaży wynosił co najmniej pół roku.

Sprzedaż towarów - rozumie się przez to również dostawę, odpłatne świadczenie usług oraz wykonywanie innych czynności określonych w art. 2 ustawy.

Urząd skarbowy - jest to urząd skarbowy właściwy ze względu na miejsce wykonywania czynności, a jeżeli czynności te wykonywane są na terenie dwóch lub więcej urzędów skarbowych - urząd skarbowy właściwy ze względu na siedzibę podatnika, a gdy podatnik nie ma siedziby - urząd skarbowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania podatnika;

W przypadku osób fizycznych niewykonujących innych czynności podlegających opodatkowaniu poza importem towarów - urząd skarbowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania;

W pozostałych przypadkach właściwym urzędem skarbowym jest Drugi Urząd Skarbowy Warszawa - Śródmieście.

Działalność rolnicza - jest to produkcja roślinna i zwierzęca, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, produkcja warzywnicza, gruntowa, szklarniowa i pod folią, produkcja roślin ozdobnych, grzybów uprawnych, produkcja sadownicza, hodowla i produkcja materiału zarodowego, zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowego lub fermowego oraz hodowla ryb słodkowodnych i pozostałych zwierząt wodnych żywych, a także uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawa grzybów i ich grzybni, uprawa roślin “in vitro”, fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowla i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, hodowla dżdżownic, hodowla entomofagów, hodowla jedwabników, prowadzenie pasiek oraz hodowla i chów innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym oraz sprzedaż produktów gospodarki leśnej i łowieckiej, z wyjątkiem drewna okrągłego z drzew tropikalnych (PKWiU 02.01.13) oraz bambusa (PKWiU 02.01.42-00.11).

Gospodarstwo rolne - jest to gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym.

Gospodarstwo leśne - jest to gospodarstwo prowadzone przez podatnika, na którym ciąży

obowiązek podatkowy w podatku leśnym, w rozumieniu przepisów o lasach.

Gospodarstwo rybackie - jest to gospodarstwo prowadzące działalność w zakresie hodowli ryb słodkowodnych oraz pozostałych zwierząt wodnych żywych.

Rolnik ryczałtowy - jest to podatnik korzystający ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 7 ustawy.

Produkty rolne - są to towary wymienione w załączniku nr 8 do ustawy.

Mały podatnik - jest to podatnik podatku od towarów i usług, u którego wartość sprzedaży towarów, w rozumieniu art. 2 ust 1 i 3 ustawy, a także wartość eksportu towarów i usług nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej 800.000 euro.

Jeżeli podatnik ten świadczy usługi komisu wartość dokonanej przez niego sprzedaży

towarów, w poprzednim roku podatkowym, nie może przekroczyć kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej kwocie 800.000 euro.

W przypadku gdy działalność przez niego wykonywana polega na prowadzeniu przedsiębiorstwa maklerskiego, zarządzającego funduszami powierniczymi, będącego agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze - kwota osiągniętej prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi w poprzednim roku podatkowym nie może przekroczyć kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej kwocie 30.000 euro.

Przedmiot opodatkowania - art. 2 ust. 1 - 3 ustawy

Zgodnie z art. 2 ust. 1 i 2 ustawy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega:

• sprzedaż towarów,

• odpłatne świadczenie usług,

• eksport towarów i usług.

Ponadto opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają również czynności określone w art. 2 ust. 3 ustawy, tj.:

• świadczenie usług oraz przekazanie lub zużycie towarów na potrzeby reprezentacji albo reklamy,

• przekazanie przez podatnika towarów oraz świadczenie usług na potrzeby osobiste podatnika, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, a także zatrudnionych przez niego pracowników oraz byłych pracowników,

• zamiany towarów, zamiany usług oraz zamiany usługi na towar i towaru na usługę,

• wydanie towarów lub świadczenie usług w zamian za wierzytelności,

• wydanie towarów lub świadczenie usług w miejsce świadczenia pieniężnego,

• dostarczenie produktów rolnych na podstawie umowy kontraktacji,

• darowizna towarów,

• świadczenie usług bez pobrania należności,

• wydanie towarów lub świadczenie usług w zamian za czynności niepodlegające opodatkowaniu,

• towary własnej produkcji oraz towary, które po nabyciu nie zostały odsprzedane w przypadku rozwiązania spółki prawa cywilnego lub handlowego niemającej osobowości prawnej albo zaprzestania przez podatnika będącego osobą fizyczną wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązanego, na podstawie odrębnych przepisów, do zawiadomienia właściwego organu podatkowego o zaprzestaniu wykonywania działalności gospodarczej.

Podatnicy podatku od towarów i usług - art. 5 ust 1- ustawy

Podatnikami podatku od towarów i usług są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne:

• mające siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli wykonują we własnym imieniu i na własny rachunek czynności, o których mowa w art. 2 ustawy, w okolicznościach wskazujących na zamiar ich wykonywania w sposób częstotliwy, nawet jeżeli zostały wykonane jednorazowo, a także wówczas, gdy czynności te polegają na jednorazowej sprzedaży rzeczy w tym celu nabytej,

• wykonujące czynności, o których mowa w art. 16 ustawy,

• na których ciąży obowiązek uiszczenia cła, również w przypadku, gdy na podstawie odrębnych przepisów importowany towar jest zwolniony od cła albo cło na towar zostało zawieszone w części lub w całości albo zastosowano preferencyjną, obniżoną lub zerową stawkę celną,

• uprawnione do korzystania z procedury celnej obejmującej uszlachetnianie czynne, odprawę czasową, przetwarzanie pod kontrolą celną, w tym również osoby, na które, zgodnie z odrębnymi przepisami, zostały przeniesione prawa i obowiązki związane z tymi procedurami,

• mające siedzibę lub miejsce zamieszkania albo pobytu za granicą, jeżeli wykonują czynności, o których mowa w art. 2 ustawy, osobiście lub przez osobę upoważnioną albo przy pomocy pracowników bądź przy wykorzystaniu zakładu lub urządzenia służącego działalności produkcyjnej, handlowej lub usługowej,

• będące usługobiorcami usług pochodzących z importu. osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, będące stronami czynności cywilnoprawnych.

