Kapitał-kategoria finansowa, ekonomiczna, znaczenie makroekonomiczne.Podmiotowe ujęcie kapitału: k. bankowy; przedsiębiorstwa; funduszy powierniczych; ludzki (nie jest ujęciem podmiotowym). Kapitał przedsiębiorstwa-[źródła finan-sowania aktywów (kapitał w przeds.)]; wartość posiadająca zdolność do wzrostu (uzyskuje tę zdolność w procesie inwesto-wania); występuje w postaci finansowej (pasywa); jako kapitał rzeczowy musi mieć swoją wycenę pieniężną (aport)Wycena pieniężna kap. rzeczowego-AktywaMajątek rzeczowyWartości niem. Aporty rzeczowei prawnePasywa - kapitałKapitał finansowy w jego okresie produk-cyjnym przybiera postać rzeczową.Towar-produkt pracy przeds. przeznaczony do sprzedaży.Faza produkcji-proces inwestowania; przechodzi kapitał towarowy.Proces inwestowania kapitału finansowe-go w przedsiębiorstwie-jest obarczony ryzykiem, że nie mamy pewności uzyskania zakładanych efektów (ryzyko finansowe).Czynniki zewnętrzne determinujące podmiot gospodarczy-1. cykl gospodar-czy-faza ożywienia i recesji ® spadek produkcji; 2. struktury rynkowe-konkurencyjne, monopolistyczne, oligopoli-tyczne; 3. polityka budżetowa(fiskalna )®(urząd skarbowy - podatki podstawowe-źródła finansowania wydatków budżetu) rządu; 4. polityka monetarna, skala inflacji, im niższa stopa % tym twardszy pieniądz; 5. umiejscowienie w branży.Struktura kapitału - układ wewnętrzny kapitału; podział na kapitał własny i obcy.a) kapitały własne - pochodzą od założycie-li, są to fundusze powierzone, kapitał założycielski; kapitał nabyty- kapitały (fundusze) samofinansujące.b) fundusze obce - kredyty-krótko i dlugoterminowe (bony komercyjne-Commercial Paper), obligacje, z emisji papierów wartościowych; zobowiązania. Kredyt też jest zobowiązaniem.c) fundusze (kapitały) korygujące aktywa - kapitał własny w przedsiębiorstwie ma strukturę zależną od rodzaju przedsiębior-stwa: przedsiębiorstwo państwowe-fundusz założycielski i przedsiębiorstwa; sp. z o.o.-kapitał zakładowy (udziałowy), rezerwowy, specjalny; s.a.- kapitał założycielski (akcyjny), zapasowy, rezerwowy, wynik finansowy z ubiegłych lat i z roku obroto-wego (zysk lub strata).Kapitał zapasowy w S.A. - musi stanowić 1/3 kapitału akcyjnego, jeżeli tak nie jest to 8% zysku ma iść na kapitał zapasowy; powstaje on z lokat wspólników, ze sprzedaży akcji własnej powyżej ich wartości nominalnej (ceny emisyjnej).Kapitał akcyjny = ilość akcji x cena nominalna.Cena emisyjna zależy od oceny struktury majątku spółki; cena rynkowa = cena bieżąca (kształtowana pod wpływem rynku.Struktura kapitału przedsiębiorstwa:Kapitał finansowy - struktura - utożsamia-na ze strukturą pasywów, układem bilanso-wym.Pasywa: A. Kapitały własne; I. K. Podsta-wowy, II. K. Zapasowy, III. K. Rezerwowy, IV. Pozostały kapitał rezerwowy, V. Nie podzielony wynik finansowy z lat ubie-głych, VI. Zysk netto; B. Kapitały obce, I. Zobowiązania długoterminowe, II. Z. krótkoterminowe.Aktywa: A. Majątek trwały, I. Wartości niematerialne i prawne, II> rzeczowy majątek trwały, III. Finansowy majątek trwały, IV. Należności długoterminowe; B. Majątek obrotowy, I. Zapasy, II. rozliczenia miedzyokresowe, III. Należności krótko-terminowe, IV. Papiery wartościowe, V. Środki pieniężne.Aktywa-pasywa (struktura): jakie kapitały finansują jakie aktywa; poziomy układ bilansu; czy pasywa i aktywa w przedsię-biorstwie są optymalne tj. uzyskać jak największy dochód, tj. zainwestować w aktywa.Kapitał własny w przedsiębiorstwie: stanowią przedmiot własności osobistej właścicieli; każdy właściciel ma pełne prawo do dysponowania kapitałem.Kapitał obcy w przedsiębiorstwie: część kapitał finansowego, która została poży-czona, stanowi wierzytelność; podział na długo i krótkoterminowy, inaczej to zobowiązania długoterminowe-okres zapadalności danego zobowiązania jest dłuższy niż 1 rok. W formie kapitału pożyczkowego bankowego (pożyczki) i w formie obligacji emitowanych przez przedsiębiorstwo. Zobowiązania krótkoterminowe - nie dłużej niż 1 rok: z tytułu dostaw, usług, robót; wekslowe; wobec budżetu; z tytułu wynagrodzeń; wewnątrzzakładowe; pozostałe zobowiązania.Fundusze specjalne - forma kapitału rezerwowego w przedsiębiorstwie. Kapitały własne - (zależą od tego z jakim podmiotem gospodarczym mamy do czynienia)-kapitał podstawowy (założyciel-ski, kapitał o charakterze rezerwowym.Zysk netto powiększa kapitał własny. Rodzaje kapitałów w przedsiębiorstwie:Przedsiębiorstwo państwowe (spółdzielnia): kapitał podstawowy: fundusz udziałowy; kapitał rezerwowy: fundusze specjalne, fundusz zasobowy.Sp. z o.o.: kapitał podstawowy: kapitał zakładowy; może wystąpić kapitał zapaso-wy i rezerwowy, zależy to od statutu spółki.S.A.: kapitał akcyjny = ilość akcji x wartość; wartość akcji: nominalna = kapitał akcyjny / ilość akcji; emisyjna, rynkowa.Emisyjna: jaką posiada 1 akcja w procesie emisji (nie mniejsza niż wartosć nominal-na).Kapitał zapasowy rośnie wraz ze wzrostem kapitału akcyjnego.Kapitał rezerwowy obejmuje formy rezerw np. na podatek dochodowy. Wycena i wartościowanie majątku przedsiębiorstwa (aktywa): struktura: A.długoterminowe- I. majątek trwały na okres użytkowania ponad rok. Są to kapitały zainwestowane w różne typy aktywów.Inwestycje - dokonywane formy lokat.II. majątek: majątek obrotowy-nie dłużej niż 1 rok; Finansowy majątek trwały: np. nabyte udziały, nabywane pakiety akcji, nabywane przez podmioty gospodarcze obligacje (poprawiają zyskowność). Należności długoterminowe- wskazują na problemy z płynnością.Majątek obrotowy: zabezpiecza funkcjo-nowanie cyklu produkcyjnego. Środki pieniężne w kasie, w banku.Płynność - zdolność zamiany na gotówkę (prawny środek płatniczy), umożliwia regulację zobowiązań.Problemy wartościowania majątku: stosowane technologie, warunki eksploata-cji, stopień wykorzystania kapitału, zdolność innowacyjna majątku, posiadanie know how, strategia rozwojowa, pozycja marketingowa przedsiębiorstwa.Cena kapitału = wartość kapitału: suma cen składników majątkowych rejestrowa-nych w aktywach mających swe źródło w pasywach.Rodzaje wartości majątku: 1) wartość użytkowa - zdolność majątku do wytwa-rzania dochodu; 2) wartość wymienna - ilość środków pieniężnych, którą nabywcy są w stanie wydatkować na kapitał; 3) wartość obiektywna (rynkowa) kapitału - akcje przedsiębiorstwa na rynku; 4) wartość orbitalna - wartość wg oceny wyników ekonomiczno-finansowych; 5) wartość decyzyjna - określana w drodze przetargu przez zainteresowane