Reakcje chemiczne

Reakcja chemiczna - proces, w trakcie którego z atomów, cząsteczek lub jonów substancji wyjścio­wych (substratów) powstają cząsteczki, atomy lub jony substancji końcowych (pro­duktów). Właściwości produktów różnią się od właściwości sub­stratów.

Przykłady: otrzymywanie wody

otrzymywanie soli, np. NaCl

otrzymywanie alkoholu etylowego

Zapis reakcji chemicznej - równanie reakcji:

- dostarcza informacji o składzie chemicznym (jakościowym i ilościowym) substratów i produktów, niekiedy o efektach energetycznych towarzyszących reakcji,

- nie informuje o mechanizmie reakcji ani o stopniu przereagowania.

UWAGA:

formalny zapis reakcji chemicznej jest równaniem matematycznym, zatem obie strony rów­nania winny być przedzielone matematycznym znakiem równości ”=”.

Używanie strzałek pojedynczych lub podwójnych zostało zarezerwowane dla procesów nie­odwracalnych lub odwracalnych, a także dla procesów, których produkty nie są znane (np. w procesach chemii organicznej).

Typy reakcji chemicznych (podział)

1) - synteza

2) - analiza czyli rozkład

3) - wymiana

ad 1) synteza:

substraty - pierwiastki lub związki chemiczne,

produkt - jeden związek chemiczny.

Ogólnie: aA + bB = A_aB_b

Przykłady: Fe + S = FeS

C + O₂ = CO₂

CaO + CO₂ = CaCO₃

As₂O₅ + 3 H₂O = 2 H₃AsO₄

CO₂ + NH₃ + H₂O = NH₄HCO₃

ad 2) analiza:

substrat - jeden związek chemiczny,

produkty - pierwiastki lub związki chemiczne

Ogólnie: A_aB_b = a A + b B

Przykłady: 2 HgO = 2 Hg + O₂

H₂SO₃ = SO₂ + H₂O

MgCO₃ = MgO + CO₂

2 NaHCO₃ = Na₂CO₃ + CO₂ + H₂O

ad 3) wymiana

a) pojedyncza

substraty jeden pierwiastek chemiczny

i i

produkty jeden związek chemiczny

Ogólnie: A + BC = AC + B

Przykłady: Zn + 2 HCl = ZnCl₂ + H₂

CuSO₄ + Fe = FeSO₄ + Cu

2 KI + Cl₂ = I₂ + 2 KCl

b) podwójna

Ogólnie: AB + CD = AD + CB

Przykłady: FeS + H₂SO₄ = FeSO₄ + H₂S

Pb(NO₃)₂ + 2 HCl = PbCl₂ + 2 HNO₃

BaCl₂ + CuSO₄ = BaSO₄ + CuCl₂

Inne podziały reakcji chemicznych

1. Reakcje egzotermiczne i endotermiczne.

Uwzględnia efekt energetyczny reakcji, najczęściej wymianę ciepła, np.:

C + O₂ = CO₂ - 394 kJ/mol lub C + O₂ = CO₂ ΔH = -394 kJ/mol

reakcja egzotermiczna

(znak "-" świadczy o wydzielaniu ciepła)

2 Ag­_2­O = 4 Ag + O₂ + 60 kJ/mol lub 2 Ag₂O = 4 Ag + O₂ ΔH = 60 kJ/mol

reakcja endotermiczna

(znak "+" świadczy o pobieraniu ciepła)

2. Reakcje z przeniesieniem elektronów między reagentami, reakcje utleniania-redukcji (reak­cje redoks).

3. Reakcje jonowe, cząsteczkowe i rodnikowe.

Zależnie od charakteru jednostek biorących udział w reakcji.

4. Reakcje odwracalne i nieodwracalne.

Z teoretycznego punktu widzenia wszystkie reakcje są odwracalne, tzn., jeżeli zapewni się układowi odpowiednie warunki, to z produktów ponownie powstają substraty:

A + B
C + D

Często warunki konieczne dla przebiegu danej reakcji są zupełnie różne niż dla reakcji odwrotnej, co oznacza, że w warunkach przebiegu danej reakcji nie może praktycznie przebiegać reakcja odwrotna. O takich reakcjach mówimy, że są praktycznie (nie teore­tycznie) nieodwracalne.

Podział reakcji chemicznych z uwagi na rodzaj reagujących substancji lub rodzaj otrzymywanych produktów:

1. syntezy z pierwiastków, np.:

a) tworzenie wodorków niemetali:

3 H₂ + N₂ = 2 NH₃

2 H₂+ S₂ = 2 H₂S

b) tworzenie tlenków (zarówno metali jak i niemetali):

4 Li + O₂ = 2 Li₂O

2 Na + O₂ = Na₂O₂

C + O₂ = CO₂

N₂ + O₂ = 2 NO

4 P + 5 O₂ = P₄O₁₀

2. reakcje roztworów kwasów z metalami:

a) kwasy beztlenowe wchodzą w reakcje tylko z metalami nieszlachetnymi (np.: K, Ba, Na, Mg, Al, Zn, Cr, Fe, Cd, Co, Ni, Pb), przy czym produktami reakcji są: odpowiednia sól i wodór, np.:

2 HCl + Mg = MgCl₂ + H₂↑

2 HBr + Zn = ZnBr₂ + H₂↑

b) kwasy tlenowe nieutleniające, takie jak: H₂SO₄ (rozcieńczony), H₃PO₄, CH₃COOH wcho­dzą w reakcje tylko z metalami nieszlachetnymi, przy czym produktami reakcji są: odpowiednia sól i wodór, np.:

H₂SO_4(rozc.) + Zn = ZnSO₄ + H₂↑

3 H₂SO_4(rozc.) + 2 Al = Al₂(SO₄)₃ + 3 H₂↑

2 H₃PO₄ + 3 Fe = Fe₃(PO₄)₂ + 3 H₂↑

2 CH₃COOH + Mn = (CH₃COO)₂Mn + H₂↑

c) kwasy utleniające, takie jak H₂SO₄ (stężony), HNO₃ (zarówno rozcieńczony jak i stężo­ny), HClO₃ i HClO₄ wchodzą w reakcje z większością metali, przy czym produktami reakcji są: odpowiednia sól, tlenek pierwiastka kwasotwórczego i woda, np.:

6 H₂SO_4(stęż.) + 2 Al = Al₂(SO₄)₃ + 3 SO₂↑ + 6 H₂O

8 HNO_3(rozc.) + 3 Ni = 3 Ni(NO₃)₂ + 2 NO↑ + 4 H₂O

4 HNO_3(stęż.) + Cu = Cu(NO₃)₂ + 2 NO₂↑ + 2 H₂O

2 HNO_3(stęż.) + Ag = AgNO₃ + NO₂↑ + H₂O

Uwaga: stężone roztwory kwasów utleniających w kontakcie z wieloma metalami (Fe, Zn, Al, Cr, Pb, Ni) powodują ich pasywację, tzn. pokrywanie się powierzchni metalu cienką, ściśle przylegającą warstwą tlenku. Zatem, praktycznie, reakcje w tych warun­kach nie zachodzą.

3. reakcje roztworów zasad z metalami:

z roztworami mocnych zasad wchodzą w reakcje tylko metale amfoteryczne, przy czym produktami są odpowiednia sól i wodór, np.:

NaOH + Al + H₂O = NaAlO₂ +3/2 H₂↑

2 KOH + Zn = K₂ZnO₂ + H₂↑

4. reakcje tlenków niektórych metali (litowców i berylowców) z wodą - produktami są odpo­wiednie wodorotlenki, np.:

Na₂O + H₂O = 2 NaOH

K₂O + H₂O = 2 KOH

CaO + H₂O = Ca(OH)₂

BaO + H₂O = Ba(OH)₂

5. rozkład termiczny wodorotlenków (oprócz wodorotlenków większości litowców) - produk­tami są: tlenek metalu i woda, np.:

Cu(OH)₂
CuO + H₂O

2 Fe(OH)₃
Fe₂O₃ + 3 H₂O

6. rozkład termiczny niektórych soli słabych kwasów tlenowych np. węglanów czy siarcza­nów(IV) (oprócz odpowiednich soli litowców) - produktami są: tlenek metalu i bezwodnik kwasu, np.:

CaCO₃
CaO + CO₂↑

CuCO₃
CuO + CO₂↑

MgSO₃
MgO + SO₂↑

7. rozkład termiczny niektórych wodorosoli - produktami są sól prosta, bezwodnik kwasu i woda, np.:

2 NaHCO₃
Na₂CO₃ + CO₂ + H₂O

Ca(HCO₃)₃
CaCO₃ + CO₂ + H₂O

8. reakcje kwasów z zasadami - poduktami są

a) sole proste i woda, np.:

H₂SO₄ + 2 NaOH = Na₂SO₄ + 2 H₂O

2 HCl + Ca(OH)₂ = CaCl₂ + 2 H₂O

b) wodorosole (w reakcjach z mocnymi zasadami lub bezwodnikami mocnych zasad) i woda, np.:

H₃PO₄ + KOH = KH₂PO₄ + H₂O

KH₂PO₄ + KOH = K₂HPO₄ + H₂O

K₂HPO₄ + KOH = K₃PO₄ + H₂O

2 H₂SO₄ + CaO = Ca(HSO₄)₂ + H₂O

Ca(HSO₄)₂ + CaO = 2 CaSO₄ + H₂O

H₂S + NaOH = NaHS + H₂O

NaHS + NaOH = Na₂S + H₂O

c) hydroksosole (w reakcjach mocnych kwasów ze słabymi zasadami lub bezwodnikami słabych zasad) i woda, np.:

HCl + Mg(OH)₂ = MgOHCl + H₂O

HCl + MgOHCl = MgCl₂ + H₂O

H₂SO₄ + 2 Cu(OH)₂ = (CuOH)₂SO₄ + 2 H₂O

H₂SO₄ + (CuOH)₂SO₄ = 2 CuSO₄ + 2 H₂O

HCl + ZnO = ZnOHCl

HCl + ZnOHCl = ZnCl₂ + H₂O

9. inne reakcje podwójnej wymiany, stosowane w zależności od potrzeb, np.:

a) otrzymywanie wodorotlenków, np.:

NiSO₄ + 2 NaOH = Ni(OH)₂↓ + Na₂SO₄

AlCl₃ + 3 KOH = Al(OH)₃↓ + 3 KCl

b) otrzymywanie produktów gazowych, np.:

CaCO₃ + 2 HCl = CO₂↑ + CaCl₂ + H₂O

NH₄Cl + NaOH = NH₃↑ + NaCl + H₂O

c) otrzymywanie hydroksysoli:

Co(NO₃)₂ + KOH = Co(OH)NO₃↓ + KNO₃

CdCl₂ + NaOH = Cd(OH)Cl↓ + NaCl

Zadania

I. Napisać równania poniższych reakcji, dobrać współczynniki stechiometryczne.

  1. cynk + kwas siarkowy(VI)_(rozc.) =

  2. glin + kwas solny (chlorowodorowy)=

  3. glin + kwas siarkowy(VI)_(stęż.) =

  4. glin + kwas siarkowy(VI)_(rozc.) =

  5. magnez + kwas ortofosforowy(V) =

  6. chrom + kwas solny (chlorowodorowy)=

  7. żelazo + kwas azotowy(V)_(rozc.) =

  8. rtęć + kwas siarkowy(VI)_(stęż.) =

  9. kadm + kwas solny (chlorowodorowy) =

 10. srebro + kwas azotowy(V)_(rozc.) =

 11. srebro + kwas siarkowy(VI)_(stęż.) =

 12. wapń + kwas chlorowy(V) =

 13. magnez + kwas siarkowy(VI)_(rozc.) =

 14. mangan + kwas siarkowy(VI)_(rozc.) =

 15. żelazo + kwas ortofosforowy(V) =

 16. glin + kwas azotowy(V)_(rozc.) =

 17. tlenek magnezu + ditlenek siarki =

 18. tlenek żelaza(II) + pentatlenek diazotu =

 19. tlenek cyny(II) + heptatlenek dichloru =

 20. tlenek kobaltu(II) + pentatlenek difosforu =

 21. tlenek wapnia + ditlenek węgla =

 22. tlenek sodu + ditlenek krzemu =

 23. tlenek baru + ditlenek węgla =

 24. tlenek niklu(II) + tritlenek siarki =

 25. tlenek żelaza(II) + pentatlenek dichloru =

 26. tlenek baru + tritlenek diazotu =

 27. wodorotlenek kadmu + ditlenek węgla =

 28. wodorotlenek magnezu + tlenek chromu(VI) =

 29. wodorotlenek baru + ditlenek krzemu =

 30. wodorotlenek strontu + ditlenek siarki =

 31. tlenek wapnia + kwas ortofosforowy(V) =

 32. tlenek cynku + kwas chlorowy(VII) =

 33. tlenek żelaza(III) + kwas solny (chlorowodorowy) =

 34. tlenek miedzi(I) + kwas siarkowy(VI) =

 35. tlenek miedzi(II) + kwas azotowy(V) =

 36. tlenek srebra + kwas siarkowy(VI) =

 37. tlenek manganu(II) + kwas ortofosforowy(V) =

 38. tlenek ołowiu(II) + kwas azotowy(III) =

 39. tlenek magnezu + kwas chlorowy(VII) =

 40. tlenek niklu(II) + kwas chlorowy(V) =

 41. tlenek glinu + kwas azotowy(V) =

 42. tlenek tytanu(IV) + kwas siarkowy(VI) =

 43. tlenek chromu(III) + kwas bromowodorowy =

 44. tlenek bizmutu(III) + kwas azotowy(V) =

 45. tlenek miedzi(II) + kwas chlorowy(VII) =

 46. tlenek rtęci(II) + kwas azotowy(V) =

 47. tlenek żelaza(III) + kwas solny (chlorowodorowy) =

 48. wodorotlenek glinu + kwas chlorowy(VII) = (3 etapy)

 49. wodorotlenek niklu(II) + kwas chlorowy(V) = (2 etapy)

 50. wodorotlenek chromu(III) + kwas fluorowodorowy = (3 etapy)

 51. wodorotlenek miedzi(II) + kwas azotowy(V) = (2 etapy)

 52. wodorotlenek cynku + kwas azotowy(V) = (2 etapy)

 53. wodorotlenek miedzi(II) + kwas solny (chlorowodorowy) = (2 etapy)

 54. wodorotlenek żelaza(III) + kwas siarkowy(VI) = (3 etapy)

 55. wodorotlenek bizmutu(III) + kwas azotowy(III) = (3 etapy)

 56. wodorotlenek wapnia + kwas ortofosforowy(V) = (2 etapy)

 57. wodorotlenek potasu + kwas siarkowodorowy = (2 etapy)

 58. wodorotlenek sodu + kwas ortofosforowy(V) = (3 etapy)

 59. wodorotlenek litu + kwas siarkowy(VI) = (2 etapy)

 60. wodorotlenek wapnia + kwas siarkowy(VI) = (2 etapy)

 61. wodorotlenek baru + kwas ortofosforowy(V) = (3 etapy)

 62. wodorotlenek wapnia + kwas siarkowodorowy = (2 etapy)

 63. wodorotlenek sodu + kwas siarkowy(VI) = (2 etapy)

 64. wodorotlenek potasu + kwas siarkowy(VI) = (2 etapy)

 65. wodorotlenek strontu + kwas ortofosforowy(V) = (3 etapy)

 66. wodorotlenek cynku + kwas bromowodorowy = (2 etapy)

 67. kwas ortooksoborowy + wodorotlenek potasu = (3 etapy)

 68. kwas ortoarsenowy(V) + wodorotlenek potasu = (3 etapy)

 69. amoniak + kwas siarkowy(VI) = (2 etapy)

 70. siarczan(VI) magnezu + wodorotlenek sodu = (2 etapy)

