Kryteria podziału prawa na gałęzie:

• Metoda regulacji;

• Przedmiot regulacji;

Metoda regulacji:

• Prawo prywatne:

• Równorzędność stron;

• Metoda cywilistyczna;

• Ius dispositivum (tu chodzi o przewagę norm tego typu w tej części prawa);

• Interes prywatny (ochrona jednostki);

• Stosunki poziome;

• Prawo publiczne:

• Nierównorzędność stron;

• Metoda władcza;

• Interes publiczny (dobro publiczne);

• Stosunki pionowe;

• Uznanie administracyjne;

• Przymus państwowy;

• Przywilej egzekucji;

Ze względu na przedmiot regulacji wyróżniamy m.in.:

• Prawo gospodarcze;

• Prawo pracy;

• Prawo ubezpieczeń społecznych;

Publiczne prawo gospodarcze - wyznacza granice wolności gospodarczej;

Publiczne prawo gospodarcze:

• Administracyjne gospodarcze;

• Konstytucyjne gospodarcze;

Prawo materialne administracyjne - treść praw i obowiązków jednostki.

Prawo ustrojowe administracyjne - struktura administracji i sposób obsadzania organów.

Prawo proceduralne - sposób stosowania prawa materialnego - głównie Kodeks Postępowania Administracyjnego.

Implementacja - wprowadzenie do krajowego porządku prawnego treści dyrektywy.

Prawo konstytucyjne gospodarcze:

• Przedmiot - działalność gospodarcza;

• Gospodarka rynkowa - oparta na prawie pobytu i podaży;

• Element socjalny - dopuszcza się ingerencję państwa w celu wprowadzenia równowagi;

• Solidarność, dialog i współpraca partnerów społecznych, np. Komisja Trójstronna;

• Własność prywatna;

• Wolność działalności gospodarczej;

• Publiczne prawo podmiotowe - samodzielna zasada ustrojowa;

Ograniczenie wolności:

• Materialne - ważny interes publiczny;

• Formalne - ustawa;

• Wymóg proporcjonalności;

Zasady/Obszary publicznego prawa gospodarczego:

1. Reglamentacja gospodarcza - prawidłowe funkcjonowanie gospodarki rynkowej (ograniczenia i obowiązki, ochrona konkurencji i konsumenta);

2. Policja gospodarcza - ochrona życia, zdrowia, porządku publicznego;

3. Zarząd mieniem publicznym - zapewnienie zgodnego z prawem funkcjonowania (kryterium legalności, gospodarności, celowości);

4. Kierownictwo gospodarcze - pomoc publiczna dla przedsiębiorców (aktywne działania państwa w celu osiągnięcia pożądanych skutków gospodarczych);

5. Regulacja sektorów sieciowych/infrastrukturalnych - działania państwa, która mają cechy interwencjonizmu reglamentacyjnego (nakazy, zakazy), ale podejmowanego tylko wobec tzw. Sektorów sieciowych - sektor telekomunikacyjny, pocztowy, energetyczny i transportu kolejowego;

Działalność gospodarcza:

• Przedmiot:

• Usługi;

• Wytwórczość;

• Handel;

• Zawodowa działalność;

• Budowlana działalność;

• Kopaliny (koncesja);

• Sposób:

• Charakter zarobkowy (cel);

• Zorganizowany;

• Ciągły;

Sposób zorganizowany:

• Aspekt materialny - składniki majątkowe;

• Aspekt formalny - rejestracja działalności;

Przedsiębiorca - używane są różne definicje, np. z ustawy o ochronie konkurencji i konsumenta lub z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Art. 4.

1. Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.

2. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej

przez nich działalności gospodarczej.

Działalność gospodarcza - najczęściej używana definicja z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Art. 2.

Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Problemy związane z celem zarobkowym:

• Organizacje pożytku publicznego wykonujące prace na cele publiczne mogą osiągać jedynie przychód ale bez zysków;

• Fundacje i stowarzyszenia mogą generować zysk, ale wykorzystywać go mogą tylko na cele zawarte w statucie;

Działalność gospodarcza nielegalna:

• Zabroniona przez prawo (normę prawno karną) - np. dystrybucja narkotyków. Taka działalność nie może być uznana za działalność gospodarczą.

