1)BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE Akty Prawne Restrukturyzacja sektora energetyki przebiega w ostatnich dwudziestu latach w kierunku: *poszukiwania dynamicznej równowagi pomiędzy mechanizmami rynkowymi * regulacją utożsamianą z działaniami państwa. Zadaniem państwa jest tworzenie ram prawnych funkcjonowania rynku i formułowania polityki energetycznej. Liczne dokumenty Komisji Europejskiej stwarzają możliwości realizacji celów strategicznych UE. Zasadniczy trzon regulacji, zwłaszcza w zakresie sektora energetycznego, stanowią dyrektywy.

Oprócz dyrektyw należy wymienić również inne akty prawne: *Zielona Księga 2000, *Raport „Energia i Transport" 2000-2004, *Raport o Zielonej Księdze, *Zielona Księga 2006, *Pakiet energetyczny, *Konkluzje Prezydencji, *Europejska polityka energetyczna. Kształt polityki energetycznej Polski powinien opierać się na zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego państwa Do najważniejszych krajowych regulacji prawnych w zakresie rozwoju sektora energii elektrycznej należy zaliczyć: *Ustawę Prawo energetyczne z dnia 10 04 1997 r. wraz z późniejszymi zmianami, *Ustawę Prawo ochrony środowiska z dnia 27 04 2001 r., *Rozporządzenie MG z dnia 4 05 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad funkcjonowania systemu elektroenergetycznego. Na podstawie wytycznych zamieszczonych w wymienionych aktach prawnych przygotowuje się wszelkiego rodzaju strategie i polityki energetyczne państwa.

Definicja bezpieczeństwa energetycznego podana jest w trzech różnych dokumentach, a mianowicie: w Doktrynie zarządzania bezpieczeństwem energetycznym,, w Prawie Energetycznym oraz w Polityce energetycznej Polski do roku 202.

W Doktrynie zarządzania bezpieczeństwem energetycznym sformułowano definicję bezpieczeństwa w sposób następujący:

„Bezpieczeństwo energetyczne to zdolność do zaspokojenia w warunkach rynkowych popytu na energię pod względem ilościowym i jakościowym, po cenie wynikającej z równowagi popytu i podaży, przy zachowaniu warunków ochrony środowiska". Definicja bezpieczeństwa energetycznego podana w Prawie energetycznym brzmi: „Bezpieczeństwo energetyczne jest to stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię w sposób technicznie i ekonomicznie przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska". W Polityce energetycznej Polski do roku 2025 bezpieczeństwo energetyczne zdefiniowano - jako „stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię, w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy minimalizacji negatywnego oddziaływania sektora energii na środowisko i warunki życia społecznego" Obejmują trzy główne aspekty przedmiotowe bezpieczeństwa: *energetyczny, * ekonomiczny (rynkowy), * ekologiczny. Aspekt energetyczny obejmuje bilansowanie strony popytowej i podażowej oraz zagadnienia techniczne związane z infrastrukturą techniczną i jej zarządzaniem. Aspekt ekonomiczny (rynkowy) bezpieczeństwa sprowadza się do zapewnienia akceptowanej przez odbiorców końcowych ceny użytecznych nośników energii określonych w umowach cywilnoprawnych lub w taryfach Aspekt ekologiczny bezpieczeństwa wiąże się z troską o zachowanie w należytym stanie środowiska naturalnego dla przyszłych pokoleń i wymaga wypełnienia odpowiednich standardów i zobowiązań ekologicznych.

2) ZASOBY ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII Szacuje się znaczny wzrost zainteresowania OZE, od roku 1990 światowe wykorzystanie energii promieniowania słonecznego wzrosło około dwukrotnie, a energii wiatru około czterokrotnie. Wynika to z korzyści, jakie przynoszą OZE dla lokalnych społeczności: *zwiększenie poziomu bezpieczeństwa energetycznego,*stworzenie nowych miejsc pracy, *promowanie rozwoju regionalnego, *jak również korzyści ekologicznych, przede wszystkim ograniczenie emisji dwutlenku węgla.

Naukowcy przypuszczają, że dotychczas znane złoża ropy naftowej przy obecnym wydobyciu, wyczerpią się w przeciągu 30 lat!!! Złoża gazu ziemnego powinny wystarczyć na eksploatację ich przez najbliższe 100 lat. Oba te surowce jak i węgiel powstały przed wieloma milionami lat w ściśle określonych warunkach jakie już się nie powtórzą.

Niekonwencjonalne źródła energii elektrycznej można podzielić na źródła odnawialne i źródła nieodnawialne. Do odnawialnych źródeł należą : energia wód, energia słoneczna, energia wiatru, pływów morskich, fal morskich, energia cieplna oceanów, energia biomasy, a do nieodnawialnych: wodór, energia magneto -hydro -dynamiczna i ogniwa paliwowe . Energią geotermiczną tj. energię gejzerów, gorących skał można zaliczyć do obydwu grup. Wykorzystanie prawie wszystkich niekonwencjonalnych źródeł energii elektrycznej jest związane z minimalnym, bądź nawet żadnym wpływem na środowisko.

Energia odnawialna jest energią tanią, przyjazną człowiekowi i środowisku. Odnawialne źródła są dostępne za darmo (energia słońca, wiatru, biogazu) lub po niewielkich kosztach (słoma, drewno).

3)SPOSOBY KONWERSJI BIOMASY NA ENERGIĘ

Potrzeby Energetyczne *Ciepło do ogrzewania pomieszczeń *Ciepło na przygotowanie ciepłej wody *Ciepło do przygotowania posiłków *Chłód do klimatyzacji (opcjonalnie!)* Energia elektryczna do zasilania urządzeń domowych

Stosowane współcześnie media Ciepło do ogrzewania pomieszczeń i przygotowania ciepłej wody: *Węgieł kamienny * Gaz ziemny systemowy * Ołej opałowy *Gaz skroplony - np. LPG* Energia elektryczna* Ciepło sieciowe z systemów ciepłowniczych* Drewno i inne postacie biomasy *Inne odnawialne źródła energii. Ciepło do przygotowania posiłków:* Paliwa kopalne* Gazy skroplone* Energia elektryczna* Drewno i inne postacie biomasy. Chłód do klimatyzacji:*Energia elektryczna*Ciepło odpadowe ZNANE ZRÓDŁA ENERGII > Paliwa Kopalne > Odnawialne Źródła Energii: * Promieniowanie słoneczne * Energia wiatru * Energia wód *Biomasa *Geotermia

