EMOCJE - wykłady

1. Wykład 28.X.99.

1. Emocja - pojawia się wtedy, gdy w otoczeniu znajduje się coś co nas pobudza, jest krótkotrwała. Jeżeli stan emocji trwa dłużej to znaczy, że działa wiele bodźców i wywołują one wiele emocji. Gdy powstaje emocja, to zazwyczaj powstaje ochota do działania. Większość emocji jest także motywami. Teoria hedonistyczna mówi, że człowiek motywuje przyjemność i jest ona emocją.

2. MOTYWACJE

kierunek

potrzeba cel

pobudzenie

• po osiągnięciu celu motywacja zanika

• każda motywacja jest dwuaspektowa (aspekt kierunku i pobudzenia)

• jest polimorficzna: jedna potrzeba może być wyrażona na wiele sposobów

z

z

potrzeba z

z

• jest poligenetyczna: za jednym zachowaniem idzie wiele potrzeb, jedni zachowanie zaspokaja wiele potrzeb

p

p zachowanie

p

p

3. Motyw: jest to pojęcie nadrzędnie

• jako przyczyna

• jako wewnętrzny stan organizmu pobudzający do działania zmierzającego do zaspokojenia potrzeby

• jako proces dążenia do celu, do obiektu

• człowiek jest istotą samoświadomą i zawsze wie co czyni, jest to zwerbalizowanie celu i programu umożliwiającego zrealizowanie jakiejś czynności

4. Źródła motywów

• potrzeby albo potrzeby i zadania (tzw. motywacja zewnętrzna)

• potrzeby, zadania i inne czynniki, pobudzenie wzorców afektywnych (jedzenie, frustracja, konflikt, naruszenie norm i wartości, zainteresowania)

5. Instynkt: wrodzona tendencja do działania w określony sposób w odpowiedzi na pewien bodziec zewnętrzny

1. wersje instynktu:

• mechanicystyczna: instynkt to łańcuch odruchowy

• finalistyczna: celowość, teleologia (McDougal)

• etologiczna (Lorenz, Tinerberger)

2. cechy instynktu:

• własność gatunkowa

• zaspokaja potrzeby biologiczne

• składa się z pewnej ilości czynności, których kolejność jest sztywna

• nie zależy od uczenia się

6. Popęd:

• potrzeba tkanek

• motyw biologicznym stan braku czegoś bardzo ważnego

• popęd pierwotny (wrodzony)oraz popęd wtórny (wyuczony)

• siłę popędu mierzy się poprzez czas deprywacji oraz poprzez intensywność zachowania

• nie każdej potrzebie towarzyszy popęd

7. Różnice między popędem a potrzebą:

• nie każda potrzeba stwarza popęd

• popędy zwykle wyprzedzają potrzeby

• w krańcowo silnej potrzebie popęd może zanikać (np. anoreksja)

• popęd może się uniezależnić od potrzeby i może się pojawiać w pewnych sytuacjach (np. głód w sytuacji stresowej, poprzez uwarunkowanie)

• potrzeby to stan braku, mogą być biologiczne, społeczne, psychologiczne

• dążenie: gdy człowiek doświadcza świadomie impulsu do działania

8. stanowiska w teoriach motywacji

1. stanowisko idiograficzne (człowiek uwarunkowany przyczynami) i nomotetyczne (szukanie praw ogólnych)

2. podejście przyrodnicze (nomotetyczne) i humanistyczne (idiograficzne)

3. molekularne (drobne , szczegółowe - motywacja do pracy) i molarne (ogólnie o człowieku)

4. nastawione na stan czy na cechę, opisujące lęk

9. Teoria instynktów społecznych (hormizm)

1. opracowana w 19 w. Przez McDougal'a, który był zafascynowany teorią Darwina i postanowił przenieść ją na grunt społeczny

2. każdy człowiek posiada pewną liczbę instynktów, które miały wprowadzić człowiek w życie społeczne

3. każdy instynkt składa się z 3 aspektów, których schemat jest wrodzony

• wzruszeniowy

• motoryczny (wykonawczy)

• poznawczy

4. ta teoria niczego nie opisuje, tylko tłumaczy

5. elementem naprawdę wrodzonym był aspekt emocjonalny, pozostałe mogą się zmieniać i podlegają uczeniu

10. Teoria etologiczna:

1. badali zachowania zwierząt w środowisku naturalnym i przenieśli to na ludzi

2. wszystkie instynkty istniejące u zwierząt, występują w ten czy inny sposób u ludzi, np. instynkt dbałości o ciało, to instynkt przemieszczany, bo człowiek w sytuacji niepewnej „poprawia się”

3. etologiczny model zachowania się człowieka składa się z :

• pojawienie się popędu spowodowanego potrzebą

• zachowanie aspektywne, to częściowo wrodzone, częściowo wyuczone, nie sztywne

• zachowanie spełniające (akt konsumacyjny) i tu pojawia się instynkt (sztywny wzorzec zachowania. Zostaje wywołany wyzwalaczemm chodzi o realizację instynktu do końca, gdy instynkt zostanie uruchomiony ciężko go powstrzymać

11. Motywacja w teoriach uczenia się

1. teoria Hull'a:

• teoria zmatematyzowana

• potrzeba - popęd - służy do wzbudzania zachowania (energetyzowania), nie ukierunkowuje na żadne zachowania, np.: „Nie wiem co mam z sobą zrobić”

• zachowanie jest funkcją 2 czynników: popędu (wrodzona) i nawyku, który nas ukierunkowywuje (wiedzieć jak coś zrobić)

• Jeżeli nie ma nawyku to człowiek wykonuje chaotyczne ruchy albo uruchamiają się automatyczne odruchy