• Powyższą należy odróżnić od prowadzenia danej działalności mimo niespełnionych wymagań, np. sprzedaż broni i amunicji, co wymaga koncesji. Taką działalność można uznać za działalność gospodarczą, jednak niespełnienie wymagań przewidzianych przez przepisy może spotkać się z sankcją ze strony organów państwa. Sankcje mogą być różne - od zakazu prowadzenia takiej działalności, przez administracyjne kary pieniężne, aż po kary określone w Kodeksie karnym.

Aby stać się przedsiębiorcą należy uzewnętrznić swoją wolę w postaci rejestracji w odpowiednim rejestrze przedsiębiorców (KRS/EDG). Pewne rodzaje działalności mogą, być prowadzone wyłącznie przez przedsiębiorców, np. prowadzenie banków, czy sprzedaż alkoholu (tylko bowiem przedsiębiorca może uzyskać tu stosowne zezwolenie).

Kategorie przedsiębiorców:

• Osoby fizyczne;

• Osoby prawne;

• Jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, ale mające zdolność prawną;

Osoba fizyczna:

• Otrzymuje zdolność prawną zaraz po urodzeniu;

• Po 18 roku życia otrzymuje pełną zdolność do czynności prawnych;

• Przed 18 rokiem życia musi posiadać przedstawiciela ustawowego;

• Musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych, by być przedsiębiorcą;

• Ubezwłasnowolnieni nie mają zdolności do czynności prawnych (decyduje o tym sąd okręgowy w składzie 3 sędziów);

Osoba prawna:

• Utworzona na podstawie ustawy,

• Jest odrębnym podmiotem prawa od osób, które ją utworzyły;

• Od początku posiada osobowość prawną i zdolność prawną;

• Skarb Państwa (państwo będące w stosunkach cywilnoprawnych);

• Samorządy terytorialne (gmina, powiat województwo);

• Inne osoby prawne utworzone przez Skarb Państwa (np. ZUS);

• Spółki kapitałowe prawa handlowego utworzone na podstawie Kodeksu Spółek Handlowych (spółka z o.o. - spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółka S.A. - spółka akcyjna);

Odpowiedzialności za zobowiązania osób prawnych nie ponoszą podmioty, które utworzyły tę osobę prawną (np. wspólnicy sp. z o.o.). W przypadku spółki z o.o. i S.A. mogą być jednak pociągnięci do odpowiedzialności członkowie zarządu tych spółek, jeśli egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

Jednostki organizacyjne, nie mające osobowości prawnej, ale posiadające zdolność prawną:

• Są to „podmioty ustawowe”, wskazane w art. 33¹ Kodeksu cywilnego, dawnej zwane „ułomnymi osobami prawnymi”, do których zaliczamy m.in. wspólnoty mieszkaniowe oraz niżej wymienione spółki osobowe.

• Spółki osobowe prawa handlowego:

• Jawna:

• Może nabywać/posiadać własne prawa i obowiązki;

• Ma swój własny majątek;

• Za zobowiązania płaci się z majątku własnego (spółki), a potem dopiero - jeżeli egzekucja z tego majątku okaże się bezskuteczna - z kieszeni wspólników;

• Partnerska - zmodyfikowana spółka jawna, dotyczy tylko wolnych zawodów.

• Komandytowa - jeden ze wspólników (komandytariusz) ogranicza swoją odpowiedzialność do określonej kwoty zawartej w umowie między wspólnikami;

• Komandytowo-akcyjna - podobnie jak w komandytowej, tyle, że dodatkowo można wydawać akcje;

W przeciwieństwie do osób prawnych za zobowiązania tych jednostek mogą ponosić odpowiedzialność podmioty, które je utworzyły (np. wspólnicy spółki jawnej). Jest to tzw. odpowiedzialność subsydiarna, do której dochodzi jak dany „podmiot ustawowy” stał się niewypłacalny lub egzekucja z jego majątku okazała się bezskuteczna.

Stowarzyszenia i fundacje:

• Stowarzyszenia normalne/rejestrowe - mogą prowadzić działalność gospodarczą, posiadają osobowość prawną;

• Stowarzyszenia zwykłe - powoływane są przez min. 3 osoby, które zgłaszają się do Starostwa Powiatowego, ale nie mają osobowości prawnej, nie mogą wykonywać działalności gospodarczej;

Przedsiębiorca - ten, co prowadzi działalność gospodarczą.

