Rozdział VIII

1.Omów azjatycki i argentyński kryzys finansowy, ich przyczyny i skutki.

Kryzys azjatycki.

Źródła kryzysu azjatyckiego sięgają do początku lat dziewięćdziesiątych.

Kraje tego regionu prezentowały własne gospodarki jako atrakcyjne i bezpieczne miejsce w porównaniu z innymi krajami, dla dokonania inwestycji. Kraje te stały się ofiarami własnego sukcesu - wewnętrzni i zagraniczni inwestorzy nie docenili słabości ekonomicznej tych krajów.

Przyczyny:

Czynniki wewnętrzne powodujące kryzys azjatycki:

• akumulacja presji związanych z nadmiernym przyspieszeniem wzrostu gospodarczego (wysokie deficyty bilansu płatniczego, wygórowane wartości papierów wartościowych i majątku nieruchomości)

• wzrost wymagań od instytucji i przyjętych strategii (szczególnie sektora finansowego) spowodowany przepływami finansowymi na dużą skalę

• nadmierne narażanie się na ryzyko dewizowe w sektorze finansowym i przemysłu prywatnego (spowodowane zbyt długim sztucznym podtrzymywaniem kursu waluty obcej; częste pożyczki zagraniczne)

• słabe zarządzanie w systemach finansowych, niedostateczna kontrola ryzyka, niedbałe wprowadzanie w życie przepisów i nieodpowiedni nadzór, w konsekwencji pogorszenie jakości bankowych woluminów pożyczek

• problemy z dostępnością i przejrzystością danych, zniekształcające realną sytuację ekonomiczną oraz niepewność polityczna

• ograniczenia zdolności konkurencyjności w dziedzinach wytwórczości

• wyroby pewnych kapitałochłonnych gałęzi przemysłu (np. podzespołów elektronicznych) zaprzestały spełnienia wymogów nowoczesności; niemożliwość uzyskiwania wysokich przychodów z ich eksportu

• deficyt rachunku bieżącego nie spowodowany np. wzmożonym importem (wtedy może nie oznaczać problemów ekonomicznych państwa); napływającego kapitału nie wykorzystano w efektywnych, proeksportowych przedsięwzięciach

- coraz mniej zagranicznych inwestycji bezpośrednich

Czynniki zewnętrzne powodujące kryzys azjatycki:

• duże przepływy kapitału; korzystające z kredytów zagraniczne spółki międzynarodowe zaczęły szeroko angażować się na rynkach powodując wlk stóp wzrostu gospodarczego do ok. 30%; ignorancja ryzyka

• wieloletnia praktyka wiązania kursu waluty narodowej do koszyka o dominującej pozycji dolara amerykańskiego, wielkie wahania kursu dolara względem jena przyczyniły się do akumulacji czynników kryzysowych przez spadek konkurencyjności międzynarodowej (wzrost wartości dolara względem jena przyczyniła się do osłabienia eksportu)

• przyczynienie się do zniżkowej presji na waluty międzynarodowych inwestorów, którzy chcąc zabezpieczyć się przed ryzykiem pospiesznie zaczęli wycofywać środki z rynku kapitałowego

• wzrost zadłużenia zagranicznego

Skutki kryzysu:

• gwałtowne załamanie się waluty

• wyprzedanie walorów przez operatorów, załamanie się giełdy

• ograniczenie konsumpcji gospodarstw domowych i inwestycji przedsiębiorstw, co spowodowało załamanie się rynku i zmniejszenie PKB

• trudności banków - przedsiębiorcy nie mieli pieniędzy na spłaty kredytów

• gwałtowne wykupienia firm wschodnioazjatyckich przez inwestorów zagranicznych

Przyczyną azjatyckiego kryzysu była przede wszystkim słabość sektora finansowego, który jak się okazało, wymaga jasno sprecyzowanego programu reform w przypadku każdego kraju. Słabość tego sektora pojawiła się między innymi jako rezultat różnych mniej lub bardziej otwartych gwarancji rządowych, które zachęciły do zbytniego wystawiania się na wpływy waluty obcej i podejmowania innego ryzyka przez instytucje finansowe i ich klientów oraz przyczyniły się do lekkomyślności kredytowania. Kryzys we Wschodniej Azji spowodował panikę i powiększył problemy zarówno sektora przemysłu prywatnego, jak i finansowego. Załamały się waluty i rynek, zmniejszyła się konsumpcja, doszło do wzrostu wartości zadłużenia zagranicznego w walucie krajowej.

Kryzys argentyński.

