PEDAGOGIKA SPECJALNA

- dział pedagogiki jak i kierunek studiów którego podstawowym obiektem zainteresowania jest człowiek wymagający wsparcia i pomocy w przekraczaniu różnorakich trudności, utrudniających mu rozwój i funkcjonowanie społeczne. Zajmuje się osobami w każdym wieku, starając się odpowiadać na ich szczególne potrzeby: rozwojowe w wieku niemowlęcym, edukacyjne i wychowawcze w wieku przedszkolnym, szkolnym oraz dorastania a także socjalizacyjne i zawodowe w wieku dojrzałym.

PEDAGOGIKA SPECJALNA JAKO NAUKA INTERDYSCYPLINARNA

Związki

• z medycyną: diagnoza; terapia (medyczna/niemedyczna); rokowania

• z psychologią: diagnoza psychologiczna; profil kształcenia; terapia; pomoc specjalistyczna w tworzeni indywidualnych programów rehabilitacji; opracowywanie metod rehabilitacji;

• z socjologią: badanie środowiska rodzinnego; określenie zakresu koniecznej pomocy niepełnosprawnemu i/lub jego rodzinie; pomoc socjalna;

• z prawem: opieka kuratorska, sądowa nad nieletnimi niedostosowanymi; określenie zakresu praw przysługujących osobie niepełnosprawnej; prawna osłona osób niepełnosprawnych

ZADANIA

Podstawowym zadaniem pedagogiki specjalnej jest stworzenie podstaw teoretycznych i metodycznych dla procesów rewalidacji (czyli usprawniania, kompensacji i korektury pedagogicznej w procesie dydaktyczno-wychowawczym) oraz resocjalizacji. Oprócz osób niepełnosprawnych pedagogika specjalna zajmuje się też ludźmi wybitnie zdolnymi.

PODMIOT ODDZIAŁYWAŃ PEDAGOGIKI SPECJALNEJ

• osoby mające trudności w poznawaniu świata i komunikowania się z nim na skutek braku lub uszkodzenia analizatorów zmysłowych

• u których procesy poznawcze przebiegają w sposób nieprawidłowy, stąd nieadekwatny odbiór rzeczywistości, ograniczona zdolność rozumowania i utrudnione przystosowanie do życia i pracy

• osoby mające trudności z powodu uszkodzenia narządów ruchu lub przewlekłej choroby, ograniczającej zdolność do działania, ekspresji, aktywnego udziału w życiu społecznym

• wymagające resocjalizacji, niedostosowane społecznie, na skutek zaniedbań i błędów wychowawczych rodziców i nauczycieli/pedagogów

• znacznie przekraczające poziom normy inteligencji i zdolności

GŁÓWNE DZIAŁY PEDAGOGIKI SPECJALNEJ

PEDAGOGIKA REWALIDACYJNA, REHABILITACYJNA

• oligofrenopedagogika, (oligo- + gr. phrén `rozum' + pedagogika - gr. paidagogiké) nauk. dział pedagogiki specjalnej zajmujący się dziećmi upośledzonymi umysłowo

• surdopedagogika, dział pedagogiki specjalnej zajmujący się wychowaniem i nauczaniem osób z wadami słuchu

• tyflopedagogika, pedagogika zajmująca się wychowaniem i nauczaniem jednostek z wadami wzroku (niedowidzenie)

• logopedia — obejmująca teorię i praktykę rehabilitacji mowy

PEDAGOGIKA LECZNICZA LUB INACZEJ PEDAGOGIKA TERAPEUTYCZNA- NOZOPEDAGOGIKA

to pedagogika osób przewlekle chorych i niepełnosprawnych ruchowo, przebywających w placówkach leczniczych oraz placówkach integracyjnych dla dzieci i młodzieży, a także w specjalistycznych ośrodkach rehabilitacyjnych i opieki paliatywnej

PEDAGOGIKA KOREKCYJNA 

zajmująca się badaniami i terapią dzieci z mikrozaburzeniami rozwojowymi

PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA

• to proces modyfikacji osobowości jednostki społecznej w celu przystosowania jej do życia w danej zbiorowości, a w węższym rozumieniu

• w społeczeństwie polegający na tym, iż poprzez odpowiednie zabiegi kształtuje się jej normy społeczne i wartości, których nie miała ona możliwości przyswoić wcześniej w trakcie socjalizacji jednocześnie powodując, iż rezygnuje ona z przyswojonych do tej pory reguł działania będących sprzecznymi z systemem aksjonormatywnym tej zbiorowości/społeczeństwa.