• Wzór: z(f) = (P * N * wielkość przynęty * intensywność bodźców zewnętrznych * hamowanie reaktywne)

• Hamowanie reaktywne: im więcej się trzeba napracować tym mniejsza jest motywacja

2. Wykład 2, 04.11.99.

KONCEPCJE MOTYWACJI

1. Hull

1. dwa rodzaje

• popędów: pierwotne (oparte o mechanizmy wrodzone np. głód, seks) i wtórne (wyuczone, wbudowane)

• i nagród: pierwotne (pokarm) i wtórne (pochwała, zdolność częściowego redukowania popędu, np. przy odchudzaniu)

2. Hull miał licznych następców: Miller. On tez uznawał pojęcie popęd, ale interpretował nieco inaczej. Popędy powstają właściwie w wyniku wszystkich działających bodźców. A bodziec ma dwa aspekty: popędowy (miotanie się) i sygnału (gdzie szukać zaspokojenia). Aby czynność utrwaliła się w nawyk potrzebna jest nagroda. Wtórny popęd strachu tłumaczy schematem trójczłonowym: bodziec awersyjny, który uszkadza tkankę - relacja emocjonalna (fizyczna nie psychiczna: zmiany hormonalne) - bodziec wewnętrzny, który domaga się redukcji 9bodziec popędowy) - reakcja zewnętrzna (ucieczka). Jeśli reakcja zlikwiduje popęd, to bodziec awersyjny i bodziec wewnętrzny przestaje działać i popęd znika - utrwalenie, generalizacja

• popęd nabyty: bodziec obojętny występujący przypadkowo z reakcja emocjonalną i dalej schemat przebiega tak samo, dążenie do zaspokojenia popędu

• najważniejszą rolę w indukowaniu(?) zachowania mają popędu nabyte: lęk, poczucie iwny, poczucie akceptacji

2. Tolman

• zachowanie ludzkie jest celowe

• dążenia popędowe dotyczą dążenia do konkretnego przedmiotu

• uczenie się bodźców (szczur, który poznał labirynt, mimo braku wzmocnienia)

POTRZEBA - powstanie zapotrzebowania na przedmioty spełniające - dążenie do celu

• siła popędu zależy od siły potrzeby, potrzeby libido (mała namiętność) i bodźców

3. Koncepcje oparte na pojęciu homeostazy.

• organizm człowieka to system otwarty, który utrzymuje równowagę mino zakłóceń

• homeostaza fizjologiczne: materiałowa (ilośc pewnych substancji w tkankach) i procesualna (ilośc stałych procesów, np.: praca serca)

• kierowana jest przez układ nerwowy i hormonalny, a jeżeli to nie daje efektów to włącza się zachowanie np. jedzenie tynku wapiennego, przy braku wapnia

• homeostaza statyczna (punkt równowagi statyczny i niezmienny w czasie) i dynamiczna (punkt równowagi zmienia się w czasie, im starszy człowiek tym wyższe ciśnienie krwi)

• heterostaza: homeostaza, która przyjmuje hierarchiczność stanów równowagi - zakłócenie funkcjonowania niższego podsystemu dla utrzymania równowagi na poziomie wyższym. Na poziomie psychologicznym jest to np. kłamstwo w obronie tego na czym nam zależy bardziej

4. Flescher.

• stany psychiczne i cechy osobowościowe podlegają ochronie w tym samym stopniu, co fizjologiczne, np. ludzie o niskiej samoocenie z jednej strony prowokują do tego by ich skrzywdzić, a z drugiej skarżą się na to.

• Homeostaza psychologiczna ma postać cechy, zachowania homeostatyczne pojawiają się często zamiast po bodźcu zakłócającym to przed - antycypacja bodźca - zachowania zapobiegające.

• za tą hipotezą przemawiają zjawiska stałości przedmiotów, kształtu itp. Stałej wydajności zawodowej mimo niesprzyjających okoliczności, oraz mechanizmy obronne

• natomiast przeciw: zachowania twórcze i altruistyczne i zjawisko samobójstwa

• homeostaza społeczna - tym co utrzymuje homeostazę są całe społeczeństwa (np. odwaga)

• cybernetyka: homeostaty: człowiek, łódka na morzu, żelazko (stałą temperatura), czyli układy samoregulujące się , oparte na sprzężeniu zwrotnym. Przywracanie homeostaza nie jest zachowaniem inteligentnym, tylko mechanizmem.

5. Teoria hedonistyczna

• zaobserwowano, że szczury nie jadły tego co trzeba, tylko słodkie rzeczy, mimo, że były to trucizny

• wszystkie motywy są wyuczonymi tendencjami do zyskiwania przyjemności lub unikania przykrości.

• Jeżeli sytuacja nie potwierdzi oczekiwania, ale różnica będzie mała to - radość, a jak różnica będzie duża to uczucia ujemne

• Po wystąpieniu adaptacji (przyzwyczajenia) motywy i emocje przestają się pojawiać

• Naruszenie oczekiwań prowadzi do emocji

• Człowiek który oczekuje na coś, ma oczekiwania ambiwalentne

• Teoria ta najlepiej się sprawdza na bodźcach zmysłowych

• Zależność między cechami bodźców a emocjami

Jak siła bodźca wiąże się z przyjemnością

brak adaptacji

brak punktu przejściowego

siła bodźca

Krzywa motylowa - Habera

+ poziom adaptacji małe odchylenia od poziomu adaptacji obojętny bodziec - duże odchylenia od poziomu adaptacji