Przyczyny:

• olbrzymie zadłużenie zagraniczne i problemy z jego spłatą wobec znacznego podrożenia kredytu krajowego (restrykcyjne regulacje sektora bankowego) i liberalizacji walutowej oraz luźnej w tych warunkach polityki fiskalnej zarówno na szczeblu centralnych jak i prowincji a także rozrzutnej polityki płacowej

• widmo utraty płynności systemu bankowego

• gwałtowne pogorszenie koniunktury w Brazylii (a zwłaszcza skokowa dewaluacja brazylijskiej waluty) doprowadziło do dotkliwego spadku konkurencyjności cenowej Argentyny

• brak poparcia społecznego dla reform strukturalnych

• zawarte w 200 roku porozumienie pomiędzy władzami federalnymi a prowincjonalnymi w celu ograniczenia wysokości transferów; projekt kończy się fiaskiem, a krótka nadzieja na ożywienie gospodarcze wzmaga jeszcze nieufność inwestorów

• ciągłe drążenie kredytów w obliczu długu publicznego przekraczającego 100 mld USD

Skutki kryzysu:

• zwiększenie deficytu budżetowego

• niski rating Argentyny powoduje drastyczny spadek inwestycji w atrakcyjnie oprocentowane papiery dłużne (nagły spadek ich cen)

• dewaluacja a następnie całkowite upłynnienie peso powoduje szybki spadek kursu tej waluty, co pogarsza i tak już trudne warunki spłat długów i zmniejsza realne oszczędności ludności

2. Wskaż możliwości i ograniczenia różnych form integracji gospodarczej.

Procesy integracyjne mają zazwyczaj wymiar regionalny, najczęściej podlegają długotrwałej ewolucji, przechodząc przez kolejne fazy o rosnącym stopniu unifikacji. W początkowych fazach dominuje problem eliminacji barier w wymianie handlowej. Kolejne fazy przejawiają się coraz głębszą i wielostronną integracją gospodarczą.

Najczęściej wyróżnia się następujące fazy procesów integracyjnych:

- klub (obszar) handlu preferencyjnego - jest rozwiązaniem, w którym co najmniej dwa pastwa osiągają porozumienie dotyczące redukcji ceł importowanych nakładanych na import z innymi państwami nie należącymi do porozumienia. Niekiedy dokonywana jest koordynacja polityki, wprowadzane są wspólne systemy miar i wag, wspólny pieniądz, a nawet głowa państwa.

- obszar wolnego handlu - polega na likwidacji ceł i ograniczeń ilościowych w obrotach handlowych i pomiędzy państwami członkowskimi oraz jednoczesnym zachowaniu pełnej autonomii w polityce celnej i handlowej w stosunku do krajów spoza sfery.

- unia celna - jest wyższą formą integracji, w której oprócz zniesienia ceł we wzajemnych, wewnętrznych obrotach handlowych, państwa członkowskie wprowadzają jednolitą taryfę celną dla krajów nie należących do ugrupowania. W ten sposób powstaje jednolity obszar celny, dzięki czemu nie ma możliwości wykorzystywania różnic w stawkach celnych przez państwa trzecie.

- wspólny rynek - to forma integracji, w której unia celna zostaje poszerzona dodatkowo o swobodę przepływu środków produkcji - w szczególności pracy i kapitału. Swoboda ta dotyczy wyłącznie krajów należących do ugrupowania. W stosunku do krajów trzecich stosowana jest wspólna taryfa celna.

- unia gospodarcza i walutowa - wyższa forma integracji, ugrupowanie , w którym państwa członkowskie tworzą wspólny rynek , ale jednocześnie unifikują politykę społeczno-ekonomiczną, fiskalną i monetarną, co prowadzi do wyrównania warunków prowadzenia działalności gospodarczej na terenie unii. Członkowie wprowadzają również wspólny pieniądz, który zastępuje dotychczas emitowany pieniądz krajowy.

- unia polityczna - jest najwyższym możliwym stadium integracyjnym, w którym zostaje utworzony jeden organizm państwowy - przestaje istnieć dotychczasowa odrębność państwowa. Nowe państwo może być rozmaicie zorganizowane - jako państwo jednolite, federacja bądź konferencja, co daje dawnym państwom zróżnicowany zakres autonomii.

W razie powstania państwa jednolitego stopień autonomii jest stosunkowo najniższy i przybiera najczęściej formę lokalnej samorządności w ramach struktury samorządu lokalnego. Największy stopień autonomii jest możliwy w przypadku państwa konfederacyjnego, forma federacji natomiast jest rozwiązaniem pośrednim.

3.Ocena przyczyn wtórnych zadłużenia zagranicznego i wpływ instytucji portfelowych na proces zadłużeniowy.

Do przyczyn wtórnych zadłużenia zagranicznego, w których podstawę stanowi brak bieżącej zdolności obsługi kredytów, należą:

• Załamanie się systemu finansowego i nasilające się zjawiska kryzysowe utrudniające wymianę międzynarodową,

• Znaczną fluktuację kursów walutowych wynikająca z procesów inflacyjnych i polityki deficytów budżetowych,

• Niekorzystnie zmieniające się tendencje cen surowców (zwłaszcza dla państw zadłużonych).