Zwolnienia z podatku od towarów i usług

O charakterze podmiotowym - art. 14 ustawy:

Stosownie do treści obowiązujących w tym zakresie uregulowań ze zwolnienia tego mogą korzystać:

• podatnicy, u których wartość sprzedaży towarów, a także wartość eksportu towarów lub usług nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych, odpowiadającej kwocie 10.000 euro,

• opłacający podatek dochodowy w formie karty podatkowej, w zakresie działalności objętej tą formą opodatkowania, z uwzględnieniem art. 18 ust 3 ustawy.

O charakterze przedmiotowym - art. 7 ustawy:

Zgodnie z treścią tego uregulowania zwalnia się od podatku od towarów i usług m.in.:

• świadczenie usług wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy, tj. usługi w zakresie:

• rolnictwa,

• edukacji,

• ochrony zdrowia i opieki społecznej,

• eksport usług określonych powyżej, jeżeli nie został dotrzymany warunek prowadzenia ewidencji dla celów podatku VAT,

• import towarów zwolnionych od cła na podstawie przepisów kodeksu celnego (należą do nich m.in. rzeczy stanowiące mienie przesiedleńcze, upominki),

• import towarów objętych procedurą uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń w rozumieniu przepisów kodeksu celnego. Zwolnienia tego nie stosuje się do wyrobów akcyzowych wymienionych w poz. 13 -15 oraz 17 i 19 załącznika nr 6 do ustawy,

• import towarów objętych procedurą odprawy czasowej z całkowitym zwolnieniem od cła,

• sprzedaż towarów używanych, także darowizny tych towarów, pod warunkiem, że w stosunku do tych towarów nie przysługiwało sprzedającemu prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony. Zwolnienie to dotyczy również używanych budynków, budowli i ich części będących przedmiotem umowy najmu, dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze,

• przeniesienie własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa w zamian za zaległości podatkowe z tytułu podatków stanowiących dochody budżetu państwa,

• przychody, o których mowa w art. 12 ust 1 - 6 i art. 13 pkt 2 - 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. Nr 90, poz. 416 ze zm.),

• sprzedaż produktów rolnych, z wyjątkiem importu, dokonywana przez rolnika ryczałtowego. Zwolnienie to nie dotyczy sprzedaży produktów rolnych dokonywanej przez:

a) rolników ryczałtowych, o których mowa w ust. 2b,

1. podatników obowiązanych na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia

ksiąg rachunkowych.

Ponadto zwolnienia przedmiotowe określone zostały również w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 27, poz. 268 ze zm.).

Na podstawie postanowień § 67 rozporządzenia wprowadzono między innymi zwolnienie od podatku VAT sprzedaży - z wyjątkiem eksportu - której przedmiotem są następujące towary i usługi:

• dzieła sztuki i przedmioty o wartości muzealnej (z wyłączeniem biżuterii artystycznej), rękopisy oraz inne przedmioty kolekcjonerskie,

• towary, które mogą być użyte jako opakowania zwrotne (z wyjątkiem nowych i sprzedawanych przez producentów i importerów),

• usługi w zakresie doradztwa rolniczego,

• posiłki sprzedawane w barach mlecznych oraz w stołówkach i bufetach przyzakładowych (pod warunkiem że nie są to stołówki i bufety ogólnodostępne),

• posiłki profilaktyczne,

• dzierżawa gruntów przeznaczonych na cele rolnicze,

a także darowizny na rzecz:

• publicznych szkół i zakładów opieki zdrowotnej, zakładów kształcenia nauczycieli oraz placówek oświatowych, a także instytucji kultury i instytucji filmu,

• samorządu terytorialnego,

• spółdzielni mieszkaniowych, jeżeli darowizna dotyczy budynków mieszkalnych,

• jednostek wojskowych,

oraz:

• usługi związane ze skupem i przechowywaniem płodów rolnych,

• prowizje i inne wynagrodzenia z tytułu wykonania umów agencyjnych, zlecenia i pośrednictwa lub innych umów o podobnym charakterze związanych ze świadczeniem usług zwolnionych od podatku, w obrocie nieruchomościami,

• import dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków, z wyłączeniem biżuterii artystycznej oraz samochodów,

• import usług telekomunikacyjnych,

• import usług finansowanych ze środków bezzwrotnej pomocy zagranicznej,

• import wartości dewizowych,

• import rzeczy zwolnionych od cła, przywożonych w ramach bezzwrotnej pomocy udzielonej przez rządy państw obcych oraz międzynarodowe organizacje międzyrządowe,

• import towarów objętych procedurą dopuszczenia do obrotu uprzednio wywiezionych w ramach procedury uszlachetniania biernego, jeżeli proces uszlachetnienia ma na celu naprawę towarów, a naprawa dokonywana jest nieodpłatnie w wykonaniu umowy gwarancyjnej.

Możliwość ponownego skorzystania ze zwolnienia

Stosownie do treści art. 14 ust 7a ustawy podatnik, który utracił prawo do zwolnienia od podatku lub zrezygnował z tego zwolnienia, może dopiero po upływie 3 lat, licząc od końca miesiąca, w którym utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia, ponownie skorzystać ze zwolnienia określonego w art. 14 ust 1 pkt 1 ustawy.

Powstanie obowiązku podatkowego - art. 6 ustawy

Zasady ogólne

Stosownie do treści art. 6 ust. 1 ustawy obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania (dostarczenia), przekazania, zamiany, darowizny towaru lub wykonania usługi o których mowa w art. 2 ustawy.

Obowiązujące w tym zakresie przepisy przewidują jednak również szczególne uregulowania w tej kwestii. Stosowne przepisy precyzujące odmienne uregulowania zawarte zostały w art. 6 ust. 2 - 10, art. 6b oraz art. 35 ust. 2a - 6 ustawy.

