Dydaktyka i jej znaczenie w rozwoju postaw twórczych

• Co to jest twórczość? Wewnętrzna i indywidualna predyspozycja jednostki (zdolność, właściwość psychiczna) zdolnej do realizowania swoich możliwości w procesie twórczym

• Rodzaje twórczości

Naukowa – działalność odkrywcza

Artystyczna – działalność artystyczna

Techniczna – działalność wynalazczo – techniczna

• Myślenie dywergencyjne --to inaczej myślenie rozbieżne, o strukturze rozgałęzionej : gdy istnieje wiele poprawnych rozwiązań, względnie – wiele różnych sposobów działania.

• Cechy myślenia dywergencyjnego wg Guilforda

• Płynność – oznacza łatwość wytwarzania w określonym czasie wielu słów, pomysłów, idei.

• Giętkość – czyli zdolność wytwarzania jakościowo różnych wyników i zmiany kierunku poszukiwań.

• Oryginalność – rozumiana, jako zdolność wytwarzania niezwykłych, rzadkich pomysłów.

• Myślenie krytyczne - Strategia poznawcza, polegająca głównie na stałym weryfikowaniu i testowaniu możliwych rozwiązań, służących kontrolowaniu wykonywanej pracy.

• Myślenie krytyczne przeciwstawia się często myśleniu kreatywnemu ( twórczości ) ponieważ myślenie kreatywne prowadzi do nowych spostrzeżeń i rozwiązań, podczas gdy myślenie krytyczne służy jedynie sprawdzeniu, czy istniejące już idee i rozwiązania nie zawierają błędów.

Sposoby stymulowania rozwoju zdolności twórczych –

Nauczyciel może stymulować rozwój zdolności twórczych uczniów poprzez stosowanie w praktyce dydaktycznej metod aktywizujących, poprzez rozwijanie wyobraźni twórczej oraz poprzez stosowanie różnorodnych technik kształcenia zdolności, dostrzegania i rozwiązywania problemów.

• Metody heurystyczne - Burza mózgów, metoda sytuacyjna, metoda symulacyjna, metoda inscenizacji

Zdolności twórcze można rozwijać w toku nauki szkolnej - Współcześnie uważa się, iż zdolności twórcze nie są tylko rezultatem naturalnego rozwoju, ale że rozwój ten może i powinien być wsparty poprzez różnorodne ćwiczenia w toku nauki szkolnej

• Metody i formy aktywności twórczej dzieci

Aktywność twórczą dzieci w wieku przedszkolnym możemy rozwijać poprzez:

 Zabawę, która ma charakter twórczy i prowadzi do samodzielnego przekształcania i poznawania rzeczywistości. Dzięki zabawie dziecko uczy się i zdobywa doświadczenie, rozwija, wzbogaca swoją psychiczną aktywność. Właściwie rozumiana zabawa zdominowana jest czynnikiem aktywności własnej dziecka, choć nie pozbawiona też roli nauczyciela, który czuwa nad właściwym przebiegiem zabawy, jest cichym obserwatorem, doradcą, czasem inspiruje.

 Twórczość plastyczną, która jest jedną z potrzeb rozwojowych każdego dziecka i regulatorem równowagi emocjonalnej. Praca plastyczna nie musi być wytworem artystycznym, ale jest to proces twórczy, który rozwija i ujawnia cechy osobowości dziecka. Aby uruchomić twórczą aktywność dziecka należy pozwolić mu na spontaniczność, gdyż sprzyja to podejmowaniu ryzyka, samokrytycyzmowi, łatwości ekspresji. Dawać dziecku pełną swobodę pracy, bez przymusu, ingerencj i narzucania swojej woli. Należy w czasie zajęć inspirować dziecko różnymi środkami. Techniki plastyczne podczas zajęć w przedszkolu powinny być różnorodne a same zajęcia powinny przypominać zabawę

 Aktywność twórcza ujawnia się też w twórczości technicznej, w wyniku której powstają nowe urządzenia techniczne lub zostają ulepszone już istniejące. Podstawowym warunkiem efektywności pracy twórczej w dziedzinie technicznej jest zdobycie pewnych wiadomości i umiejętności, a także inteligencji i myślenia logicznego. Dzieci charakteryzują się cechami, które są potrzebne twórcom, a więc: dużą płynnością i plastycznością wyobrażni i myślenia, postawą poszukującą, są autentyczne, mają ciekawe pomysły, należy wykorzystywać i rozwijać pomysłowość dzieci. Rozwijaniu tej aktywności sprzyja samodzielne tworzenie prostych konstrukcji i urządzeń technicznych.

 Aktywność badawcza, która polega na wykrywaniu określonych prawidłowości w otaczającym nas świecie. Taka aktywność skierowana jest na poznanie rzeczywistości, a niekiedy na jej przekształcanie. Myślenie dziecka jest inspirowane przez jego aktywność i działalność naukową, dziecko lepiej poznaje i przyswaja wiedzę przez własną działalność. Poprzez aktywność badawczą, bada i odkrywa trudne zjawiska tkwiące w naturalnym środowisku.

 Aktywność muzyczną. Muzyka daje największe możliwości twórczego działania i kształtowania takich cech osobowości, jak funkcje poznawcze i emocjonalno – motywacyjne, rozwija pomysłowość twórczą, kontaktowość społeczną i pozytywne cechy charakteru. Zajęcia muzyczne powinny być dla dzieci źródłem radości, dawać odprężenie, ożywiać pracę umysłu.

