Definicja Kapitału własnego

Zgodnie z ustawą o rachunkowości (art. 3.29): Przez aktywa netto rozumie się aktywa jednostki pomniejszone o zobowiązania, odpowiadające wartościowo kapitałowi (funduszowi) własnemu

KAPITAŁ WŁASNY = Aktywa - Zobowiązania

KAPITAŁ WŁASNY = AKTYWA NETTO

Zgodnie z MSSF (zk §49c) Kapitał własny - stanowi udział jednostki w aktywach pozostałych po odjęciu wszystkich zobowiązań i rezerw na zobowiązania

Kapitał własny - odzwierciedla wartość aktywów, które zostały sfinansowane środkami własnymi pochodzącymi z dwóch źródeł, a mianowicie:

• wkładów wniesionych w formie pieniężnej lub rzeczowej przez założycieli spółki,

• zysków zatrzymanych.

Kapitał własny:

• jest stabilnym źródłem finansowania aktywów trwałych,

• stanowi gwarancję dla wierzycieli,

• wpływa na poprawę płynności finansowej jednostki,

• kształtuje stosunki własnościowe jednostki, które stanowią podstawę podziału wypracowanego w jednostce zysku netto.

Kapitał własny ujmuje się w księgach rachunkowych z podziałem na ich rodzaje
i według zasad określonych przepisami prawa, postanowieniami statutu lub umowy
o utworzeniu jednostki. (art. 36.1)

Bilansowa struktura kapitału własnego:

1. Kapitał podstawowy

2. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna)

3. Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna)

4. Kapitał zapasowy

5. Kapitał z aktualizacji wyceny

6. Pozostałe kapitały rezerwowe

7. Zysk (strata) z lat ubiegłych

8. Zysk (strata) netto

9. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)

1. Kapitał podstawowy

Kapitał podstawowy w spółce akcyjnej

• Minimalna wartość kapitału zakładowego - 500 000 zł

• Minimalna wartość 1 akcji - 1 grosz

• Akcje są obejmowana za wkłady pieniężne oraz wkłady niepieniężne

• Kapitał zakładowy powinien zostać pokryty przed zarejestrowaniem spółki co najmniej w ¼ jego wartości

Kapitał podstawowy w spółce z o.o.

• Minimalna wartość kapitału zakładowego - 50 000 zł

• Minimalna wartość 1 udziału - 50 zł

• Udziały są obejmowane za wkłady pieniężne oraz wkłady niepieniężne

• Kapitał zakładowy powinien zostać wniesiony w całości przed zarejestrowaniem spółki

Podwyższenie kapitału zakładowego (w drodze emisji nowych akcji (udziałów) lub podwyższenia wartości nominalnej dotychczasowych) może nastąpić:

• ze środków własnych, tj. zysków zatrzymanych,

• przez wniesienie wkładów pieniężnych oraz niepieniężnych przez akcjonariuszy (wspólników).

Obniżenie kapitału zakładowego może nastąpić w drodze:

• zmniejszenia wartości nominalnej akcji (obniżenia wartości udziałów) ,

• umorzenia akcji (umorzenia udziałów).

Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna)

• występują w spółce akcyjnej,

• stanowią zadeklarowane, lecz nie wniesione wkłady na poczet kapitału zakładowego,

• kapitał zakładowy netto = kapitał zakładowy brutto - należne wpłaty na kapitał podstawowy

• Art. 36 UoR - nie wniesione wkłady kapitałowe wykazuje się
  w pasywach bilansu, jako wielkość ujemną.

3. Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna)

W spółce akcyjnej i w spółce z o.o. obowiązuje ustawowy zakaz nabywania przez spółkę akcji (udziałów) własnych (art. 362 k.s.h., art. 200 k.s.h.);

Wyjątki od tej zasady dotyczą nabycia m.in.:

• w celu umorzenia,

• w drodze egzekucji na zaspokojenie roszczeń spółki, których nie można zaspokoić
  w inny sposób z majątku akcjonariusza (wspólnika).

Ponadto, w spółce akcyjnej (9 wyłączeń) dopuszcza się nabycie akcji:

• w celu zapobieżenia bezpośrednio zagrażającej spółce poważnej szkodzie,

• na własny lub cudzy rachunek celem ich odsprzedaży.