Przedsiębiorstwo w ujęciu przedmiotowym:

• Zespół składników majątkowych do prowadzenia działalności gospodarczej (wierzytelności, długi majątek);

• Prawa i obowiązki wynikające z aktów administracyjnych, np. zezwolenia, koncesje;

• Prawa niemajątkowe, np. prawa autorskie;

Status przedsiębiorcy - art. 14 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej - przedsiębiorca może rozpocząć działalność w dniu złożenia wniosku (osoba fizyczna), pozostałe podmioty mogą podjąć dział. gosp. po uzyskaniu wpisu w rejestrze przedsiębiorców KRS.

Status spółek w organizacji - dotyczy spółek z o.o. i S.A. - mogą prowadzić dział. gosp. zanim dostaną wpis do krajowego rejestru sądowego.

Osoby fizyczne w dniu złożenia wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej mogą rozpocząć działalność gospodarczą.

Ewidencja działalności:

• Urzędowy rejestr osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą;

• Prowadzona jest przez gminę - zadanie zlecone przez administrację rządową;

• Jest jawna;

• Organem ewidencyjnym jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta;

Działalność rolnicza i agroturystyczna nie jest działalnością gospodarczą na gruncie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Działalności rolniczej i agroturystycznej nie trzeba rejestrować, a także podlega zryczałtowanym podatkom.

Przedsiębiorca po zarejestrowaniu swojej działalności ma obowiązek zgłaszać wszelkie zmiany faktyczne i prawne do urzędowego rejestru.

Decyzja o wykreśleniu z ewidencji:

• Orzeczenie sądu o zakazie wykonywania działalności;

• Przedsiębiorca sam zgłosi zaprzestanie prowadzenia działalności;

• Ze względu na wyrok sądu;

Odmówienie wpisu do ewidencji ( formie decyzji adm.):

• Gdy działalność jest niezgodna z prawem;

• Gdy są braki formalne we wnioskach;

Właściwość miejscowa ewidencji:

Miejsce zamieszkania - nie musi być takie same jak miejsce zameldowania;

Możliwość zawieszenia prowadzenia działalności:

• Podlega wpisaniu do ewidencji / KRS.

• Na wniosek przedsiębiorcy (może trwać od 1 do 24 miesięcy);

• Tylko, gdy nie ma zatrudnionych pracowników;

Krajowy Rejestr Sądowy:

• Rejestr publiczny;

• Zarejestrować się muszą przedsiębiorcy nie będący osobami fizycznymi;

• Składa się z rejestru przedsiębiorców, rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz rejestru dłużników niewypłacalnych;

Rejestr przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym:

• Spółki prawa handlowego;

• Spółdzielnie;

• Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych;

• Spółki europejskie;

• Oddziały przedsiębiorców zagranicznych;

Krajowy Rejestr Sądowy:

• Prowadzony jest w systemie informatycznym przez Centralną Informację Krajowego Rejestru Sądowego;

• Jest jawny;

• Wpis odbywa się, co do zasady, na wniosek na podstawie orzeczenia (zwanego postanowieniem) sądu rejestrowego;

• Wpis następuje zgodnie z Kodeksem Postępowania Cywilnego;

• Wpis do Krajowego Rejestru Sądowego powoduje nabycie osobowości prawnej przez podmioty, które tę osobowość mogą nabyć;

Rejestr stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej:

• Wpis do Krajowego Rejestru Sądowego powoduje nabycie osobowości prawnej przez podmioty;

• Jeśli stowarzyszenie chce prowadzić własną działalność musi wpisać się równolegle do rejestru przedsiębiorców;

Rejestr dłużników niewypłacalnych - wpis wyłącznie osób fizycznych.

Firma - art. 43¹-43¹⁰ Kodeksu Cywilnego - oznaczenie przedsiębiorcy, który działa pod firmą.

Czynność materialno-techniczna - wpis do rejestru ewidencji.

Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym z 2001r.:

• Określa budowę tego rejestru;

• Wydział gospodarczy sądu rejonowego prowadzi rejestr (= sąd rejestrowy);

• Obejmuje województwo lub jego część;

• Prowadzony jest przez sąd rejestrowy w systemie informatycznym;

• Centrala znajduje się w Ministerstwie Sprawiedliwości;

• Jest jawny;

• Publikacja danych wpisywanych do rejestru odbywa się w Monitorze Sądowym i Gospodarczym;

• Wpis jest dokonywany na podstawie postanowienia sądu rejestrowego (najpierw musi być wniosek);

• Procedura postępowania działa na podstawie Kodeksu Postępowania Cywilnego;

• Rękojmia wiary publicznej wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego - nikt nie może zasłaniać się nieznajomością wpisów do Krajowego Rejestru Sądowego;

• Domniemanie prawdziwości - uznaje się, że dane w rejestrze są prawdziwe;

Rejestr przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym:

• Spółki jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne, spółki akcyjne, z ograniczoną odpowiedzialnością, spółdzielnie i in.;

• Jeśli podmiot może nabyć osobowość prawną, to nabywa ją z chwilą wpisu do rejestru;

• Budowa rejestru:

• Dział I - informacje o przedsiębiorcy;

• Dział II - informacje o osobie uprawnionej do reprezentacji firmy;

• Dział III - przedmiot działalności;

• Dział IV - informacje dotyczące zaległości podatkowych i in.;

• Dział V - informacje o powołaniu kuratora i in.;

• Dział VI - informacje o likwidacji zarządu komisarycznego;

Rejestr stowarzyszeń i in. w Krajowym Rejestrze Sądowym:

• Nie jest to rejestr przedsiębiorców, ale podmioty w nim wpisane mogą prowadzić działalność gospodarczą jako działalność uboczną - wtedy muszą również wpisać się do rej. przedsiębiorców;

• Stowarzyszenia, które dobrowolnie się zrzeszają i mają przynajmniej 15 członków;

• Działalność gospodarcza może być prowadzona tylko w celach statutowych, a zysk z tytułu tej działalności przeznaczony na cele statutowe;

• Stowarzyszenia zwykłe zgłaszane są jedynie do Starostwa Powiatowego - nie mają osobowości prawnej i nie mogą prowadzić działalności gospodarczej;

Rejestr dłużników niewypłacalnych w Krajowym Rejestrze Sądowym:

• Ograniczona jawność;

• Dotyczy jedynie osób fizycznych;

Przedsiębiorca - podmiot wykonujący działalność gospodarczą.

Zdarza się, że przedsiębiorcę utożsamia się z przedsiębiorstwem, wtedy (zazwyczaj) mowa jest o przedsiębiorstwie państwowym. Używa się takiego znaczenia również w przepisach unijnych i mowie potocznej.

Firma:

• Oznaczenie przedsiębiorcy;

• Może być nazwa;

• Nazwisko (i nazwa);

• Nazwisko (i nazwisko) (i nazwa) sp. j. ;

• Sama nazwa sp. z o.o.;

• Nazwa nie może wprowadzać w błąd;

Ograniczenia wolności działalności gospodarczej:

• Nakazy/zakazy podejmowania określonego zachowania (policja i reglamentacja)

ochrona życia, zdrowia, mienia; ochrona gospodarki;

• Nakazy + zakazy = ograniczenia wolności działalności gospodarczej;

• Nakazy i zakazy -> obowiązki;

Ograniczenia muszą być proporcjonalne (art. 31 ust. 3 Konstytucji):

• Wymóg niezbędności do realizacji celów;

• Wymóg proporcjonalności środka do celu;

• Wymóg przydatności tych ograniczeń do realizacji określonego celu;

Przesłanka ograniczeń zawarta jest w art. 22 Konstytucji - ważny interes publiczny. Oprócz tego ograniczenia dopuszczalne są w celu ochrony dóbr policyjnych wymienionych w art. 31 ust 2. Konstytucji

Ograniczenia podmiotowe:

• Dotyczy osoby prowadzącej działalność;

• Może lub nie może prowadzić daną działalność;

Ograniczenia przedmiotowe:

• Nakaz uzyskania zezwoleń, koncesji, licencji;

• Działalność gospodarcza regulowana;

Podstawowe obowiązki przedsiębiorców - art. 16-22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej:

• Posiadanie nr NIP, REGON i rachunku bankowego;

• Spełnienie obowiązków dotyczących oznaczenia przedsiębiorcy:

• Oznaczenie siedziby wykonywania działalności;

• Oznaczenie towarów wprowadzanych przez przedsiębiorcę;