Szczególny moment powstania obowiązku podatkowego

Stosownie do treści wyżej wymienionych uregulowań szczególny moment powstania obowiązku podatkowego określony został między innymi dla takich sytuacji jak:

• wysłanie przez podatnik towaru do odbiorcy lub wskazanej przez niego osoby trzeciej - obowiązek podatkowy powstaje z chwila wydania towaru jednej z tych osób,

• wydanie towaru podmiotowi wykonującemu czynności:

• maklerskie,

• wynikające z zarządzania funduszami powierniczymi,

• umów agencji lub zlecenia,

• pośrednictwa,

• komisu lub innych umów o podobnym charakterze,

obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania przez podatnika zapłaty za

wydany towar, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia wykonania usługi przez

ten podmiot,

• potwierdzenie fakturą dokonanej sprzedaży lub wykonanej usługi - obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu od dnia wydania towaru lub wykonania usługi,

• eksport towarów - obowiązek podatkowy powstaje z chwilą potwierdzenia przez graniczny urząd celny wywozu towaru poza państwową granicę Rzeczypospolitej Polskiej,

• import towarów - obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powstania długu celnego, natomiast w przypadku objęcia importowanych towarów procedurą celną (uszlachetniania czynnego, odprawy czasowej, przetwarzania pod kontrolą celną), obowiązek podatkowy z tytułu importu towarów powstaje z chwilą objęcia towarów tą procedurą,

• sprzedaż lokali i budynków - obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia od dnia wydania,

• pobranie co najmniej połowy ceny (przedpłaty, zaliczki, zadatku, raty) przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi - obowiązek podatkowy powstaje z chwilą przyjęcia zapłaty,

• sprzedaż wysyłkowa dokonywana za zaliczeniem pocztowym - obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania zapłaty.

Szczególny moment powstania obowiązku podatkowego określony został równie między innym dla takich usług jak:

• dostawy energii elektrycznej i cieplnej,

• dostawy gazu przewodowego,

• świadczenie usług telekomunikacyjnych,

• świadczenie usług radiokomunikacyjnych,

• rozprowadzanie wody,

• odprowadzanie, oczyszczanie i likwidacja ścieków,

• opróżnianie szamb,

• wywóz i zagospodarowanie śmieci i odpadów,

• oczyszczanie dróg kołowych, ulic, placów i innych terenów:

stosownie do treści art. 6 ust. 8b pkt 1 ustawy powstaje on z upływem terminu płatności, jeżeli został on określony w umowie właściwej dla wyżej wymienionych rozliczeń.

W przypadku wykonania usług:

a) przewozu osób i ładunków kolejami, taborem samochodowym, statkami pełnomorskimi, środkami transportu żeglugi śródlądowej i przybrzeżnej, promami, samolotami i śmigłowcami,

b) spedycyjnych i przeładunkowych,

c) w portach morskich i handlowych,

d) budowlanych lub budowlano-montażowych:

obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia od dnia wykonania wyżej wymienionych usług.

W przypadku sprzedaży gazet, magazynów, czasopism (PKWiU 22.12 i 22.13) oraz książek (PKWiU ex 22.11) - z wyłączeniem książek adresowych o zasięgu krajowym, regionalnym i lokalnym, książek telefonicznych, teleksów i telefaksów (PKWiU 22.11.20-60.10), nut, map i ulotek - obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury lub otrzymania całości lub części zapłaty, nie wcześniej jednak niż w dniu wydania i nie później niż 60 dnia od dnia wydania tych towarów. Jeżeli umowa sprzedaży przewiduje rozliczenie zwrotów wydawnictw, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury dokumentującej faktyczną sprzedaż, nie później niż po upływie 120 dni od pierwszego dnia przekazania do sprzedaży tych wydawnictw.

Z tytułu usług polegających na drukowaniu gazet, magazynów, czasopism (PKWiU 22.12 i 22.13) oraz książek (PKWiU ex 22.11) - z wyłączeniem książek adresowych o zasięgu krajowym, regionalnym i lokalnym, książek telefonicznych, teleksów i telefaksów (PKWiU 22.11.20-60.10), nut, map i ulotek - oznaczonych stosowanymi na podstawie odrębnych przepisów symbolami ISBN i ISSN, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty nie później jednak niż 90 dnia od dnia wykonania usługi,

Deklaracje dla podatku od towarów i usług - art. 10 ustawy

Wszyscy podatnicy podatku od towarów i usług dokonujący sprzedaży w kraju - co zasady - obowiązani są do składania w urzędzie skarbowym stosownej deklaracji podatkowej - VAT-7, VAT-7R, VAT-7K.

Z obowiązku tego zwolnieni są wyłącznie podatnicy zwolnieni od podatku VAT, tzn.:

• u których wartość sprzedaż towarów w rozumieniu ustawy o podatku VAT, a także wartość eksportu towarów lub usług nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty stanowiącej równowartość 10.000 euro- w 2003 r. jest to kwota 40.900 zł.,

• którym przysługiwało prawo do zwolnienia podmiotowego i z uprawnienia tego skorzystali

oraz podatnicy wykonujący wyłącznie czynności zwolnione przedmiotowo od podatku VAT na podstawie:

• art. 7 ust. 1 ustawy,

• § 67 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym.

Deklaracje te składane są bez wezwania do właściwego urzędu skarbowego za okresy miesięczne lub kwartalne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu lub kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Jeżeli dzień ten przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy termin ten upływa w pierwszym dniu pracy następującym po dniach wolnych.

W przypadku podatników sprowadzających towar z zagranicy zobowiązani są oni do wykazania należnego podatku VAT w zgłoszeniu celnym.

Deklaracja VAT-7 - składana jest przez podatnika podatku od towarów i usług.

Deklaracja VAT-7R - składana jest przez podatnika, o którym mowa w art. 7 ust. 2b ustawy - rolnika ryczałtowego, który zrezygnował ze zwolnienia przewidzianego w art. 7 ust. 1 pkt 7 ustawy - sprzedającego wyłączanie produkty rolne, który wybrał kwartalny sposób rozliczania.

Deklaracja VAT-7K - składana jest przez małego podatnika, który wybrał metodę kasową i przez małego podatnika, który nie wybrał metody kasowej, ale wybrał kwartalny system rozliczeń.