Przykład 1

Spółka akcyjna posiadająca kapitał zakładowy w wysokości 800 000 zł (10 000 akcji
w cenie nominalnej 80 zł), kupiła 1000 szt. akcji własnych po 75 zł w celu odsprzedaży pracownikom spółki, ponosząc koszty związane z nabyciem 600 zł. Spółka zaoferowała pracownikom nabyte akcje po cenie 82 zł. Koszty sprzedaży wynosiły 640 zł.

1. Nabyto akcje własne 75.000 zł (1000 szt. 75 zł)

2. Zaksięgowano (WB) koszty nabycia akcji własnych 600 zł

3. Zapłacono przelewem za nabyte akcje własne 75.000 zł

4. Zaksięgowano koszty sprzedaży akcji (WB) 640 zł

5. Zaksięgowano sprzedaż akcji własnych:

• Wartość akcji wynikający z umowy sprzedaży 82.000 zł, wartość akcji w cenie nabycia 75.600 , koszt sprzedaży akcji własnych 640, nadwyżka ceny sprzedaży nad ceną nabycia 5.760 zł

6. Wpływ środków pieniężnych za nabyte akcje 82.000 zł

4. Kapitał zapasowy

W spółce akcyjnej ma charakter obligatoryjny, w spółce z o.o. ma charakter dobrowolny

Kapitał zapasowy może zostać w szczególności przeznaczony na:

• pokrycie straty bilansowej,

• zwrot ewentualnych dopłat do kapitału,

• umorzenie udziałów lub akcji,

• wypłatę dywidendy,

• podwyższenie kapitału zakładowego.

Kapitał zapasowy w spółkach kapitałowych jest w szczególności tworzony z tytułu:

• podziału zysku netto,

• obniżenia kapitału zakładowego,

• dopłat akcjonariuszy, w zamian za przyznanie szczególnych uprawnień dotychczasowym akcjom,

• nadwyżki ceny sprzedaży nad ceną nabycia sprzedanych akcji (udziałów) własnych pomniejszonych o koszty sprzedaży,

• nadwyżki osiągniętej przy emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej powstałej po pokryciu kosztów akcji.

• Koszty emisji akcji poniesione przy powstaniu spółki akcyjnej lub podwyższeniu kapitału zakładowego zmniejszają kapitał zapasowy spółki do wysokości nadwyżki wartości emisji nad wartością nominalną akcji, a pozostałą ich część zalicza się do kosztów finansowych. (art. 36.2b)

Przykład 2

Saldo początkowe konta kapitał zakładowy wynosiło 1.000.000. W bieżącym okresie sprawozdawczym kapitał zakładowy spółki akcyjnej został podwyższony w wyniku nowej emisji. Wyemitowano 50.000 nowych akcji o wartości nominalnej 10 zł każda. Cena emisyjna 1 akcji wynosi 11 zł. Wszystkie akcje zostały w pełni opłacone. Przy podwyższeniu kapitału
zakładowego poniesiono koszty w wysokości 70.000 zł

• Ponadto na kapitał zapasowy odnoszone są różnice z aktualizacji wyceny uprzednio zaktualizowanych, zbywanych lub zlikwidowanych środków trwałych.

5. Kapitał z aktualizacji wyceny

• Wartość początkowa i dotychczas dokonane od środków trwałych odpisy umorzeniowe (amortyzacyjne) mogą, na podstawie odrębnych przepisów, ulegać aktualizacji wyceny. (art. 31)

• Powstałą na skutek aktualizacji wyceny różnicę wartości netto środków trwałych odnosi się na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny i nie może ona zostać przeznaczona do podziału.

• Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny podlega zmniejszeniu o różnicę z aktualizacji wyceny uprzednio zaktualizowanych zbywanych lub zlikwidowanych środków trwałych.
  Różnica ta wpływa na kapitał zapasowy.

6. Pozostałe kapitały rezerwowe

• Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych i UoR spółka z o.o. może w szczególności tworzyć kapitał rezerwowy na:

• porycie straty bilansowej,

• umorzenie udziałów własnych bez obniżenia kapitału zakładowego,

• podwyższenie kapitału zakładowego,

• zapewnienie środków na wypłatę dywidendy w latach następnych.

