STRUKTURA WIEKU I PŁCI w polsce

Piramida wieku dla Polski, ze względu na wyraźnie zaznaczające się wyże i niże demograficzne (wybrzuszenia i wklęśnięcia), ma charakterystyczny, “pofałdowany” kształt.
Owe wyże i niże to efekt II wojny światowej. W czasie jej trwania notowano bardzo niską liczbę urodzeń przy jednoczesnej wysokiej umieralności (zwłaszcza wśród mężczyzn). Stąd mała liczebność roczników wojennych. Natomiast po wojnie nastąpiła odbudowa i rozwój całego państwa, w tym także potencjału ludnościowego. W połowie lat 50-tych miała miejsce kulminacja liczby urodzeń, co uwidoczniło się w postaci wyżu
demograficznego.
Kolejne wklęśnięcia i wybrzuszenia w piramidzie powtarzają się mniej więcej co 25 lat - jest to czas potrzebny, by następne pokolenie weszło w wiek dorosły i miało decydujący wpływ na liczbę urodzeń. Taka pokoleniowa powtarzalność w strukturze wieku nazywana jest echem demograficznym.

Na piramidzie, a także na rysunku obok oznaczone zostały też grupy wiekowe w zależności od prawnej zdolności do pracy. W chwili obecnej struktura ta przedstawia się dosyć korzystnie - 62,9% ludności w wieku produkcyjnym utrzymuje 37,1% ludności będącej w wieku nieprodukcyjnym. Jednakże niepokojący może być stały spadek liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym, w obliczu zbliżającego się wzrostu liczby ludności w wieku poprodukcyjnym.

Stopień feminizacji w Polsce wynosi 106,6 kobiet na 100 mężczyzn. Struktura płci widoczna na piramidzie pokazuje, że kobiety mają przewagę liczebną nad mężczyznami w rocznikach starszych. Dzieje się tak w większości społeczeństw, ponieważ kobiety generalnie żyją dłużej (patrz średnie długości życia podane przy piramidzie).
W Polsce dodatkowo dochodzi jeszcze efekt znacznych strat wojennych wśród mężczyzn i dotyczy to właśnie roczników starszych.
Płeć męska przeważa za to w rocznikach młodszych, co wynika ze statystyk prowadzonych dla noworodków - na każde 100 urodzonych dziewczynek rodzi się średnio 106 chłopców.
Współczynnik feminizacji w miastach jest wyższy niż na wsi, ponieważ młode kobiety częściej od mężczyzn decydują się na emigrację z terenów wiejskich

LUDNOŚć POLSKI

Pod względem ludności Polska zajmuje 8 miejsce w Europie i 29 w świecie. Około 12 milionów Polaków żyje poza granicami naszego kraju.

Największe skupiska polonijne znajdują się:

w Stanach Zjednoczonych (9 mln),

w Niemczech (1,5 mln)

we Francji (1,0 mln).

Polska zaliczana jest do krajów Europy o średnim poziomie gęstości zaludnienia - 124 osóby na km2. Wskaźnik ten jest około 3 razy niższy niż w Holandii (370 osób na km2), a 6 razy wyższy niż w Szwecji (20 osób na km2).

Najgęściej zaludnione są województwa centralnej i południowej część kraju:

• Śląskie - 398 osób na km2

• Małopolskie - 212 osób na km2

• Dolnośląskie - 150 osób na km2

• Łódzkie - 147 osób na km2

• Mazowieckie - 142 osób na km2

Najsłabiej zaludnione są województwa wschodnie i północne:

• Warmińsko - Mazurskie - 60 osób na km2

• Podlaskie - 61 osób na km2

• Lubuskie - 73 osób na km2

• Zachodniopomorskie - 76 osób na km2

• Lubelskie - 89 osób na km2

Przyczyny niskiej gęstości zaludnienia:

• słaby rozwój miast i przemysłu

• słabe warunki naturalne - niekorzystne dla rolnictwa (zbielicowane gleby, urozmaicona rzeźba terenu, krótki okres wegetacji, dużo jezior, duża lesistość)

Przyczyny wysokiej gęstości zaludnienia:

• warunki naturalne (rozmieszczenie surowców, zasoby wodne, warunki klimatyczne, gleby)

• warunki polityczne i społeczne

Czynniki kształtujące wielkość zaludnienia:

• przyrost naturalny czyli różnica pomiędzy liczbą urodzeń żywych, a liczbą zgonów w danym okresie.