Czynności i dokumenty związane z podatkiem od towarów i usług

Wszyscy podatnicy są obowiązani do prowadzenia stosownej ewidencji dla celów podatku VAT. W ewidencji tej powinny być zawarte wszystkie dane niezbędne do prawidłowego określenia przedmiotu i podstawy opodatkowania, wysokości podatku należnego, kwoty podatku naliczonego obniżającego podatek należny oraz kwoty podatku podlegającej wpłacie do urzędu skarbowego lub zwrotowi z tego urzędu oraz inne dane służące do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej - art. 27 ust. 4 ustawy.

Rejestracja - art. 9 ustawy

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy podatnicy, o których mowa w art. 5 ustawy, obowiązani są przed dniem wykonania pierwszej czynności, określonej w art. 2 ustawy, złożyć w urzędzie skarbowym zgłoszenie rejestracyjne - VAT-R. Formularz ten składają również zakłady (odziały) osób prawnych samodzielnie sporządzające bilans, będące za zgodą urzędu skarbowego podatnikiem podatku VAT.

Z obowiązku tego zwolnieni są podatnicy zwolnieni od podatku VAT na podstawie art. 14 ust 1 i 6 ustawy oraz wykonujący wyłącznie czynności, o których mowa w art. 7 ust. 1 ustawy, tzn.:

• podatnicy, u których wartość sprzedaży towarów i usług w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyła kwoty wyrażonej w złotych, odpowiadającej kwocie 10.000 euro (w 2003r. - 40.900 zł.),

• podatnicy rozpoczynający działalność w ciągu roku podatkowego, którzy nie zrezygnowali z przysługującego im na podstawie art. 14 ust. 6 ustawy zwolnienia podmiotowego, gdyż przewidywana przez nich wartość sprzedaży - w proporcji do okresu prowadzonej działalności - nie przekroczy kwoty wyrażonej w złotych, odpowiadającej kwocie 10.000 euro,

• podatnicy, którzy sprzedają towary lub świadczą usługi wyłącznie zwolnione od podatku VAT na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy.

• Ponadto lista podatników zwolnionych z obowiązku składania zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R określona została przez Ministra Finansów w rozporządzeniu z dnia 16 grudnia 1999 r. w sprawie określenia podatników niemających obowiązku składania zgłoszenia rejestracyjnego (Dz. U. Nr 109, poz. 1242 ze zm.).

Stosowny wzór druku określony zostały w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 1999 r. w sprawie określenia wzoru zgłoszenia rejestracyjnego w zakresie podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, wzoru potwierdzenia tego zgłoszenia, wzoru zgłoszenia o zaprzestaniu wykonywania czynności polegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług lub podatkiem akcyzowym oraz zasad ustalania tymczasowych numerów identyfikacyjnych - dla podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 106, poz. 1208 ze zm.).

W momencie dopełnienia obowiązku zgłoszenia rejestracyjnego podmiot staje się zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT i od tego momentu przysługuje mu prawo do odliczenia podatku naliczonego i otrzymywania zwrotów.

Podatnicy, którzy nie są zarejestrowani, nie mają prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony lub zwrotu różnicy podatku należnego.

Podstawa opodatkowania - art. 15 i 16 ustawy

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawypodstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług stanowi - co do zasady - obrót. Obrotem w rozumieniu ustawy jest natomiast kwota należna z tytułu sprzedaży towarów, pomniejszona o kwotę należnego podatku.

Stosownie do treści art. 15 ust. 2 ustawy obrót zmniejsza się o kwoty udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i obowiązkowych rabatów (bonifikat, upustów, uznanych reklamacji i skont) i o wartość zwróconych towarów oraz zwróconych kwot nienależnych w rozumieniu przepisów o cenach, a także kwot wynikających z dokonanych korekt faktur.

Pamiętać jednak należy, że rabaty pomniejszają obrót, gdy zostały przyznane w ciągu roku od dnia wydania towaru lub świadczenia usługi. Jedynie rabat udzielony z tytułu i w okresie gwarancji lub rękojmi pomniejsza obrót, nawet gdy został przyznany po upływie roku od dnia wydania towaru lub świadczenia usługi.

W przypadku importu towarów podstawą opodatkowania jest wartość celna powiększona o należne cło (art. 15 ust. 4 - 4d ustawy). Jeżeli przedmiotem importu są towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, podstawą opodatkowania jest wartość celna powiększona o należne cło i podatek akcyzowy.

Natomiast w przypadku importu usług podstawą opodatkowania jest kwota, którą usługobiorca jest obowiązany zapłacić - art. 15 ust. 5 ustawy.

Stawki podatku - art. 18 ustawy

Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy podstawowa stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%. Stawka ta stosowana jest do opodatkowania każdej czynności, podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, chyba że w świetle szczególnych uregulowań podlegają one opodatkowaniu wg stawki 7%, 3% lub 0%. Stawki 7%, 3% i 0% ustalone zostały dla enumeratywnie określonych w ustawie oraz rozporządzeniach wykonawczych do tej ustawy towarów i usług.

Stawkę podatku 0% stosuje się między innymi w przypadku eksportu towarów pod warunkiem, że podatnik przed złożeniem deklaracji podatkowej za dany miesiąc lub miesiąc następny otrzyma dokument potwierdzający wywóz towarów poza państwową granicę Rzeczpospolitej Polskiej. W razie nieotrzymania tego dokumentu w wyżej wymienionym terminie zastosowanie mają stawki właściwe dla sprzedaży tego towaru w kraju.

Natomiast w przypadku otrzymania przez podatnika dokumentu potwierdzającego wywóz towaru poza państwową granicę Rzeczpospolitej Polskiej w terminie późniejszym, zgodnie z art. 18 ust. 6 ustawy, podatnik jest upoważniony do dokonania korekty podatku należnego od dokonanej sprzedaży, w rozliczeniu za miesiąc, w którym ten dokument otrzymał.