Do najważniejszych przyczyn wtórnych zaliczamy zmiany wysokości oprocentowania kredytów.

Inwestycje zagraniczne wpływają pozytywnie bezpośrednio na wzrost gospodarczy kraju, na kontakty zagraniczne. Mają też wpływ pośredni: wymuszają poprawę konkurencyjności, jakości pracy, produkcji i zarządzania firm krajowych. 

4. Wskaż różnice między systemami a strefami walutowymi

System walutowy

-zespół norm prawnych, reguł oraz zasad, które określają warunki oraz regulują określony sposób funkcjonowania pieniądza danego kraju świata w transakcjach międzynarodowych.

- kształtuje on się w wyniku różnych umów międzypaństwowych

Strefa walutowa (obszar)

- określony region, na którym istnieje wspólna waluta bądź wiele walut o stałych kursach wymiennych.

-stosowane są jednolite zasady polityki walutowej, które polegają na ustaleniu oraz stosowaniu jednolitego sposobu określania kursu walut , a także jednolitych zasad rozliczeń walutowych wewnątrz danego obszaru.

Przykładem takiego obszaru jest strefa euro w UE.

5. Omów rynek finansowy UE i jego główne cechy. Rynek UE jest jednym z dwóch największych we współczesnym świecie (drugi po rynku północnoamerykański - NAFTA). Rynek UE najogólniej dzieli się na dwa segmenty: rynek Unii Gospodarczej I Walutowej (UGW) i na pozostałe państwa. Państwa UE zajmują ok. 4 mln km², więc dysponuje ograniczonymi zasobami naturalnymi, co powoduje konieczność importu wielu surowców. Dość korzystne warunki klimatyczne i glebowe, przy wysokim poziomie kultury rolnej, pozwalają na samowystarczalność w zakresie zaspokojenia potrzeb żywnościowych ludności. UE ma ok. 460 mln mieszkańców. PKB dla całej UE szacowany jest na ok. 11,3 bln USD, a dla Unii Gospodarczej i Walutowej na 8,1 mld USD. Istotnym wyróżnikiem państw UE jest względnie duża stabilność polityczna i ugruntowanie politycznych form sprawowania władzy publicznej oraz znaczna niezależność procesów gospodarczych od politycznych, co nie eliminuje wszakże różnych konfliktów wewnętrznych i afer korupcyjnych, politycznych itp. W orientacji gospodarczej państw członkowskich, jak też w orientacji samej Unii, dominuje pragmatyzm.Rynek UE jest największym rynkiem światowym, zarówno eksport, jak i import państw członkowskich Unii prawie dwukrotnie przewyższa łączne wyniki krajów NAFTA i Japonii. Trzeba jednak podkreślić, że ok. 60% eksportu bądź importu dotyczy transferów między państwami Unii. Dominacja obrotów wewnętrznych jest konsekwencją traktatu rzymskiego Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej. Artykuł 9 tego traktatu stanowi: „Wspólnota jest oparta na unii celnej, która obejmuje całą wymianę towarową i opiera się na zakazie stosowania między jej Państwami Członkowskimi ceł przewozowych i wywozowych oraz wszelkich opłat, wywierających ten sam skutek, jak również, na wprowadzaniu wspólnej taryfy celnej w ich stosunkach krajami trzecimi”.

Rynek Unii to olbrzymi rynek finansowy. Tu znajduje się wiele tradycyjnych centrów finansowych.

Cechy charakterystyczne rynku UE:

1. Pełna swoboda ruchu towarów, ludzi i kapitałów między państwami członkowskimi Unii.

2. Stosowanie jednolitych kryteriów dostępu do rynku przez państwa członkowskie Unii.

3. Zróżnicowanie kryteriów dostępu do rynku Unii względem państw trzecich stosowanie do porozumień międzynarodowych Unii - w praktyce utrzymuje się zróżnicowanie dostępu do Unii z podziałem na:

• kraje i terytoria utrzymujące szczególne stosunki z Belgią, Danią, Francją, Holandią, Wielką Brytanią i Włochami - wg art. 132.1 Traktatu o Wspólnocie Europejskiej'

• państwa stowarzyszone z UE na podstawie na podstawie odpowiednich traktatów stowarzyszeniu'

• państwa - strony Światowej Organizacji Handlowej (wcześniej GATT), państwa Afryki, Karaibów i Pacyfiku, korzystające z preferencji Unii na podstawie porozumienia z Lome

4. Minimalne ryzyko polityczne.

5. Wypłacalność ogólna, chociaż niektóre państwa mają bardzo wysoki poziom zadłużenia publicznego, przekraczający ustalenia Paktu Stabilności.