4)KOGENERACJA, WSPÓŁSPALANIE, ZAGĘSZCZANIE, PIROLIZA, BEZPOŚREDNIE SPALANIE,

Spalanie bezpośrednie biomasy Spalanie biomasy jest najstarszym i najbardziej prostym sposobem wykorzystywania energii w niej zawartej, często także uważanym za sposób najbardziej ekonomiczny. Bardzo duże zróżnicowanie biomasy pod względem budowy chemicznej i cech fizycznych (wahania i niestabilność wilgotności, ilości popiołu, zawartości części lotnych) niejednokrotnie powoduje trudności w przebiegu spalania biomasy jak i ograniczeniu emisji składników będących ubocznymi produktami procesów. Zbyt duża wilgotność paliw z biomasy nie tylko zmniejsza ilość uzyskiwanego ciepła podczas spalania, ale także niekorzystnie wpływa na przebieg procesu spalania (spalanie niecałkowite, zwiększona emisja zanieczyszczeń w spalinach). Spalanie biomasy w tradycyjnych kotłach co. wymaga zmniejszenia jej wilgotności poniżej 15%.

Podczas spalania czystej biomasy powstają małe ilości popiołu (0,5-12,5%), który nie zawiera szkodliwych substancji i może być wykorzystany jako nawóz mineralny. Wyższe zawartości popiołu świadczą o zanieczyszczeniu surowca.

W procesie spalania generuje się aż 90 % energii, otrzymywanej na świecie z biomasy, przy czym spalana może być biomasa we wszystkich stanach skupienia. Możliwości spalania poszczególnych rodzajów biomasy *Tradycyjne i specjalnie konstruowane kotły, piece i kominki - drewno, brykiety *Współczesne kotły z pełną automatyką - granulat drzewny (pelety), ziarno energetyczne, zrębki, brykiety *Kotły średniej i dużej mocy - zrębki, słoma *Kotły specjalnie projektowane - baloty słomy lub siana *Kotły i agregaty kogeneracyjne - biogaz i biopaliwa płynne

Piroliza Piroliza jest procesem termochemicznym przemiany biomasy w ciecz tzw. bioolej lub olej pirolityczny, poprzez ogrzanie biomasy do temperatury 200-600°C przy bardzo małym dostępnie tlenu.

Produkty powstające w procesie szybkiej pyrolizy: *produkt ciekły - olej pyrolityczny (75%) *produkt stały - węgiel drzewny (12%) *mieszanina gazów palnych (13%). W dopuszczalnym zakresie możliwa jest elastyczność prowadzenia procesu. Poprzez sterowanie parametrami procesowymi lub zastosowanie odpowiedniego typu katalizatora, w zależności od doraźnych potrzeb ekonomicznych na rynku paliwowo-energetycznym, wpływać można na wydajność i selektywność złożonego układu reakcji chemicznych. Jeśli celem pirolizy biomasy jest np. uzyskanie możliwie najwyższej wydajności produktów ciekłych, wymagane są: umiarkowana temperatura, duża szybkość grzania i krótszy czas przebywania uwalnianych gazów. Zwiększenie wydajności procesowej w kierunku produkcji węgla drzewnego osiągane jest poprzez zastosowanie niższej temperatury i małej szybkości grzania. Wydajność produktów gazowych można zwiększyć poprzez zastosowanie wysokiej temperatury, małej szybkości grzania i zwiększenie średniego czasu przebywania gazów

KOGENERACJA Kogeneracja, czyli skojarzone wytwarzanie energii cieplnej i elektrycznej, powoduje mniejsze zużycie paliwa i mniejszą emisję substancji szkodliwych niż proces oddzielnej produkcji elektryczności i ciepła. W układach skojarzonych wskaźnik wykorzystania energii chemicznej paliwa wynosi aż 80-90%, co jest możliwe dzięki odzyskiwaniu wysokiej jakości ciepła ze spalin. Kogeneracja jest więc korzystna zarówno ze względów termodynamicznych, jak i z ekonomicznego czy ekologicznego punktu widzenia. Produkcję energii w skojarzeniu można stosować wszędzie tam, gdzie równocześnie występuje zapotrzebowanie na energię cieplną i elektryczną. Rodzaj zastosowanej technologii zależy przy tym od rodzaju wybranego paliwa: na przykład dla systemów, które w charakterze paliwa wykorzystują słomę, najodpowiedniejsza jest elektrociepłownia z turbiną parową, bądź też - przy mniejszych wartościach mocy elektrycznej — z silnikiem parowym. Podstawowe elementy układu, opartego na słomie to kocioł parowy z podgrzewaczem pary, turbina parowa i generator energii elektrycznej. Rozdrobnione w systemie obróbki wstępnej paliwo podawane jest najpierw do śluzy ogniowej, a następnie podajnikiem ślimakowym na ruszt schodkowy, gdzie następuje spalanie. Para, która podczas spalania powstaje w kotle, jest dostarczana do turbiny parowej. Ostatni element systemu skojarzonego to podłączony do sieci przemysłowej generator.

WSPÓŁSPALANIE Spalanie lub współspalanie biomasy jest atrakcyjne ze względu na relatywnie niskie koszty produkcji energii cieplnej czy elektrycznej oraz niewielką emisję w porównaniu z innymi konwencjonalnymi źródłami energii.

Współspalanie węgla z biomasą jest również popierane przez obecny stan prawny w Polsce (Rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu obowiązku zakupu energii elektrycznej i ciepła z odnawialnych źródeł energii oraz energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła z 30 maja 2003) ze względu na niskie emisje tlenków siarki, tlenków azotu, pyłów i popiołów. Rozporządzenie to określa rodzaje, parametry techniczne i technologiczne źródeł odnawialnych wytwarzających energię elektryczną lub ciepło; w tym możliwości wydzielenia energii elektrycznej lub ciepła jako energii z odnawialnych źródeł przy współspalaniu, dodatku biomasy do węgla.

Zagęszczanie biomasy Stosowane w przemyśle technologie przetwarzania rozdrobnionych materiałów pochodzenia roślinnego, poprzez ich scalanie w procesie ciśnieniowej aglomeracji, są zróżnicowane ze względu na przeznaczenie wytworzonego produktu. Najczęściej spotykanym, w praktyce przemysłowej, rodzajem ciśnieniowej aglomeracji jest granulowanie i brykietówanie. Granulowanie jest jedną z form procesu ciśnieniowej aglomeracji, realizowanego za pomocą specjalnych maszyn, w których rozdrobniony materiał roślinny pod działaniem sił zewnętrznych i wewnętrznych ulega zagęszczeniu a otrzymany produkt (granulat, brykiet) otrzymuje określoną, stałą postać geometryczną.