 71. azotan(V) miedzi(II) + wodorotlenek sodu = (2 etapy)

 72. wodorotlenek sodu + bromek chromu(III) = (3 etapy)

 73. chlorek żelaza(III) + wodny roztwór amoniaku = (2 etapy)

 74. siarczan(VI) niklu(II) + wodorotlenek sodu = (2 etapy)

 75. chlorek kadmu + wodorotlenek potasu = (2 etapy)

 76. azotan(V) ołowiu(II) + chlorek żelaza(III) =

 77. azotan(V) bizmutu(III) + siarczek potasu =

 78. siarczan(VI) miedzi(II) + siarczek sodu =

 79. cyjanek potasu + kwas siarkowy(VI) =

 80. siarczan(VI) glinu + bromek baru =

 81. węglan wapnia + kwas ortofosforowy(V) =

 82. metakrzemian sodu + kwas siarkowy(VI) =

 83. cyjanek potasu + kwas chlorowodorowy (kwas solny) =

 84. siarczan(IV) baru + kwas chlorowodorowy (kwas solny) =

 85. wodorotlenek cynku + wodorotlenek potasu =

 86. wodorotlenek cyny(II) + wodorotlenek sodu =

 87. wodorotlenek glinu + wodorotlenek sodu = (sól meta- lub orto-)

 88. wodorotlenek cyny(IV) + wodorotlenek sodu = (sól meta- lub orto-)

 89. wodorotlenek ołowiu(II) + wodorotlenek potasu =

 90. wodorotlenek ołowiu(IV) + wodorotlenek potasu = (sól meta- lub orto-)

II. Napisać równania poniższych reakcji chemicznych, dobrać współczynniki stechiomet­ryczne.

  1. Kwas węglowy i siarkowy(IV) są nietrwałe i rozkładają się na odpowiednie bezwodniki i wodę. Napisać równania odpowiednich reakcji.

  2. Napisać równania reakcji powstawania kwasu ortofosforowego(V) i difosforowego(V) z odpowiedniego bezwodnika kwasowego i wody.

  3. Pentatlenek diazotu i tritlenek diazotu tworzą z wodą odpowiednie kwasy. Napisać równa­nia reakcji tworzenia tych kwasów.

  4. Metan (CH₄) spala się w tlenie z utworzeniem ditlenku węgla i wody. Napisać równanie odpowiedniej reakcji.

  5. Węglik glinu pod działaniem wody rozkłada się tworząc metan i wodorotlenek glinu. Napisać równanie reakcji.

  6. Wodorotlenek żelaza(III) rozkłada się podczas prażenia dając w pierwszym etapie tle­nek wodorotlenek żelaza(III) i wodę. Napisać równanie reakcji.

  7. Węglan wodorotlenek miedzi(II) podczas ogrzewania rozkłada się dając tlenek mie­dzi(II), ditlenek węgla i wodę. Napisać równanie reakcji.

  8. W wyniku reakcji kwasu ortooksoborowego z sodą (węglan sodu) powstają heptaokso­tetraboran disodu, ditlenek węgla i woda. Napisać równanie reakcji.

  9. Metaliczny cynk i glin roztwarzają się w roztworze wodorotlenku sodu z utworzeniem odpowiednich soli i wydzieleniem gazowego wodoru. Napisać równania odpowiednich reakcji.

 10. Ogrzewanie roztworu siarczanu(IV) sodu z siarką prowadzi do powstania tiosiar­czanu(VI) sodu. Napisać równanie reakcji.

 11. Superfosfat podwójny (diwodoroortofosforan(V) wapnia) otrzymuje się działając kwa­sem ortofosforowym(V) na fosforyt (ortofosforan(V) wapnia). Napisać równanie reak­cji.

 12. Dekatlenek tetrafosforu reaguje z chlorowodorem, w wyniku czego powstaje chlorek tlenek fosforu(V) i kwas metafosforowy(V). Napisać równanie reakcji.

 13. Azotek magnezu reaguje z wodą, przy czym jednym z produktów jest amoniak. Napisać równanie odpowiedniej reakcji.

 14. Roztwór nadtlenku wodoru otrzymuje się w wyniku działania rozcieńczonego roztworu kwasu siarkowego(VI) na nadtlenek baru. Napisać równanie reakcji.

 15. Węglan amonu otrzymuje się w wyniku ogrzewania siarczanu(VI) amonu z węglanem wapnia. Napisać równanie reakcji.

 16. Roztwór azotanu(V) kadmu tworzy z nadmiarem wodnego roztworu amoniaku azo­tan(V) tetraaminakadmu. Napisać równanie reakcji.

 17. Jony miedzi(II) reagują z nadmiarem roztworu cyjanku potasu; w pierwszym etapie reakcji tworzy się żółty osad cyjanku miedzi(II), który natychmiast ulega redukcji do białego cyjanku miedzi(I), przy czym wydziela się dicyjan. W dalszym toku procesu cyjanek miedzi(I) tworzy z nadmiarem cyjanku potasu trwały tetracyjanomiedzian(I) potasu. Napisać równania wszystkich reakcji.