6. Doskonała infrastruktura, brak zapór granicznych między państwami.

7. Możliwość zawierania transakcji bezpośrednich między zainteresowanymi podmiotami gospodarczymi wewnątrz ugrupowania.

8. Silna konkurencja, trudny dostęp do rynku z zewnątrz ugrupowania.

9. Zróżnicowany stopień interwencjonizmu państwowego i organów Wspólnoty, zwłaszcza w obszarze produktów i usług wrażliwych (tekstylia, stal, żywność, transport i bankowość).

10. Umiarkowane zyski przy realizowaniu transakcji.

11. Duży rynek finansowy, uregulowane stosunki finansowe, silne grupy bankowe i ubezpieczeniowe.

12. Wspólny pieniądz europejski euro, do 2001 r. jako pieniądz rozliczeniowy i ewidencyjny, współistniejący z walutami krajowymi, od 2002 r. jednolity pieniądz UE stanowiący podstawę Unii gospodarczej i Walutowej.

13. Niewielkie wahania kursów walutowych względem najsilniejszych walut światowych na początku XXI w., jednak bardzo duże w relacji z dolarem amerykańskim.

14. Olbrzymi rynek turystyczny.

15. Ogólnie wysoka kultura gospodarcza.

6. Omów światowe rynki walutowe.

Rynek walutowy to rynek, na którym handluje się walutami (ew. dewizami). Na rynku tym tworzy się kurs walutowy (kurs wymiany), który odzwierciedla stosunek ceny między dwoma walutami. Handel może odbywać się zarówno na rynku kasowym (wymiana jest dokonywana natychmiast) jak i rynku terminowym (wymiana zostanie dokonana w późniejszym, ściśle określonym terminie).Najważniejszymi uczestnikami rynku walutowego są inwestorzy, którzy zajmują się wyłącznie spekulacją. Ponadto aktywne są podmioty zajmujące się eksportem bądź importem towarów bądź usług. Do trzeciej istotnej grupy uczestników rynku walutowego należą banki centralne, które sprzedają lub skupują walutę w celu zapobiegania nadmiernemu wzrostowi bądź spadkowi danej waluty (interwencja).

Istnienie międzynarodowego rynku walutowego (rynek dewizowy) jest koniecznością, gdyż w poszczególnych krajach obowiązują odmienne systemy pieniężne wraz z odrębnymi narodowymi jednostkami pieniężnymi. Brak jednej międzynarodowej waluty powoduje, że na rynku tym dochodzi do ustawowej wymiany różnych walut w wyniku przeprowadzonych międzynarodowych transakcji towarowych, usługowych i kapitałowych według relacji wymiennych determinowanych przez układ podaży i popytu na te waluty. Mianem rynku dewizowego można objąć ogół podmiotów dokonujących transakcji wymiany walut oraz mechanizm ekonomiczny umożliwiający przeprowadzenie tych transakcji. Tak rozumiany rynek dewizowy pełni istotne funkcje w gospodarce poszczególnych krajów oraz w gospodarce światowej jako całości. Dzięki niemu jest możliwa wycena walut obcych. Kształtujące się na tym rynku ceny walut obcych ((kursy walutowe) oceniają ograniczoność zasobu tych walut, pełniąc funkcję informacyjną dla wszystkich, którzy zgłaszają popyt na daną walutę lub występują z jej podażą. Kursy walut zapewniają porównywanie cen towarów i usług oraz wycenę zasobów produkcyjnych w różnych krajach. Za pośrednictwem rynku dewizowego dokonuje się transferu siły nabywczej w formie pieniężnej między krajami w związku z międzynarodowymi obrotami towarowymi, usługowymi i kapitałowymi.

• Kryterium zasięgu terytorialnego

1. rynek krajowy - uczestnikami są podmioty z tego samego kraju, które nabywają, bądź zbywają różne waluty obce

2. rynek międzynarodowy - uczestnikami są podmioty z różnych krajów

• Kryterium swobody dokonywania wymiany walut

1. wolny rynek dewizowy - istnieje w krajach o walucie w pełni wymienialnej. Podmioty mogą bez ograniczeń wymieniać walutę tego kraju na waluty obce, a kurs walutowy kształtuje się na rynku w wyniku swobodnej gry sił rynkowych

2. rynek reglementowany - nie istnieje swoboda wymiany waluty krajowej na waluty obce. Wszelkie płatności w stosunkach z zagranicą podlegają regulowaniu administracyjnemu.

3.pośredni typ rynku (rynek heterogeniczny) - występuje gdy państwo reglementuje pewne sfery obrotu dewizowego. Reglementacji mogą podlegać zwłaszcza operacje dewizowe osób krajowych (rezydentów), przy zachowaniu swobody obrotu dewizowego przez osoby zagraniczne (nierezydentów)

• Kryterium sposobu zorganizowanie rynku

1.nieformalne - uczestnicy nie są ograniczeni w dostępie do rynku ani regulaminami, ani innymi formami organizacyjnymi. Zawierają transakcje w sposób dowolny przestrzegając przepisów prawa i zwyczajów handlowych.