6. Teorie aktywacyjne

• aktywacja - mobilizacja energii do efektywnego działania

• występuje jednakowo w emocjach jak i w motyawcjach

• niektórzy uważają, że to emocje mobilizują energię: emocja jako wzbudzenie energii. Istnieje zależność między pobudzeniem a sprawnością działania (prawa Yerkesa - Dodsona)

sprawność działania

mobilizacja

Motywacji może być za dużo, zależy od cech indywidualnych, osobowościowych (introwersja\ ekstrawersja)i od trudności zadania

Sprawność

działania

I II III

Mobilizacja

I - zadanie trudne (wykonywane przy niskiej aktywności)

II - zadanie średnie

III - zadanie łatwe (np. rąbanie drewna)

Ekysenck: introwersja (osoba I;potrzebuje mało motywacji) i ekstrawersja (osoba III) i ambiwalencja (osoba II)

• Introwertyk posiada mechanizm, wzmacnia bodźce - na małe bodźce reraguje silnie - lepiej funkcjonuje przy małym pobudzeniu

• Ekstrawertyk ma w sobie wbudowany mechanizm, który osłabia motywację. Ma przewagę hamowania w układzie nerwowym i może przyjąć wiele bodźców.

3. wykład 3, 18.XI.99.

1. TEORIA HEBBA - NEUROPSYCHICZNA TEORIA AKTYWACJI

• wprowadził termin wzbudzenia

• podał kontinuum świadomości ludzi wzbudzonych w rożnym stopniu

wzbudzenie im większy bodziec tym większe wzbudzenie

człowiek najlepiej funkcjonuje przy średnim wzbudzeniu

siła bodźca

• Śpiączka - sen - czuwanie (zwiększanie pobudzniea; człowiek czuje się coraz lepiej) - optimum pobudzenia (człowiek czuje się najlepiej) - rozstrojenie - furia - panika, silny lęk - utrata przytomności

• Zmienia się motywacja to zmienia się jakościowo emocja

2. TEORIA BERLYNA

• wprowadził pojęcie potencjału wzbudzenia (zdolność bodźca do wywołania wzbudzenia)

• klasyfikacja bodźców wg wywoływania wzbudzenia:

• silne bodźce zewnętrzne

• bodźce afektywne (nisące ładunek emocjonalny, skojarzone z nagrodą lub karą)

• zmienne porównawcze (bodźce nowe, słożone, niosące zaskoczenie, niepewność, konfliktowe warunki bodźcowe, są pociągające dla jednostki)

• bodźce wewnętrzne (idące od potrzeb)

• tezy:

• człowiek dąży do minimalnego wzbudzenia i jego utrzymania

• tylko bodźce o średniej sile zapewniają takie wzbudzenia, i niechętnie je zmieniamy, jeżeli jest nam dobrze

potencjał wzbudzenia niekoniecznie zależy od siły bodźca, ale też od jego znaczenia dla danej osoby. Popęd ciekawości pojawia się, gdy na człowieka działają nowe zmienne, zestawieniowe. Jest to redukowane przez czynności eksploracyjne (dotykanie) i poznawcze (myślenie).

wzbudzenie Z C

popęd: znudzenie popęd ciekawości

(domaga się redukcji - stymulacja) (inne popędu, głodu, seksu)

optymalny średni pot. wzbudz.

Bodziec

3. TEORIE POTRZEB

1. potrzeba: jeżeli czegoś nie ma, występuje brak, zakłocenie równowagi, energetyzacja zachowania i nadanie kierunku aktywności.

2. Potrzeby: pierwotne (uwarunkowane biologicznie) i wtórne (wyuczone, u osób dorosłych)

3. ilość potzreb jest ograniczona

4. potrzeby subiektywne (tylko ja wiem, że potrzebuję miłości) i obiektywne (nie jestme głodny, ale ktośmi mówi, że powinenem coś zjeść) i obiektywno-subiektywne (miłości, realizowane przez przeszkody „?”)

• MURRAY

1. zwolennik psychologii humanistycznej (idiograficznej)

2. klasyfikacja potzreb wg przeciwieństw (istnieją w człowieku w tym samym czasie sprzeczne potrzeby np. dominacji i uległości0

3. każdy człowiek ma swoją hierarcjię i według niej funkcjonuje (elastyczna hierarchia Maslowa)

4. potrzeba prioretytowa, konflikt potrzeb, test apercepcji tematycznej (terminy wprowadzone przez niego)

5. podział potrzeb

1. jawne i utajone (uchodzące w dane kulturze za złe, wyparte do podświadomości)

2. potrzeby skoncentrowane na wyniku - zaspokajanie poprze zdobycie określonego celu

3. potzeba aktywności - zadowolenie czerpie się z wykonywania działań prowadzących do zaspokojenia potrzeby

4. potrzeba formy - zadowolenie czerpie się z bycia doskonałym, perfekcjonistą

5. potzreby skoncentrowane i związane z jednym obiektem lub grupą, oraz potrzeby rozproszone („przeskakiwanie z kwiatka na kwiatek)

6. potrzeby:

• produktywne - ukierunkowane przez wewnetrzny czynnik „ja chcę coś zrobić dla siebie”

• reaktywne - wywołane przez czynnik zewnętrzny, traktowane jako złe, narzucone

• proreaktywnne - negatywne i pozytywne, wywołane przez bodziec wewnetrzny, choć normalnie wywoływana przez bodziec zewnętrzny (sami siebie straszymy czarnymi myslami)

• reproaktywne - pozytywna, miła dla człowieka, wyjątkowo jest wywoływana przez czynnik zewnetrzny, np. potzreba głodu wywoływana przez sam widok pokarmu

Ludzie mogąbyć proaktywni (kierowani przez czynniki wewnętrzne) lub reaktywni (człowie bierny, reagujący tylko na rozkazy)

• MASLOW

1. zachowania utylitarne ( zachowania wyuczone, celowe, motywowane) i ekspresyjne (raczej bez czelowe, oprócz chęci wyrażenia siebie, niekontrolowane, niemotywowane, co najwyżej potrzebą równowagi). Zwykle nasze zachowania są i utylitarne i ekspresyjne zarazem.