strony; 6) wartość likwidacyjna - suma cen ze sprzedaży składników majątku trwałego.Metody wyceny kapitału majątku: 1) metoda wyceny aktywów- metoda księgo-wa, metoda kosztów odtwarzania, metoda likwidacyjna; 2) metody dochodowe - metody oparte na wymianie wielokrotnej, metody oparte na zdyskontowanych strumieniach zysku; 3) metody mieszane - 1 + 2.Zysk - wynik finansowy podmiotu gospodarczego, dodatni.Wynik finansowy netto zgodnie z kalkulacją: przychody ze sprzedaży netto - koszty własne sprzedaży + zysk lub strata ze sprzedaży.Zyskowność = rentowność + stosunek zysku do zainwestowanego kapitału.Zysk ze sprzedaży = zysk netto sprzedaż netto * 100% ROE = zysk netto kapitał własny * 100% ROA = zysk netto aktywa * 100%Dźwignia finansowa: określa udział kapitałów obcych w strukturze kapitału firmy (wąska interpretacja). Aktywa (ogółem) / kapitał własny.Efekt dźwigni finansowej:ROE - skorygowane ROA =Zysk netto + odsetki - podatki aktywawynik dodatni: kapitał pożyczony w przedsiębiorstwie powiększa zyskowność kapitału. EBIT- zysk operac. wystąpi gdy: EBIT > r aktywabędzie to oznaczało, że zyskowność kapitału będzie wyższa od oprocentowania kapitału obcego. Aby obliczyć o ile punktów zmieni się rentowność kapitału własnego wskutek działania dźwigni finansowej wykorzystu-jemy zależność:Zobowiązania EBIT rKapitał własny = kapitał-100 x (1-T) x 100%T- podatek dochodowyStopień dźwigni finansowej:Procentowa zmiana kapitału własnego do procentowej zmiany zysku operacyjnego:% D kapitału własnego% D EBIT EBIT - zysk operacyjnyDźwignia operacyjna: waga kosztów stałych w działalności firmy. Przedsiębior-stwo przy niskich kosztach stałych i rentowności ma niskie ryzyko finansowe; przy wysokich kosztach stałych i wysokiej dźwigni-ryzyko rentowności.Stopień dźwigni operacyjnej:% D EBIT lub P - Kz% D P EBITP - wartość sprzedaży, Kz- całkowite koszty zmienne, EBIT - zysk operacyjny.Oznacza, że jeśli sprzedaż zmieni się o 1% to zysk operacyjny (EBIT) zmieni się o !% x 14% = 14%.Dolny próg rentowności:a) ilościowo: S = F / 1-Wb) wartościowo: Q = F / C-zjF- suma kosztów stałych, W- udział kosztów zmiennych w wartości sprzedaży, Q- wielkość produkcji w progu rentowno-ści, C- cena jednostkowa produktu, zj- zmienny koszt jednostkowy. Stopień dźwigni połączonej:% D rentow.kapit.wł.ROE lub P - Kz % D P EBIT - odsetkiAnaliza pokrycia finansowego majątku trwałego: (im wyższy stopień pokrycia majątku trwałego kapitałami własnymi tym lepiej):I st. = kapitał własny / majątek trwałyII st. = kapitał stały / majątek trwałyIII st. = kap. własny +kap. obcy długoterm. maj.trwały+środki obrotowe związane dłu.Złota zasada finansowa: kapitał nie może być dłużej związany finansowo z danymi składnikami majątku aniżeli wynosi okres pozostawania tego kapitału w przedsiębior-stwie.Długookresowy majątek ? 1Długookresowy kapitał stały- gwarantuje to utrzymanie zdolności płatniczej w zakresie każdorazowej spłaty zobowiązań.Złota zasada bilansowa: zakłada, że podziałowi aktywów na majątek trwały i obrotowy odpowiada w pasywach kapitał o dlugoterminowym związaniu i o charakte-rze krótkoterminowym.Kap. wł. + kap. dług. obcy x 100% Majątek trwałyKap. wł. + kap. dług. obcy x 100%Maj. trw. + dł. składniki maj. obrot.