Podstawowym instrumentem polityki regionalnej Unii Europejskiej są fundusze strukturalne. Ich głównym zadaniem jest wspieranie działań, które zmierzają do zmniejszenia zróżnicowania poziomów rozwoju gospodarczego państw członkowskich i poszczególnych regionów. W ten sposób wpływa się na zwiększenie spójności ekonomicznej i społecznej Unii, co jest podstawowym celem polityki strukturalnej. Fundusze kierowane są do tych sektorów gospodarki i regionów, które bez pomocy finansowej nie są w stanie dorównać do średniego poziomu ekonomicznego w Unii Europejskiej. W skład Unii wchodzą regiony dobrze rozwinięte, takie jak południowa Anglia, okolice Paryża, czy Holandia oraz te, których poziom rozwoju znacznie odbiega od "średniej europejskiej". Są nimi Grecja, Irlandia, Portugalia, Północna Skandynawia i Południowe Włochy oraz nowe kraje członkowskie UE. Polityka strukturalna i fundusze mają pomóc władzom centralnym i regionalnym słabiej rozwiniętych regionów w rozwiązaniu ich najważniejszych problemów gospodarczych.

W latach 2000-2006 istniały cztery fundusze strukturalne, realizujące cele polityki spójności UE: 

• Europejski Fundusz Społeczny, EFS (European Social Fund, ESF) - walka z bezrobociem,

• Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej, EFOiGR (European Agriculture Guidance and Guarantee Fund, EAGGF) - wspieranie przekształceń rolnictwa i obszarów wiejskich Unii Europejskiej,

• Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, EFRR (Europeana Regional Development Fund, ERDF) - likwidowanie dysproporcji w rozwoju pomiędzy regionami państw Wspólnoty Europejskiej,

• Instrument Finansowy Rozwoju Rybołówstwa, IFRR (Financial Instrument fot Fisheries Guidance, FIFG) - restrukturyzacja sektora rybołówstwa państw członkowskich .

Ponadto funkcjonuje Fundusz Spójności będący instrumentem finansowym Unii Europejskiej, nienależącym do funduszy strukturalnych i wdrażanym na poziomie wybranych państw a nie regionów. Jego celem jest ułatwienie integracji słabiej rozwiniętych krajów poprzez budowę sieci transportowych oraz obiektów ochrony środowiska o znaczeniu ponadregionalnym.  

Na lata 2007 - 2013, w wyniku reformy polityki regionalnej, liczba funduszy strukturalnych została ograniczona do dwóch. Zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006r. ustanawiającym przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającym rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (tzw. rozporządzenie ogólne) wśród funduszy strukturalnych pozostały Europejski Fundusz Społeczny i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Do głównego nurtu programowania został włączony również Fundusz Spójności, który w latach 2007-2013 ma podlegać podobnym zasadom, jak fundusze strukturalne. Natomiast fundusze wspierające inwestycje w zakresie rolnictwa i rybołówstwa zostały włączone odpowiednio do Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybackiej.

Środki finansowe pochodzące z funduszy strukturalnych mają być przeznaczane na finansowanie celów polityki regionalnej, tzw. celów priorytetowych UE. Cele te definiuje rozporządzenie ogólne Rady, na dany okres programowania. Poza tym rozporządzenie określa który z funduszy finansuje działania z poszczególnych celów. Na okres programowania 2007 - 2013 zgodnie z rozporządzeniem ogólnym Rady (WE) nr 1083/2006 celami polityki strukturalnej Unii Europejskiej są:

• Cel 1 - Konwergencja - przyspieszenie konwergencji gospodarczej najsłabiej rozwiniętych państw członkowskich i regionów,

• Cel 2 - Konkurencyjność regionalna i zwiększanie zatrudnienia - zwiększenie konkurencyjności i atrakcyjności regionów, jak również zatrudnienia,

• Cel 3 - Europejska współpraca terytorialna - wspiera zrównoważony, zintegrowany i trwały rozwój terytorium UE poprzez wzmocnienie współpracy na trzech poziomach: współpracy transgranicznej, współpracy transnarodowej oraz współpracy międzyregionalnej.