2. Grupy potrzeb:

• potrzeby wzrostu, rozwoju, nie zanikające lecz ciągle wzrastające, nieredukujące się

• transcendencji (duchowa)

• samorealizacji

• potrzeby niższego stopnia, redukujące się, niedoboru, ich zaspokojenie pulsuje (?)

• uznania (poznawcza, estetyczna)

• społeczne

• bezpieczeństwa

• potrzeby fizjologiczne

• potrzeba bezpieczeńst2wa ma wiele form

• u dzieci: potrzeba stałości, przewidywalności, sprawiedliwości, konsekwencji, organizacji (czasu, przestrzeni)

• u dorosłych: potrzeba stałej pracy, oszczędności, religijna, rytuału, …………(?)

• potrzeba szacunku: 1.) potrzeba siły, osągnięć, bycia kompetentnym, niezależnym

2.) potrzeba przestrzeni, dominacji, bycia ważnym, uznania przez innych ludzi (niekoniecznie występują razem)

• aby zaspokoić kolejne etap, trzeba mieć zaspokojone potrzeby niższe. Jeżeli człowiek ma złych rodziców i czuje się niekochanym, to utknie w rozwoju.

• Potrzeby mogą się ze sobą zamieniać na pewien czas, np. potrzeba miłości może zostać zasąpiona przez potzrebę uznania. Gdy coś jest zaspokojone z nadwyżką chcemy ją gdzieś umieśić, np.: minisi, alpiniści (bo narażają życie)

• Potrzeby mogą być obiektywne (naturalne, mają postac instynktu) lub sztuczne (człowiek rozdrabnia się na wiele celów, które nie są mu potrzebne, a nawet szkodliwe)

4. wykład 4. 25.11.99

1. AUTONOMIA FUNKCJONALNA MOTYWU: (Allport)

1. motyw odłączony od potrzeby, człowiek dąży do celu mimo iż nie ma potrzeby, motyw zdobywa autonomię np.: rybak łowi ryby, ale gdy już ma pieniądze, ówi dalej

• poziom perswazyjny: powtarzanie czynności w kółko, przyzwyczajenie, zautomatyazowanie potrzeby to nawyk

• poziom priopracyjny (poziom „ja”): wykonujemy czynności bo obraz „ja” tego wymaga, człowiek spostrzega siebie w ten sposób, że on coś robi np.: musi jeździć na nartach. Iloścautonomicznych motywów świadzczy o naszej dojrzałości.

2. TEORIE POZNAWCZE:

1. oczekiwanie (razy) wartość

• wywodzi się z teorii decyzji - jesteśmy świadomi tego co robimy, podejmowanych decyzji

• potrafimy doskonale obliczać, a zachowanie nasze jest funkcją dwóch czynników: użyteczności wyniku * prawdopodobieństwa subiektywnego. Oba czynniki sa większe od zera.

• Jest coś takiego jak strategia maksymalizacji subiektywnie oczekiwanej użyteczności

• Wszytskie możliwości muszą być wzięte pod uwagę, sumujemy wszystkie możliwe alternatywy i wybieramy zachowanie, które ma największą sumę

• Warunki:

• suma prawdopodobieństw subiektywnych jest równa 1 (100%)

• uzyteczność i prawdopodobieństwo subiektywne wzajemnie się kompensują

• ryzyko nie ma znaczenia, gdy człowie podejmuje działanie (choć niektórzy lubia ryzyko)

3. TEORIA DYSONANSU POZNAWCZEGO FESTINGERA

• dysonans: dwa elemnty sa sprzeczne

• konsonans: z jednego elemntu wynika drugi

1. Ludzie dążą do konsonansu, a unikaja dysonansu. Dysonans prowadzi do unikania sytuacji, ktęr mogły by go pogłębić. Powstaje także motywacja do zmiany w konsonans, ale nie każdy dysonans rodzi motywację. Rodzi się ona wtedy jeśli jakieś sądy są dla nas ważne. Pojawia się zawsze po wyborze, bo coś odrzuciliśmy.

2. Sposoby redukcji dysonansu:

• zmiania jednego z sądów, lub rezygnacja z niego

• dodanie kilku zdań, by dwa sprzeczne sądy połączyć

• bagatelizacja jednego z sądów

3. kiedy podejmujemy decyzję, w grę wchodzą:

• procesy przeddecyzyjne (racjonalne)

• procesy podecyzyjne (irracjonalne, ich jedynym celem jest zlikwidowanie dysonansu)

Dysonans zwieksza się, gdy ktoś amusza nas groźbą czy karą do przyjęcia sądów niezgodnych z naszymi, lecz gdy kara lub nagroda jest duża dysonansu nie ma. Jeżeli za mała to rodzi się dysonans, a redukcja następuje najczęściej przez zmianę naszych poglądów, postawy

4. potrzeby charakterystyczne wyłącznie dla człwieka:

• potrzeba poznawcza (pochodzi z popędu eksploracyjnego)

• potrzeba bodźców (informacji) - zapotrzebowanie na bodźce stałe

• bodźce dochodzące nie mogą być sprzeczne

• potrzeba tworzenia struktur (organizacji informacji)

• potrzeba znajdowania sensu (dlaczego…?)