2.formalne - ograniczają regulaminy, np. giełdy dewizowe oraz giełdy terminowe. Strony przyszłej transakcji muszą kontaktować się w miejscu i czasie z góry określonym

• Kryterium terminu przepływu strumieni pieniężnych

1.rynek kasowy - waluty są stawiane wzajemnie do dyspozycji przez strony transakcji dewizowej w ciągu 2 dni roboczych od dnia zawarcia transakcji;

2.rynek terminowy - waluty dostarczane w określonym terminie przyszłym, dłuższym niż 2 dni robocze

• Kryterium waluty występującej w transakcji dewizowej

1.rynek euro,

2.rynek dolara amerykańskiego

• Kryterium historycznego etapu rozwoju

1.rynek tradycyjny

2.rynek nowy

• Kryterium uczestników rynku

1.rynek międzybankowy

2.rynek transakcji banku z klientami

7. Porównaj światowe klasyczne rynki walutowe i egzotyczne centra finansowe.

Porównanie głównych rynków światowych (wg cudownej tej książki):

RYTEK	TERYTORIUM (tyś. km ^2)	LUDNOŚĆ (mln)	PKB (mld USD)	PKB PC (tyś. USD)	EKSPORT (mld USD)
Unia Europejska	3,9763	457,10	11 328,7	24,784	3714,3
Ameryka	34,1977	671,27	14 194,4	21,146	1478,5
Zachodni Pacyfik	21,4592	1 993,68	8 996,1	4,512	2232,6
Europa E i Azja	22,0664	273,71	750,6	2,742	263,3
Razem wymienione	81,6996	3 395,76	35 269,8	53,184	7688,7

Rynek Unii Europejskiej z wyodrębnieniem rynku Unii Gospodarczej i Walutowej - po rozszerzeniu w maju 2004 r. rynek UE praktycznie wchłonął rynek CEFTA (obszar wolnego handlu Centralnej Europy), a także rynek EFTA (obszar wolnego handlu Wschodniej Europy) jest w stanie szczątkowym.

Rynek Amerykański jest rynkiem integrującym dwa główne rynki regionu NAFTA (USA, Kanada i Meksyk) i MERCOSUR (Brazylia, Argentyna, Urugwaj, Wenezuela i Paragwaj).

Rynek Zachodniego Pacyfiku aktualnie nie jest jeszcze rynkiem ukształtowanym, obejmuje cztery grupy państw: Japonię i Koreę Południową, Chiny, Azję Południowo - Wschodnią i Australię z Nową Zelandią.

8. Omów światowe rynki walutowe, kryteria ich klasyfikacji.

Kryteria klasyfikacji światowych rynków walutowych:

1. Rozmiar rynku - liczba ludności miejskiej, w mln; konsumpcja energii elektrycznej w mld Kw.;

2. Wskaźnik wzrostu rynku - przeciętny wzrost roczny użycia komercyjnego energii [%]; wzrost realny PKB;

3. Intensywność rynku - dochód narodowy na 1 mieszkańca wg parytetu siły nabywczej pieniądza [USD]; prywatna konsumpcja jako procent PKB [%];

4. Pojemność konsumpcyjna rynku - udział klasy średniej w konsumpcji/dochody;

5. Infrastruktura handlowa - liczba telefonów stacjonarnych na 100 mieszkańców;

6. Telefony komórkowe zarejestrowane na 100 mieszkańców; liczba komputerów osobistych na 100 mieszkańców; gęstość dróg bitych [km na 1 mln mieszkańców]; przyłącza internetowe na 1 mln mieszkańców; ludność na jednostkę handlową; odbiorniki telewizyjne na 1000 mieszkańców;

7. Wolność ekonomiczna - indeks wolności ekonomicznej; indeks wolności politycznej;

8. Receptywność rynku - import ze Stanami Zjednoczonymi w przeliczeniu na 1 mieszkańca (USD); udział handlu w PKB (%);

9. Ryzyko kraju - rating ryzyka kraju.

9. scharakteryzuj światowe rynki walutowe oraz wpływ kryzysów regionalnych na te rynki.

Światowy rynek walutowy jest obecnie siecią rozrzuconych po całym świecie i połączonych ze sobą telekomunikacyjnie lub komputerowo banków, nie bankowych instytucji finansowych oraz firm brokerskich .jest rynkiem typu over-the-counter, jest rynkiem zdecentralizowanym pod względem technicznym i ekonomicznym.