Zasoby przeznaczone na fundusze strukturalne w latach 2007 - 2013 wynoszą ponad 308 mld euro (według cen z 2004r). Na poszczególne cele przeznaczono:

• Cel 1 - ponad 251 mld euro (81,54% zasobów),

• Cel 2 - 49 mld euro (15,95% zasobów),

• Cel 3 - prawie 8 mld euro (2.52% zasobów) .

Działalność funduszy w państwach członkowskich zgodnie z artykułem 32 wymienionego rozporządzenia przyjmuje formę programów operacyjnych w ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia. Każdy program operacyjny obejmuje okres od pomiędzy 1 stycznia 2007 roku a 31 grudnia 2013 roku, opracowywany jest przez państwo członkowskie lub jakikolwiek inny organ wyznaczony przez państwo członkowskie.

Po krótkim przedstawieniu funduszy i podstawowych celów ich działania pragnę skupić się na jednym z nich, a mianowicie na Europejskim Funduszu Rozwoju Regionalnego. W obecnym okresie programowania wnosi on wkład w realizację każdego z celów priorytetowych.

Wstępna decyzja o utworzeniu Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego zapadła na szczycie europejskim w Paryżu w 1972 roku, na którym ustalona została data jego powołania na 1 stycznia 1974 rok. Jednakże z powodu niemożności porozumienia się państw członkowskich odnośnie do relacji między wielkością świadczeń jednych krajów na rzecz drugich, jego utworzenie przesunęło się w czasie.

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego utworzony został na mocy rozporządzenia Rady z dnia 18 marca 1975 roku. Jego celem były działania na rzecz spójności gospodarczej i społecznej w zakresie korygowania podstawowych dysproporcji wewnątrz Wspólnoty Europejskiej wynikających głównie z przewagi rolnictwa, zmian w przemyśle lub strukturalnego bezrobocia. Fundusz ten zaczął spełniać rolę instrumentu wspólnotowego dopiero po zmianach, jakie nastąpiły w 1979r, kiedy 5% środków, jakimi dysponował, przeznaczono na akcje dotyczące realizacji inicjatyw unijnych. Datę tę traktuje się jako cezurę czasową, która wyznacza nowy jakościowo etap polityki regionalnej, która zaczęła mieć charakter wspólnotowy.

Obecnie ogólną podstawą prawną funkcjonowania Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego jest art. 160 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Artykuł ten stanowi, iż „Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) ma na celu przyczynianie się do korygowania podstawowych dysproporcji regio­nalnych we Wspólnocie. EFRR przyczynia się tym samym do zmniejszania różnic w poziomie rozwoju poszczególnych regionów oraz zmniejszania stopnia, w jakim regiony najmniej uprzywilejowane, w tym obszary wiejskie i miejskie, upadające regiony przemy­słowe, obszary o niekorzystnym położeniu geogra­ficznym i warunkach przyrodniczych, takie jak wyspy, obszary górskie, obszary słabo zaludnione i regiony przygraniczne, są opóźnione w rozwoju.”. W obecnym okresie programowania (lata 2007 - 2013) aktami prawnymi regulującymi charakter prawny, podstawowe zadania i działalność tego funduszu, są:

• rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999,

• rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1783/1999.

Zgodnie z artykułem 2 rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 celem Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego jest przyczynianie się do finansowania pomocy, mającej na celu wzmocnienie spójności gospodarczej i społecznej w drodze korygowania podstawowych dysproporcji regionalnych poprzez wspieranie rozwoju oraz dostosowania strukturalnego gospodarek regionalnych, w tym przekształcania upadających regionów przemysłowych i regionów opóźnionych w rozwoju, jak również wspieranie współpracy transgranicznej, transnarodowej i międzyregionalnej.