 18. W wilgotnym powietrzu miedź utlenia się tworząc wodorotlenek węglan miedzi(II) (patyna). Napisać równanie reakcji.

 19. Acetylen powstaje w wyniku rozkładu węgliku wapnia (karbid) pod wpływem wody. Napisać równanie reakcji.

 20. Działaniem fluorowodoru na krzem otrzymuje się fluorek krzemu i wodór. Napisać rów­nanie reakcji.

 21. Napisać równania reakcji kwasu siarkowodorowego z roztworami:

a) chlorku arsenu(III)

b) heksachloroarsenianu(V) potasu,

c) heksachlorocynianu(IV) sodu,

d) azotanu(V) bizmutu(III),

e) siarczanu(VI) kadmu.

 22. Napisać równania reakcji roztwarzania:

a) siarczku manganu(II) w kwasie solnym,

b) siarczku żelaza(II) w kwasie siarkowym(VI),

c) węglanu baru w kwasie azotowym(V),

d) wodorotlenku chromu(III) w kwasie siarkowym(VI).

 23. Fluorowodór reaguje ze szkłem przy czym powstają: fluorek krzemu, fluorek sodu, flu­orek wapnia i woda. Napisać równanie reakcji przyjmując sumaryczny wzór szkła Na₂CaSi₆O₁₄.

 24. Bezwodny chloran(VII) magnezu, doskonały środek osuszający, otrzymuje się ogrze-wa­jąc mieszaninę węglanu magnezu z chloranem(VII) amonu. Napisać równanie reakcji.

 25. Technologiczny proces otrzymywania sody (węglan sodu) metodą Solvay'a składa się z kilku etapów:

a) w reakcji termicznego rozkładu kamienia wapiennego (węglan wapnia) otrzymuje się ditlenek węgla,

b) ditlenek węgla w reakcji z amoniakiem i wodą tworzy wodorowęglan amonu,

c) wodorowęglan amonu w reakcji z roztworem chlorku sodu daje wodorowęglan sodu,

d) wodorowęglan sodu lekko prażony przechodzi w węglan sodu.

Napisać równania reakcji poszczególnych etapów tego procesu.

 26. Trawienie oktatlenku triuranu kwasem azotowym(V) prowadzi do powstania heksawod­nego azotanu(V) ditlenku uranu(VI). Metaliczny uran otrzymuje się w wyniku następu­jących procesów:

a) rozkład azotanu(V) ditlenku uranu(VI) z wydzieleniem tritlenku uranu,

b) redukcja tritlenku uranu wodorem do ditlenku uranu (w temp. ~1000ºC),

c) reakcja ditlenku uranu z bezwodnym fluorowodorem - otrzymuje się tetrafluorek uranu,

d) redukcja tetrafluorku uranu do metalicznego uranu przy pomocy metalicznego mag­nezu.

Napisać równania reakcji wszystkich etapów tego procesu.

 27. Metaliczny wanad otrzymuje się z wanadynitu [triortowanadan(V) ołowiu(II) i chlorek ołowiu(II)] w następujących operacjach chemicznych:

a) minerał rozpuszcza się w kwasie solnym, przy czym powstają chlorek tlenek wa­nadu(V) i chlorek ołowiu(II),

b) chlorek tlenek wanadu(V) w reakcji z wodnym roztworem amoniaku tworzy meta-wa­nadan(V) amonu,

c) metawanadan(V) amonu podczas prażenia przechodzi w pentatlenek diwanadu,

d) pentatlenek diwanadu redukuje się do metalicznego wanadu za pomocą metalicznego wapnia lub glinu.

Napisać równania wszystkich etapów tego procesu.

 28. Metaliczny beryl otrzymuje się z minerału o nazwie beryl (tritlenek berylu i tlenek glinu i sekstaditlenek krzemu) w wyniku następujących reakcji:

a) po stopieniu minerał zalewa się wodą ("gaszenie") i rozpuszcza w stężonym kwasie siarkowym(VI); metale w postaci siarczanów(VI) przechodzą do roztworu, ditlenek krzemu (krzemionka) pozostaje w osadzie,

b) działając stężonym roztworem siarczanu(VI) amonu wytrąca się trudno rozpusz­czalny siarczan(VI) amonu i glinu,

c) działaniem roztworu amoniaku wytrąca się wodorotlenek berylu, który prażony prze­chodzi w tlenek berylu,

d) tlenek berylu ogrzewa się z węglem w strumieniu gazowego chloru otrzymując chlo­rek berylu,

e) stopiony chlorek berylu poddaje się elektrolizie.

Napisać równania wszystkich etapów tego procesu.

Odpowiedzi

I.