Regionalne kryzysy walutowe wpływają na rynki innych krajów ,najczęściej na rynki krajów o podobnej sytuacji ekonomicznej lub tam gdzie inwestorzy podobnie traktują gospodarkę ,rynki należące do tej samej grupy np. rynki wschodzące .przykładem kryzysu regionalnego są np. kryzys meksykańskiego peso, tajlandzkiego bahta który przeniósł się na inne kraje regionu zwłaszcza na Filipiny, Malezję poprzez kanał finansowy. załamanie tajlandzkiego bahta spowodowało spadek zaufania inwestorów co do możliwości utrzymania stałych kursów w innych krajach azjatyckich oraz spadek cen w regionie.

10. Z czym kojarzą się Kajmany w obszarze finansów?

Kajmany są kojarzone głownie z rajem podatkowym-termin używany w odniesieniu do państw, w których przepisy podatkowe są wyjątkowo łagodne dla obcokrajowców i kapitału zagranicznego. Raje podatkowe są wykorzystywane przez bogatych przedsiębiorców oraz ich firmy, do transferowania zysków i unikania płacenia podatków w krajach macierzystych.

12. omow wpływ zjawisk i procesów kryzysowych na zmiany kierunków przepływu środków finansowych w skali światowej.

O kryzysie finansowym mówimy ,kiedy postępująca dewaluacja waluty krajowej zmusza władze państwa do jej obrony. obecnie kryzysy finansowe charakteryzują się równoległym załamaniem krajowych walut wskutek nasilenia na wielka skale działalności spekulacyjnej. spekulanci są nie tylko zaangażowani w manipulowanie cenami akcji, ale maja także zdolność grabienia rezerw dewizowych banków centralnych powodując zachwianie suwerennych rządów i destabilizując gospodarki narodowe.

Pierwsze sygnały wystąpienia kryzysu powodują postępująca panikę wycofanie kapitału. w dłuższym okresie konsekwencją jest:

• wzrost stop procentowych

• obniżenie indeksów giełdowych co prowadzi do całkowitego wycofania kapitałów zagranicznych

• spadek wartości obligacji państwowych

sytuacja na giełdzie krajowej ma oczywiście swój obraz na giełdach innych państw ponad to zagraniczne banki angażujące środki pieniężne w państwie dotkniętym kryzysem finansowym maja duże kłopoty.

13. Wskaż różnice między UE a NAFTA ( USA ,Kanada, Meksyk).

• Państwa UE zajmują relatywnie niewielki obszar 4mln km² , ustępując pod tym względem ugrupowaniu NAFTA zajmującemu obszar ponad 21,7 mln km²

• UE zajmuje dużo mniejszy obszar, posiada mniej surowców, które musi importować

• Ludność w przybliżeniu jest taka sama na obu obszarach i wynosi ok. 460 mln osób

• W UE dominuje Euro , w NAFTA Dolar.

• Rynek UE jest największym rynkiem światowym, zarówno eksport, jak i import państw Unii łącznie prawie dwukrotnie przewyższa łączne wyniki krajów NAFTA i Japonii. Trzeba jednak podkreślić, że ok. 60% eksportu bądź importu dotyczy transferów między państwami Unii

• Charakterystyczna w UE jest swoboda ruchu towarów, ludzi, kapitałów między państwami , brak zapór granicznych między państwami członkowskimi

• UE charakteryzuje stabilność polityczna i ugruntowanie demokratycznych form sprawowania władzy publicznej oraz znaczna niezależność procesów gospodarczych od politycznych, posiada minimalne ryzyko polityczne, doskonałą infrastrukturę, brak granic, silną konkurencję

• Przewidywalność i przejrzystość strategii gospodarczej w krajach NAFTY(z wyjątkiem Meksyku), silna konkurencja, dobra infrastruktura w części północnej, minimalne ryzyko polityczne ( z wyjątkiem Meksyku)

• Duże zróżnicowanie poziomu rozwoju oraz etniczne państw NAFTA

14. Jakie są podobieństwa i różnice WNP i azjatyckiego?

WNP

• rosyjska strefa wpływów (Rosja, Ukraina, Białoruś, Mołdowia, Kazachstan, Azerbejdżan, Gruzja, Ubzekistan, Krigistan, Tadżykistan, Turkmenistan)

• Ukraina, problemy z samookreśleniem (mocne powiązania z Rosją, zachodnie aspiracje)

• próby zawiązywania unii walutowej i gospodarczej z inicjatywy Rosji (jeszcze większe uzależnienie), akceptowane przez Białoruś (problemy gospodarcze), czy Armenię (zagrożenie zewnętrzne)

• wysokie ryzyko polityczne, korupcyjne, walutowe, wypłacalności

• niski stopień bezpieczeństwa prawnego, osobistego, materialnego, finansowego

• destabilność ekonomiczna, brak programów wychodzenia z kryzysu, wojny (Czeczenia, Gruzja, Górny Karabach)