EFRR koncentruje swoją pomoc na priorytetach tema­tycznych, a rodzaj i zakres działań finansowanych w ramach każdego z priorytetów odzwierciedlają odmienny charakter celów: Konwergencja, Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie oraz Europejska współpraca terytorialna. Zakres wsparcia z z funduszu uregulowany został w artykułach 3, 4, 5 i 6 rozporządzenia nr 1080/2006. Artykuł 3 określa rodzaje inwestycji i działań, które mogą być finansowane ze środków Funduszu, pod­czas gdy w artykułach 4, 5 i 6 wymienione zostały priorytety tematyczne, w ramach których zaleca się dokonywanie określonych w inwestycji i działań w podziale na poszczególne cele polityki spójności. Ogólny zakres pomocy, jaka może być udzielona ze środków EFRR, nie uległ zasadniczym zmianom w stosunku do okresu programowania 2000 - 2006. W związku z tym EFRR finansuje:

• inwestycje produkcyjne, które przyczyniają się do tworzenia i ochrony miejsc pracy, przede wszystkim poprzez bezpośrednie wpieranie inwestycji w małych i średnich przedsiębiorstwach;

• inwestycje w infrastrukturę;

• rozwój potencjału endogenicznego poprzez działania wspierające rozwój regionalny i lo­kalny (działania obejmujące wsparcie i usługi dla przedsię­biorstw, działania wspierające tworzenie i rozwój instru­mentów finansowania mających na celu poprawę dostępu do przedsiębiorstw do finanso­wania, działania wspierające tworzenie sieci współpracy i wymiany doświad­czeń między regionami, miastami oraz podmiotami sfery społecznej, gospodarczej i środo­wiskowej);

• działania pomocy technicznej.

W ramach celu 1 EFRR wspiera szeroki zakres działań odzwierciedlających najważ­niejsze wyzwania, z jakimi zmagają się regiony. Działania te koncentrują się na poprawie warunków wzrostu zatrudnienia, rozwoju innowacyjności, ochronie i poprawie jakości środowiska naturalnego oraz zwiększaniu wydajności administracji. Porównując zakresy priorytetów tematycznych w latach 2000-2006 oraz w okresie programo­wym 2007-2013, nie zauważa się istotnych różnic, przy czym można odnieść wrażenie, że w nowym rozporządzeniu priorytety tematyczne zostały opisane w sposób bardziej szcze­gółowy. Artykuł 4 wymienia aż 11 obszarów tematycznych, które są najbardziej istotne w kon­tekście sprostania wyzwaniom rozwojowym regionów celu Konwergencja. Zgodnie z artykułem 4 rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego koncentruje swoją pomoc na wspieraniu zrównoważonego, zintegrowanego rozwoju gospodarczego oraz zatrudnienia na poziomie regionalnym i lokalnym poprzez mobilizowanie i wzmacnianie zdolności endogenicznych w ramach programów operacyjnych, których celem jest modernizacja i zróżnicowanie struktur gospodar­czych, jak również tworzenie i ochrona trwałych miejsc pracy. Jest to osiągane przede wszystkim poprzez następujące priory­tety:

1. badania i rozwój technologiczny, innowacyjność i przedsiębiorczość,

2. społeczeństwo informacyjne, w tym rozwój infrastruktury łączności elektronicznej,

3. inicjatywy lokalne w zakresie rozwoju oraz wsparcie dla struktur świadczących usługi lokalne w tworzeniu nowych miejsc pracy,

4. środowisko, w tym inwestycje związane z zaopatrzeniem w wodę oraz z gospodarką wodną i odpadami;

5. zapobieganie zagrożeniom, w tym opracowanie i wdrożenie planów zapobiegania i stawiania czoła zagrożeniom naturalnym i technologicznym;

6. turystyka, w tym promowanie walorów przyrodniczych jako potencjału dla rozwoju zrównoważonej turystyki;

7. inwestowanie w kulturę, w tym ochrona, promowanie i zachowanie dziedzictwa kulturowego;

8. inwestycje transportowe,

9. inwestycje energetyczne,

10. inwestycje w edukację, w tym w kształcenie zawodowe, przyczyniające się do podwyższenia atrakcyjności i jakości życia;

11. inwestycje w infrastrukturę ochrony zdrowia i infrastrukturę społeczną.