Granulat według BN-78/1135-04 (dotyczy pasz przemysłowych), to walec lub prostopadłościan o średnicy lub boku podstawy do 15 mm. Procesem bliźniaczym do procesu granulowania jest proces brykietowania, a produkt tego procesu - brykiet (rys. 3a) - różni od granulatu się tylko wymiarami (brykiet wg BN-78/1135-04 to walec lub prostopadłościan o średnicy lub boku podstawy 15-30 mm lub 60-120 mm).

Brykiety opałowe, w zależności od technologii wytwarzania przyjmują kształt: walca o średnicy od 30 do 100 mm o długości przypadkowej do 300 mm (brykieciarki stemplowe mechaniczne), lub regularnej (brykieciarki stemplowe hydrauliczne),bryły prostopadłościanu o czterech lub sześciu i ośmiu bokach czasem z otworem w środku (brykieciarki ślimakowe lub hydrauliczne), ryły o różnorodnych obłych kształtach przypominających powiększone pastylki (prasy walcowe i pierścieniowe). W procesie pirolizy jako materiał wsadowy kwalifikują się wszelkie odpady, w tym surowce pochodzenia roślinnego (biomasa). W zależności od przetwarzanego materiału wsadowego uzyskuje się różne produkty. Mogą to być wysokoenergetyczny gaz opałowy (o jakości uzyskiwanej w procesach syntezy) i nierozpuszczalny granulat lub krystality w blokach, które doskonale nadają się do dalszego przerobu na materiały izolacyjne, np. wełnę mineralną, lub do produkcji materiałów budowlanych, ze względu na minimalną zawartość metali ciężkich.

5)PODSTAWOWE POJĘCIA: WŁAŚCIWOŚCI BIOPALIW, BIOMASA Wartość energetyczna (opałowa) to jeden z najważniejszych parametrów termofizycznych biopaliw stałych. Waha się od 6-8 GJ/t dla biopaliw o wilgotności 50-60%, przez 15-17 GJ/t dla biopaliw podsuszonych do stanu powietrznie-suchego, których wilgotność wynosi 10-20%, aż do 19 GJ/t dla biopaliw całkowicie wysuszonych (EC BREC). Jest niższa od wartości opałowej węgla - 1,5 tony podsuszonego drewna bądź słomy ma taką wartość energetyczną jak tona węgla o przeciętnej wartości opałowej - i znacznie niższa od wartości opałowej gazu ziemnego. Ciepło spalania to ilość ciepła, powstająca w wyniku całkowitego spalenia jednostki masy paliwa stałego w bombie kalorymetrycznej w atmosferze tlenu w temperaturze 250 st. C. Gęstość usypowa biomasy jest znacznie niższa od gęstości usypowej węgla, co podnosi koszty transportu i sprawia, że powierzchnia przeznaczona do magazynowania biomasy musi być większa, niż w przypadku węgla. BIOPALIWA BIOGAZ - powstaje w procesie beztlenowej fermentacji odpadów organicznych, podczas której substancje organiczne rozkładane są przez bakterie na związki proste. W procesie fermentacji beztlenowej do 60% substancji organicznej zamienianej jest w biogaz. Biogaz wykorzystywany do celów energetycznych powstaje w wyniku fermentacji: * odpadów organicznych na wysypiskach śmieci, * odpadów organicznych na wysypiskach śmieci, *odpadów zwierzęcych i odpadów roślinnych w gospodarstwach rolnych,

*osadów ściekowych w oczyszczalniach ścieków. Biogaz powstający w wyniku fermentacji beztlenowej składa się w głównej mierze z metanu (od 40% do 70%) i dwutlenku węgla (około 40-50%), ale zawiera także inne gazy, m. in. azot, siarkowodór, tlenek węgla, amoniak i tlen. Do produkcji energii cieplnej lub elektrycznej może być wykorzystywany biogaz zawierający powyżej 40% metanu. BIOMASA Biomasa jest najmniej kapitałochłonnym OZE. Właściwie rzecz biorąc można stwierdzić, że jej produkcja może przebiegać samoistnie (np. w lasach, puszczach, stepach, czy łąkach). Jednak aby zintensyfikować cały proces należy wziąć pod uwagę dodatkowe koszty związane z przyspieszaniem procesu produkcji (np. nawożenie gleb, walka ze szkodnikami i ochrona roślin). Biomasa jest produktem reakcji fotosyntezy, która przebiega pod wpływem promieniowania słonecznego (hv). Do połowy dwudziestego wieku sądzono, że proces ten można przedstawić w postaci reakcji asymilacji:

6 CO₂ + 6 H₂O -> C₆H₁₂O₆ + 6 O₂

Jednak późniejsze badania metodą atomów znaczonych znacznie zmieniło pogląd na owo równanie i na cały mechanizm fotosyntezy. Okazało się bowiem, żq to nie dwutlenek węgla, lecz woda rozkłada się pod wpływem energii słonecznej. (Dochodzi to tzw. zjawiska fotolizy wody).

CO₂ + 2H₂O4O₂ + H₂O + (CH₂O) + 470 kj Podstawowymi składnikami biomasy są węglowodany, skrobia oraz lignina.

Światowy potencjał bioenergetyczny wynosi 3*1015MJ/a jednak wykorzystuje się go jedynie w 7%. W USA ogólna moc około 350 elektrowni ma moc 7000MW, choć oczywiście planuje się wzrost ich wydajności do 13 000 MW. W Polsce szacuje się, że w samym rolnictwie potencjał energetyczny niewykorzystanej biomasy wynosi 104 PJ/a, natomiast cały potencjał wykorzystywany to ponad 405 PJ. Dla przykłady grunty orne, z których moglibyśmy pozyskać słomę opałową stanowią około 70% całego areału.

