TRIAGE - słowo pochodzi z języka francuskiego i oznacza dosłownie : segregowanie, sortowanie.

Trudno powiedzieć, kiedy dokładnie określenie TRIAGE zostało zaadoptowane do działań medycznych. Pierwsze informacje na ten temat dotyczą już czasów Napoleońskich, a konkretnie chirurga w armii Napoleona Bonaparte, który jako pierwszy w roku 1797 wprowadził na pole walki ambulanse. Ich zadaniem było odnajdywanie rannych żołnierzy i ewakuowanie ich do szpitali polowych - gdzie tu segregacja? Zadaniem załogi „ambulansu” było odnalezienie
i ewakuowanie do punktów medycznych tych rannych, którzy rokowali na szybkie wyzdrowienie i szybki powrót na pole walki. W czasie pierwszej wojny światowej określenie TRIAGE używane było już powszechnie. Do oznaczonych w ten sposób „punktów segregacyjnych” trafiali ranni żołnierze i tam dyżurny lekarz decydował o ich dalszym losie.
W czasach dzisiejszych określenie TRIAGE na stałe związało się z ratownictwem medycznym i jako symbol rozpoznawane jest w wielu krajach świata.
Na świecie obecnie wykorzystywane są różne systemy segregacji poszkodowanych jednak wszystkie mają ten sam cel: uratować / dać szansę przeżyć jak największej liczbie poszkodowanych. Jest to ważne w zdarzeniu gdy duża liczba poszkodowanych przerasta możliwości służb ratowniczych i nie każdy pacjent ma szansę zostać zaopatrzony zgodnie z obowiązującymi procedurami medycznymi - wypadek masowy.
W Polsce obecnie wykorzystywanych jest kilka modeli segregacji:

• Oparty na systemie START (Simple Triage nad Rapid Treatment) oraz jego modyfikacji pediatrycznej JumpSTART

• Oparty na ocenie pacjentów na podstawie skali ciężkości urazów : TRTS (Triage Revised Trauma Score), ISS ( Injury Severity Score), BTTR ( Baxt Trauma Triage Rule) itp.

• System segregacji stosowany przez KSRG

• TRIAGE taktyczny - odwrócony - w ramach  TCCC (Tactical Combat Casualty Care)

System START
Stosowany przez służby ratownicze. Zakłada nadanie każdemu z poszkodowanych określonego priorytetu określającego kolejność udzielania pomocy/ewakuacji. Poszkodowani zostają oznaczeni poprzez nadanie odpowiedniego koloru (czerwony, żółty, zielony, czarny) w zależności od oceny stanu dokonanej na podstawie prostych parametrów takich jak możliwość chodzenia, obecność oddechu, czas nawrotu kapilarnego, stan świadomości. 
Nadawane kolory oznaczają kolejno:

• Czerwony - pacjent priorytetowy, ewakuacja, pomoc medyczna i transport w pierwszej kolejności. Pacjent przy właściwej opiece medycznej rokuje na przeżycie i powrót do zdrowia.

• Żółty - pacjenci, którzy odnieśli obrażenia i wymagają pomocy medycznej, jednak opóźnienie w jej wdrożeniu nie zagraża ich życiu.

• Zielony - są to pacjenci, którzy przeżyją, niezależnie od rodzaju udzielonej pomocy.

• Czarny - pacjenci prawdopodobnie nie do uratowania w danej sytuacji.

W niektórych krajach możemy spotkać się z kolorem niebieskim. Oznaczać on może pacjentów wymagających dekontaminacji, w innych przypadkach pacjentów niemożliwych do uratowania w danej sytuacji w krajach, gdzie kolor czarny oznacza zgon. 
Zasady określania priorytetów/nadawania kolorów przedstawia diagram:

 

 

Modyfikacja pediatryczna systemu START ma swoje podłoże w specyfice pacjenta niepełnoletniego:

 

Segregacji na podstawie przedstawionych powyżej schematów dokonuje „ratownik” ( lekarz, ratownik medyczny, strażak, inna osoba wyznaczona przez kierującego akcją posiadająca odpowiednie umiejętności nie uwzględniając jakości i ciężkości urazów, priorytetem jest czas. W trakcie oceny nie podejmuje medycznych czynności ratunkowych, z wyjątkiem udrożnienia górnych dróg oddechowych, ułożenia poszkodowanych w pozycji bocznej (jeżeli są wskazania), tamowania masywnych krwotoków.
Taki model postępowania niesie ze sobą niestety duży margines błędu, który może przejawiać się jako:

• Niedoszacowanie - ilości osób  wymagających natychmiastowej pomocy i zakwalifikowanie ich do niższej kategorii, co może nieść dla tych poszkodowanych tragiczne skutki.

• Przeszacowanie - ilości osób wymagających natychmiastowej pomocy i zakwalifikowanie osób z niższych grup do grupy czerwonej, co może opóźnić udzielenie pomocy najbardziej potrzebującym.