• W każdym społeczeństwie istnieją odpowiednie instytucje, dzięki którym może odbywać się resocjalizacja. Funkcję osób dokonujących resocjalizacji mogą pełnić zarówno szamani, księża, pedagodzy jak i psychologowie w zależności od typu zbiorowości do której należy jednostka. Sama resocjalizacja może odbywać się na terenie więzienia, w zakładach poprawczych, lecz także w szkole, rodzinie czy w zakładzie pracy.

PEDAGOGIKA ZDOLNYCH I UZDOLNIONYCH

• jest mało rozpowszechniona w naszym kraju i niewiele osób jest świadomych, że to dział pedagogiki specjalnej. Niewątpliwie jednak jednostki wybitnie zdolne mają także specjalne potrzeby edukacyjne. Praca z uczniem zdolnym wymaga odpowiedniej strategii i organizacji procesu dydaktycznego, więc określenia celów, treści, procesu, metod, środków i form. Wyróżnić można następujące rodzaje działań w odniesieniu do osób zdolnych: szybszy rozwój uczniów, wyposażenie ich w większy zasób wiedzy, umożliwienie uzyskania wiedzy

• o wyższym poziomie złożoności oraz rozwijanie myślenia twórczego. Wynika stąd, że pedagogika zajmująca się pracą

• z jednostkami wybitnie zdolnymi opiera się raczej na dominacji nauczania, niźli wychowania.

Jest to zupełnie inne podejście niż w przypadku omawianych wcześniej działów pedagogiki specjalnej. Nie można jednak pominąć oddziaływań wychowawczych w procesie pracy z osobami zdolnymi. W tym przypadku ważkim wydaje się być takie oddziaływanie wychowawcze, które podnosić będzie motywację uczniów, ich dążenie do pogłębiania wiedzy i rozwijania zdolności

TOŻSAMOŚĆ POJĘCIOWA

Rozwój pedagogiki specjalnej w okresie ostatnich stu lat spowodował odejście od pierwotnych założeń, według których winna ona zajmować się przede wszystkim nauczaniem i wychowaniem jednostek niepełnosprawnych. Na zaistnienie takiej sytuacji wpływ miał szereg czynników, przede wszystkim jednak rozwój nurtu aksjologicznego zapoczątkowany przez Marię Grzegorzewską. Według jej poglądów należy zawsze dostrzegać w człowieku "coś pozytywnego" a humanistyczny stosunek do życia powinien stanowić podstawy porządku moralno-prawnego. Ze względu na złożoność obszarów objętych bezpośrednim zainteresowaniem pedagogiki specjalnej spotyka się w literaturze także inne terminy, mające określać ten sam lub podobny zakres tej dziedziny naukowej. Najczęściej spotykane to:

• pedagogika rewalidacyjna

• defektologia- rodzaj wiedzy i umiejętności, który wiąże się z przywracaniem lub usprawnianiem osób przewlekle chorych, chronicznie zagrożonych zdrowotnie, wobec których szczególne znaczenie mają oddziaływania zmierzające do podtrzymania motywacji rehabilitacyjnej, wzmacnianie poczucia sensu życia i zachęcanie do aktywnego wysiłku mimo trudności życiowych i sytuacji kryzysowych.

• deksiopedagogika

• ortopedagogika

• pedagogika terapeutyczna

• terapia pedagogiczna

PODSTAWOWE POJĘCIA

• ZDROWIE - stan optymalnego funkcjonowania fizycznego (somatycznego), umysłowego (psychicznego), emocjonalnego, społecznego. To nie tylko brak choroby. Dobrostan.