(zapasy Strategie finansowania kapitału obroto-wego: reguła I: "Nigdy nie finansuj inwestycji w środki trwałe przy użyciu majątku obrotowego"; reguła II: "Środki obrotowe powinny być finansowane przez zobowiązania krótkoterminowe". Aktywa: Pasywa:majątek trwały kapitał stałymajątek obrotowy zob. krótkoterm.Kapitał pracujący = Majątek obrotowy netto = Majątek obrotowy - zobowiązania krótkoterminowe.Cykl operacyjny kapitału obrotowego: mierzony ilością dni od momentu zakupie-nia surowców do otrzymania gotówki za sprzedane wyroby. Cykl konwersji gotówkowej: różnica między cyklem operacyjnym kapitału obrotowego a okresem regulowania zobowiązań, wyrażany w liczbie dni.Cykl pieniężny: ilość dni jaka upłynie od wydania środków pieniężnych na materiały do czasu ich odzyskania.Majątek obrotowy: część majątku, która funkcjonuje w przedsiębiorstwie nie dłużej niż 1 rok.Grupy krótkoterminowych aktywów majątku obrotowego: zapasy (najmniej płynne), wielkość należności, krótkotermi-nowe papiery wartościowe, gotówka (najbardziej płynna).Zapasy: wielkość majątku (surowce, materiały, półprodukty); ma bardzo zbliżone elementy majątku trwałego do majątku obrotowego.Utrzymywanie zapasów: rytmiczność produkcji, korzyści skali, korzyści skali dostaw.Koszty w zapasach: zapasy są czynnikiem kosztochłonnym;1) zapasy rosną - koszty maleją; zapasy maleją - koszty maleją: są to koszty zamrożenia kapitału (koszty magazynowa-nia, przeładunku). 2) zapasy rosną - koszty maleją, zapasy maleją - koszty rosną: są to koszty wielko-ści zamówienia, koszty wyczerpywania zapasów. Gospodarka zapasami: kontrola zapasów, optymalna wielkość zapasów, zamówienia (terminy dostaw).Należności: odroczona płatność wynikająca z tradycji w gospodarce związanej np. z dostarczeniem towaru. Podstawą gospoda-rowania należnościami jest ich ciągła kontrola.Wartość należności: dzienna wartość sprzedaży kredytowej x okres odroczenia płatności. Wycena należności: pozwala ocenić należności w przyszłości, wielkość kapitału obrotowego.Ocena należności: (wskaźniki)A) należności / majątek ogólny x 100% należności / majątek obrotowy x 100%B) wskaźnik rotacji należności:Przychody ze sprzedaży (rocznie) (7-10)Przeciętny stan należnościcykl należności: nieregulowanie należnościśredni stan należności / sprzedaż nettoBadanie struktury wiekowej należności:należności przeterminowane:należn przeterm / należn ogółem x 100%należności nieściągnięte:należn niesciągnięte / przychód ze sprzed.Zarządzanie gotówkowe w przedsiębior-stwie: wiąże się z minimalizacją bieżącej gotówki a maksymalizacją korzyści z posiadania tej gotówki.Rachunek przepływu środków pienięż-nych informuje o: zdolności do regulowa-nia zobowiązań, o zdolności podmiotu gospodarczego do kreowania gotówki, ile gotówki kreuje działalność inwestycyjna i finansowa.Metody sporządzania rachunku z przepływów: bezpośrednia: wpływy i wydatki z działalności; pośrednia: ujemny i dodatni wpływ na wynik finansowy.Analiza wskaźnikowa sposobu zarządza-nia gotówką: Struktura przepływów pieniężnych: amotyzacjaśr. z dział. operacyjnejwzrost oznacza ograniczone możliwości rozwoju przedsiębiorstwa.wysoki udział amortyzacji w środkach pieniężnych może oznaczać niewystarcza-jąca rentowność przedsiębiorstwa do finansowania stałych potrzeb w obrocie.Ogólna wystarczalność gotówki:Śr. pieniężne z dz. gospodarczej Spłata zobow+...........