5. motywy związane z pojęciem „ja” idealnego (przyczyna niepowodzeń i cierpień): koncepcja Rogers'a

• pole fenomenologiczne: tworzą je wszystkei gromadzone doświadczenia. Ludzie mają tendecję do tworzenia „ja” z ograniczonej liczby doświadczeń. „Ja' chromi się żeby informacje wyparte nie dostały się do świadomości. Cały czas jesteśmy zajęci utrzymywaniem nie realnego obrazu siebie. Niektórzy całą energię poświęcają na utrzymanie takiego obrazu. Najczęściej ci, którzy jako dzieci byli traktowani warunkowo „będę cię kochała jak będziesz grzeczna”. Należy dzieci traktować bezwarunkowo.

pole fenomenologiczne

• potrzeba uznania: dziecko, które chce być chwalone decyduje się na wyparcie nieodpowiednich cech, zachowań

6. koncepcja Sullivan'a: człowiek w ciągu życia buduje system jaźni, wszytskie postway związane z „ja”, dobre i złe. Wszystko powstaje w reakcji na lęk. Nasza kultura produkuje bardzo dużo lęku, dlatego system jaźni (mechanizm obronny) jest bardzo rozbudowany. Sami siebie otaczmy szacunkiem, bo „ja” chroni nas przed lękiem

7. Reykowski: „ja” realne jest bardzo potrzebne, żeby móc wpływać na świat. Stanowi dla nas najczęściej najwyższą wartość. Z „ja” wywodzi się potzreba osiągnięć, afiliacji, dominacji

8. Karen Horney: „ja” idealne - każdy z nas ma wyobrażenie jakim chcielibyśmy być, jest to drogowskaz, który wywołuje w nas zmiany. Gdy „ja” realne i idealne są zbyt rozbieżnie jest to bardzo noekorzystne. Zbyt idealny obraz samego siebie świadczy o neurotyzmie:

• niektórzy myślą, żemają same zalety: utożsamienie się z „ja” idealnym

• utożsamienie się z „ja” realnym oznacza uznanie, że składamy się z samych wad

• skupianie się na tym co jest pomiędzy, nieustanne porównywanie to perfekcjonizm

Wszystkie te postawy są błędne, uniemożliwiają rozój (nerwice). Sztywny ideał również uniemożliwia rozwój

5. wykład 5, 2.12.99

1. PSYCHOANALIZA

Freud nie wymyślił pojęcia nieświadomość, lecz nadał mu rangę. Sam Freud i jego ortodoksujni kontynuatorzy to psychoanaliza klasyczna. Ale są tacy, co wprowadzali dodatkowe pojęcia, np.: Hartman (psychologia ego). Psychoanaliza służy do przebudowy całej osobowości potrzebującego pomocy. Neopsychoanaliza: ci, którzy od Freuda wyszli, ale przebudowali jego teorię (Horney, Fromm, Sullivan

Na Freuda działały dzieje jego życia - teoria motywacji jest pochodną jego życia. Był ascetyczny w sferze życia seksualnego, purytanin. A jego pacjenci mieli często kłopoty z seksem. Był zaintersowany naukami ścisłymi, intersował się teorią Darwina, Einsteina. Dlatego uważał, że psychoanaliza powinna być nauką ścisłą. Opracował więc aparaturę pojęciową (opór, energia, popęd, aparat psychiczny). Hermeneutyka była inspiracją z filozofii, którą zał, poszukiwanie zrozumieniia tego co człowie przeżywa. Dostał nagrodę literaską Goethego za walory literackie jego książek. Był Żydem, intersował się tradycją judajsą, Talmudem. Gromadził wokół siebie samych Żydów, lecz obawiał się, że psychoanaliza pozostanie nauką żydowską. Dlatego na czele kółka psychoanalitycznego postawił Junga, który nie był Żydem, był goyem. Nazwa kompleks Edypa, wzięła się z jego zainteresowania archeologią, starożytną Grecją

1. psychologia ego:

• ego jest strukturą autonomiczną

• powstaje odrębnie od id, ma własną energię

• znaczenie ego jest tu większe niż w teorii Freuda, człowiek ma wpływ na o co robi, co go spotyka

2. psychologia relacji z obiektem: obserwacje jak przebiegają relacje z obiektami, reakcji ego na drugiego człowieka

3. zarzuty wobe psychoanalizy Freuda

• scjentyzm

• redukcjonizm: procesy psychologiczne redukowane do procesów fizjologicznych niższego rzędu

• ahistoryzm: to co jest teraz uogólnia na zawsze, obserwując wiedeńczyków rozciąga na całą populacje

• zbyt duża waga przywązywana do kompleksu Edypa, który miałby występować w każdej kulturze. Może być zastąpiony przez przywiązanie do matki, a są kultury gdzie dzieci są oddzielane od matek. Kompleks Edypa może się poajwić w rodzianch patrairchalnych

• mechanicyzm: psychika traktowana jak maszyna, oraz myślenie deterministyczne, że każde zachowanie, każda pomyłka ma przyczynę

• atomizm: struktura Freuda jest rozbita na cząsteczki, słabo ze sobą powiązane

• neprzestrzeganie reguł metodologii naukowej w dochodzeniu do faktów - po całym dniu pracy i obserwacji wielu pacjentów zapisywał swoje uwagi.

• Nieskuteczność psychoanalizy, jej długotrwałość i kosztowność

• Pesymizm: wizja człowieka jest przytłaczająco pesymistyczna, człowiek nie jest wolny i nie wie co czyni

• W samej psychoanalizie freudowskej narodziły się sprzeczne podejścia do pacjenta:

• teoria marzeń sennych: pacjent jest ofiarą okoliczności zewnętrznych, widzenie ofiary przez osoby najbliższe,każdy nosi traumę, która przejawia się jako nerwica. Freud interpretował doniesienapscjentów o napastowaniu jako wyobrażenia pacjenta, konfabulacja. Zajmował się nią do 1900 roku, po czym zrozumiał, że jest błędna

• teoria popędów: pacjent jako sprawca własnego nieszczęścia, człowiek jest zły, popęy są przyczyną każdego motywu - cokolwiek człowiek robi robi to po coś (determinzm)

2. TEORIA FREUDA:

• dziecko rodzi się jako id, dziecko nadbodowywuje ego po to by służyło id, które jest źródłem popędów (motywów).