• CHOROBA - dynamiczna reakcja organizmu na zadziałanie czynnika chorobotwórczego, wyrażająca się zaburzeniem współdziałania narządów i tkanek.

• NORMA

STATYSTYCZNA - osoba jest „normalna”, gdy ogólny poziom jej funkcjonowania, jej procesy orientacyjno-poznawcze,intelektualne, emocjonalno-motywacyjne, mechanizmy kontroli, mechanizmy wykonawcze (mierzone określonymi rzetelnymi technikami) mieszczą się w granicach jednego odchylenia standardowego, takie ujęcie normy ma charakter ilościowy

TEORETYCZNA - rozpoznanie czy jednostka odbiega od normy czy nie decyduje istnie lub brak rozbieżności między zachowaniem się danej osoby a zachowaniem modelowym

SPOŁECZNO-KLINICZNA - odwołuje się do symptomów, charakterystycznych objawów lub cech

zachowania, które są wskaźnikiem odchyleń od normy, „normalne” jest to zachowanie jednostki, które jest zgodne z istniejącymi w danym społeczeństwie normami,takie ujęcie normy ma charakter jakościowy

METODOLOGIA

Tak jak każda dziedzina nauki, tak i pedagogika specjalna nie mogłaby istnieć bez własnej metodologii. Jako dyscyplina stosunkowo młoda czerpie z różnych źródeł - metodologii nauk społecznych i przyrodniczych. Klasycznie, w pedagogicznych badaniach naukowych wyróżnia się modele:

• empiryczny

• prakseologiczny

• hermeneutyczny

W świetle prowadzonej na świecie debaty wokół modernizmu i postmodernizmu, w metodologii badań pedagogicznych dostrzec można istotne trendy prowadzące do zmiany paradygmatów i tworzenia nowych orientacji badawczych i struktur wiedzy. Tradycyjnie, pedagogika specjalna, w swojej warstwie badawczej skłaniała się w kierunku badań nad sposobami oddziaływania na jednostki ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Obejmowały takie sfery jak:

• właściwości rozwoju psychofizycznego i społecznego jednostek niepełnosprawnych, wykolejonych i wybitnie zdolnych

• uwarunkowania efektywności nauczania osób niepełnosprawnych

• psychospołecznych podstaw rehabilitacji

Obecnie ważniejsze wydaje się być zdążanie w kierunku rozpoznawania podstaw filozoficznych, etycznych i biologicznych pedagogiki specjalnej z uwzględnieniem szczególnych warunków jakie stwarzają warunki globalizacji. Na tym tle wyłaniają się nowe cele prac badawczych w pedagogice:

• opis i wyjaśnianie zmian w jednostce z punktu widzenia czynników głównych i ubocznych;

• przedopis i projekcja skutecznych sposobów dokonywania zmian z punktu widzenia działań o określonej treści i warunków w jakich działania te są podejmowane;

• interpretacja i wartościowanie zmian w jednostce z punktu widzenia kategorii form symbolicznych i kontekstu kulturowego, w którym kategorie form symbolicznych nabierają określonego sensu;

HISTORIA PEDAGOGIKI SPECJALNEJ

EDUKACJA I WYCHOWANIE OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

W LATACH 1896-1921

W latach przed utworzeniem PIPS można było zaobserwować wyraźne działania na rzecz edukacji i wychowania jednostek niepełnosprawnych, chociaż nie używano powszechnie nazwy "pedagogika specjalna". Do najważniejszych wydarzeń, mających niebagatelne znaczenie dla późniejszego jej rozwoju należy zaliczyć:

w okresie zaborów

• 1896 powstanie szkoły dla lekko upośledzonych umysłowo w Poznaniu;

• 1912 utworzenie w Krakowie "zakładu dla dzieci z odchyleniami w rozwoju umysłowym" przez prof. Jana Piltza;

• 1907 uruchomienie placówki dla upośledzonych umysłowo przez magistrat warszawski;

• 1907 powstanie z inicjatywy m.in. Jana Władysława Dawida i Anieli Szycówny Polskiego Towarzystwa Badań nad dziećmi;

w okresie powojennym

• 7 lutego 1919 r. wprowadzenie "Dekretu o obowiązku szkolnym" obejmującym także dzieci upośledzone umysłowo jeżeli w danej miejscowości zakład kształcenia specjalnego;