• Oznaczenie firmy, siedziby, nr NIP przy bezpośredniej sprzedaży towarów lub ich sprzedaży na daleką odległość;

• Obowiązek dokonania transakcji pieniężnej przy użyciu rachunku bankowego zawsze, gdy:

• Następuje jednorazowa transakcja powyżej 15 000 EURO oraz mamy do czynienia z innym przedsiębiorcą;

• Obowiązki dotyczące sposobu wykonywania działalności gospodarczej:

• Obowiązek poszanowania reguł uczciwej konkurencji;

• Obowiązek poszanowania dobrych obyczajów;

• Obowiązek poszanowania słusznych interesów konsumentów;

• Obowiązek posiadania uprawnień zawodowych;

• Obowiązek zachowania przepisów policyjnych;

Obowiązki przedsiębiorców (ograniczenia wolności działalności gospodarczej) mogą wynikać z mocy prawa i z aktów administracyjnych (decyzje adm., a w tym koncesje, zezwolenia, licencje). Obowiązki podstawowe zawarte są w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej, natomiast inne (pozostałe) obowiązki zawarte są w niezliczonych przepisach szczególnych, a dotyczą sfery reglamentacji i policji.

Uchylenie generalnego zakazu do wykonywania określonej działalności gospodarczej - następuje przez wydanie decyzji uprawniającej: koncesji, zezwolenia, licencji.

Policja administracyjna - działania państwa polegające na stanowieniu i stosowaniu norm prawnych zawierających obowiązki, które mają na celu chronić życie, zdrowie, minie, porządek publiczny, bezpieczeństwo publiczne, moralność publiczną i środowisko naturalne. Za naruszenie obowiązków może nastąpić sankcja karna, administracyjna kara pieniężna bądź utrata/cofnięcie przyznanych uprawnień.

Policja gospodarcza jest to funkcja państwa realizowana w życiu gospodarczym i społecznym. Chronione przez nią dobra stanowią szeroki otwarty katalog przypadków (np. porządek i bezpieczeństwo publiczne), ze względu na swój nieostry charakter.

Działalność w zakresie policji musi mieścić się w konstytucyjnych przesłankach ograniczenia wolności działalności gospodarczej, a więc być wprowadzona w drodze ustawy, i realizować ważny interes publiczny w sposób proporcjonalny.

Zagrożenia policyjne - płynące z działalności gospodarczej, np. siły przyrody, bakterie, ludzie.

Charakter działań policji gospodarczej jest prewencyjno-zachowawczy (zapobieganie, a także usunięcie zagrożeń i przywrócenie stanu poprzedniego).

Obowiązki = ciężary osobiste i majątkowe (głównie przy policji gospodarczej, administracyjnej).

Ciężary osobiste:

• Obowiązek meldunkowy;

• Obowiązek poddania się kontroli osobistej;

• Obowiązek poddania się okresowym badaniom lekarskim;

Ciężary materialne:

• Nakaz wyposażenia samochodu (gaśnica, koło zapasowe);

• Okresowe badania techniczne samochodów;

• Oznaczenie środków spożywczych przeznaczonych do obrotu;

• Nakaz ochrony osób i mienia;

Policja pod względem podmiotowym obejmuje organy władzy publicznej powołane do realizacji celów policyjnych, np. Główny Inspektor Sanitarny, Prezes Urzędu Dozoru Technicznego, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta.

Reglamentacja gospodarcza - działalność organów państwa, która polega na stanowieniu i stosowaniu prawa w celu realizacji interesów gospodarczych wynikających z polityki państwa/rządu. Głównym celem tej reglamentacji jest ochrona prawidłowego funkcjonowania gospodarki rynkowej. Głównym sposobem działania jest stanowienie zakazów prowadzenia działalności gospodarczej w określonych dziedzinach, które mogą zostać uchylone decyzją administracyjną (koncesja, licencja, zezwolenie). Z tych aktów wynikają bowiem uprawnienia do prowadzenia konkretnej działalności gospodarczej, często także, dalsze obowiązki, które są już skonkretyzowane do adresata danego aktu.