 Aktywność ruchowa rozwijaja aktywność dziecka i wyzwalaja jego inicjatywę, pomysłowość i samodzielność, pobudzaja wyobrażnię i ambicję. Na tę formę aktywności składają się zabawy, które pozostawiają dziecku pełną swobodę i dowolność w sposobie wykonania. Czasem jednak wymagają dostosowania się w zabawie do przepisów i reguł dyscyplinuje dziecko i uczy je współdziałania i współżycia. Sam udział w zabawie pozwala dziecku na ocenienie swoich możliwości w porównaniu z innymi i budzi wiarę we własne siły. Rozwijają się uczucia koleżeńskie, współdziałanie w zespole, uczynność i chęć niesienia pomocy innym.

 Ekspresja werbalna jest jedną z form twórczej działalności, kształci, rozwija i pielęgnuje wyobrażnię, pobudza do aktywności, do urzeczywistnienia marzeń, pozwala zdobyć nowe doświadczenia i zainteresowania. Ekspresja werbalna rozwija dzieci pod względem emocjonalnym, intelektualnym i społecznym. Dziecko lepiej poznaje świat, łatwiej nawiązuje kontakty z rówieśnikami i dorosłymi, identyfikuje sie z nimi poprzez przeżycia i doznania, równocześnie zauważa swoją odrebność. Dalszą formą ekspresji są zagadki. Dzieci nie tylko lubią je rozwiązywać, ale także układać. Najbardziej złożoną formą ekspresji dziecięcej jest układanie bajek, opowiadań lub wierszy.

Co to jest myślenie twórcze?

„ Myślenie twórcze jest czynnością prowadzącą do wyników dotychczas nieznanych i społecznie wartościowych. Wyniki te są oceniane przez określoną grupę ludzi jako obiektywnie nowe oraz użyteczne dla społeczeństwa”

Józef Kozielecki

• Etapy myślenia twórczego

1. Pobudzenie ( dostarczenie bodźca )

2. Rozpoznanie ( świeże spojrzenie na dany problem. Etap ten wymaga niekiedy dużo czasu i cierpliwości)

3. Planowanie

4. Etapy planowania ( wizualizacja myślenia, zbieranie informacji, określenie celu)

5. Wykonanie

6. Korekta ( tu następuje refleksja i krytyczna ocena pomysłu)

• Co to jest postawa twórcza?

Umiejętność widzenia zrozumienia reagowania dziwienia się stawiania sobie pytań i angażowania się w działanie

• Najważniejsze cechy dla postawy twórczej

Szczególny sposób postrzegania świata. Osoby twórcze potrafią poznawać świat na dwa sposoby: zmysłowo i racjonalnie, konkretnie i pojęciowo. Mają tez zdolność dziwienia się, zaciekawienia, popadania w zdumienie, choć częstokroć posiadają głęboką i wszechstronną wiedzę.

2. Otwartość umysłu i tolerancja dla dwuznaczności. Człowiek twórczy wyróżnia się elastycznością, brakiem sztywności myślenia i zdolnością do odbierania i tolerowania informacji sprzecznych, dwuznacznych.

3. Niezależność i odwaga. Osoby twórcze mniej ulegają wpływom otoczenia społecznego, mniej obawiają się tego, co mówią i czego wymagają od nich inni ludzie. Zachowują niezależność w sądach i działaniach.

4. Spontaniczność i ekspresja. Zachowania osób twórczych wydają się mniej kontrolowane i hamowane, bardziej niż u innych ludzi swobodne i ekspresyjne.

5. Brak obawy przed nieznanym. Ludzi twórczych cechuje pociąg do zagadek, tajemnic i niejasności.

6. Zdolność koncentracji i fascynacja zadaniem. Osoby twórcze są zdolne do głębszej i dłuższej koncentracji na tym, co robią, niż to na ogół zdarza się innym ludziom.

1. Życzliwe poczucie humoru. Człowiek twórczy, motywowany potrzebami samorozwoju, ma filozoficzne poczucie humoru. Śmieje się wraz z innymi ludźmi, nie zaś z innych ludzi.

8. Zdolność do integrowania przeciwieństw. Ludzie twórczy potrafią integrować, łączyć ze sobą w jedność to, co oddzielne, a nawet przeciwstawne. Obowiązek staje się dla nich przyjemnością, a przyjemność łączy się z obowiązkiem.

• Oceny i krytyka przeszkodą dla twórczości

twórczości nie powinno się oceniać,

każdy wykonuje pracę jak potrafi,

Krytyka nie pozwala na dalszą pracę,

Osoba tworząca boi się wyśmiania i wyszydzenia,

• Docenianie i wspieranie twórczości

Pochwały,

Zainteresowanie twórczą pracą ucznia,

Gdy uczeń nie jest przekonany do pomysłu nauczyciel powinien to zauważyć, dowartościować,

Pozwolić na samodzielność,

Dbać o dobrą, przyjazną atmosferę,

Być otwarty na niekonwencjonalne pomysły,

Wprowadzić projekty aktywizujące uczniów ( konkursy, zawody )

Treści i sposoby prowadzenia lekcji przekazywać zgodnie z zainteresowaniami uczniów,

Zachęcać do współudziału w tworzeniu zajęć

• Postawy nauczycieli utrudniające rozwój postaw twórczych

Przedmiotowe traktowanie uczniów niepozwalające na odkrywanie własnego „ja”, swojej niepowtarzalności,

Atmosfera na lekcji,

Brak zainteresowania,

Brak entuzjazmu,

Nacisk na nauczanie jednostajne,

Brak zachęty motywacji,

Stereotypowe prowadzenie lekcji,