• kwiecień 1919 r. Ogólnopolski Zjazd Nauczycielski na którym liczni referenci zajęli się problemem edukacji i wychowania osób niepełnosprawnych;

• 17 marca 1921 weszła w życie Konstytucja marcowa, która w artykułach 102, 103, 118, 119, 120 chroniła prawa do opieki i ochrony także dzieci niepełnosprawnych;

I wojna światowa niezwykle ważną dla rozwoju pedagogiki specjalnej rolę, odegrała Józefa Joteyko, która podczas swojego pobytu we Francji utworzyła pierwsze projekty organizacji kompleksowego systemu wychowania i kształcenia dzieci niepełnosprawnych w wolnej Polsce.

PEDAGOGIKA SPECJALNA - ROZWÓJ W LATACH 1921-1939

1 czerwca 1924 r. pod przewodnictwem M. Grzegorzewskiej przy ZNP powstała Sekcja Szkolnictwa Specjalnego mająca na celu teoretyczne pogłębianie wiedzy nauczycieli z zakresu pedagogiki specjalnej i ukazywanie potrzeb opiekuńczych dzieci upośledzonych; doskonalenie metod nauczania i wychowania dzieci upośledzonych; opieka nad materialnymi i prawnymi potrzebami nauczycieli szkół specjalnych;

W grudniu 1924 wydany został pierwszy numer czasopisma "Pedagogika Specjalna", wydawanego po dziś dzień przez Akademię Pedagogiki Specjalnej

Pomimo intensywnej działalności PIPS i osób zaangażowanych w rozwój pedagogiki specjalnej jako nauki, przełożenie ich pracy na ilość placówek kształcenia specjalnego w Polsce okresu międzywojennego było niewystarczające.

W grudniu 1925 r. odbył się I Polski Zjazd Nauczycielstwa Szkół Specjalnych .Uczestnicy domagali się opracowania ustawy o systemie kształcenia specjalnego oraz przygotowania programu rozwoju sieci szkół specjalnych.

W 1934 podczas II Zjazdu Nauczycielstwa Szkół Specjalnych roku odniesiono się bardzo krytycznie do osiągnięć tego dziesięciolecia. Stwierdzono, że istniejąca sieć placówek specjalnych zaspokajała jedynie 12% faktycznych potrzeb społecznych w tym zakresie. Do końca okresu międzywojennego nie udało się rozwiązać systemowo problemu edukacji i wychowania osób niepełnosprawnych, mimo tego jednak był to okres niezwykle ważny dla rozwoju powojennej pedagogiki. Dzięki działalności naukowej PIPS udało się m.in.:

wystandaryzować zachodnie narzędzia do diagnostyki procesów, opracować standardy postępowania diagnostycznego dla osób niepełnosprawnych, założyć Poradnię Pedagogiki Leczniczej, w której współpracowali ze sobą pedagodzy, psycholodzy, pracownicy socjalni i ochrony zdrowia, opracować, pod kierunkiem Michała Wawrzynowskiego pierwszego w Polsce programu kształcenia specjalnego dzieci upośledzonych umysłowo;

W tym okresie Maria Grzegorzewska sformułowała pierwsze jasne cele i zadania pedagogiki specjalnej, wśród których wyróżniła:

• cel humanitarny, polegający na udzielani jednostce upośledzonej pomocy w realizacji jej zadań także na wskazaniu społeczeństwu prawa każdej jednostki upośledzonej do uczestnictwa w życiu społecznym w ramach posiadanych sił i możliwości;

• cel funkcjonalny, którym jest optymalny rozwój jednostki, wzmocnienie jej sił fizycznych i psychicznych oraz kompensacja braków;

• cel społeczny, polegający na włączeniu jednostek do społeczeństwa i przezwyciężaniu - w miarę możliwości - izolacji, która zagraża jednostkom z zahamowaniami i zaburzeniami;

• cel ekonomiczny (utylitarny), tzn. przygotowanie upośledzonych do pracy zawodowej i przez to odciążenie społeczeństwa od świadczeń na rzecz opieki nad upośledzonymi

PAŃSTWOWY INSTYTUT PEDAGOGIKI SPECJALNEJ

1919/1920 - dzięki staraniom Marii Grzegorzewskiej, Ministerstwo Zdrowia Publicznego uruchomiło w Warszawie roczny kurs seminaryjny dla nauczycieli dzieci upośledzonych umysłowo.