+ wypłata dywidend=1 lub 1 - wyraża dostateczną ilość gotówki do finansowania.Wydajność gotówki:śr. pien. z dz. oper. / przychody ze sprzed.Wydajność gotówki zaangażowanego kapitału:śr. pien. z dz. oper. / przeciętny stan zaangażowanego kapitałuWskaźniki płynności finansowej:a) bieżącej (ogólnej) płynnościaktywa bieżące / pasywa bieżąceb) wskaźnik szybkiaktywa bieżące-zapasy / zobow. bieżącegdy jest =1 jest satysfakcjonujący; nie powinno być zbyt dużej różnicy między nimi.Stopnie płynności:I st.= gotówka / zobowiązania bieżąceII st.= gotówka + pap.krótk. / zob.bieżąceIII st.= gotówka + krótk.pap.wart.+należn zobowiązania bieżąceIII st. Jest taki sam jak szybki wskaźnik płynności finansowej.Rachunek stopy %: związany jest z określeniem stopy zwrotu z inwestycji.Stopa %: związana jest z kapitałem finansowym, określa stopę zwrotu i rentowność.Nominalna stopa % jej wielkość zależy od: stopy %, poziomu inflacji, ryzyka finansowego.Stopa zwrotu na kapitale: stopa zysku na kapitale bieżącym, uwzględnia w rachunku czas tworzenia inwestycji.Rentowność: w skali roku, rzeczywisty zrealizowany zysk na danej inwestycji.Efektywna stopa %: ref= (1+ r/m)mxn -1Realna stopa %: rr= 1+rn -1 1+?Stopa dyskonta: d = D/Wn x 360/t x 100%Wn - wartość nominalna.D (dyskonto)=WP - Wo = Wn - WzWz- wartość zakupu.Wewnętrzna stopa zwrotu z inwestycji (graniczna stopa zwrotu z inwestycji): ? CFt / (1+r)t - Wo = 0Wartość bieżąca inwestycji netto:WBI = ? CFt / (1+r)t - WoWO- bieżący koszt nakładu inwestycyjnegoCF- przepływy pieniężne. Źródła pozyskiwania kapitału przez podmiot: a) krótkotermninowe (rynku pieniężnego): [pożyczkowe papiery wartościowe (weksle, bony komercyjne), krótkoter. kredyt bankowy, kredyt handlo-wy, faktoring, leasing] ; 2) długoterminowe (rynku kapitałowego): [pożyczkowe papiery wartościowe (akcje, obligacje), emisja kwitów, kredyt bankowy].Faktoring: forma wykupu wierzytelności, instytucje faktoringowe wykupują nieścią-galne wierzytelności; wcześniejsza forma to forfaiting, wierzytelność wraca do osoby, która ją wydała; fortfaiter zajmował się wykupem weksla, przejmował ryzyko.Akcje: forma własna pozyskania kapitału z zewnatrz; akcje zwykłe muszą mieć charakter pieniężny, forma gotówkowa; akcje uprzywilejowane muszą być imienne, notowane w rejestrze akcji imiennych, ich sprzedaż jest tylko za pozwoleniem spółki; akcje aportowe - kapitał w formie rzeczo-wej uzyskuje wycenę, emisja w przypadku aportu, mogą być wydawane na wartości niem. i prawne, papiery wartościowe; akcje mogą być emitowane w emisji prywatnej (do 300 osób), publicznej (powyżej 300 osób lub do nieokreślonego adresata).Obligacje: papiery wart. typu wierzytelno-ściowego; źródła prawa dotyczące obliga-cji: ustawa o obligacjach z 1995, ustawa o publicznym obrocie pap. wart. z 1996 obowiązująca od 1998- dotyczy głównie emisji. Obligacja posiada wartość nominal-ną, do której są zapewnione odsetki nominalne.Akcja czy obligacja dla spółki ?Akcje mają następujące zalety dla spółki: nie zobowiązuje do wypłaty dywidendy w sposób rygorystyczny (decyduje walne zgromadzenie- większość 50%+1 lub pakiety większościowe); spłata kapitału z datą- bo mają charakter wieczysty - (nie musi być); wady akcji: sprzedaż akcji daje prawo głosu (jest niebezpieczne) -na innych rynkach istnieją akcje milczące- bez prawa głosu; wysokie koszty subskrypcji (związane z emisją); nie można dochodu z akcji potrącić; ograniczają zysk, bo dywidenda płacona jest z zysku.Obligacje - zalety: spółka poprzez emisję jest powiązana na ograniczony czas z wierzycielami spółki; jest mniej kosztowna emisja od akcji, ale nie ma kosztu długu przy akcjach - oprocentowania; wady: obligację trzeba spłacić + odsetki; pogor-szenie struktury pasywów w bilansie: zwiększenie ryzyka. By zdecydować akcje czy obligacje należy zrobić rachunek opłacalności jakie są koszty emisji akcji a jakie obligacji. Preliminowanie inwestycji rzeczowych (długoterminowe ryzykowanie): nie może być prowadzone w oderwaniu od planowa-nia w podmiocie gosp.Wyznacznikiem kierowania inwestycjami jest plan strategiczny - określenie silnych i słabych stron (biznes plan), wyznacza zadania firmy na okres 5 lat. Określa cele ilościowe (plan finansowy- sprawozdanie finansowe pro forma (przystające do założeń); cele jakościowe (rentowność firmy, pozycja w branży).Planowaniu strategicznemu towarzyszy planowanie operacyjne - plan finansowy: 5 etapów: 1) weryfikacja sprawozdań finansowych do planu operacyjnego (marża, wielkość zysku); 2) określenie specyficznych potrzeb finansowych (np. na promocję, rozwój); 3) określenie źródeł pozyskiwania kapitału; 4) kontrola nad wykorzystaniem funduszy wewnątrz firmy; 5) procedury umożliwiające zmianę planu operacyjnego w stosunku do sytuacji (prognoza inwestycji).Ocena inwestycji: koszty inwestycji, koszty alternatywne, efektywność inwesty-cji, źródła finansowania. Określenie inwestycji powstaje przy pomocy technik inwestycyjnych:1) okres zwrotu nakładów inwestycyjnych: T2= I/NfT2 - okres zwrotu nakładów inwestycyj-nych, I- suma n. i., Nf- roczna suma nadwyżek finansowych z inwestycji.2) wartość bieżąca netto: WBN= ĺ Nt -I (1+k)tk- stopa dyskontowa; 3) stopa zyskowności inwestycji: Zi= y/Iy- suma zdyskontow. nadw. Finansowych4) wewn. Stopa zwrotu: ĺ Nz - I = 0 (1+n)t Ocena struktury aktywów: wskaźnik udziału majątku trwałego w majątku całkowitym: maj.trw. / maj.cał. x 100%;maj.obr. / maj.cał. x 100% lub maj.tr. / maj.obr. x 100% - określa stopień unieru-chomienia majątku trwałego (im wyższy tym większe problemy z płynnością; wskaźnik struktury majątku: maszyny i urządzenia / maj.trwały; maszyny i urządzenia / maj.całkowity.Zarządzanie strukturą kapitału - strategia finansowo-majątkowa: dynamicz-na: wysoka zyskowność- niska płynność; umiarkowana: finansowanie kapitałem stałym majątku trwałego, a kapitałem obrotowym majątku obrotowego; zacho-wawcza: finansowanie kapitału stałego również majątkiem obrotowym (bezpiecz-na), problem z zyskownością).ROE - jest to zyskowność kapitału własnego, odpowiada na pytanie ile zysku netto odpowiada na jednostkę kapitału własnego. Jeśli ROE rośnie tzn., że podmiot gospodarczy ma coraz więcej zysku z jednej jednostki kapitału.ROA - odpowiada na pytanie jaka jest zyskowność jednej jednostki aktywów.