7. Zysk (strata) z lat ubiegłych

W pozycji tej wykazuje się:

• Nie rozdysponowane zyski wypracowane w latach poprzednich

• Nie pokryte kapitałami (tworzonymi w tym celu) straty z lat ubiegłych

• Skutki błędów podstawowych popełnionych w poprzednich latach w następstwie, których nie można uznać sprawozdania finansowego za rok lub lata poprzednie za rzetelne, jasno przedstawiające sytuację majątkową, finansową oraz wynik finansowy jednostki

Błąd podstawowy - (art. 54)

• Jeżeli po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego, a przed jego zatwierdzeniem, jednostka otrzymała informacje o zdarzeniach, które mają istotny wpływ na to sprawozdanie finansowe, powinna ona odpowiednio zmienić to sprawozdanie, dokonując jednocześnie odpowiednich zapisów w księgach rachunkowych roku obrotowego, którego sprawozdanie finansowe dotyczy.

• Jeżeli jednostka otrzymała informacje o zdarzeniach, które mają istotny wpływ na to sprawozdanie finansowe, po zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego, to ich skutki ujmuje w księgach roku obrotowego, w którym informacje te otrzymała.

• Jeżeli w danym roku obrotowym lub przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego za ten rok obrotowy jednostka stwierdza popełnienie w poprzednich latach obrotowych błędu podstawowego, w następstwie którego nie można uznać sprawozdania finansowego za rok lub lata poprzednie za spełniające określone wymagania (tj. rzetelności i jasności), to kwotę korekty spowodowanej usunięciem tego błędu odnosi się na Kapitał własny i wykazuje jako „zysk (strata) z lat ubiegłych”.

8. Zysk (strata) netto

Zgodnie z art. 42 UoR na wynik finansowy netto składają się:

• Wynik działalności operacyjnej, w tym z tytułu pozostałych kosztów i przychodów operacyjnych

• Wynik operacji finansowych

• Wynik operacji nadzwyczajnych

• Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego z tytułu podatku dochodowego

9. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)

Związane są z zaliczkową wypłatą dywidend

Przykład 7 (str.154/MD201)

Założenia:

1. W spółce akcyjnej wykazane są następujące stany początkowe na wybranych kontach księgowych:

• Kapitał zakładowy 500 000 zł

• Kapitał zapasowy 110 000 zł

• Kapitał rezerwowy 80 000 zł

• Kapitał z aktualizacji wyceny 3 000 zł

• Wynik finansowy (Ma) 65 000 zł

• Środki trwałe 100 000 zł

• Umorzenie środków trwałych 40 000 zł

• Rachunek bieżący 68 000 zł

Dane są następujące operacje gospodarcze:

1.	Podwyższono kapitał zakładowy drogą emisji 100 000 akcji w cenie nominalnej 1 zł za akcję. Cena emisyjna wynosi 1,20 zł za akcję. Akcje zostały objęte wyłącznie wkładami pieniężnymi i opłacone w 50%. Zaksięgowano: poniesione koszty emisji akcji (WB) wpływ opłaty za akcje (WB) z tytułu: nadwyżki wartości emisyjnej akcji nad ich wartością nominalną wpłat na rzecz kapitału podstawowego podwyższenie kapitału zakładowego pod datą wpisu do rejestru sądowego rozliczenie nadwyżki wartości emisyjnej akcji nad ich wartością nominalną rozliczenie poniesionych kosztów emisji	21 000 zł ………. zł ………. zł ………. zł ………. zł ………. zł
2.	Przeksięgowano saldo konta Wynik finansowy pod datą zatwierdzenia sprawozdania finansowego	………. zł
3.	Zgodnie z uchwałą walnego zgromadzenia akcjonariuszy część zysku netto przeznaczono na: podwyższenie kapitału zapasowego podwyższenie kapitału rezerwowego dywidendy	15 000 zł 10 000 zł 30 000 zł
4.	Zaksięgowano zryczałtowany podatek dochodowy (19%) od dywidendy	………. zł
5.	Sprzedano środek trwały o wartości początkowej 10 000 zł, umorzony w 70%. Środek ten został wcześniej przeszacowany. W związku ze sprzedażą środka trwałego: zaksięgowano fakturę Vat za sprzedany środek trwały: cena sprzedaży środka trwałego podatek Vat (22%) suma faktury wyksięgowano sprzedany środek trwały wyksięgowano kapitał z aktualizacji wyceny sprzedanego środka trwałego Z ewidencji analitycznej wynika, że na skutek aktualizacji środka trwałego: wartość początkowa środka trwałego wzrosła o umorzenie środka trwałego wzrosło o	3 500 zł 770 zł 4 270 zł ………. zł ………. zł 1 000 zł 300 zł
6.	Otrzymano WB potwierdzający: wypłatę dywidendy dokonanie przelewu zryczałtowanego podatku dochodowego	………. zł ………. zł

Kapitał własny

8

---