• Podział popędów: popęd życia (Eros, libido, popęd seksualny, przeżycie gatunku) i popęd śmierci (Tanatos, destrudo, popędy obrony ego, przyżycie samego siebie)

• Konflikt jest pisany w ludzkie życie, nigdy nie osiągniemy poziomu zgody między popędami życia i śmierci. Człowiek jest z natury agresywny, zły.

• Popędy nie są dostępne świadomości, popędy trzeba rozładowywać, bo inaczej czeka nas nerwica. Sublimacja popędu, np.: energię popędu seksualnego należy przeznaczyć na szczytne cele

• Superego: sumienie i „ja” idealne, * id kieruje zasada przyjemności, doniego idą wyparcia i tłumienia, to wszystko jest potem trudno sobie uświadomić. Ego to przybudówka id, kierująca się zasadą realizmu i ma rozstrzygać konflikty. Natomiast superego jest kierowane przez zasadę doskonałości, niewielka część superego jest świadoma, kierujemy się normami nie zdając sobie sprawy, że właśnie je włączamy do zachowania

• Rozwój człowieka w związku z popędami: małe dziecko, gdy odczuwa popęd, to go realizuje. Gdy obiekt jest niedostępny następuje przemienienie energii popędowej na inny obiekt. Obiekty mogące zaspokoić popęd się zmieniają. Dzięki temu człowiek interesuje się wieloma rzeczami

3. ADLER

• życie człowieka ma wpływ na to co wymyśla

• stworzył własnąkoncepcję osobowości, a w jej ramach teorię motywacji.

• Dążenie do mocy: doążenie do bycia coraz doskonalszym

• Kompleks niższości: każdy człowiek ma poczucie niższości, czuje się gorszy od innych

• Teoria odnosi się do adolescencji, jeżeli człowiek dąży do mocy zgodnie z motywem społecznym (zainteresowanie społeczne) to wszystko jest O.K. Jeżeli robi to wbrew temu motywowi, to zaczynają się kłopoty, odrywa się od grupy, co powoduje nerwicę. Motywy są nieświadome

6. wykład 6, 09.12.99

1. JUNG

- trzyczęściowa struktura psyche

ja (to co wiemy o sobie)

• ego: nasza świadomość, podejmowanie decyzji, rozumowanie

• nieświadomość indywidualna: zapisane nasze wyparte własne emocje, wydarzenia. Z czasem zapełnia się pewnymi faktami, ma wewnętrzną strukturę. Kompleksy to zbitki psychicznych przeżyć, które dotyczą konkretnych wydarzeń, tworzą kompleksy które mają wspólną nazwę, np.: kompleks matki. Kompleks jest naładowany energią, przyciąga pewne problemy, osoba w kółko kręci się wokół tej sprawy, zupełnie nieświadomie, Gdy są bardzo silne są przyczyną kłopotów, bo wyręczają nas w podejmowaniu decyzji. Osoby z kompleksami mogą nie reagować na pewne zasoby słów.

• Pewne struktury, które sa każdej osobie dane, ale każdy ma je inne: cień - wyparte cechy, których nie akceptujemy. Anima i animus - cechy przeciwne właściwej płci. Kierujemy się nimi przy doborze partnera, dokonujemy projekcji pewnych cech, które chcielibyśmy ujrzeć u partnera. Ta projekcja z czasem słabnie

• Nieświadomość zbiorowa: wpływa na działanie, jest dziedziczna, u wszystkich taka sama. Jej elementarnymi składnikami są popędy i archetypy. Archetypy zajmuą strefę, która nie kontaktuje się ze świadomością w sposób bezpośredni. Pojawiają się w snach, a wczasie dna w postaci symboli lub obrazów. Archetyp to wzorzec zachowania, który dotyczy wydarzeń z życia, lecz tylko takich które sa uniwersalne. Dotyczą narodzin, smierci, konfliktu, podlegania starszemu, bo nasi przodkowie doświadczali tych samych uczuć i w nich uformował się archetyp, czyli odpowiedź na daną sytuację. My jej jedynie dziedziczymy z pokolenia na pokolenie w każdej kulturze. Są mądrością życiową, która popych nas w dobrą stronę. Sugerują a nie każą, dają wolność wyboru - możemy z nich korzystać lub nie. Badając różnie kultury zauważuł, że pewne motywy powtarzają się w bajkach, snach, coś co nie wynika z wychowania. Dziedziczymy je, bo mamy te same systemy nerwowe

2. TEORIA V. FRANKLA

• psychiatra, więzień obozu koncentracyjnego

• według niego człowiek jest bytem trójczłonowym: ciało (nauki medyczne), psyche (psychologia), dusza(teologia)

• wpadł na coś takiego jak nerwica połowy życia, która pojawia się około 40 roku życia, jest rozwijająca, bo żeby się rozwinąć trzeba przejść dezintegrację

• teoria motywacji: nie negował porzednich teorii, ale stwierdził, że odnoszą się one albo do dzieci (Freud), albo do adolescentów (Adler), albo do noedojrzałych czy wreszcie dorosłych. Wymyślił coś takiego jak wola sensu, która motywuje ludzi dojrzałych, by nadawać sens temu co go otacza. Człowiek to byt intencjonalny, nadaje znaczenie, wartości otoczeniu zewnętrznemu. Ocenia i nadaje wartości -emocje wartościujące. Wartościowanie to akt intelektualny, nikt ich nie narzuca i nie można się ich nauczyć, samemu trzeba wybierać. Zachowanie nie jest zdeterminowane, zdeterminowane są jedynie procesy psychiczne. Są trzy możliwości realizacji wartości:

• działanie

• przeżywanie wartości (kontemplowanie)

• ustosunkowanie się do wartości, czyli postawa. Wartość jest czymś realnym, nikt jej nie może zabrać, nastawienie całego siebie na tą wartość

• teoria nastawiania na to co transcendentne, prawdziwą wartośc ma dojście do absolutu. Ale nie jest nam dany sens całego świata, wiele rzeczy jest bezsensownych - zatracenie chęci życia

• inne torie chcą pozbawić człowieka cierpienia, jeśli cierpimy to jesteśmy chorzy, mamy nerwicę. Z realizacją wartości nieodłącznie związane jest cierpienie. Nie da się od niego uciec. Nie należy z nim walczyć, lecz nadać mu sens, cierpieć dla czegoś, dla idei. Gdy nie ma żadnego sensu, mależy mu nadać sens przez poświęcienie, zadedykowanie go komuś, czemuś, lub traktować go jako wyawanie, zadanie.

• Logoterapia: rodzaj terapii, która ma nadć sens cierpieniom, nadać im glębszy wymiar

• Patologie w znajdowaniu sensu zycia:

• absolutyzacja wartości: gdy wartość, która jest podrzędna jest absolutyzowana i jest dla nas wszystkim. Skutkiem jest, że gdy tego zabraknie utacony zostanie sens życia. Frankl says: „to jest chore”

• przyżycie pustki egzystencjalnej: u ludzi, którzy nie potrafią odczytać wartości , funkcjomują na niższych poziomach motywacji - nerwica neogenna (dobrze sobie radzą ale nie widzą sensu życia)

• duch czasu: w postaci czterech zaburzeń:

1. postawa prowizoryczna - źródłem jest poczucie zagrożenia, chwila obezna jest chwilą wyjątkową, zwalnia się z odpowiedzialności od swoich czynów: someone says: „Gdyby czasy były inne to ja też”

2. postawa zakotwiczenia - czasy sa tak złe, że nie ma sensunic robić, gdyż to i tak nie da żadnych efektów

3. postawa kolektywistyczna - człowiek rezygnuje z indywidualnych wyborów moralnych i zaczyna się kierować wartościami grupy, do której należy, oznacza to rezygnację z własnego myślenia, a u podstaw leży lęk

4. postawa fanatyczna - nie tylko przyjmuje wartości grupy ale nadaje im rangę niepodwarzalnych praw i staje się fanatykiem

• wartość: pewien wyobrażany stan rzeczywistości mający sens, oceniany zdecydowanie pozytywnie, pobudzający człowieka do jego realizowania. Związane z celami i sposobami ich realiznowania - styl życia. Są wybierane świadomie i sa najwyższym wyrazem podmiotowości. Istnieją wartości aytoteliczne (same w sobie, stanowiące trzon systemu wartości) i instrumentalne (służą wartościom autotelicznym)

• rodzaje celów:

• kreatywne (nastawione na twórczość)

• perfekcjonistyczne

• interpersonalne

• konsumpcyjne

• cele pokazują również wartości: etyczne, ekonomiczne, religijne, polityczne

• wartości i cele w ciągu cele w ciągu zycia człowieka ewoluują. Kolejność następowania wartości (rozwój dziecka): od zewnętrznych do wewnętrznych, od konkretnych do ogólnych (nie związane z konkretna osobą lub rzeczą) i od materialnych do niematerialnych (np. etyczne)

7. wykładd 7, 16.12,99

1. MECHANIZMY OBRONNE

1. obrona przed lękiem, na straży samooceny, bronią „ja”

2. z reguły mówi się, że są nieświadome, ale czasem przedostają się do świadomości

3. są chore i zdrowe, dobre i złe, niektóre zamiast zmniejszać poziom lęku, to go zwiekszają

4. mogą być charakterystyczne dla jesdnostki

5. wyparcie: lęk jest w środku, osoba „wyparciowa” jest zadowolona i spokojna

PSYCHOANALIZA:

• wyparcie: usunięcie przykrych ttreści do nieświadomości

• może być pierwotne - treści, które od początku są nieświadome, bezpośrednie obrazy instynktu

• wtórne - treści, które były świadome, coś nieprzyjemnego, o czym wiemy, że nam zagraża

TEORIE UCZENIA SIĘ

• mechanizm obronny: niezwerbalizowanie tego, co nas spotyka (myśli, uczucia - sytuacje z wczesnego dzieciństwa). Nigdy niezwerbalizowane - wyparcie pierwotne, a te, które nauczyliśmy się wypierać, to wyparcie wtórne, i kiedyś były zwerbalizowane

TEORIA POZNAWCZA:

• koncepcja Lazarusa: mechanizmy obronne są poznawczą reinterpretacją bodźców

• koncepcja Kofty: mechanizmy obronne to zaburzenia procesów poznawczych

• informacja została w ogóle nie odczytana (wyparcie pierwotne), człowiek zauważa bodziec, ale nie zdaje sobie z tego sprawy

• bodziec został odebrany, ale potem tal zmieniony, aby człowiek się nie bał (skrzywiona interpretacja)

WYPARCIE: istnieje powszechna zgoda co do tego, że:

• jest to umotywowane, selektywne zapominanie

• człowiek nie ma kontroli nad zapominaniem

• materiał wyparty nie gionie, można go wydobyć

• istnieje wyparcie pierwotnr i wtórne

ANULOWANIE:

• uznanie z nie byłe

• formą jest spowiedź „odpuszczenie i nie ma grzechu”, wynagradzenie tego co było