Do celów energetycznych można pozyskać następujące rodzaje biomasy:

• Drewno odpadowe • Słomę • Plony z plantacji energetycznych • Odpady organiczne • Biopaliwa płynne • Biogaz • Drewno kawałkowe • Pelety (granulat) • Brykiet drzewny • Kora • Zrębki drzewne • Wióry • Trociny

Każdy rodzaj biomasy posiada odmienne właściwości, co powoduje, ze musi być wykorzystany przy pomocy odpowiedniej technologii (np. bulwy ziemniaków idealnie nadają się do przetworzenia na bioetanol, ale nie nadają się do energetycznego spalenia). Z niektórych upraw istnieje możliwość pozyskania energii na kilka sposobów. Dlatego tez podczas obliczania potencjału energetycznego biomasy należy posługiwać się ujednoliconą jednostką energetyczną dla ciepła, a także dla energii elektrycznej (mogą to być PJ albo TWh).

Zasoby biomasy w Polsce można sklasyfikować na (Siejka, Trańczuk, Trinczek, 2008):

• Potencjał teoretyczny, który jest zdefiniowany jako ilość energii możliwej do wykorzystania, przy założeniu 100% sprawności procesu przetwarzania. Nie uwzględnia on rzeczywistych sprawności procesów przetwarzania biomasy. Potencjał teoretyczny uwzględnia, że całkowity dostępny potencjał jest wykorzystywany w celach energetycznych.

• Potencjał techniczny jest częścią potencjału teoretycznego, lecz uwzględnia sprawność dostępnych technologii, energię zużywaną na podtrzymanie procesu przetwarzania, położenie geograficzne oraz aspekty związane z magazynowaniem energii.

• Potencjał ekonomiczny jest częścią potencjału technicznego zależną od cen paliw, wysokości podatków, wysokości wsparcia dla danej działalności energetycznej. Jest on obliczany w oparciu o szczegółowe analizy opłacalności danej działalności.

Potencjał zasobów biomasy w Polsce

Według danych zawartych na rysunku powyżej potencjał ekonomiczny zasobów energii biomasy w Polsce jest czteroipółkrotnie mniejszy od całkowitego zapotrzebowania na energię w Polsce. Wynika z tego, że przy obecnych cenach paliw jest możliwe, że 22% energii w Polsce będzie pochodzić z energii biomasy. Jest to wartość przewyższająca zobowiązanie Polski, że do 2020 roku 15% energii będzie pochodzić z odnawialnych źródeł energii. Natomiast potencjał techniczny jest o 50% wyższy niż potencjał ekonomiczny, więc w przypadkach uzasadnionych ekonomicznie może stać się on opłacalnym do wykorzystania.

6)BIOPALIWA STAŁE, CIEKŁE I GAZOWE

BIOPALIWA STAŁE drewno opałowe: zrębki, trociny, ścinki, wióry, brykiety, pelety,

pozostałości z rolnictwa: słoma zbóż, rzepaku i traw osady ściekowe odwodnione, rośliny energetyczne trawiaste i drzewiaste

inne, w tym makulatura BIOPALIWA GAZOWE *biogaz rolniczy (fermentacja gnojowicy), *biogaz z fermentacji odpadów przetwórstwa spożywczego, *biogaz z fermentacji osadów ściekowych, biogaz/ gaz wysypiskowy gaz drzewny BIOPALIWA CIEKŁE * biodiesel-paliwo rzepakowe *etanol * metanol * paliwa prynne z drewna

7)BIOPALIWA II GENERACJI Podstawowe technologie wytwarzania biopaliw drugiej generacji. Ze względu na ochronę środowiska dostępność, a przede wszystkim wymagania silników i urządzeń grzewczych biopaliwa jako specyficzna grupa paliw alternatywnych powinna spełniać następujące warunki: • występować w dostatecznie dużych ilościach; • cechować się technicznymi i energetycznymi właściwościami determinującymi przydatność do zasilania silników lub urządzeń grzewczych; • być tanimi w produkcji i sprzedaży; • stanowić mniejsze zagrożenia dla środowiska niż paliwa dotychczas stosowane; zapewnić możliwe do przyjęcia wskaźniki ekonomiczne silników lub kotłów i bezpieczeństwo ich użytkowania.

Oprócz tego, biopaliwa powinny: *zapewniać niezależność energetyczną; *mieć mniejszą emisyjność związków toksycznych w procesie ich spalania *umożliwiać niższe koszty eksploatacji silników i urządzeń grzewczych.

Opracowywane lub wdrażane technologie z zakresu wytwarzania biopaliw drugiej generacji prowadzić mają do otrzymywania nastę­pujących paliw: •alkoholu etylowego (BioEtOH) i eterów ety\o-tert-butylowych (ETBE) z BioEtOH, otrzymywanych z biomasy lignocelulozowej pochodzącej z odpadów drzewnych, pozostałości z przemysłu młynarskiego i przetwórstwa zbóż oraz upraw buraków cukrowych i szybko rosnących roślin energetycznych; • węglowodorowych paliw syntetycznych z procesów BtL, otrzymywanych poprzez: * zgazowanie biomasy (tak zwanych „suchych odpadów" i z upraw szybko rosnących roślin energetycznych) do gazu syntezowego CO+H2, a następnie syntezę Fischer- Tropscha prowadzącą do otrzymania mieszaniny ciekłych węglowodorów jako paliwo „FT-diesel"; * pirolizę biomasy, prowadzącą do otrzymania gazów (metanu, ditlenku węgla i pary wodnej), ciekłej frakcji zwanej bioolejem i pozostałości stałych, zawierających węgiel drzewny i popiół. Bioolej, w procesie zgazowania i syntezy Fischer-Tropscha przerabiany jest na paliwowe frakcje węglowodorowe F-T-diesel, proces wysokotemperaturowej depolimeryzacji biomasy lignocelulozowej do produktu ciekłego, stanowiącego mieszaninę różnych związków organicznych z wysoką zawartością wody (HTU) oraz proces katalitycznego hydroodtleniania, otrzymanego produktu do ciekłej frakcji węglowodorów HTU-diesel.

Technologie otrzymywania paliw węglowodorowych typu Ftdiesel oparte są w zasadzie na procesie syntezy Fischer-Tropscha w jego różnych odmianach. Surowcem do procesu jest tzw. gaz syntezowy, czyli mieszanina tlenku węgla i wodoru. Gaz syntezowy uzyskiwany jest bezpośrednio z biomasy w procesie jej zgazowania lub pośrednio ze zgazowania biooleju, który jest produktem ciekłym procesu pirolizy biomasy . Otrzymany gaz syntezowy zawiera zanieczyszczenia takie jak ditlenek węgla, parę wodną, metan i wyższe węglowodory oraz azot, a także popioły, substancje smoliste i inne. Proces oczyszczania gazu syntezowego do procesu F-T jest wieloetapowy i bardzo kosztowny.