Eksport, Import

Eksport towarów

Stosownie do treści art. 4 pkt 4 ustawy o podatku od towarów i usług, eksportem towarów w rozumieniu tej ustawy jest potwierdzony przez graniczny urząd celny wywóz towarów z polskiego obszaru celnego w wykonaniu czynności określonych w art. 2 ust 1 i 3 ustawy.

Aby zatem daną czynność uznać za eksport towarów muszą zostać spełnione trzy następujące przesłanki:

1. wywóz jest potwierdzony przez graniczny urząd celny na karcie 1A lub 3 SAD z pieczęcią VAT, nie jest więc wystarczające posiadanie przez podatnika dokumentu celnego wystawionego przez wewnętrzny urząd celny,

2. wywóz nastąpił poza polski obszar celny, to znaczy poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

3. wywóz towarów musi nastąpić w wykonaniu czynności określonych w art. 2 ust 1 i 3 ustawy, a zatem nie będzie spełniona ta przesłanka w przypadku, np. wywóz towaru za granicę w ramach umowy użyczenia.

Eksport usług

Za eksport usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług - art. 4 pkt 6 ustawy - uznaje się usługi wykonywane przez podatnika poza państwową granicą Rzeczypospolitej Polskiej.

Ponadto eksportem usług w rozumieniu ustawy są także :

1. usługi transportu międzynarodowego - rozdział 11 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 27, poz. 268 ze zm.),

2. usługi zagranicznej turystyki przyjazdowej świadczone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez podmioty gospodarcze mające swoją siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium RP - szczegółowe uregulowania zawarte są w § 57 rozporządzenia,

3. usługi świadczone w kraju, jeżeli są bezpośrednio związane z eksportem towarów, a z zawartych umów wynika, że wartość tych usług jest uwzględniona w cenie eksportowanego towaru,

4. usługi remontowe obiektów pływających świadczone na rzecz nierezydentów w rozumieniu przepisów prawa dewizowego, niebędących podatnikami podatku od towarów i usług,

5. usługi polegające na naprawie, uszlachetnianiu, przerobie lub przetwarzaniu towarów przywiezionych na polski obszar celny, które zostały objęte procedurą uszlachetniania czynnego, jeżeli towary te zostaną wywiezione za granicę zgodnie z warunkami określonymi w przepisach celnych.

Ponadto zwrócić należy uwagę na fakt, iż warunkiem uznania za eksport usług sytuacji określonych w pkt 2 - 4 jest spełnienie warunków w nich określonych, jak również otrzymanie całości lub co najmniej 50 % zapłaty przed upływem 60 dni od daty wywozu za granicę towaru będącego przedmiotem świadczonych usług, z tym że spełnienie warunków także po upływie terminu uprawnia podatnika do dokonania korekty kwot podatku należnego.

Obowiązek podatkowy z tytułu eksportu usług wykonywanych poza granicami Polski powstaje, zgodnie z art. 6 ust 8b pkt 7 ustawy, z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty lub z momentem otrzymania towaru (przy zamianie usługi eksportowanej na towar).

W momencie zaistnienia którejś z tych przesłanek można należność z tytułu tego eksportu zaewidencjonować ze stawką 0 %.

Istotnym jest również fakt, że obowiązek podatkowy powstaje także w przypadku częściowego otrzymania zapłaty, jak również w przypadku otrzymania zadatków, zaliczek, przedpłat i rat przed wykonaniem usług (art. 6 ust 8d ustawy), co pozwala tego rodzaju sprzedaż zaewidencjonować i wykazać w deklaracji ze stawką 0 %.

Import towarów

Pojęcie importu towarów zdefiniowane jest w art. 4 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług. Stosownie do treści tego uregulowania pod pojęciem importu usług rozumie się przywóz towarów na polski obszar celny, w tym również wykonanie czynności określonych w art. 16 ustawy.

Ponieważ ustawa o podatku od towarów i usług nie definiuje pojęcia “polski obszar celny” dla celów tego podatku przyjmuje się definicję określoną w ustawie z dnia 9 stycznia 1997 r. Kodeks celny (Dz. U. Nr 23, poz. 117 ze zm.) . W rozumieniu tej ustawy “polski obszar celny” to terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto “polski obszar celny” w świetle ustawy Kodeks celny to również wolne obszary celne, składy wolnocłowe i składy celne, utworzone na terytorium Polski.

W tej sytuacji wprowadzenie towaru do składu celnego oraz do wolnego obszaru celnego, tworzonego na terytorium Polski, mieści się również w pojęciu import towarów w rozumieniu art. 4 pkt 3 ustawy. Nie jest to jednak równoznaczne z opodatkowaniem tych czynności podatkiem od towarów i usług, gdyż nie rodzą one powstania obowiązku podatkowego w tym podatku - nie powstaje dług celny.

Obowiązek podatkowy w imporcie towarów powstaje z chwilą powstania długu celnego - art. 6 ust. 7 ustawy.

Natomiast w przypadku objęcia importowanych towarów procedurą celną:

• uszlachetniania czynnego,

• odprawy czasowej,

• przetwarzania pod kontrolą celną,

obowiązek podatkowy z tytułu importu tych towarów powstaje z chwilą objęcia ich tą procedurą - art. 6 ust. 7a ustawy.

Podstawą opodatkowania w imporcie towarów jest wartość celna powiększona o należne cło. Jeżeli przedmiotem importu są towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, podstawą opodatkowania jest wartość celna powiększona o należne cło i podatek akcyzowy.

W przypadku towarów objętych procedurą uszlachetniania biernego, podstawą opodatkowania jest różnica między wartością towarów wywiezionych czasowo a wartością celną produktów kompensacyjnych dopuszczonych do obrotu, powiększona o należne cło.

Jeżeli przedmiotem importu w ramach uszlachetniania biernego są towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, podstawą opodatkowania jest różnica między wartością towarów wywiezionych czasowo a wartością celną produktów kompensacyjnych dopuszczonych do obrotu, powiększona o należne cło i podatek akcyzowy.