Cele reglamentacji gospodarczej:

• Odzwierciedlenie polityki państwa i rządu, która dąży do tego, by gospodarka funkcjonowała prawidłowo;

• Ochrona wolnej i uczciwej konkurencji;

• Ochrona interesów konsumentów;

• Ochrona interesów gospodarczych państwa w stosunkach z zagranicą (np. ograniczenia w możliwości nabywania nieruchomości przez cudzoziemców);

Podział na reglamentację i policję nie jest ostry. Rozróżniają je cele. Cele policji są niezmienne, gdy cele reglamentacji są zmienne uzależnione od aktualnej polityki gospodarczej państwa.

Reglamentację można podzielić na reglamentację dostępu do działalności gospodarczej i na reglamentację sposobu wykonywania działalności gospodarczej już po podjęciu tej działalności.

Monopol - najdalej idące ograniczenie dostępu do działalności gospodarczej (ograniczenie przedmiotowe), np. Poczta Polska, Totalizator Sportowy.

Przykładowe organy nadzoru reglamentacyjnego (nadzór, gdyż ktoś musi kontrolować przestrzeganie ograniczeń/obowiązków i wymierzać sankcję z tytułu ich nieprzestrzegania):

• Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów;

• Prezes Urzędu Regulacji Energetyki;

• Komisja Nadzoru Finansowego;

• Inne organy niewyspecjalizowane, które także spełniają funkcje reglamentacyjne (wójt udzielający zezwolenia na sprzedaż alkoholu, wójt udzielający zezwolenia na wywóz odpadów komunalnych, starosta wydający koncesję „na małą piaskownię”);

Przykłady ograniczeń reglamentacyjnych:

1. Z ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów:

• Zakaz praktyk ograniczających konkurencję - porozumienia (dwóch likwiduje trzeciego poprzez porozumienie) lub nadużywanie pozycji dominującej;

• Nakaz zgłoszenia zamiaru koncentracji (wielcy przedsiębiorcy, aby dokonać fuzji muszą uzyskać zgodę Prezesa Urzędu Ochrony Konsumenta);

• Zakaz stosowania praktyk, które naruszają zbiorowe interesy konsumentów:

• Stosowanie niedozwolonych postanowień we wzorcach umowy, która zawierana jest z konsumentami - art. 385 Kodeksu Cywilnego;

• Naruszanie obowiązku udzielania konsumentom pełnej, prawdziwej i rzetelnej informacji;

• Nieuczciwe praktyki rynkowe (zawarte w odrębnej ustawie) lub czyn nieuczciwej konkurencji (zawarte w odrębnej ustawie);

• Inne:

• Ograniczenia (zakazy) prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (poseł, radny);

• Nakaz stosowania cen urzędowych (wynika m.in. z ustawy o cenach) - np. ceny sztywne na rynku leków; obowiązek obniżenia ceny, gdy towar kończy swoją ważność do spożycia;

Koncesja - decyzja administracyjna o szczególnej nazwie dająca określona uprawnienia - najdalej idąca forma reglamentacji (czasami także policji gospodarczej), gdyż, co do zasady, wydawana jest w oparciu o uznanie administracyjne. Jest formą reglamentacji działalności gospodarczej w najistotniejszych dla państwa dziedzinach gospodarczych/rodzajach działalności gospodarczej. Niewykluczone także, by obowiązek uzyskania koncesji (tzw. przymus koncesyjny) wynikał z realizacji celów policyjnych.

Koncesje wydaje się w oparciu o ustawę o swobodzie działalności gospodarczej (art. 46), ale także o przepisy szczególne.

Art. 46.

1. Uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie:

1) poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych;

2) wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym;

3) wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią;

4) ochrony osób i mienia;

5) rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych;

6) przewozów lotniczych.

2. Szczegółowy zakres i warunki wykonywania działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu określają przepisy odrębnych ustaw.

3. Wprowadzenie innych koncesji w dziedzinach działalności gospodarczej mających szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny jest dopuszczalne tylko w przypadku, gdy działalność ta nie może być wykonywana jako wolna lub po uzyskaniu wpisu do rejestru działalności regulowanej albo zezwolenia oraz wymaga zmiany niniejszej ustawy.

Zezwolenie - decyzja administracyjna o szczególnej nazwie, dająca określone uprawnienie - nie jest wydawana w oparciu o uznanie administracyjne (organ może, ale nie musi), a zatem jest najczęściej decyzją związaną.

Zezwolenia wydaje się w oparciu o przepisy szczególne, które zawarte są w katalogu ustaw wskazanych w art. 75 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.