Paliwo HTU-diesel otrzymywane może być z odpadowych substancji organicznych, drzewnych z dużą zawartością wody, tłuszczów i olejów. Ciekłe produkty procesów rozkładu biomasy poddawane są wodorowym procesom odtleniania i uwodornienia. Procesom takim poddawane są również tłuszcze roślinne i zwierzęce (HDO). W procesie otrzymywane są frakcje węglowodorowe, które stosowane być mogą jako paliwa lub komponenty paliwowe. Takie przetwarzanie olejów roślinnych do biodiesla pozwala na pominięcie zbędnego balastu, jakim jest gliceryna, pochodząca z procesów transestryfikacji tych olejów.

Zgazowanie i piroliza biomasy może być także źródłem otrzymywania wodoru, jednak tak otrzymany wodór nie stanowi jeszcze w pełni biopaliwa trzeciej generacji.

Ze względu na zaostrzające się wymagania w zakresie czystości procesów spalania oraz zróżnicowaną dostępność surowców do produkcji „czystych" paliw alternatywnych, w Polsce prowadzone są prace nad otrzymywaniem paliw do silników spalinowych i urządzeń grzewczych z procesów zgazowania i upłynniania węgla. Procesy prowadzące do ich otrzymywania, z wykorzystaniem metody Fischer-Tropscha, oznaczane są jako procesy CtL („coal to liquid"), w odróżnieniu do paliw alternatywnych uzyskiwanych tą samą drogą z biomasy (BtL).

8)TECHNOLOGIA PRZERÓBKI MATERIAŁU LIGNOCELULOZOWEGO Technologia przeróbki materiałów lignocelulozowych na etanol polega na procesie enzymatycznej hydrolizy włókien celulozowych do cukrów prostych glukozy C6 i ksylozy C5 oraz ich dalszej fermentacji do etanolu, w obecności specjalnych drożdży lub innych, genetycznie modyfikowanych mikroorganizmów (GMO). W procesie obróbki wstępnej, surowiec jest traktowany roztworami kwasów lub zasad wraz z przegrzaną parą wodną, umożliwiając w efekcie właściwe przygotowanie polimerów celulozy i chemicelulozy do procesu hydrolizy, w którym to procesie następuje przekształcenie polimerów celulozowych na cukry C5, i C6, a następnie fermentacji tych cukrów do etanolu. Podstawowym problemem technologicznym jest doprowadzenie do jednoczesnej fermentacji glukozy i ksylozy, dobór odpowiednich enzymów oraz hodowla właściwych szczepów drożdży dla przeprowadzenia skutecznej fermentacji ksylozy.

Wykorzystanie lignocelulozy, hemicelulozy i innych odpadów drzewnych do produkcji biopaliw typu bioetanolu, DMF czy eteru etylo-tert-butylowego przedstawiono na schemacie rys.

Przetwarzanie lignocelulozy można prowadzić metodami chemicznymi lub biotechnologicznymi, a najkorzystniejsze wyniki można uzyskać po połączeniu tych metod. Uruchomienie lignorafinerii wiąże się z badaniami wielu procesów przetwarzania lignocelulozy oraz opracowaniem odpowiednich technologii w celu ich wdrożenia. Równolegle należy prowadzić szacowanie emisji ditlenku węgla i bilansowanie każdego etapu technologii.

9)TECHNOLOGIA OTRZYMYWANIA PALIW WĘGLOWODOROWYCH LIGNOCELULOZOWYCH

Technologie otrzymywania paliw węglowodorowych typu Ftdiesel oparte są w zasadzie na procesie syntezy Fischer-Tropscha w jego różnych odmianach. Surowcem do procesu jest tzw. gaz syntezowy, czyli mieszanina tlenku węgla i wodoru. Gaz syntezowy uzyskiwany jest bezpośrednio z biomasy w procesie jej zgazowania lub pośrednio ze zgazowania biooleju, który jest produktem ciekłym procesu pirolizy biomasy . Otrzymany gaz syntezowy zawiera zanieczyszczenia takie jak ditlenek węgla, parę wodną, metan i wyższe węglowodory oraz azot, a także popioły, substancje smoliste i inne. Proces oczyszczania gazu syntezowego do procesu F-T jest wieloetapowy i bardzo kosztowny.

Paliwo HTU-diesel otrzymywane może być z odpadowych substancji organicznych, drzewnych z dużą zawartością wody, tłuszczów i olejów. Ciekłe produkty procesów rozkładu biomasy poddawane są wodorowym procesom odtleniania i uwodornienia. Procesom takim poddawane są również tłuszcze roślinne i zwierzęce (HDO). W procesie otrzymywane są frakcje węglowodorowe, które stosowane być mogą jako paliwa lub komponenty paliwowe. Takie przetwarzanie olejów roślinnych do biodiesla pozwala na pominięcie zbędnego balastu, jakim jest gliceryna, pochodząca z procesów transestryfikacji tych olejów.

Zgazowanie i piroliza biomasy może być także źródłem otrzymywania wodoru, jednak tak otrzymany wodór nie stanowi jeszcze w pełni biopaliwa trzeciej generacji.

Ze względu na zaostrzające się wymagania w zakresie czystości procesów spalania oraz zróżnicowaną dostępność surowców do produkcji „czystych" paliw alternatywnych, w Polsce prowadzone są prace nad otrzymywaniem paliw do silników spalinowych i urządzeń grzewczych z procesów zgazowania i upłynniania węgla. Procesy prowadzące do ich otrzymywania, z wykorzystaniem metody Fischer-Tropscha, oznaczane są jako procesy CtL („coal to liquid"), w odróżnieniu do paliw alternatywnych uzyskiwanych tą samą drogą z biomasy (BtL).

10)OBSZARY BADAŃ W ZAKRESIE TECHNOLOGII BIOPALIW Strategiczna Agenda Badawcza opracowana przez Europejską Platformę Biopaliw zakłada przede wszystkim rozwój biopaliw drugiej generacji i rozwój odpowiednich procesów technologicznych, co stanowi zasadniczy kierunek badań, jaki powinien być wspierany i finansowany z funduszy europejskich. Polska dopiero rozpoczyna swoją drogę wdrażania biopaliw. Wprowadzenie obligatoryjnych wskaźników wzrostu NCW na najbliższe lata stawia przed producentami paliw poważne wyzwania.