W przypadku:

- napojów alkoholowych destylowanych,

- alkoholi etylowych,

- win gronowych,

- napojów fermentowanych,

- wermutów i innych win ze świeżych winogron przyprawionych roślinami lub substancjami aromatycznymi,

- piwa słodowego,

- piwa bezalkoholowego,

- cygar, również z obciętymi końcami, cygaretek i papierosów z tytoniu lub namiastek tytoniu

- tytoniu do palenia,

- tytoniu do żucia i tabak,

- łodzi wycieczkowych i sportowych - wyłącznie łodzi żaglowych, łodzi z silnikiem i łodzi z dostosowaniem do silników (nie dotyczy jachtów pełnomorskich),

- pozostałych napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%:

objętych procedurą uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń, podstawą opodatkowania, jest wartość celna powiększona o cło, które byłoby należne, gdyby wyroby te były objęte procedurą dopuszczenia do obrotu, i podatek akcyzowy.

Szczegółowe uregulowania dotyczące podstawy opodatkowania importu towarów określone zostały w art. 15 ust. 4 - 4d ustawy.

Import usług

Przez import usług, stosownie do treści art. 4 pkt 5 ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, rozumie się usługi spełniające łącznie następujące warunki:

1. usługa świadczona jest na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

2. należność za tę usługę przekazana jest osobie lub jednostce mającej siedzibę bądź miejsce zamieszkania za granicą.

Ponadto jako import usług w rozumieniu ustawy o VAT rozumie się również usługi turystyki wyjazdowej.

Z importem usług spotykamy się najczęściej w przypadku świadczenia usług niematerialnych.

Obowiązek podatkowy z tytułu importu usług powstaje z chwilą dokonania przez usługobiorcę całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dni od dnia wykonania usługi - art. 6 ust. 8b pkt 5 ustawy.

Podstawą opodatkowania w imporcie usług - z wyjątkiem usług turystyki wyjazdowej - jest kwota, jaką usługobiorca obowiązany jest zapłacić usługodawcy - art. 15 ust. 5 ustawy. Do tak ustalonej podstawy opodatkowania stosuje się właściwą dla danego rodzaju usługi stawkę podatku, chyba że jest ona zwolniona z opodatkowania podatkiem VAT - § 67 pkt 11 i 12 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r.

W przypadku usług turystyki wyjazdowej, zaliczanych do importu usług, podstawę opodatkowania ustala się na zasadach ogólnych wyrażonych w art. 15 ust. 1 ustawy. Zgodnie z treścią tego uregulowania jest to kwota należna z tytułu świadczenia usług.

Obowiązek podatkowy z tytułu turystyki wyjazdowej wiąże się z ich sprzedażą w kraju, a nie z zakupem za granicą.

Opodatkowane są one stawką podatku VAT w wysokości 7 %.

Odliczenia z tytułu podatku od towarów i usług - prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego - art. 19 ustawy

Podatnikom VAT przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług (art. 19 ust. 1 ustawy).

Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach stwierdzających nabycie towarów i usług, a w przypadku importu - suma kwot podatku wynikająca z dokumentów celnych.

Kwotę podatku naliczonego stanowi również kwota podatku należnego od importu usług, z wyjątkiem podatku od usług:

- turystyki wyjazdowej,

- związanych:

• ze sprzedażą zwolnioną od podatku,

• z czynnościami nieobjętymi zakresem przedmiotowym ustawy.

Przypadki, w których nie przysługuje podatnikom prawo obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego, określone zostały w art. 25 ust. 1 ustawy. Stosownie do treści tego uregulowania zwrot różnicy podatku nie przysługuje w odniesieniu do nabywanych przez podatnika:

1. towarów lub usług służących do wytworzenia lub odprzedaży towarów bądź świadczenia usług zwolnionych od podatku,

2. importu usług, w związku z którymi zapłata należności jest dokonywana bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju wymienionym w załączniku nr 9 do ustawy,

3. samochodów osobowych oraz innych samochodów o dopuszczalnej ładowności do 500 kg, z wyjątkiem przypadków, gdy odprzedaż lub oddanie w odpłatne używanie na podstawie umów leasingu tych samochodów stanowi przedmiot działalności podatnika,

4. części składowych zużytych do wytworzenia przez podatnika samochodów, o których mowa w pkt 2, jeżeli samochody te zostały zaliczone przez tego podatnika do środków trwałych,

5. towarów i usług, jeżeli wydatki na ich nabycie nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, z wyjątkiem przypadków, gdy brak możliwości zaliczenia tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów pozostaje w bezpośrednim związku ze zwolnieniem od podatku dochodowego,

6. paliw silnikowych benzynowych, oleju napędowego oraz gazu wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych lub innych samochodów o dopuszczalnej ładowności do 500 kg,

7. usług noclegowych i gastronomicznych, z wyjątkiem:

• przypadków, gdy usługi te zostały nabyte przez podatników świadczących usługi turystyki, jeżeli w skład usługi turystyki wchodzą usługi noclegowe lub gastronomiczne bądź jedne i drugie,

• zakupów gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób,

8) towarów i usług, których nabycie:

• zostało udokumentowane fakturami otrzymanymi przed dniem utraty zwolnienia określonego w art. 14 ust. 1 lub 6 ustawy albo przed dniem rezygnacji z tego zwolnienia, z wyjątkiem przypadków określonych w art. 14 ust. 3 i 3b ustawy,

• nastąpiło w wyniku darowizny lub nieodpłatnego świadczenia usługi.

Zgodnie z art. 19 ust. 3 ustawy obniżenie kwoty podatku należnego następuje:

1. nie wcześniej niż w rozliczeniu za miesiąc, w którym podatnik otrzymał fakturę albo dokument celny, i nie później niż w rozliczeniu za miesiąc następny,

2. w przypadku importu usług - w rozliczeniu za miesiąc następujący po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy w podatku należnym od importu usług, z tym że u podatników, o których mowa w art. 14a ustawy - w miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy w podatku należnym od importu tych usług,

3. w przypadku dokonania spisu z natury określonego w art. 14 ust. 3 ustawy - najpóźniej w rozliczeniu za miesiąc następujący po miesiącu, w którym dokonano tego spisu,

4. w przypadku stosowania w imporcie towarów procedury uproszczonej, o której mowa w art. 80 § 1 pkt 3 kodeksu celnego - nie wcześniej niż w rozliczeniu za miesiąc, w którym podatnik dokonał wpisu do rejestru, i nie później niż w rozliczeniu za miesiąc następny; obniżenie kwoty podatku należnego następuje pod warunkiem dokonania przez podatnika zapłaty podatku wykazanego w tym rejestrze.