• ruch wędrówkowy - migracje zewnętrzne

• kataklizmy - wojny, klęski żywiołowe, epidemie

Etapy rozwoju demograficznego w Polsce:

• lata 1939 - 1945 straty wojenne

• lata bezpośrednio po II wojnie światowej - wysoki przyrost naturalny na skutek szybkiego wzrostu liczby urodzeń tzw. przyrost kompensacyjny związany z poprawą warunków życia ludności po II wojnie światowej oraz z naturalnym dążeniem populacji do odbudowy strat wojennych - powojenny wyż demograficzny (kulminacja w 1956 roku)

• niż demograficzny lat 60-tych (kulminacja w 1969 rok) spowodowany wchodzeniem w wiek zawierania małżeństw nielicznych roczników czasu wojny

• wyż demograficzny lat 70-tych (kulminacja w 1976 roku) - tzw. echo wyżu powojennego, gdy roczniki wyżu powojennego wchodziły w wiek zawierania małżeństw.

• niż demograficzny lat 80-tych przyrost naturalny obniżył się w wyniku wchodzenia w wiek dojrzały roczników niżowych lat 60-tych.

• w roku 1999 przyrost naturalny miał wartość ujemną , tzn. była większa liczba zgonów niż urodzin (jedynie 380 tys. urodzeń) najmniej od okresu II wojny światowej.

Najniższy przyrost naturalny w Polsce występuje na obszarach silnie zurbanizowanych i uprzemysłowionych. Jest to spowodowane:

• większą aktywnością zawodową kobiet

• wzrostem aspiracji zawodowych kobiet

• trudnościami bytowymi ludności miejskiej

Struktura narodowościowa:

Ponad 98% ludności Polski to Polacy, mniejszości narodowe stanowią jedynie 1,5%.

Szacuje się, że w Polsce żyje :

• 210 - 350 tys. Niemców

• 200 - 230 tys. Białorusinów

• 200 - 220 tys. Ukraińców

• 25 tys. Romów (Cyganów)

• po 20 tys. Litwinów i Słowaków

oraz inne mniejsze grupy: Żydów, Rosjan, Ormian, Greków, Macedończyków, Czechów i Tatarów, Wietnamczyków , Chińczyków i innych.

Struktura demograficzna:

Struktura według płci:

W Polsce obserwuje się przewaga liczby mężczyzn nad liczbą kobiet do około 40 roku życia, powyżej tego wieku przeważają kobiety, ponieważ umieralność mężczyzn w wieku 40 - 60 lat wyższa niż u kobiet (które żyją przeciętnie 8 - 9 lat dłużej)

Struktura według wieku:

W strukturze wiekowej przeważają ludzie młodzi - ponad 40% ludności nie przekroczyło 30 roku życia.

Podział ludności według wieku:

• w wieku poprodukcyjnym - 5,5 mln,

• w wieku produkcyjnym - 23,2 mln

• w wieku przedprodukcyjnym - 9,8 mln.

Struktura zawodowa:

Podstawowe kryterium stanowi praca, według której dzielimy ludzi na:

• aktywnych zawodowo (pracujący i bezrobotni)

• biernych zawodowo.

Polska należy do krajów o stosunkowo niskim poziomie aktywności zawodowej ludności. Współczynnik aktywności zawodowej wynosi 45% podczas gdy w Danii wynosi on 57%, w Republice Czeskiej 53%, a w Rosji 52%.

Dużym problemem społecznym w Polsce jest bezrobocie. W 1998 roku bezrobocie dotyczyło ogółem 1,8 mln osób (10% stopa bezrobocia).

Najwyższą stopę bezrobocia notuje się w województwach:

Warmińsko - Mazurskim - 18,9

Kujawsko - Pomorskim - 13,6

Zachodniopomorskim - 13,1

Najniższą stopę bezrobocia notuje się w województwach:

Śląskim - 6,2

Małopolskim - 7,1

Wielkopolskim - 7,8

Struktura pracujących według sektorów własności:

sektor publiczny (30,9% ogółu pracujących)

sektor prywatny (69,1% ogółu pracujących)

---