1921 -powstaje pierwsza uczelnia, Państwowe Seminarium Pedagogiki Specjalnej którego późniejsza działalność wyznaczyła na wiele lat kierunki prac teoretycznych i praktycznych dla nowo ukształtowanej dziedziny naukowej jaką była pedagogika specjalna. Seminarium, wraz z Państwowym Instytutem Fonetycznym stanowiły fundament utworzonego w 1922 roku Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej.

Działalność PIPS w tamtych latach była nierozerwalnie związana z osobą Marii Grzegorzewskiej. Pod jej kierunkiem Instytut opracował wiele nowatorskich metod rozpoznawania i diagnozowania potrzeb osób niepełnosprawnych, swoistych form i metod nauczania i wychowania oraz skutecznych strategii współpracy z ich rodzinami. Do najbardziej znanych, po dziś dzień stosowanych form, wypracowanych przez PIPS należy metoda tzw. "ośrodków pracy" - oparta na systemie "ośrodków zainteresowań" opracowanej na początku XX wieku przez belgijskiego lekarza i pedagoga Ovide Decroly'ego.

Maria Grzegorzewska uczestniczyła w większości działań na rzecz rozwoju pedagogiki specjalnej w Polsce i na świecie. Skoncentrowała wokół siebie wielu wybitnych praktyków i teoretyków tej dziedziny, m.in. M. Stefanowską, J. Joteyko, J. Hellmanna, J. Korczaka, W. Łuniewskiego, T. Mayznera, M. Wawrzynowskiego, H. Rylla, N. Han-Ilgiewicz, J. Dorosz

MARIA GRZEGORZEWSKA

Jako dziecko bała się przeraźliwie niepełnosprawnych.

1907-oddano ją na pensję do Warszawy, ale przeniosła się z powodu nieodpowiedniego towarzystwa „panienek” do prywatnej szkoły pani Pauliny Helwek.

1909 -po kursie przygotowawczym wstąpiła na studia (praca w tajnych kompletach), właściwe studia rozpoczęła na wydziale przyrodniczym UJ. Zarabiała na utrzymanie udzielając korepetycji i nauk w prywatnych domach. Z powodu choroby przerwała studia i wyjechała do Zakopanego, potem do Włoch.

1913-wstąpiła na Międzynarodowy Fakultet Pedagogiczny w Brukseli, zaprzyjaźniła się z Józefą Joteyko, Edwardem Claparedem i Owidiuszem Decrolym. Wpłynęło to na jej poglądy pedagogiczne.

1914 -była w Warszawie - wybuch I wojny uniemożliwił jej wyjazd do Brukseli, przedostała się jednak do Londynu i tam kontynuowała studia.

1916-studiowała psychologię na Sorbonie, gdzie uzyskała tytuł doktora filozofii za rozprawę: "Studium na temat rozwoju uczuć estetycznych - badania z zakresu estetyki eksperymentalnej przeprowadzone wśród uczniów szkół brukselskich".

Po doktoracie zdecydowała się na pracę z upośledzonymi i została nauczycielką w jednej z paryskich szkół dzieci opóźnionych w rozwoju. Mimo powodzenia postanowiła wrócić do Polski.

1919 -maj, znalazła się w Warszawie, a wkrótce potem wróciła J. Joteyko, pracowała w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego zajmując się sprawami szkolnictwa specjalnego, popularyzowała ten rodzaj szkół. Zakładała takie szkoły, powołała kurs seminaryjny dla nauczycieli tych szkół.