  1. Zn + H₂SO_4(rozc.) = ZnSO₄ + H₂↑

  2. 2 Al + 6 HCl = 2 AlCl₃ + 3 H₂↑

  3. 2 Al + 6 H₂SO_4(stęż.) = Al₂(SO₄)₃ + 3 SO₂ + 6 H₂O

  4. 2 Al + 3 H₂SO_4(rozc.) = Al₂(SO₄)₃ + 3 H₂↑

  5. 3 Mg + 2 H₃PO₄ = Mg₃(PO₄)₂ + 3 H₂↑

  6. 2 Cr + 6 HCl = 2 CrCl₃ + 3 H₂↑

  7. 3 Fe + 8 HNO_3(rozc.) = 3 Fe(NO₃)₂ + 2 NO + 4 H₂O

  8. Hg + 2 H₂SO_4(stęż.) = HgSO₄ + SO₂ + 2 H₂O

  9. Cd + 2 HCl = CdCl₂ + H₂↑

 10. 3 Ag + 4 HNO_3(rozc.) = 3 AgNO₃ + NO + 2 H₂O

 11. 2 Ag + 2 H₂SO_4(stęż.) = Ag₂SO₄ + SO₂ + 2 H₂O

 12. Ca + 4 HClO₃ = Ca(ClO₃)₂ + 2 ClO₂ + 2 H₂O

 13. Mg + H₂SO_4(rozc.) = MgSO₄ + H₂↑

 14. Mn + H₂SO_4(rozc.) = MnSO₄ + H₂↑

 15. 2 Fe + 2 H₃PO₄ = 2 FePO₄ + 3 H₂↑

 16. Al + 4 HNO_3(rozc.) = Al(NO₃)₃ + NO + 2 H₂O

 17. MgO + SO₂ = MgSO₃

 18. FeO + N₂O₅ = Fe(NO₃)₂

 19. SnO + Cl₂O₇ = Sn(ClO₄)₂

 20. 3 CoO + P₂O₅ = Co₃(PO₄)₂

 21. CaO + CO₂ = CaCO₃

 22. Na₂O + SiO₂ = Na₂SiO₃

 23. BaO + CO₂ = BaCO₃

 24. NiO + SO₃ = NiSO₄

 25. FeO + Cl₂O₅ = Fe(ClO₃)₂

 26. BaO + N₂O₃ = Ba(NO₂)₂

 27. Cd(OH)₂ + CO₂ = CdCO₃ + H₂O

 28. Mg(OH)₂ + CrO₃ = MgCrO₄ + H₂O

 29. Ba(OH)₂ + SiO₂ = BaSiO₃ + H₂O

 30. Sr(OH)₂ + SO₂ = SrSO₃ + H₂O

 31. 3 CaO + 2 H₃PO₄ = Ca₃(PO₄)₂ + 3 H₂O

 32. ZnO + 2 HClO₄ = Zn(ClO₄)₂ + H₂O

 33. Fe₂O₃ + 6 HCl = 2 FeCl₃ + 3 H₂O

 34. Cu₂O + H₂SO₄ = Cu₂SO₄ + H₂O

 35. CuO + 2 HNO₃ = Cu(NO₃)₂ + H₂O

 36. Ag₂O + H₂SO₄ = Ag₂SO₄ + H₂O

 37. 3 MnO + 2 H₃PO₄ = Mn₃(PO₄)₂ + 3 H₂O

 38. PbO + 2 HNO₂ = Pb(NO₂)₂ + H₂O

 39. MgO + 2 HClO₄ = Mg(ClO₄)₂ + H₂O

 40. NiO + 2 HClO₃ = Ni(ClO₃)₂ + H₂O

 41. Al₂O₃ + 6 HNO₃ = 2 Al(NO₃)₃ + 3 H₂O

 42. TiO₂ + 2 H₂SO₄ = Ti(SO₄)₂ + 2 H₂O

 43. Cr₂O₃ + 6 HBr = 2 CrBr₃ + 3 H₂O

 44. Bi₂O₃ + 6 HNO₃ = 2 Bi(NO₃)₃ + 3 H₂O

 45. CuO + 2 HClO₄ = Cu(ClO₄)₂ + H₂O

 46. HgO + 2 HNO₃ = Hg(NO₃)₂ + H₂O

 47. Fe₂O₃ + 6 HCl = 2 FeCl₃ + 3 H₂O

 48. Al(OH)₃ + HClO₄ = Al(OH)₂ClO₄ + H₂O

Al(OH)₂ClO₄ + HClO₄ = Al(OH)(ClO₄)₂ + H₂O

Al(OH)(ClO₄)₂ + HClO₄ = Al(ClO₄)₃ + H₂O

 49. Ni(OH)₂ + HClO₃ = Ni(OH)ClO₃ + H₂O

Ni(OH)ClO₃ + HClO₃ = Ni(ClO₃)₂ + H₂O

 50. Cr(OH)₃ + HF = Cr(OH)₂F + H₂O

Cr(OH)₂F + HF = Cr(OH)F₂ + H₂O

Cr(OH)F₂ + HF = CrF₃ + H₂O

 51. Cu(OH)₂ + HNO₃ = Cu(OH)NO₃ + H₂O

Cu(OH)NO₃ + HNO₃ = Cu(NO₃)₂ + H₂O

 52. Zn(OH)₂ + HNO₃ = Zn(OH)NO₃ + H₂O

Zn(OH)NO₃ + HNO₃ = Zn(NO₃)₂ + H₂O

 53. Cu(OH)₂ + HCl = Cu(OH)Cl + H₂O

Cu(OH)Cl + HCl = CuCl₂ + H₂O

 54. 2 Fe(OH)₃ + H₂SO₄ = (Fe(OH)₂)₂SO₄ + 2 H₂O

(Fe(OH)₂)₂SO₄ + H₂SO₄ = 2 Fe(OH)SO₄ + 2 H₂O

2 Fe(OH)SO₄ + H₂SO₄ = Fe₂(SO₄)₃ + 2 H₂O