Artykuł 5 rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 stanowi, iż w ramach celu 2 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego kieruje swoją pomoc przede wszystkim na trzy priorytety:

1. Innowacje i gospodarkę opartą na wiedzy, w tym poprzez tworzenie i umacnianie sprawnych regionalnych gospodarek opartych na innowacyjności, powiązania systemowe między sektorem prywatnym i publicznym, uczelniami i ośrodkami technologicznymi, z uwzględnieniem lokalnych potrzeb,

2. Działania o charakterze prewencyjnym w zakresie ochrony środowiska
   i zapobiegania zagrożeniom,

3. Dostęp do usług transportowych i telekomunikacyjnych pożytku ogólnego o charakterze gospodarczym.

W ramach celu 3 (Europejska współpraca terytorialna) głównym zadaniem współpracy przygranicznej powinno być podnoszenie konkurencyjności regionów przygranicznych. W ramach tego celu zastosowa­no podział na trzy typy realizowanych programów odpowiadające trzem komponentom wyo­drębnionym w latach 2000 - 2006 w ramach Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG III. W artykule 6 rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 przewidziano realizację:

• programów współpracy transgranicznej,

• programów współpracy transnarodowej,

• programów współpracy międzyregionalnej i wymiany doświadczeń.

Zakres tematyczny programów współpracy transgranicznej nie uległ istotnym zmianom w porównaniu do tematyki realizowanych dotychczas programów INTERREG III A. Wsparcie ze środków EFRR może być przeznaczone m.in. na rozwój przedsiębiorczości; ochronę dzie­dzictwa naturalnego i kulturowego; zapobieganie zagrożeniom naturalnym i technologicznym; poprawę dostępu do usług i sieci transportowych oraz komunikacyjnych, czy też poprawę zdolności i promowanie wspólnego wykorzystywania infrastruktury.

Istotą programów współpracy transnarodowej realizowanych w ramach dużych stref roz­wojowych obejmujących obszary należące do kilku lub nawet kilkunastu państw jest wspiera­nie zintegrowanego rozwoju terytorialnego kontynentu europejskiego. Współfinansowane ze środków tego typu programów sieci współpracy i działania o charakterze transnarodowym mogą dotyczyć czterech tematów: innowacji, środowiska, dostępno­ści oraz zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich.

Programy współpracy transnarodowej INTERREG III B realizowane w latach 2000 - 2006 do­tyczyły przede wszystkim zagadnień związanych z rozwojem i planowaniem przestrzennym. W okresie programowym 2007 - 2013 przewidziano odejście od planistycznego podejścia do współpracy transnarodowej na rzecz działań sprzyjających realizacji konkretnych przedsię­wzięć promujących zintegrowany rozwój terytorialny. Nowością jest również możliwość wspierania w ramach programów transnarodowych współpra­cy dwustronnej regionów nadmorskich nieobjętych programami współpracy transgranicznej.

Podobnie jak w wypadku programów INTERREG III C współpraca międzyregionalna ma sprzyjać wzmocnieniu skuteczności polityki regionalnej. W latach 2007 - 2013 możliwa jest realizacja wspólnych projektów dotyczących innowacyjności i gospodar­ki opartej na wiedzy oraz ochrony środowiska i zapobieganiu ryzyka. Ze środków EFRR przeznaczonych na wspieranie współpracy międzyregionalnej przewidziano również dofinansowanie programów wymiany doświadczeń dotyczących rozpoznawania, trans­feru i rozpowszechniania dobrych praktyk, w tym dotyczących zrównoważonego rozwoju obsza­rów miejskich (kontynuacja programów INTERACT i URBACT) oraz działań obejmujących badania, obserwację i analizę tendencji rozwojowych w UE (kontynuacja programu ESPON).

Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 reguluje zasady kwalifi­kowalności właściwe dla EFRR. Kwalifikowanie wydatków to jedno z istotnych pojęć związanych z funduszami strukturalnymi. Podmiot, który ubiega się o wsparcie z funduszy musi mieć świadomość, iż środki pochodzące ze źródła unijnego będą refundować w określonej części tylko wydatki kwalifikowane faktycznie poniesione. W tym miejscu warto zwrócić uwagę, iż rozporządzenie ogólne stanowi, że w nowym okresie programowania zasady kwalifikowalności wydatków ustalane są na poziomie krajowym, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w rozporządzeniach dotyczących poszczególnych funduszy. W związku z tym artykuł 7 rozporządzenia 1080/2006 w sprawie EFRR określa, iż do wsparcia tego funduszu nie są kwalifikowane odsetki od zadłużenia, zakup gruntów za kwotę przekraczającą 10% całkowitych wydatków kwalifikowalnych w ramach danej operacji (w wyjątkowych i należycie uzasadnionych przypadkach wyższe oprocentowanie może zostać dozwolone przez instytucję zarządzającą dla operacji dotyczących ochrony środowiska); likwidacja elektrowni jądrowych; podlegający zwrotowi podatek od towarów i usług (VAT). Natomiast wydatki na mieszkalnictwo są kwalifikowane wyłącznie w tych państwach członkowskich, które przystąpiły do Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004r. lub po tej dacie, w następujących okolicznościach:

• wydatki są programowane w ramach operacji dotyczącej zintegrowanego rozwoju obszarów miejskich lub osi priorytetowej dla obszarów dotkniętych lub zagrożonych degradacją fizyczną i wykluczeniem społecznym;

• środki przyznane na mieszkalnictwo wynoszą nie więcej niż 3 % alokacji EFRR na dane programy operacyjne albo 2 % całkowitej alokacji EFRR;

• wydatki są ograniczone do: budownictwa mieszkaniowego wielorodzinnego, lub budynków stanowiących własność publiczną lub własność podmiotów o celach niezarobkowych wyko­rzystywanych na cele mieszkaniowe dla gospodarstw domowych o niskich dochodach lub osób o szczególnych potrzebach.

Zgodnie z priorytetami na jakie przeznaczana jest pomoc Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego beneficjentami tych środków finansowych są głównie mali i średni przedsiębiorcy, instytucje otoczenia biznesu, instytucje pozarządowe, administracja rządowa, samorządy terytorialne oraz jednostki i instytucje badawczo - rozwojowe.

Funkcjonowania Europejskiego Funduszu Regionalnego opiera się na pewnych zasadach generalnych. Po pierwsze, na zasadzie programowania, która oznacza, iż finansowane są tylko projekty, które objęte są programami. Warunkiem uzyskania pomocy jest opracowanie planów i programów jej wykorzystania. Programowanie jest wielostopniowym i wieloetapowym procesem, który zakłada współdziałanie władz narodowych państw członkowskich, władz regionalnych, partnerów społecznych i gospodarczych oraz Wspólnoty reprezentowanej przez Komisję Europejską.

Po drugie, na zasadzie koncentracji, zgodnie z którą pomoc z EFRR nie powinna być rozproszona, ale skoncentrowana nakreślonych, precyzyjnie wybranych celach. Po trzecie, na zasadzie partnerstwa, która rozumiana jest bardzo szeroko, oznacza obowiązek ścisłej współpracy wszystkich zaangażowanych partnerów (przedstawiciele Komisji Europejskiej, władze kraju członkowskiego, władze regionalne oraz lokalne a także partnerzy społeczni). Partnerstwo obejmuje poziom lokalny, regionalny, krajowy a także poziom europejski.

