Formy organizacyjne przedsiębiorstw:
Przedsiębiorstwo jednoosobowe - jedna z form, najprostsza organizacyjnie, prowadzenia przez osoby fizyczne działalności gospodarczej w Polsce. Z tej formy działalności gospodarczej nie mogą korzystać osoby prawne, jak również jednoosobowe spółki prawa handlowego utworzone przez osobę fizyczną, które w rozumieniu tegoż prawa podlegają przepisom dotyczącym osób prawnych. Osoba fizyczna może rozpocząć prowadzenie działalności w momencie zgłoszenia wniosku o dokonanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Ponadto w niektórych przypadkach przedsiębiorca musi uzyskać zezwolenie lub koncesję oraz przedstawić dokumenty potwierdzające posiadanie wymaganych prawem kwalifikacji lub uprawnień do prowadzenia danej działalności. Ogólne zasady działania przedsiębiorstw osób fizycznych określone są w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej.
Spółka - określone w umowie zrzeszenie osób bądź kapitału utworzone celem prowadzenia działalności gospodarczej. Spółka stanowi jeden z rodzajów formy organizacyjno-prawnej, pod postacią której funkcjonują przedsiębiorstwa.
Z punktu widzenia podstawy ekonomicznej utworzenia spółki, dzieli się je na spółki: osobowe (spółki cywilne, spółki jawne, spółki komandytowe) i kapitałowe (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne).
Z punktu widzenia źródła prawa regulującego powstanie i działalność spółek: na spółki prawa cywilnego (spółki cywilne) oraz spółki prawa handlowego (spółki jawne, komandytowe, z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjne).
Spółki prawa cywilnego są uwidaczniane w ewidencji działalności gospodarczej, podstawą ich funkcjonowania jest kodeks cywilny. Spółki prawa handlowego są umieszczane w rejestrze handlowym prowadzonym przez właściwe sądy. Podstawą ich funkcjonowania jest kodeks handlowy.
Spółdzielnia - dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym. Spółdzielnia prowadzi wspólną działalność gospodarczą, społeczną lub kulturalno-oświatową w interesie swoich członków.
Majątek spółdzielni jest prywatną własnością jej członków. Założyciele spółdzielni, których liczba nie może być mniejsza od dziesięciu osób fizycznych lub trzech osób prawnych (w spółdzielniach produkcji rolnej co najmniej pięć osób fizycznych), muszą uchwalić statut spółdzielni oraz dokonać wyboru jej organów (rady nadzorczej i zarządu) - najwyższym organem jest walne zgromadzenie lub zebrania grup członkowskich (przedstawicieli). Spółdzielnia musi być wpisana do rejestru sądowego (nabywa osobowość prawną).
Zakład budżetowy - podmiot gospodarki budżetowej tworzony w takich dziedzinach sektora publicznego, w których istnieje możliwość pełnej lub częściowej odpłatności za usługi. W odróżnieniu od jednostek budżetowych zakłady budżetowe może pokrywać swoje wydatki (koszty) z uzyskiwanych dochodów. Ma również prawo do zatrzymania na następny rok pewnej części wygospodarowanych środków.
Przedsiębiorstwo państwowe, samodzielny, samorządny i samofinansujący się podmiot gospodarczy stworzony i nadzorowany przez naczelne organy administracji państwowej, terenowe organy administracji państwowej lub Narodowy Bank Polski (lub inny bank państwowy).
Przedsiębiorstwa państwowe dzieli się na: przedsiębiorstwa użyteczności publicznej (elektrownie, przedsiębiorstwa wodociągowe itd.) oraz przedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnych (zajmują się zwykłą działalnością gospodarczą).
Spółka cywilna jest stosunkiem prawnym, którego strony (wspólnicy) są zobowiązane dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w oznaczony sposób, w szczególności przez wniesienie wkładów.
Za cechy konstytutywne spółki cywilnej należy uznać:
wspólny cel gospodarczy, do którego wszyscy wspólnicy są zobowiązani dążyć poprzez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów
ustrój majątkowy wspólności łącznej, którego podmiotami są wszyscy wspólnicy, e) prowadzenie spraw spółki przez samych wspólników (wszystkich lub niektórych) - za niedopuszczalne należy uznać powierzenie prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniem wszystkich wspólników
wzajemną reprezentację wspólników stosunkach „zewnętrznych”- wspólnik reprezentujący spółkę działa zarówno we własnym imieniu, jak i w imieniu wszystkich pozostałych wspólników (i na rachunek wszystkich)
przysługiwanie każdemu ze wspólników prawa do udziału we wspólnie osiągniętym zysku.
Przepisy kodeksu handlowego stanowią, iż spółką jawną jest spółka, która prowadzi we wspólnym imieniu:
przedsiębiorstwo zarobkowe w większym rozmiarze, a nie jest inną spółką handlową
gospodarstwo rolne w większym rozmiarze, o ile nie jest inna spółką handlową i o ile została na żądanie wspólników wpisana do rejestru handlowego.
Działanie we wspólnym imieniu jest nie tylko prawem, ale i obowiązkiem spółki. Wyłącznym celem działalności spółki jawnej może być prowadzenie przedsiębiorstwa zarobkowego lub gospodarstwa rolnego. Wynika z tego, iż spółka jawna ( inaczej niż spółka cywilna) nie może być utworzona dla realizacji jednorazowego przedsięwzięcia gospodarczego to bez względu na rozmiary tego przedsięwzięcia.
Spółka jawna jest -podobnie jak spółka cywilna -tzw. Spółką osobową. Jako taka charakteryzuje się następującymi cechami:
jej skład osobowy jest w zasadzie stały
każdy ze wspólników ma prawo i obowiązek osobistego prowadzenia spraw spółki (o ile umowa spółki nie stanowi inaczej),
każdy ze wspólników jest uprawniony do reprezentowania spółki w stosunkach osobami trzecimi, o ile umowa spółki albo- w wyjątkowych okolicznościach- wyrok sądowy nie pozbawiają wspólnika tego uprawnienia,
o ile umowa spółki nie stanowi nic innego, prawa i obowiązki wspólników względem siebie są równe; dotyczy to w szczególności udziału w zyskach i uczestnictwa w stratach spółki,
Do powstania spółki jawnej konieczne jest przede wszystkim zawarcie umowy, której treść musi wyrażać wolę stron do powołania takiej spółki.
Spółka kapitałowa - forma prawna organizacji podmiotów gospodarczych, najczęściej wykorzystywana w prowadzeniu dużych przedsiębiorstw, a także w wewnętrznej organizacji grup kapitałowych.
Spółki kapitałowe mogą występować jako:
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji
spółki z ograniczoną odpowiedzialnośią
spółki akcyjne w organizacji
Cechy spółek kapitałowych:
posiadanie kapitału zakładowego
posiadanie osobowości prawnej
posiadanie zgromadzonego majątku odrębnego od majątków osobistych wspólników lub akcjonariuszy
prawa i obowiązki udziałowców/akcjonariuszy reguluje, z zastrzeżeniem bezwzględnie obowiązujących norm prawa, umowa spółki/statut, zwane "konstytucją spółki"
|