 55. Bi(OH)₃ + HNO₃ = Bi(OH)₂NO₃ + H₂O

Bi(OH)₂NO₃ + HNO₃ = Bi(OH)(NO₃)₂ + H₂O

Bi(OH)(NO₃)₂ + HNO₃ = Bi(NO₃)₃ + H₂O

 56. Ca(OH)₂ + 2 H₃PO₄ = Ca(H₂PO₄)₂ + 2 H₂O

Ca(H₂PO₄)₂ + Ca(OH)₂ = 2 CaHPO₄ + 2 H₂O

2 CaHPO₄ + Ca(OH)₂ = Ca₃PO₄)₂ + 2 H₂O

 57. KOH + H₂S = KHS + H₂O

KHS + KOH = K₂S + H₂O

 58. NaOH + H₃PO₄ = NaH₂PO₄ + H₂O

NaH₂PO₄ + NaOH = Na₂HPO₄ + H₂O

Na₂HPO₄ + NaOH = Na₃PO₄ + H₂O

 59. LiOH + H₂SO₄ = LiHSO₄ + H₂O

LiHSO₄ + LiOH = Li₂SO₄ + H₂O

 60. Ca(OH)₂ + 2 H₂SO₄ = Ca(HSO₄)₂ + 2 H₂O

Ca(HSO₄)₂ + Ca(OH)₂ = 2 CaSO₄ + 2 H₂O

 61. Ba(OH)₂ + 2 H₃PO₄ = Ba(H₂PO₄)₂ + 2 H₂O

Ba(H₂PO₄)₂ + Ba(OH)₂ = 2 BaHPO₄ + 2 H₂O

2 BaHPO₄ + Ba(OH)₂ = Ba₃PO₄)₂ + 2 H₂O

 62. Ca(OH)₂ + 2 H₂S = Ca(HS)₂ + 2 H₂O

Ca(HS)₂ + Ca(OH)₂ = 2 CaS + 2 H₂O

 63. NaOH + H₂SO₄ = NaHSO₄ + H₂O

NaHSO₄ + NaOH = Na₂SO₄ + H₂O

 64. KOH + H₂SO₄ = KHSO₄ + H₂O

KHSO₄ + KOH = K₂SO₄ + H₂O

 65. Sr(OH)₂ + 2 H₃PO₄ = Sr(H₂PO₄)₂ + 2 H₂O

Sr(H₂PO₄)₂ + Sr(OH)₂ = 2 SrHPO₄ + 2 H₂O

2 SrHPO₄ + Sr(OH)₂ = Sr₃(PO₄)₂ + 2 H₂O

 66. Zn(OH)₂ + HBr = Zn(OH)Br + H₂O

Zn(OH)Br + HBr = ZnBr₂ + H₂O

 67. H₃BO₃ + KOH = KH₂BO₃ + H₂O

KH₂BO₃ + KOH = K₂HBO₃ + H₂O

K₂HBO₃ + KOH = K₃BO₃ + H₂O

 68. H₃AsO₄ + KOH = KH₂AsO₄ + H₂O

KH₂AsO₄ + KOH = K₂HAsO₄ + H₂O

K₂HAsO₄ + KOH = K₃AsO₄ + H₂O

 69. NH₃ + H₂SO₄ = NH₄HSO₄

NH₄HSO₄ + NH₃ = (NH₄)₂SO₄

 70. 2 MgSO₄ + 2 NaOH = (MgOH)₂SO₄ + Na₂SO₄

(MgOH)₂SO₄ + 2 NaOH = 2 Mg(OH)₂ + Na₂SO₄

 71. Cu(NO₃)₂ + NaOH = (CuOH)NO₃ + NaNO₃

(CuOH)NO₃ + NaOH = Cu(NO₃)₂ + NaNO₃

 72. NaOH + CrBr₃ = Cr(OH)Br₂ + NaBr

Cr(OH)Br₂ + NaOH = Cr(OH)₂Br + NaBr

Cr(OH)₂Br + NaOH = Cr(OH)₃ + NaBr

 73. FeCl₃ + 3 NH₃ + 3 H₂O = Fe(OH)₃ + 3 NH₄Cl

 74. NiSO₄ + 2 NaOH = Ni(OH)₂ + Na₂SO₄

 75. CdCl₂ + 2 KOH = Cd(OH)₂ + 2 KCl

 76. 3 Pb(NO₃)₂ + 2 FeCl₃ = 3 PbCl₂ + 2 Fe(NO₃)₃

 77. 2 Bi(NO₃)₃ + 3 K₂S = Bi₂S₃ + 6 KNO₃

 78. CuSO₄ + Na₂S = CuS + Na₂SO₄

 79. 2 KCN + H₂SO₄ = 2 HCN + K₂SO₄

 80. Al₂(SO₄)₃ + 3 BaBr₂ = 2 AlBr₃ + 3 BaSO₄

 81. 3 CaCO₃ + 2 H₃PO₄ = Ca₃(PO₄)₂ + 3 CO₂ + 3 H₂O

 82. Na₂SiO₃ + H₂SO₄ = Na₂SO₄ + SiO₂ + H₂O

 83. KCN + HCl = HCN + KCl

 84. BaSO₃ + 2 HCl = BaCl₂ + SO₂ + H₂O

 85. Zn(OH)₂ + 2 KOH = K₂ZnO₂ + 2 H₂O

 86. Sn(OH)₂ + 2 NaOH = Na₂SnO₂ + 2 H₂O

 87. Al(OH)₃ + NaOH = NaAlO₂ + 2 H₂O

Al(OH)₃ + 3 NaOH = Na₃AlO₃ + 3 H₂O

 88. Sn(OH)₄ + 2 NaOH = Na₂SnO₃ + 2 H₂O

Sn(OH)₄ + 4 NaOH = Na₄SnO₄ + 4 H₂O

 89. Pb(OH)₂ + 2 KOH = K₂PbO₂ + 2 H₂O

 90. Pb(OH)₄ + 2 NaOH = Na₂PbO₃ + 2 H₂O

Pb(OH)₄ + 4 NaOH = Na₄PbO₄ + 4 H₂O

II.