Ponadto stosownie do treści art. 19 ust. 3a ustawy obniżenie kwoty podatku należnego, o której mowa w ust. 1 i 3, nie może nastąpić wcześniej niż w miesiącu otrzymania przez nabywcę towaru lub wykonania usługi albo otrzymania faktury potwierdzającej dokonanie przedpłaty (zaliczki, zadatku, raty) podlegającej opodatkowaniu.

Jeżeli podatnik nie dokonał obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w terminach, o których mowa wyżej, może obniżyć kwotę podatku należnego przez dokonanie korekty deklaracji dla podatku od towarów i usług za okresy wskazane w art. 19 ust 3, jednak nie później niż w ciągu roku, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik nabył prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

Korekty te mogą być jednak dokonane wyłącznie w przypadku, gdy spełnione zostały łącznie następujące warunki:

1) nie zostało wobec podatnika wszczęte postępowanie podatkowe lub postępowanie kontrolne przez urząd skarbowy lub organ kontroli skarbowej za okres, którego dotyczy korekta,

2) w całości została uregulowana należność obejmująca kwotę podatku z tytułu zakupionych towarów i usług, a w przypadku podatku od importu towarów - kwota podatku wynikająca z dokumentów celnych lub decyzji, o których mowa w art. 11c.

Rolnik ryczałtowy - który zrezygnował ze zwolnienia - oraz mały podatnik - który nie wybrał metody kasowej - może obniżyć kwotę podatku należnego w rozliczeniu za kwartał, w którym otrzymali fakturę lub dokument celny, z tym że:

1. w przypadku importu usług - w rozliczeniu za kwartał następujący po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy w podatku należnym od importu usług, z tym że u podatników, o których mowa w art. 14a - w kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy w podatku należnym od importu tych usług,

2. w przypadku dokonania spisu z natury określonego w art. 14 ust. 3 - w rozliczeniu za kwartał, w którym dokonano spisu.

Mali podatnicy, którzy wybrali metodę kasową, mogą obniżyć kwotę podatku należnego w rozliczeniu za kwartał, w którym:

1. uregulowali całą należność wynikającą z otrzymanej od kontrahenta faktury,

2. dokonali zapłaty podatku wynikającego z dokumentu celnego, z uwzględnieniem kwot wynikających z decyzji, o której mowa w art. 11c,

- nie wcześniej jednak niż z dniem otrzymania faktury lub dokumentu celnego.

Mały podatnik, który zrezygnował z metody kasowej lub utracił prawo do stosowania tej metody, podatek naliczony wynikający z faktur lub dokumentów celnych otrzymanych w okresie, kiedy rozliczał się metodą kasową, i nieodliczonych od podatku należnego do końca tego okresu, ma prawo do pomniejszenia podatku należnego o podatek naliczony w miesiącu, w którym:

1. uregulował kontrahentowi całą należność wynikającą z otrzymanych faktur - w przypadku podatku wynikającego z faktur,

2. dokonał zapłaty podatku - w przypadku podatku wynikającego z dokumentów celnych,

3. dokonał zapłaty podatku wynikającego z decyzji, o której mowa w art. 11c.

Jeżeli w tym okresie podatnik nie wykonał czynności podlegającej opodatkowaniu, podatek naliczony za ten okres podlega rozliczeniu w najbliższym okresie, w którym czynności te zostaną wykonane, nie później jednak niż w ciągu 36 miesięcy od końca miesiąca, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny.

Zwrot podatku - art. 21 ustawy

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy w przypadku gdy kwota podatku naliczonego w okresie rozliczeniowym jest wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę podatku należnego za następne okresy.

W przypadku podatników dokonujących sprzedaży towarów opodatkowanych w całości lub w części stawką niższą niż określona w art. 18 ust. 1 ustawy kwota zwrotu różnicy podatku nie może być wyższa od kwoty podatku naliczonego wynikającego z faktur, z których należności zostały w całości uregulowane, oraz z dokumentów celnych, jeżeli podatek z nich wynikający został zapłacony - art. 21 ust. 2a ustawy.

Wyżej wymienionego uregulowania nie stosuje się, jeżeli wysokość zwrotu różnicy podatku jest uzasadniona nabyciem towarów i usług, które na podstawie odrębnych przepisów zaliczane są przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Stosownie do treści art. 21 ust. 3 ustawy podatnikom dokonującym sprzedaży towarów opodatkowanych wyłącznie stawką, o której mowa w art. 18 ust. 1 ustawy, u których podatek naliczony jest wyższy od podatku należnego, przysługuje zwrot różnicy podatku z urzędu skarbowego w kwocie nie wyższej od kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług, które na podstawie odrębnych przepisów zaliczane są przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

W przypadku gdy kwota nadwyżki podatku naliczonego u podatnika dokonującego sprzedaży towarów opodatkowanych stawkami niższymi niż stawka określona w art. 18 ust. 1 przekracza kwotę wynoszącą 22% całości obrotu opodatkowanego stawkami niższymi, zwrotowi na rachunek bankowy podlega nadwyżka do wysokości tej kwoty. Pozostała część nadwyżki podlega rozliczeniu w następnych okresach rozliczeniowych - art. 21 ust. 4 ustawy.

Podatnikom dokonującym sprzedaży towarów opodatkowanych wyłącznie stawką 22%, u których podatek naliczony jest wyższy od podatku należnego, przysługuje zwrot różnicy podatku z urzędu skarbowego w kwocie nie wyższej od kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług, które na podstawie odrębnych przepisów zaliczane są przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji - art. 21 ust. 3 ustawy.