1922 przekształciła kurs w Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej i została jego dyrektorką. Funkcję tę pełniła do końca życia, trzymając się HASŁA INSTYTUTU: "NIE MA KALEKI - JEST CZŁOWIEK". Opracowała metodę rewalidacyjną i spopularyzowała ją. Nauczyciele studiujący w Instytucie mieli już za sobą pracę w zawodzie nauczyciela, a do pracy magisterskiej badali dane problemy (łączenie teorii z praktyką).

1930- 1935 o-otworzyła Państwowy Instytut Nauczycielski i prowadziła go wraz z Wł. Radwanem do. Warunkiem przyjęcia do Instytutu była praca nauczycielska, wyższy kurs nauczycielski, twórczy stosunek do pracy i opis własnych doświadczeń. Studia trwały 3 lata. W ciągu 5 lat Instytut wykształcił 178 nauczycieli. Program zawierał:

przedmioty dające podstawę naukowa pracy pedagogicznej (filozofia, pedagogika, psychologia, socjologia, ekonomia, prawo, higiena, higiena społeczna)

przedmioty związane z praktyką (głównie seminaria)

przedmioty o kulturze i estetyce plus lektorat języka obcego (francuski, angielski lub niemiecki)

W kadrze nauczycielskiej znalazł się m.in. Janusz Korczak.

1935 -Grzegorzewska została odwołana ze stanowiska dyrektorki Instytutu, a wtedy wraz z nią z PIN odeszli tacy pedagodzy jak Janusz Korczak, Elzenberg, Suchodolski, Zawieyski.

II wojna światowa i okupacja -Maria Grzegorzewska pracowała w szkole specjalnej nr 177 w Warszawie jako nauczycielka. Chorowała na serce, mimo to brała udział w tajnej działalności oświatowej Delegatury Rządu Londyńskiego, pracując nad kształceniem nauczycieli. Prowadziła roczne studium kształcące nauczycieli, działała w konspiracji (kolportaż broni), udzielała pomocy Żydom, brała udział w Powstaniu Warszawskim w służbie sanitarnej.

W czasie powstania spłonął jej dom i prace wielu jej uczniów, spaliły się jej prace: „Psychologia niewidomych” (1930) i „Osobowość nauczyciela” - nie udało się ich odtworzyć.

Po wojnie wróciła do problemu edukacji nauczycielskiej w 3 cyklach "Listów do młodego nauczyciela" (cele zawodu nauczyciela i społeczne znaczenie jego pracy). Zawarła w nich charakterystykę nauczycielskiej osobowości, nawiązując do Dawida i Szumana. Położyła nacisk na stosunek nauczyciel-uczeń, opisując

stosunek wyzwalający: wzajemne zbliżenie

stosunek hamujący: zamknięcie się w sobie i oddalanie się. Powinna być chęć pomocy, sympatia

Po wojnie kierowała Instytutem Pedagogiki Specjalnej. W latach 1958-1960 była profesorem w Katedrze Pedagogiki Specjalnej UW, pierwszej uniwersyteckiej katedrze pedagogiki specjalnej w Polsce.

1960 -choroba serca zmusiła ją do oddania kierownictwa zastępczyni Janinie Doroszewskiej, a wcześniej utworzono dla niej Katedrę Pedagogiki Specjalnej na UW, gdzie stworzyła warunki otrzymania magistra. Studia obejmowały zakres neurologii i psychopatologii plus obserwację w klinice Psychiatrycznej w Pruszkowie. Wyodrębniła 3 grupy:

upośledzeni umysłowo

przewlekłe choroby somatyczne, nerwowe i psychiczne

niedostosowanie społeczne na tle środowiskowym

Z czasem powstał też oddział głuchych.

Zmarła 7 maja 1967 na atak serca.

Jej imię nosi Akademia Pedagogiki Specjalnej

przy ul. Szczęśliwickiej 40 w Warszawie, wcześniej

Wyższa Szkoła Pedagogiki Specjalnej.

