Funkcja

Ratusz była to siedziba miejskich władz administracyjnych i sądowych. Stanowił on jeden z najznakomitszych obiektów architektonicznych miasta, konkurujący z bryłą kościoła bądź klasztoru znajdującego się w bliskim sąsiedztwie rynku. Jako budynek reprezentacyjny ratusz miał wielkością i formą odzwierciedlać dumę i bogactwo mieszkańców miasta. O ile nie były to budowle szkieletowe, chętnie przejmowały motywy dekoracyjne z archi tektury kościelnej. Ratusze na ogół były obiektami wolnostojącymi na placu miejskim, rzadziej były wbudowane w pierzeję uliczną - czyli jedną ze ścian rynku.

Ratusz w Munster

Ratusz ma plan nieregularnego czworoboku, zbudowany jest głównie z kamienia, ciosu a także cegły. Składa się z dwóch kondygnacji, przyziemia i piętra oraz poddasza z trzema kolejnymi kondygnacjami. Od strony południowo wschodniej przylega do głównej części gmachu niska cylindryczna wieża schodowa. Ściany wszystkich elewacje oprócz fasady są przeprute trójdzielnymi, prostokątnymi oknami, jedynie ponad podcieniami okna są ostrołukowe.

Podcienie - były to pomieszczenia w dolnej części budynków, otwarte na zewnątrz, ograniczone słupkami lub filarami wzdłuż lica muru, nieprzekraczające dwóch kondygnacji. Usytuowane wzdłuż jednej, głównej elewacji lub obiegające budynek, czasem zajmujące tylko naroże. Przykryte sklepieniem, najczęściej krzyżowym.

Fasada podzielona jest na cztery, natomiast szczyt schodkowy na siedem osi wertykalnych. Szczyt zakończony sterczynami. Przyziemie zdobią arkady podcieni w obrębie których znajdują się schody prowadzące do wejścia. Ostrołukowe arkady wspiera pięć cylindrycznych filarów o wysokich bazach, przysadzistych trzonach zwieńczonych kapitelami z dekoracją roślinną.

Szczyt schodkowy zdobi dekoracja architektoniczna złożona z dziewięciu fial oddzielających ścianę przeprutą ostrołukowymi oknami. Ponadto każdą oś wieńczą przezrocza z ostrołukowymi arkadami z maswerkami. W tondach mieszczą się płaskorzeźbione figury z gryfami trzymającymi herb miasta.

Tondo - płaskorzeźba w kształcie koła.

We wnętrzu ratusza na parterze znajdowała się hala targowa, a za nią sala rady miasta. Na pierwszym piętrze była dwunawowa sala mieszczan.

Ratusz we Wrocławiu

Jest budynkiem dwukondygnacyjny, podpiwniczony, trójtraktowym na planie wydłużonego prostokąta z wieżą i kilkoma przybudówkami. Murowany z cegły i piaskowca z przesklepionymi wnętrzami.

Trakt – w architekturze ciąg pomieszczeń, znajdujących się na jednej osi.

Strona wschodnia Ratusza stanowi główną elewację. Do poziomu gzymsu elewacja jest obecnie ceglana. Okna zasadniczego korpusu są na parterze prostokątne, z kamiennymi, płaskimi, niezdobionym ościeżami, osłonięte kratą, zaś na piętrze ostrołukowe, z maswerkiem. Na piętrze na ryzalicie znajduje się wykusz kaplicy.

Wykusz - wystający z lica elewacji fragment budynku poszerzający przylegające wnętrze, nadwieszony powyżej pierwszego piętra na wysokości jednej lub kilku kondygnacji.

Ryzalit - występ z lica w elewacji budynku w jego części środkowej, bocznej lub narożnej, prowadzony od fundamentów po dach.

Elewację wieńczą trzy szczyty, z czego środkowy znajduje się nad traktem północnym i środkowym, zaś boczne – nad traktem południowym i przybudówką północną. Krawędź środkowego szczytu zwieńczona jest sterczynami. Boczne szczyty są ceramiczne, schodkowe, z prostokątnymi blendami.

Blenda – płytka wnęka w ścianie, o wykroju arkady lub okna, stosowana przede wszystkim w celach estetycznych, rzadziej do odciążenia ściany.

Strona południowa ma kompozycję w przybliżeniu symetryczną. Z tej strony budynku znajdują się trzy ryzality, jeden w centrum elewacji, zaś dwa na jej krańcach. Na zachód od centralnego ryzalitu znajdują się trzy osie okienne, zaś na wschód cztery. W odległości dwu osi okiennych od środkowego ryzalitu występują po obu jego stronach lizeny.

Lizena − płaski, pionowy występ w murze zewnętrznym.

Obecnie używane wejście mieści się od strony zachodniej i prowadzi przez barokowy portal. Zachodnia elewacja jest najskromniejsza i stanowi niemal całkowicie ceglaną powierzchnię. Dwa szczyty, znajdujące się na zakończeniu traktu południowego i środkowego, posiadają formy łączące późny gotyk z motywem renesansowym (jaskółczy ogon), pochodzą jednak z powojennej restauracji.