FANTAZJOWANIE:

• wyobrażanie sobie, co by było gdyby

• spełnia funkcję obronną, kiedy osoba w życiu rzeczywistym tylko fantazjuje na dany temat, nic w związku z tym nie robi

• jeżeli służy przygotowywaniom do planowanej sytuacji realnej, nie jest to już mechanizm obronny

IDENTYFIKACJA:

• utożsamianie się z osobą, która jest dla nas ważna, upadabnianie się do niej, przejmowanie jej cech

• u Freuda była mechanizmem rozwojowym (dziewczynka identyfikowała się z matką)

• może być mechanizmem obronnym, Anna Freud zauważyła coś takiego jak identyfikacja z agresorem (kapo w obozach koncentracyjnych ), stosowały by go osobu słabe, lękowe,

INTERNALIZACJA, INTROJEKCJA, INKORPORACJA

• wcielania pewnych elementów we własne „ja” nieświadomie (cech osobowości, wyglądu, uczuć)

• inkorporacja: najprymitywniejsze, przyswojenie zewnętrznych cech osoby, z którą się chcemy utożsamiać, czysto zewnętrzne naśladownictwo

• introjekcja: cechy charakteru

• internalizacja: wcielanie norm osób wychowyjących dziecko w jego system moralny

IZOLACJA

• izolacja mysli o zdarzeniu od uczuć mu towarzyszących: sztuczne oddalenie emocji

KOMPENSACJA (Adler)

• może mieć charakter adaptacyjny (nie jestem ładna, ale robie doktorat)

• formy:

• dążenie do zniwelowania wady (operacje plastyczne)

• robienie czegoś zamiast

• zamiana wady w zaletę

• samoponiżanie się

• samochwalenie się

• zachowania aspołeczne, które mogą zwrócić uwagę innych osób

PROJEKCJA

• rzutowanie własnych właściwości na innych ludzi

• klasyczna (podobieństwa): rzutowanie nieświadomych wad na otoczenie

• klasyczna obronna: to co nas najbardziej drażni jest naszą największą wadą

• atrybutywna: rzutowanie na ludz świadomych cech

• komplementarna: rzutowanie cechy komplementarnej do swojej (ktoś lękliwy przypsuje ludzim agresje)

PRZEMIESZCZENIE

• przesunięcie zainteresowania z obiektu, który jest niedostępny na inny obiekt

• jako mechanizm obronny: przesunięcie emocji, agrsji itp., instytucja „kozła ofiarnego” (z szefa na kolegę z pokoju)

RACJONALIZACJA:

• „rozsądne” tłumaczenie własnych uczuć, motywów, zachowań tka, aby ładnie brzmiały, żeby były do przyjęcia

• formy:

• robię coś bo lubię

• odwoływanie się do autorytetów

• szukanie winy w innych ludziach

• robienie czegoś wyjątkowo, w drodze wyjątku

• „słodkie cytryny”

• „kwaśne winogrona”

UPOZOROWANIE

• jakiś impuls, którego nie przyjmujemy jest odwrócony w jakiś inny impuls o przeciwległym biegunie

• udawanie

• reakcje są przesadne, przejaskrawione

REGRESJA

• funkcjonowanie na niższym poziomie rozwojowym (u nerwicowców)

SUBLIMACJA

• energia instynktu zostaje skierowna na szlachetniejsze cele. U podłoża twki …oczywiście SEX, bo on wywołuje…tak, energię

• ma sens tylko wtedy, gdy popęd seksualny nad nami dominuje ( zawsze?) - tylko do psychoanalizy

2. EMOCJE

• procesy emocjonalne: nie tylko emocje ale także drgnienia, krótkie przeżycia o charakterze emocji - niepełne emocje, odruchy. Uczucia wyższe (miłość (?), przyjaźń)

• emocja: jest reakcją (na poczatku działa bodziec, każdy jest w stanie go wywołać). Bodziec musi mieć własciwości ematogenne.

odrzucnie emocji

B R zmiany w ciele

reakcja ekspresyjna

reakcja zewnętrzna

reakcja behawioralna (zachowanie)

• emocja jest odczuciem, które powstaje w ciele. Jeżeli jakaś reakcja ma być emocją to wszystkie trzy aspekty musi zawierać

• emocje mogą być nieświadome, zahamowane (nie da się zahamować tylko reakcji żrenicy oka)

• mają znaczenie dla przygotowania ciał do reakcji

• emocje są wspólne ze swiatem zewnętrznym, służą do radzenia sobie w nim

• emocja pojawi się gdy mamy do czynienia z czyms co jest dla nas ważne

• emocja jest to zorganizowania, silnie ustrukturalizowana reakcja na zdarzenie o istosnych konsekwenacjach dla potzreb, celow lub przetrwania organizmu

• składniki emocji:

• prototypowa wersja ekspresji (uśredniona)

• typowe zmiany w funkcjonowaniu układu nerwowego (przede wszystkim autonomicznego)

• szczgólny stan subiektywnych odczuć

• aspekt komunikacyjny: ekspresja

• aspekt fizjologiczny: pobudzenie (siła emocji, natężenie), zmiany w narządach wewnętrznyc

• aspekt poznawczy: odrzucenie emocji

• każda emocja zawiera ocene zdarzenia, jest ustosunkowaniem się: nie ma emocji obojętnej

• każda emocja wytwarza reakcję na spesyficzny typ zdarzeń

• każda emocja prowadzi do działań adaptacyjnych, charakterystycznych dla danej emocji

• emocja prawdziwa trwa krótko

Ja

Odrzucone

Doświadczenia

superego

ego

id d

a

nieświadomość

indywidualna

ego

---