Nasze doświadczenia z produkcją FAMĘ (I generacja) i paliw zawierających ten biokomponent dopiero wchodzą w fazę przemysłową przemysłową.

Większe doświadczenia mamy w Polsce z benzynami zawierającymi etanol, ale i te doświadczenia ograniczają się do 5% udziału tego komponentu, chociaż możliwości produkcji bioetanolu w Polsce przekraczają obecnie tysiące ton.

Wytyczając kierunki rozwoju biopaliw w Polsce na najbliższe lata, musimy uwzględnić również nasz krajowy potencjał produkcji bioetanolu z surowców rolniczych (I generacja) oraz paliw do silników Diesla z oleju rzepakowego i przetworzonych tłuszczów zwierzęcych (FAMĘ, FAEE,), produkowanych w oparciu

Oprócz aspektów technologicznych, bardzo istotnym obszarem badawczym w zakresie biopaliw I generacji, zwłaszcza do silników Diesla, jest ich stabilność w warunkach produkcji, dystrybucji i przechowywania, z uwzględnieniem temperatur okresu letniego i zimowego. Doskonalenie metod badań i oceny zachodzących procesów starzenia i utraty zdolności eksploatacyjnych paliwa oraz umiejętność hamowania tych procesów jest bardzo istotnym warunkiem rozwoju biopaliw i ich rynkowej akceptacji.

Równocześnie należy inwestować w rozwój procesów otrzymywania biopaliw II generacji. Rozpoczęto już prace badawcze w zakresie procesów hydroodtleniania surowców tłuszczowych i ten kierunek otrzymywania nowoczesnych biopaliw do silników diesla w Polsce wydaje się bardzo obiecujący i przy odpowiednim wsparciu możliwy do realizacji w stosunkowo krótkim czasie. Należy wesprzeć również badania procesu hydroodtleniania biooleju z pirolizy lignocelulozy, bo takie produkty zaczynają się już pojawiać na rynku polskim w wyniku projektów obejmujących przetwarzanie roślin energetycznych i odpadów drzewnych.

Kluczowe znaczenie w rozwoju biopaliw syntetycznych mają procesy zgazowania biomasy lignocelulozowej i odpadowej w kierunku gazu syntezowego. Otrzymanie gazu syntezowego odpowiedniej czystości jest warunkiem właściwego przebiegu procesu syntezy F-T i w tym kierunku należy zintensyfikować prowadzone prace badawcze. Sam proces syntezy F-T, choć znany w Polsce od wielu lat, wymaga dostosowania do specyfiki surowca z biomasy i rodzaju produktu (węglowodory, metanol, DME). Bardzo obiecującym kierunkiem rozwoju biopaliw wydaje się też proces otrzymywania bioetanolu z lignocelulozy. Przy dużym potencjale krajowym produkcji biotanolu z produktów rolniczych i znaczącym zaawansowaniu w realizację procesu przez duże koncerny zagraniczne, znaczące finansowanie tego kierunku badań w Polsce nie wydaje się priorytetowe, chociaż powinnyśmy angażować się w badania wybranych, nie do końca rozwiązanych etapów procesu jak np. współfermentacja glukozy i ksylozy.

Niewielkie doświadczenia Polski w zakresie praktycznego wdrażania biopaliw wymagają znaczącego zintensyfikowania prac badawczo-rozwojowych w kierunku aplikacji nowych biopaliw i biokomponentów. Rozszerzonych badań technologicznych i eksploatacyjnych w warunkach Polski wymagają benzyny z podwyższoną zawartością bioetanolu ElO, a także biopaliwa do silników Diesla o zwiększonej zawartości FAMĘ B30 i B50. Dużym obszarem badawczym będzie wprowadzenie na rynek biopaliw zawierających komponenty z procesów NExBTL, HDO, F-T czy HTU.

Biorąc pod uwagę rozwój krajowego rynku gazu LPG do zasilania pojazdów o zapłonie iskrowym, przez analogię celowym wydaje się skierowanie znaczących środków na rozwój nowego rodzaju paliwa do silników Diesla, jakim jest DME. To paliwo, otrzymywane w procesie syntezy z gazu syntezowego, wykazuje nie tylko bardzo dobre właściwości jako paliwo silnikowe, ale w porównaniu do klasycznych olejów napędowych zapewnia znaczne obniżenie emisji silnikowej i ma bardzo korzystny wskaźnik emisji ditlenku węgla w cyklu życia. Tak jak w przypadku LPG, jego stosowanie do zasilania pojazdów wymaga zamontowania specjalnej instalacji paliwowej do tradycyjnych silników wysokoprężnych.

Za najważniejsze obszary krajowej agendy badawczej w zakresie technologii biopaliw można przyjąć: * tradycyjne procesy produkcji bioetanolu w celu poprawy efektywności poszczególnych etapów technologicznych, obniżenia energochłonności i emisji, utylizacji odpadów itp.; * technologie benzyn z 10% udziałem bioetanolu; * technologie paliw z wysoką zawartością bioetanolu E85, E95, systemy dystrybucji, mechanizmy wsparcia; procesy estryfikacji oleju rzepakowego w celu poprawy efektywności, zmniejszenia energochłonności, dywersyfikacji surowca, poprawy jakości produktu - FAMĘ, FAEE; technologie paliw o podwyższonej zawartości FAME(FAEE) dla flot - B(30), B(50), pakiety dodatków do tych paliw, metody badań; procesy hydroodtleniania i dekarboksylacji olejów roślinnych i tłuszczów zwierzęcych do węglowodorów, procesy przetwarzania mieszanin biosurowców z frakcjami naftowymi w wodorowych instalacjach rafineryjnych, technologia zastosowania otrzymanych produktów do zestawiania paliw silnikowych; procesy pirolizy i zgazowania biomasy (rośliny energetyczne, drewno, odpady rolnicze); katalityczne procesy syntezy węglowodorów (F-T), DME, metanolu itp.; DME jako paliwo do silników o zapłonie samoczynnym; DMF jako komponent paliw do silników o zapłonie iskrowym; procesy przetwarzania biooleju z pirolizy biomasy i HTU do węglowodorów; biogaz jako paliwo silnikowe i do celów energetycznych technologie produkcji, oczyszczania, systemy dystrybucji i zapewnienia jakości; otrzymywanie wodoru z biomasy.