• słabo rozwinięty sektor finansowy, bankowy, ubezpieczeniowy

Azja (opisana przy rynku Pacyfiku)

różnice

• stopień rozwoju: WNP - zacofanie, nastawienie na przemysł, Azja - technologia, finanse

• prędkość rozwoju: WNP - niestabilność, brak programów, Azja - dynamiczny w Chinach, Korei

• bezpieczeństwo rynku: WNP - niskie, Azja - wysokie

podobieństwa

• dużo państw

• duża zależność mniejszych państw: WNP - polityczna i gospodarcza od Rosji, Azja - od japońskiego kapitału i chińskiej siły roboczej

• występowanie kryzysów

15. Wymień specyficzne cechy rynku japońskiego. Japonia przez wiele lat zadziwiała swoją dynamiką rozwojową, jednak ten rozwój musiał kiedyś wyhamować i stało się to na przełomie tysiącleci.

1. PKB - W latach 1997- 2004 nastąpiły dwa okresy wzrostowe (1998- 2000) oraz od 2002 r., a także dwa spadkowe (od 1997 do 1998 i od 2000 do 2002).Lata 2003 - 2004 charakteryzuje powrót do średniowysokiego wzrostu PKB. Ożywienie gospodarcze lat 2003- 2004 opiera się na wzroście konsumpcji krajowej i inwestycjach prywatnych, innowacyjności i eksporcie. Dzięki ożywieniu wzmocnił się sektor finansowy, stając się bardziej odpornym na wstrząsy. Poprawiła się sytuacja na rynku pracy.

2. Deflacja - W okresie 1998- 2002 odnotowano spadek cen w granicach 1% średniorocznie, w latach 2003 -2004 ok. 0,1- 0,2 % . Oprocentowanie krótkoterminowe kredytów spadło do poziomu 0 %.

3. Jen - W 2003 r. znacząco umacniał się jen, przede wszystkim względem dolara amerykańskiego. Był to skutek dużego deficytu amerykańskiego w obrotach z Japonią.

4. Deficyt budżetowy -w latach 1991-1992 Japonia miała nadwyżkę budżetową, ale od 2002 r. ma deficyt (w 2003 r. 7,9 %PKB).

5. Zadłużenie publiczne Japonii w latach 1995- 2003 wzrosło do 170 %PKB, kiedy zadłużenie najbogatszych państw świata zmniejszyło się w tym okresie do poziomu 70% PKB.

6. Poprawa indeksów giełdowych- po spadku indeksów na początku 2003 r. utrzymywała się tendencja wzrostowa.

7. Polityka finansowa- Mimo oparcia gospodarki na modelu gospodarki rynkowej Japonia nie stroniła od interwencjonizmu państwowego, głównie w odniesieniu do sektora finansowego.

16. Rynek Pacyfiku a Rynek Ameryk - porównaj

	Terytorium (tys. km kw.)	Ludność (mln)	PKB (mln USD)	PKB per capita (tys. USD)	Eksport (mld USD)
Zachodni Pacyfik	214 592	1993,68	8996,1	4,512	2232,6
Ameryka	341 977	671,27	14194,4	21,146	1478,5

NAFTA i Rynek Ameryk

• procesy integracyjne inspirowane teorią i praktyką europejską

• liberalizacja handlu i zacieśnienie stosunków gospodarczych mają zwiększyć możliwości rozwojowe i stworzyć przeciwwagę wobec rynku europejskiego i rosnącej siły rynku Pacyfiku

• dwie koncepcje i praktyki integracyjne: północnoamerykańskie (jednolita - mała liczba państw) i latynoamerykańskie (wielowątkowy, chwiejny)

• między Kanadą i USA długoletnia historia tworzenia strefy wolnego handlu lub unii celnej, mimo obaw Kanady o zbytnią zależność podpisano (2.01.1988) Porozumienie o Wolnym Handlu Kanady i Stanów Zjednoczonych (CUFTA), zakładało liberalizację usług oraz przepływu kapitału, redukcję ceł i zakaz nowych praktyk protekcjonistycznych, wolny rynek na surowce i energię

• w pierwszej połowie lat 90-tych rozpoczęto prace nad NAFTA (USA, Kanada, Meksyk), podpisano 13.08.1993, największy poza Europą rynek międzynarodowy, cechy: zróżnicowanie poziomów rozwoju (Kanada i USA a Meksyk), plan zwiększenia integracji na wszystkie państwa Ameryk, na razie żadnych istotnich kroków nie podjęto

• MERCOSUR (Wspólny Rynek Południa), należą Argentyna, Brazylia, Paragwaj, Urugwaj, Wenezuela, stowarzyszone: Chile, Boliwia (oba tylko strefa wolnego handlu, bez unii celnej), powołano 1991, cel: wzmocnienie współpracy gospodarczej i zniesienia barier handlowych