I. Akty normatywne (ustawy) odnoszące się w swojej treści do policji gospodarczej - czyli zawierające ograniczenia wolności dział gospodarczej w celach policyjnych:

1. ustawa o Państwowej Inspekcji Sanitarnej;

2. ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej;

3. ustawa o dozorze technicznym

Ustawa określa zasady, zakres i formy wykonywania dozoru technicznego oraz jednostki właściwe do jego wykonywania.

4. ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia

Ustawa określa wymagania i procedury niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa żywności i żywienia, w tym wymagania zdrowotne żywności oraz wymagania dotyczące przestrzegania zasad higieny.

5. ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych

Ustawa reguluje sprawy jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz organizację i zasady działania Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

[zasadnie: wskaż wśród aktów prawnych zamieszczonych poniżej - pkt II, III, IV, ustawy, które odnoszą się do policji gospodarczej - czyli realizują cele policyjne]

II. Działalność koncesjonowana (zob. art. 46 i następne usdg).

1. poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin, wydobywanie kopalin ze złóż, bezzbiornikowe magazynowanie substancji oraz składowanie odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych;

Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze

Organy koncesyjne: minister wł. ds. środowiska, marszałek województwa, starosta.

W granicach określonych przez ustawy oraz przez umowę o ustanowieniu użytkowania górniczego użytkownik górniczy może, z wyłączeniem innych osób, poszukiwać, rozpoznawać lub wydobywać oznaczoną kopalinę. W tych samych granicach użytkownik górniczy może rozporządzać swym prawem.

Ustanowienie użytkowania górniczego następuje w drodze umowy za wynagrodzeniem, pod warunkiem uzyskania koncesji.

2. wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym;

Ustawa z dnia 22 czerwca 2001 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym.

Organ koncesyjny - Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji.

3. wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, przesyłanie, dystrybucja i obrót paliwami i energią;

Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne.

Organ koncesyjny - Prezes Urzędu Regulacji Energetyki.

4. ochrona osób i mienia;

Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia

Organ koncesyjny - Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji

Koncesja udzielana jest przedsiębiorcom w zakresie usług ochrony osób i mienia. Ustawa przewiduje też licencję - mającą charakter aktu kwalifikującego - dla pracowników wykonujących faktycznie zadania ochrony osób i mienia w ramach wewnętrznych służb ochrony oraz u przedsiębiorców, którzy uzyskali koncesję. Licencji udziela komendant wojewódzki Policji.

5. rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych;

Ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji.

Organ koncesyjny - Przewodniczący KRRiTV.

6. przewozów lotniczych.

Ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze

Organ koncesyjny - Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego.

III. Działalność wymagające zezwolenia (zob. art. 75 usdg) - m. in.:

1. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

2. Ustawa z dnia 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych.

3. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.

4. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe.

5. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym.

6. Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

7. Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków

IV. Działalność gospodarcza regulowana (zobacz koniecznie art. 64 i następne usdg).

Działalność regulowana - podstawy prawne oraz przykłady rodzajów działalności regulowanej:

1. Ustawa z dnia 18 października 2006 r. o wyrobie napojów spirytusowych oraz o rejestracji i ochronie oznaczeń geograficznych napojów spirytusowych

- wyrób napojów spirytusowych.

2. Ustawa z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych

- wyrób alkoholu etylowego i tytoniu.

3. Ustawa - Prawo telekomunikacyjne.

- świadczenie usług telekomunikacyjnych

4. Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty.

- wykonywanie zawodu lekarza w formie indywidualnej praktyki lekarskiej.

5. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych.

- organizacja imprez turystycznych

6. Ustawa - Prawo dewizowe.

- działalność kantorowa.

7. Ustawa o usługach detektywistycznych.

- usługi detektywistyczne

8. Ustawa o wyścigach konnych.

- organizowanie wyścigów konnych.

V. Inne ustawy zawierające ograniczenia o charakterze reglamentacyjnym:

1. Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów.

2. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne.

3. Ustawa z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach.

[zasadnie: wskaż wśród aktów prawnych zamieszczonych powyżej - pkt 2, 3, 4, ustawy, które odnoszą się do reglamentacji gospodarczej - czyli realizują cel prawidłowego funkcjonowania gospodarki rynkowej]

---