11)BIORAFINERIE, LIGNORAFINERIE Postęp cywilizacyjny we wszystkich obszarach naszego życia prowadzi do pozyskiwania nowych rozwiązań, technologii i produktów niezbędnych do dalszego rozwoju, jak również polepszania jakości życia. W przypadku sektora paliwowego, coraz bardziej pożądane jest stosowanie surowców odnawialnych. Niestety przy ich użyciu otrzymuje się także produkty uboczne oraz odpadowe, dla których trudno znaleźć racjonalne wykorzystanie. Biorafinerie przetwarzają surowce pochodzące ze źródeł odnawialnych na biopaliwa, a powstałe przy ich przerobie produkty uboczne na wysokowartosciowe produkty, przy jednoczesnej minimalizacji wielkości odpadów, w tym ditlenku węgla.

W biorafinerii z surowców wprowadzonych powinna być otrzymana energia, w różnej dostępnej formie (cieplna, mechaniczna, elektryczna i inne), przy zminimalizowanych ilościach produktów odpadowych. Korzystnym jest fakt nie dostarczania do biorafinerii energii z zewnątrz, a korzystanie z energii wytwarzanej w biorafinerii oraz zbilansowane ilości ditlenku węgla. 2. Surowce biorafineryjne : Oleje roślinne i tłuszcze zwierzęce.

Rośliny oleiste, tłuszcze zwierzęce, produkty uboczne z przetwórstwa olejów na cele jadalne, a także tłuszcze odpadowe stanowią doskonały surowiec do przetwarzania na bioestry lub biopaliwo węglowodorowe.

Największym ilościowo surowcem odnawialnym na świecie jest drewno. Przerób drewna ukierunkowany jest głównie na celulozę i przemysł papierniczy. Podstawowe drewno przerabiane w Polsce to drewno drzew iglastych, tj. sosna i świerk. Zawiera ono ok. 11% hemicelulozy i ok. 25% ligniny. W czasie przerobu drewna hemiceluloza i lignina pozostają do zagospodarowania, a stanowią one bardzo poważny potencjał surowcowy. Ponadto do zagospodarowania, w sposób bardziej efektywny niż spalanie, pozostają odpady drzewne. Przetwarzanie lignocelulozy można prowadzić metodami chemicznymi lub biotechnologicznymi, a najkorzystniejsze wyniki można uzyskać po połączeniu tych metod. Uruchomienie lignorafinerii wiąże się z badaniami wielu procesów przetwarzania lignocelulozy oraz opracowaniem odpowiednich technologii w celu ich wdrożenia. Równolegle należy prowadzić szacowanie emisji ditlenku węgla i bilansowanie każdego etapu technologii. W ramach biorafinerii niezbędne jest wykonanie następujących badań i opracowań: *technologie efektywnego wykorzystania olejów i tłuszczów do produkcji biopaliw II generacji; *badanie i opracowanie technologii wyodrębniania substancji towarzyszących olejom roślinnym i tłuszczom zwierzęcym, wysokowartościowych, polepszających jakość życia człowieka; *wprowadzanie nowych odmian roślin mogących znaleźć zastosowanie w przerobie na biopaliwa; *badania nad wprowadzniem upraw biomasy do celów biorafineryjnych *opracowanie technologii przetwarzania biomasy dla potrzeb biorafineryjnych *opracowanie technologii przeróbki produktów ubocznych z przemysłu biopaliw w procesach rafineryjnych *prowadzenie badań silnikowych dla biopaliw uzyskanych z surowców oleistych i tłuszczowych opracowywanymi metodami *opracowanie metod oceny wielkości uwalnianych do atmosfery gazów cieplarnianych głównie dwutlenku węgla oraz wykorzystanie ich do oceny na każdym etapie przerobu surowca

Ocena możliwości realizacji procesów biorafineryjnych.

Oceniając celowość i możliwości uruchomienia produkcji biopaliw w ramach tzw. biorafinerii należy uwzględnić zarówno ich wady jak i zalety. Zalety procesów biorafineryjnych może stanowić: *całościowe przetwarzanie surowców odnawialnych o podobnym charakterze na produkty, które można bezpośrednio zamienić w różne rodzaje energii ze stosunkowo wysoką sprawnością; *wykorzystanie całej wartości surowca wyodrębniając z niego, na różnym etapie przerobu, jego cenne składniki, np. fitosterole; *wykorzystanie całej gamy surowców czy produktów odpadowych, które dotychczas nie miały właściwego wykorzystania, np. tłuszcze odpadowe; *zamknięty cykl produkcyjny pozwalający na zmniejszanie emisji ditlenku węgla, a także na prawidłowe jej oszacowanie w cyklu życia produktu; *przetwarzanie surowców odnawialnych w cyklu zamkniętym pozwalające na wprowadzanie innowacji, np. do lignorafinerii można wprowadzić cukry czy policukry. Do wad należy zaliczyć fakt, że: * uruchomienie biorafinerii wymaga dostępności surowca, dużej jego podaży, jednolitości w pewnych granicach i ewentualnie możliwości zamiany surowca; * wprowadzanie nowych technologii przetwarzających produkty uboczne czy zagospodarowujących odpady musi się wiązać z opłacalnością tych operacji, co może być osiągane przy stosunkowo dużej produkcji; * brak jest oceny ekonomicznej opłacalności przetwarzania surowców odnawialnych w biorafineriach, na ile będą konkurencyjne w stosunku do pojedynczych procesów.