Rynek Pacyfiku

• formalna podstawa: APEC (Konf. Ekon. Państw Azji i Pacyfiku) od 1989

• porozumienie z 1994 zakłada utworzenie ponadregionalnej strefy wolnego handlu Pacyfiku (cele: zniesienia barier dla rozwoju handlu i inwestycji, wspieranie przedsiębiorstw drobnych i średnich, promowanie inwestycji i współpracy regionalnej)

• cały Pacyfik mało realny, raczej Zachodni (Japonia, Korea, Chiny, Azja Południowo-Wschodnia, Australia, Nowa Zelandia), głównie przez penetrację regionu przez japoński kapitał i chińską siłę roboczą

• większe zaangażowanie przedsiębiorstw niż państw

• oprócz kryzysu (1997), którego skutki wyrównano do 2004/2005, inne klęski (SARS, terroryzm, tsunami, itd.)

• Chiny de facto drugie mocarstwo (PKB z uwzględnieniem siły nabwyczej)

• Japonia po długoletnich walkach z kryzysem wychodzi z trudności

• Australia i Nowa Zelandia, po latach wpływów W.Brytanii a potem USA, kierują się w stronę Azja (w perspektywie samodzielność nie ma uzasadnienia)

17.Jakie są czynniki zmian rynków kapitałowych? zmiany stóp %, oczekiwania inwestorów dotyczące danych makroekonomicznych, wzrostu dochodów społeczeństwa, zmiana kursów walutowych, dynamika PKB, stopa inflacji, ryzyko polityczne odzwierciedlone w rankingu kraju, stan finansów publicznych, poziom inwestycji zagranicznych, bezpośrednich i portfelowych, konkurencyjność gospodarki.

19. Jaki jest wpływ czynników politycznych na sytuację rynków regionalnych? Stabilność polityczna państwa determinuje jego stabilizację finansową, wpływa też na decyzje konsumentów i inwestorów, warunkujące właściwy rozwój gospodarki państwa i rynku regionalnego. Dowodzą temu wahania na rynkach finansowych (jak choćby najłatwiej zauważalne zmiany kursów walutowych) tuż po podjęciu znaczących decyzji i uchwał przez polityków. Gwałtowna zmiana czynników politycznych może do prowadzić do kryzysu walutowego, co oznacza spadek zaufania inwestorów finansowych do danej waluty, co powoduje jej gwałtowną i masową wyprzedaż, czyli ucieczkę kapitałów zagranicę, której najczęściej bezpośrednim efektem jest dewaluacja. Kryzys walutowy może istnieć samoistnie lub też być związany z kryzysami innych elementów systemu finansowego:

• kryzysem pieniężnym w formie znacznego wzrostu stóp procentowych i zmniejszenia rozmiarów pieniądza w obiegu,

• kryzysem bankowym - ograniczeniami i zawieszeniem wypłat bankowych oraz bankructwem niektórych banków,

• kryzysem giełdowym, czyli gwałtownym i znacznym spadkiem cen giełdowych papierów wartościowych.

20. Jaki jest wpływ zmian cen światowego handlu na światowe rynki finansowe? Zmiany cen światowego handlu mają wpływ na sytuację finansową państw, bowiem stwarzają ryzyko niewypłacalności i niewykonania zobowiązań finansowych państw, a także kształtują kursy walutowe (np. inwestycje antyimportowe i proeksportowe wzmacniają pieniądz krajowy). Oddziałują również na rozmiar i tendencje zmian wymiany międzynarodowej państw, zwłaszcza zawieranych transakcji finansowych, inwestycji i funkcjonowania rynków. Niekorzystne zmiany cen światowego handlu mogą prowadzić do kryzysów finansowych:

• kryzys walutowy, gdy spekulacyjny atak na wartość dane waluty kończy się jej dewaluacją (lub jej gwałtownym spadkiem) albo zmusza władze do obrony waluty przez odblokowanie dużych woluminów rezerw dewizowych lub przez podniesienie stóp procentowych

• kryzys bankowy, gdy w wyniku paniki klienci banków masowo wycofują pieniądze i papiery wartościowe; trudna sytuacja jednego banku daje innym bankom sygnał do zawieszenia wymienialności wewnętrznej

• kryzys zadłużenia zagranicznego, gdy państwo nie jest w stanie obsługiwać swego zagranicznego zadłużenia, zarówno długu rządowego, jak i długu osób i korporacji prywatnych

• ogólnoustrojowy kryzys finansowy, czyli poważne zakłócenia rynków finansowych, które poprzez osłabienie zdolności rynkowych skutecznego finansowania, maja bardzo niekorzystny wpływ na gospodarkę

Nie mam odpowiedzi na pytanie 11, 18.

---