KSZTAŁCENIE SPECJALNEKształcenie specjalne, obejmuje uczniów mających różne i w różnym nasileniu występujące trudności w nauce, spowodowane zaburzeniami fizycznymi lub psychicznymi. Kształcenie specjalne obejmuje następujące rodzaje:

• placówki dla upośledzonych umysłowo

• przewlekle chorych

• kalekich

• dla głuchych i niedosłyszących

• dla niewidomych i niedowidzących

• placówki resocjalizacyjne

PEDAGOGIKA SPECJALNA W OKRESIE II WOJNY ŚWIATOWEJ

II wojna światowa wiele dzieci pozbawiła prawa do miłości, szacunku i edukacji. Polityka hitlerowska Niemiec, wykorzystując hasła eugeniki, siała nienawiść do osób niepełnosprawnych. Na wszystkich terenach okupowanych przez hitlerowskie Niemcy, nastąpił zdecydowany regres w pedagogice specjalnej i działalności opiekuńczo-wychowawczej. Zlikwidowano szkoły specjalne, zamykano szpitale psychiatryczne, wstrzymywano prace naukowo-badawcze związane z rozwojem pedagogiki specjalnej.

Jedną z form czynnego przeciwstawiania się hitlerowskiemu okupantowi stał się w Polsce lat 1939-1945 rozbudowany, w znacznej części tajny, system nauczania i wychowania. Większość pedagogów specjalnych w tym okresie poświęciło się tajnemu nauczaniu dzieci pełnosprawnych. Działania na rzecz upośledzonych były w tym czasie w dużej mierze, działaniami opiekuńczymi, chroniącymi życie, zapewniającymi posiłek czy schronienie. Maria Grzegorzewska w okresie od 1 listopada 1939 do 1 sierpnia 1944 zajmuje się także tajnym nauczaniem dzieci niepełnosprawnych oraz przez całą okupację organizuje pomoc dla dzieci dotkniętych skutkami wojny.

Ludobójstwo i trudne warunki życia podczas wojny spowodowały utratę wielu nauczycieli i wychowawców. Prace na rzecz przetrwania szkół i zakładów dla niepełnosprawnych podejmowane w tak trudnych warunkach, pełnych okrucieństwa, codziennych dramatów i pogardy dla człowieka, miały szczególny wymiar moralny - stanowiły szczególną obronę podstawowych zasad etycznych i moralnych.

PEDAGOGIKA SPECJALNA W LATACH POWOJENNYCH

Po II wojnie światowej stopniowo temat kształcenia osób niepełnosprawnych powraca w obszar zainteresowania naukowców i praktyków. Rozwijają się ponownie prace naukowe, prowadzone są intensywne badania, niemal we wszystkich krajach powstają czasopisma specjalistyczne i nowe placówki dla osób niepełnosprawnych. Początkowo szkolnictwo specjalne rozwijało się bardzo powoli, co wynikało z ogólnego wyniszczenia kraju oraz zubożenia kadr - wielu specjalistów zginęło podczas wojny.

1939 -z 63 placówek istniejących, po wojnie pozostało 14.

1945-1955 -nastąpił ich trzykrotny przyrost.

Absolutna nowością w okresie powojennym było wprowadzenie do systemu oświaty:

przedszkoli specjalnych i "Szkół Życia" czyli placówek edukacyjnych dla osób głębiej niepełnosprawnych intelektualnie

Ich rozwój na przestrzeni lat postępował bardzo dynamicznie, wciąż jednak nie zaspokajał faktycznych potrzeb społecznych w tym zakresie.

1995 -istniało w Polsce ponad 100 "Szkół Życia" i 31 przedszkoli specjalnych.

1970- rok przełomowym dla pedagogiki specjalnej w Polsce, kiedy to PIPS został przekształcony w wyższą szkołę zawodową.

1975 -pojawili się pierwsi magistrowie pedagogiki specjalnej

latach 80 XX w-w Wyższej Szkole Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej, bo taką nazwę przyjął przekształcony PIPS, oraz w niektórych uniwersytetach i wyższych szkołach pedagogicznych uruchomiono studia podyplomowe z pedagogiki specjalnej

koniec XX wieku -Pedagogika Specjalna była jednym z 92 kierunków studiów ustanowionych przez Radę Główną Szkolnictwa Wyższego.

Od 1 września 2000 roku WSPS została przekształcona w Akademię Pedagogiki Specjalnej.

---