  1. H₂CO₃
CO₂ + H₂O; H₂SO₃
SO₂ + H₂O

  2. P₂O₅ + 3 H₂O = 2 H₃PO₄; P₂O₅ + 2 H₂O = H₄P₂O₇

  3. N₂O₅ + H₂O = 2 HNO₃; N₂O₃ + H₂O = 2 HNO₂

  4. CH₄ + 2 O₂ = CO₂ + 2 H₂O

  5. Al₄C₃ + 12 H₂O = 3 CH₄ + 4 Al(OH)₃

  6. Fe(OH)₃
Fe(OH)O + H₂O↑

  7. (CuOH)₂CO₃
2 CuO + CO₂ + H₂O

  8. 4 H₃BO₃ + Na₂CO₃ = Na₂B₄O₇ + CO₂ + 6 H₂O

  9. Zn + 2 NaOH = Na₂ZnO₂ + H₂↑

2 Al + 6 NaOH = 2 Na₃AlO₃ + 3 H₂↑

 10. Na₂SO₃ + S = Na₂S₂O₃

 11. Ca₃(PO₄)₂ + 4 H₃PO₄ = 3 Ca(H₂PO₄)₂

 12. P₄O₁₀ + 3 HCl = POCl₃ + 3 HPO₃

 13. Mg₃N₂ + 6 H₂O = 2 NH₃ + 3 Mg(OH)₂

 14. BaO₂ + H₂SO₄ = H₂O₂ + BaSO₄

 15. (NH₄)₂SO₄ + CaCO₃ = (NH₄)₂CO₃ + CaSO₄

 16. Cd(NO₃)₂ + 4 NH₃ = [Cd(NH₃)₄](NO₃)₂

 17. Cu²⁺ + 2 CN^- = Cu(CN)₂↓

2 Cu(CN)₂
2 CuCN + (CN)₂↑

CuCN + 3 KCN = K₃[Cu(CN)₄]

 18. 2 Cu + O₂ + CO₂ + H₂O = (CuOH)₂CO₃

 19. CaC₂ + 2 H₂O = C₂H₂ + Ca(OH)₂

 20. 4 HF + Si = SiF₄ + 2 H₂↑

 21. a) 3 H₂S + 2 AsCl₃ = As₂S₃ + 6 HCl

b) 5 H₂S + 2 KAsCl₆ = As₂S₅ + 2 KCl + 10 HCl

c) 2 H₂S + Na₂SnCl₆ = SnS₂ + 2 NaCl + 4 HCl

d) 3 H₂S + 2 Bi(NO₃)₃ = Bi₂S₃ + 6 HNO₃

e) H₂S + CdSO₄ = CdS + H₂SO₄

 22. a) MnS + 2 HCl = MnCl₂ + H₂S

b) FeS + H₂SO₄ = FeSO₄ + H₂S

c) BaCO₃ + 2 HNO₃ = Ba(NO₃)₂ + CO₂ + H₂O

d) 2 Cr(OH)₃ + 3 H₂SO₄ = Cr₂(SO₄)₃ + 6 H₂O

 23. Na₂CaSi₆O₁₄ + 28 HF = 6 SiF₄ + 2 NaF + CaF₂ + 14 H₂O

 24. MgCO₃ + 2 NH₄ClO₄ = Mg(ClO₄)₂ + CO₂ + 2 NH₃ + H₂O

 25. a) CaCO₃
CaO + CO₂

b) CO₂ + NH₃ + H₂O = NH₄HCO₃

c) NH₄HCO₃ + NaCl = NaHCO₃ + NH₄Cl

d) 2 NaHCO₃
Na₂CO₃ + CO₂ + H₂O

 26. a) UO₂(NO₃)₂
UO₃ + N₂O₅

b) UO₃ + H₂ = UO₂ + H₂O

c) UO₂ + 4 HF = UF₄ + 2 H₂O

d) UF₄ + 2 Mg = U + 2 MgF₂

 27. a) 3 Pb₃(VO₄)₂·PbCl₂ + 36 HCl = 6 VOCl₃ + 10 PbCl₂ + 18 H₂O

b) VOCl₃ + NH₃ + 2 H₂O = NH₄VO₃ + 3 HCl

c) 2 NH₄VO₃
V₂O₅ + 2 NH₃ + H₂O

d) V₂O₅ + 5 Ca = 2 V + 5 CaO

 28. a) 3 BeO·Al₂O₃·6 SiO₂ + 6 H₂SO₄ = 3 BeSO₄ + Al₂(SO₄)₃ + 6 SiO₂ + 6 H₂O

b) Al₂(SO₄)₃ + (NH₄)₂SO₄ = 2 NH₄Al(SO₄)₂

c) BeSO₄ + 2 NH₃ + 2 H₂O = Be(OH)₂ + (NH₄)₂SO₄

Be(OH)₂
BeO + H₂O

d) BeO + C + Cl₂ = BeCl₂ + CO

e) K(+)
+ 2
= Be

A(-) 2
= Cl₂ + 2

1

---