Należy także pamiętać, że segregacja jest procesem dynamicznym i wymaga powtarzalności. 
Stan pacjenta zakwalifikowanego do którejkolwiek z grup może ulec zmianie i będzie wymagał zmiany priorytetu.
Wszyscy pacjenci po wstępnej segregacji, trafiający do wyznaczonych punktów medycznych powinni być poddani ponownej segregacji już w oparciu o skale ciężkości urazów, jakość urazów, sposobów ich zabezpieczenia itp. O czym mówi rozwinięty/zaawansowany TRIAGE.
Sposoby oznaczenia pacjentów:

Rozwinięty/zaawansowany system Start.
Stosowany jest w polowych punktach pomocy tworzonych na miejscu wypadku masowego, Szpitalnych Oddziałach Ratunkowych i Centrach Urazowych oraz uwzględnia różnego rodzaju skale ciężkości urazów. 

Przykłady:
Skala oceny ciężkości urazów, RTS (Revised Trauma Score) jest stosowana do określania stanu zdrowia poszkodowanego i prawdopodobieństwa jego przeżycia.
W ocenie pacjenta uwzględnia się trzy parametry (GCS, SBP, RR) i przekłada ich wynik na na punkty od 1 do 4.

Skala oceny przytomności wg Glasgow (GCS)	Skurczowe ciśnienie tętnicze (mmHg)	Częstość oddechów ('/min)	Ilość punktów
13-15	>89	10-29	4
9-12	76-89	>29	3
6-8	50-75	6-9	2
4-5	1-49	1-5	1
3	0	0	0

 

Uzyskane punkty za poszczególne składowe mnoży się i dodaje według wzoru:

RTS = 0.9368 (GCS) + 0.7326 (SBP) + 0.2908 (RR)

gdzie:

GCS - Skala oceny przytomności wg Glasgow

SBP - skurczowe ciśnienie tętnicze

RR - częstość oddechów.

RTS może przyjąć wartości od 0 do 7.8408. Pacjenci z wartością RTS < 4 powinni być leczeni w centrach urazowych.

Pediatryczna skala ciężkości urazu (Pediatric Trauma Score).

Masa ciała (kg)	Drożność dróg oddechowych	Skurczowe ciśnienie tętnicze (mmHg)	Stan świadomości	Obecność ran	Obrażenia układu kostnego	Ilość punktów
>20	drożne samoistnie	>90	przytomny	nieobecne	nieobecne	+2
10-20	nie wymaga inwazyjnych metod	50-90	podsypiający	drobne zranienia	złamania zamknięte	+1
<10	wymaga metod inwazyjnych	<50	śpiączka	rozległe rany	złamania otwarte lub mnogie	-1

 

Zakres punktacji wynosi od -6 do +12 punktów. Wynik 8 punktów i mniej wskazuje na znaczące ryzyko zgonu. Przy liczbie punktów poniżej 0 śmiertelność jest bliska 100%.
Innymi przykładami mogą być ISS- skala ciężkości obrażeń stworzona i dedykowana dla pacjentów biorących udział w wypadkach komunikacyjnych. W skali brane są pod uwagę obrażenia pięciu okolic ciała : ogólnie, głowa i szyja, klatka piersiowa, brzuch, miednica i kończyny. Każdy z urazów oceniany jest w pięciostopniowej skali. Łączny wynik 6 i powyżej oznacza ciężki uraz który nie rokuje na przeżycie.
Skala BTTR, która uwzględnia GCS, skurczowe ciśnienie krwi i obecność ran penetrujących jest wykorzystywana do identyfikacji pacjentów wymagających zabiegu operacyjnego w trybie ratunkowym.
Podobnych skal oceny ciężkości pacjentów po urazie jest więcej, a o ich wykorzystaniu stanowią lokalne protokoły postępowania przyjęte w danym SOR bądź Centrum Urazowym.

 

System Start stosowany przez jednostki Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego
Oparty na systemie START z jedną modyfikacją:
START u nieprzytomnego pacjenta, który po udrożnieniu dróg oddechowych nie podejmuje akcji oddechowej zakłada oznaczenie kolorem czarnym (niemożliwy do uratowania w obecnych warunkach)
START stosowany w KSRG zakłada przydzielenie takiemu pacjentowi koloru żółtego - pomoc odroczona. Uzasadnieniem takiej modyfikacji jest fakt, że strażak ratownik nie może stwierdzić zgonu, dlatego przyjmuje dla poszkodowanego pomoc odroczoną do momentu zbadania przez lekarza i stwierdzenia zgonu.
Warto zauważyć, że „ratownik” nadający kolor czarny poszkodowanemu dokonuje tego wyłącznie na podstawie oceny oddechu bez potwierdzenia zatrzymania akcji serca. Nie stwierdza zatem zgonu a tylko podejmuje decyzję, że w obecnej sytuacji pacjent nie rokuje przeżycia. Założenia modyfikacji wynikają zatem z błędnej interpretacji systemu START.

 
TRIAGE  odwrócony - taktyczny
Stosowany w wojsku i jednostkach specjalnych policji , Straży Granicznej i innych jednostkach o podobnym charakterze które swoje działania mogą prowadzić na polu walki/ pod ostrzałem.
Ze względu na bezpośrednie zagrożenie życia ratownika, ograniczenia związane z możliwością badania, jak i ze względu na mechanizm urazu z jakim możemy się tu spotkać segregacja poszkodowanych na polu walki zakłada inne priorytety.

---