Ponadto stosownie do treści art. 21a - 21e ustawy zwrot podatku VAT zapłaconego przy nabyciu towarów, które w stanie nienaruszonym zostały wywiezione poza państwową granicę Rzeczypospolitej Polskiej, przysługuje również podróżnym.

Zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie uregulowaniami “podróżnym” w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym jest osoba fizyczna niemająca stałego miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zwrot zapłaconego podatku dokonywany jest w złotych przez sprzedawcę lub w punktach zwrotu VAT przez podmioty, których przedmiotem działalności jest dokonywanie zwrotu.

Zwrot podatku może być jednak dokonany wyłącznie w przypadku, gdy podróżny wywiózł zakupiony towar za granicę nie później niż w ostatnim dniu trzeciego miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonał zakupu.

Fakt dokonanego wywozu potwierdzony jest na tym dokumencie przez graniczny urząd celny stemplem zaopatrzonym w numerator. Do dokumentu tego powinien być dołączony wystawiony przez sprzedawcę paragon z kasy rejestrującej.

Podstawą do dokonania zwrotu jest natomiast przedstawienie przez podróżnego imiennego dokumentu wystawionego przez sprzedawcę, zawierającego w szczególności kwotę podatku zapłaconego przy sprzedaży towarów.

Sprzedawcy oraz podmioty dokonujące zwrotu podatku podróżnemu mają prawo do pobrania od podróżnego prowizji od zwracanej kwoty podatku.

Rozliczenia między podmiotem, który dokonał zwrotu, a sprzedawcą towaru regulują zawarte przez nich umowy.

Do sprzedaży towarów, od których dokonano zwrotu podatku podróżnemu, sprzedawca stosuje stawkę podatku 0%, pod warunkiem że:

1) spełnił wymogi, o których mowa w art. 21b ust. 4 pkt 1 i 4 ustawy, oraz

2) przed złożeniem deklaracji podatkowej za dany miesiąc sprzedawca otrzymał dokument, określony w art. 21c ust. 2 ustawy, zawierający potwierdzenie wywozu tych towarów poza państwową granicę Rzeczypospolitej Polskiej.

Otrzymanie przez podatnika dokumentu potwierdzającego wywóz towaru poza państwową granicę Rzeczypospolitej Polskiej w terminie późniejszym niż określony w ust. 1 pkt 2 upoważnia podatnika do dokonania korekty podatku należnego od tej sprzedaży, nie później jednak niż przed upływem 6 miesięcy, licząc od końca miesiąca w którym dokonano sprzedaży.

Terminy zwrotu

Zwrot różnicy podatku następuje na rachunek bankowy podatnika w terminie 60 dni od dnia złożenia rozliczenia.

Jeżeli zasadność zwrotu wymaga dodatkowego sprawdzenia, urząd skarbowy może przedłużyć ten termin do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego.

Jeżeli przeprowadzone postępowanie wykaże zasadność zwrotu urząd skarbowy wypłaca podatnikowi należną kwotę wraz z odsetkami w wysokości odpowiadającej opłacie prolongacyjnej w przypadku odroczenia terminu płatności podatku lub jego rozłożenia na raty. Na wniosek podatnika urząd skarbowy jest obowiązany zwrócić różnicę podatku w ciągu 25 dni od dnia złożenia rozliczenia, gdy kwoty podatku naliczonego, wykazane w deklaracji, wynikają z:

• faktur dokumentujących kwoty należności, które zostały w całości zapłacone bezpośrednio podatnikowi będącemu wystawcą faktury, z uwzględnieniem przepisów art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.),

• dokumentów celnych oraz decyzji, o których mowa w art. 11c ustawy, i zostały przez podatnika zapłacone.

Różnicę podatku niezwróconą przez urząd skarbowy w terminie, o którym mowa wyżej, traktuje się jako nadpłatę podatku podlegającą oprocentowaniu w rozumieniu przepisów ustawy Ordynacja podatkowa.

Zasady stosowania kas rejestrujących - art. 29 ustawy

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym podatnicy sprzedający towary i świadczący usługi, w tym również w zakresie handlu i gastronomii, na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą w formie indywidualnych gospodarstw rolnych, są obowiązani do prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Rozpoczynając ewidencjonowanie obrotu i kwot podatku należnego w obowiązujących terminach, podatnik może odliczyć od podatku należnego kwotę wydatkowaną na zakup każdej z kas rejestrujących zgłoszonych na dzień rozpoczęcia (powstania obowiązku) ewidencjonowania w wysokości 50% jej ceny zakupu (bez podatku od towarów i usług), nie więcej jednak niż 2.500 zł.

Natomiast w przypadku, gdy podatnik, który rozpoczął ewidencjonowanie obrotu w obowiązujących terminach i wykonuje wyłącznie czynności zwolnione od podatku lub jest podatnikiem zwolnionym od podatku na podstawie art. 14 ust. 1, 5 lub 6 ustawy, urząd skarbowy dokona zwrotu 50% kwoty wydatkowanej na zakup kasy na rachunek bankowy podatnika w terminie do 25 dnia od daty złożenia stosownego wniosku przez podatnika.

Podatnicy naruszający obowiązek określony w ust. 1, do czasu rozpoczęcia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących, tracą prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę stanowiącą równowartość 30% podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług.

Jeżeli z przyczyn niezależnych od podatnika nie może być prowadzona ewidencja obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących, podatnik jest obowiązany ewidencjonować obroty i kwoty podatku należnego przy zastosowaniu rezerwowej kasy rejestrującej. W przypadku gdy ewidencja obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu rezerwowej kasy rejestrującej jest niemożliwa, podatnik nie może prowadzić sprzedaży towarów.

Szczegółowe warunki dotyczące zasad, warunków i trybu odliczania od podatku należnego kwoty zwrotu oraz zwolnienia na czas określony niektórych grup podatników oraz niektórych czynności z obowiązku ewidencjonowania obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących określone zostały w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. Nr 234, poz. 1971).

Kryteria i warunki techniczne, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące, określone zostały natomiast w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 4 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące, oraz warunków stosowania tych kas przez podatników (Dz. U. Nr 108, poz. 948).

---