12)KIERUNKI WSPOMAGAJĄCE ROZWÓJ RYNKU

Kierunki wspomagające rozwój rynku biopaliw w Polsce: 1. Konieczność wprowadzenia wiążących interpretacji prawnych w zakresie rozliczania NCW spójnych między Ministerstwem Gospodarki i Ministerstwem Finansów 2. Wypracowanie przez instytucje odpowiedzialne za realizację programów pomocowych sprawnego procesu wdrożeniowego pomocy finansowej dla przyszłych beneficjentów. 3. Należy jak najszybciej wdrożyć w życie akty wykonawcze do Wieloletniego Programu Promocji Biopaliw lub Innych Paliw Odnawialnych na lata 2008- 2014. 4. Konieczność wprowadzenia korzystnych rozwiązań dla rolników w kwestii paliwa rolniczego (obecny limit dla ON wynosi 86 litrów/ha), powinno się przyjąć odpowiednie rozwiązania w zakresie stosowania Bioestru przez rolników, obecnie brak zwrotu podatku akcyzowego w przypadku stosowania Bioestru. 5. Konieczność wprowadzenia zielonych certyfikatów dla danego biopaliwa pozyskanego z rodzimych surowców. 6. Istnieje konieczność dopuszczenia wyższych udziałów biokomponentów (np. do 7-10% obj.) w paliwach (E10, B10) bez potrzeby znakowania dystrybutorów, by umożliwić realizację NCW i celów nakładanych przez UE -przykład Francja: B7 od 01.01.2008. 7. Wprowadzenie zmian prawnych w Polsce pozwalających na stosowanie różnych rodzajów biopaliw, w tym biopaliw drugiej generacji i HVO - uwodornione oleje roślinne. 8. Rozwiązania prawne pozwalające stosować biopaliwa E85/E95 (Ministerstwo Gospodarki powinno podać odpowiednią interpretację prawną jak należy klasyfikować biopaliwo E 85, Ministerstwo Finansów powinno podać klasyfikację E85/E95 w zakresie: stawki akcyzy, poziomu zwolnień akcyzowych dla tych produktów. 9. Optymalizacja polskiego przemysłu biopaliwowego pod względem poprawy LCA, np. dla bioetanolu - odejście od węgla kopalnego zużywanego w procesie destylacji itp. 10.Podjęcie stosownych działań mających na celu wypracowanie na poziomie krajowym najlepszych rozwiązań dla stosowania rodzimych biopaliw w aspekcie redukcji GHG przy jednoczesnym spełnieniu kryteriów UE w tym zakresie. 11. Konieczność upowszechniania tematyki Bio (konferencje, seminaria, współpraca z różnymi organizacjami z obszaru OZE). 12. Konieczność przeznaczenia środków finansowych ze strony Rządu Polskiego na badania w zakresie biopaliw II generacji. 13. Konieczność wdrożenia aktów wykonawczych w zakresie paliw II generacji i biogazu (kwestie podatkowe, wymagania jakościowe).

rzepak

Pierwszym etapem technologii produkcji biodiesela jest czyszczenie, suszenie i rozdrobnienie nasion rzepaku. Następnie rozdrobnione nasiona są wytłaczane na tłoczniach ślimakowych, w wyniku czego otrzymujemy wodę, wytłok i olej surowy. Proces uzyskiwania oleju z nasion może być wzbogacony ponadto o ekstrakcję, bielenie i ponowną filtrację.
W Polsce stosuje się trzy podstawowe technologie olejarskie, różniące się skalą uzysku produktu finalnego (oleju).
∙ Technologia      klasyczna
? polegająca na wstępnym tłoczeniu      oleju przy pomocy pras ślimakowych z ziarna poddanego kondycjonowaniu w      prażalni. Po otrzymaniu wytłoku i oleju rzepakowego drugim etapem jest      ekstrakcja pozostałej części oleju z wytłoku przy pomocy rozpuszczalnika.      Produktami końcowymi są: olej surowy, olej poekstrakcyjny i śruta      rzepakowa. Wskaźnik uzysku oleju z nasion w tej technologii wynosi około      0,41-0,42.
∙ Proces jedno-, dwustopniowego tłoczenia na gorąco      oleju z nasion rzepaku
? w efekcie uzyskuje się olej surowy i wytłok.      Wskaźnik uzysku oleju waha się w granicach0,32-0,38.
∙ 3.Technologia końcowego      tłoczenia na zimno
? poprzedzona jest rozdrobnieniem nasion i      podgrzaniem ich do temperatury nie wyższej niż 450. Wskaźnik      uzysku oleju wynosi około 0,25-0,29
W ostatnim etapie produkcji biodiesela czyszczony olej rzepakowy i mieszanina katalityczna trafiają do reaktora gdzie następuje reakcja transestryfikacji. Następnie mieszanina kierowana jest do destylacji, podczas której następuje oddestylowanie metanolu. Dodatek kwasu ma na celu zneutralizowanie katalizatora alkalicznego, a wody
? wpływa na ułatwienie rozdzielenia mieszaniny. W efekcie końcowym otrzymujemy: estry metylowe, odpady (woda, zneutralizowany katalizator), surowy glicerol.

perspektywy

W nadchodzącym sezonie 2013/14 zużycie zbóż nadal będzie wyższe niż ich produkcja. Głównym czynnikiem, na który trzeba zwrócić uwagę będzie pogoda. Prawdopodobnie zbiory zbóż powiększą się o kilka procent, jednak z powodu rosnącego popytu nie będzie możliwa odbudowa zapasów. Przełoży się to na produkcję biopaliw.
Spore szanse upatruje się w pozyskiwaniu komponentów z alg(biopaliwa III generacji). Algi, będące surowcem pochodzącym z roślin o wysokiej wydajności, stosowane są przy produkcji biopaliw III i IV generacji,  są jednymi z najszybciej rosnących organizmów na ziemi i mają bardzo wysoki potencjał produkcyjny (nawet kilkaset wyższy niż w przypadku roślin oleistych), a w procesie ich produkcji można wykorzystać nawet ścieki. Jednak Aby uwolnić ich potencjał potrzebne są spore nakłady pracy. Czynnikiem krytycznym w hodowli alg jest  światło. Istotna jest także odpowiednia suplementacja (zwiększenie zawartości CO2, nawozy, odpowiednie pH)., Główne wyzwania stojące przed produkcją biopaliw z alg to: zwiększenie i stabilizacja produktywności hodowli, optymalizacja technologiczna, zmniejszenie kosztów inwestycyjnych, zwiększenie wydajności lipidów.
Ciężko mówić o szansach na rozwój biopaliw III generacji w Polsce. Są one cały czas w sferze gruntownych badań, co nie sprzyja określeniu ich znaczenia w branży paliwowej w najbliższej przyszłości. Z jednej strony biodiesel i bioetanol stają się coraz bardziej popularne, np. w Gdańsku, którego to władze przedstawiły zamiary wykorzystania tych paliw w transporcie publicznym na jeszcze większą skalę niż obecnie. Problem stanowi jednak powolne odwracanie się niektórych państw od prac nad rozwojem biopaliwowych technologii, zwłaszcza ich wyższych generacji. Świadczyć o tym może np. usunięcie dotacji dla biokomponentów z amerykańskiego budżetu. Swoje negatywne nastawienie wyrażają również ekolodzy, sugerujący, iż biokomponenty powodują wzrost emisji CO2. Gwoździem do trumny może okazać się decyzja Parlamentu Europejskiego, który do 2020 roku chce obniżyć udział bioetanolu i biodiesla w paliwach w UE z 10 do 6 proc.

---