Kolejną zasadą jest zasada dodatkowości, która oznacza, że środki finansowe pochodzące z EFRR mają jedynie uzupełniać wydatki przeznaczone na dany cel przez kraj członkowski, mogą być tylko uzupełnieniem wkładów państwa członkowskiego, a nie mogą ich zastąpić. Kolejną zasadą jest zasada subsydiarności, która oznacza, że działanie władz wyższego szczebla jest dopuszczalne jedynie pod warunkiem efektywniejszego i sprawniejszego rozwiązywania problemów niż przez władze niższego szczebla. Ponadto istotne znaczenie ma zasada monitorowania i oceny, która zobowiązuje do nadzorowania przestrzegania zasad współpracy i realizacji programów. Zasada ta oznacza obowiązek śledzenia przebiegu realizacji programu.

Fundusze strukturalne Unii Europejskiej są głównym instrumentem przyczyniającym się do społecznej i gospodarczej spójności UE. Wyrównywanie poziomów rozwoju gospodarczego państw członkowskich i poszczególnych regionów jest szczególnie ważnym i aktualnym zadaniem w obecnym stanie członkowskim Unii. Bardzo istotną rolę w spełnia w tej dziedzinie Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, który od momentu jego utworzenia do obecnego okresu stanowi podstawowy instrument polityki regionalnej służący wyrównaniu istniejących dysproporcji w poziomie rozwoju poszczególnych regionów.

Bibliografia

1. Adamczyk A., Borkowski J. (red.), Regionalizm, polityka regionalna i Fundusze Strukturalne w Unii Europejskiej, Warszawa 2005,

2. Brodecki Z. (red.), Regiony, Warszawa 2005.

3. Grosse T. G., Polityka regionalna Unii Europejskiej. Przykład Grecji, Włoch, Irlandii i Polski, Warszawa 2004.

4. Komentarz do aktów prawnych Wspólnot Europejskich w zakresie funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności na lata 2007 - 2013, Warszawa 2006.

5. Kopczyk A., Proniewski M., Pomoc finansowa Unii Europejskiej dla Polski. Doświadczenia i perspektywy, Białystok 2006.

6. Kuciński J. (red), Szanse i zagrożenia procesu konsolidacji systemu politycznego III Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2005.

7. Młynarczyk A., Zasady finansowania zadań jednostek samorządu terytorialnego ze środków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności Unii Europejskiej, Finanse Komunalne, 2004, nr 1.

8. Oliwkiewicz B., Fundusze strukturalne i Fundusz Spójności (Kohezji) - pomoc finansowa Unii Europejskiej dla krajów członkowskich, Państwo i Społeczeństwo, 2003, nr 2.

9. Pietrzyk I., Polityka regionalna Unii Europejskiej i regiony w państwach członkowskich, Warszawa 2001.

10. Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1783/1999, Dz. Urz. UE L Nr 210 z 31.07.2006r. s. 1 - 11.

11. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999, Dz. Urz. UE L Nr 210 z 31.07.2006r. s. 25 - 78.

12. Ryszard K., Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Prawo Unii Europejskiej, 2004, nr 1.

13. Skrzypek J., Jak korzystać z Funduszy Strukturalnych UE. Programy operacyjne dla przedsiębiorstw w praktyce, Warszawa 2004.

14. Stefanicka A., Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego wspierający działania w przedmiocie „Rozwój społeczeństwa informacyjnego”, Prawo i Podatki Unii Europejskiej, 2005, Nr 6.

15. Sulima E. (red.), Obszary integracji Unii Europejskiej. Wybrane zagadnienia, Białystok 2006.

16. Uryga J., Jagielski W., Bienias I., „Środki unijne - klasyfikacja, funkcjonowanie, ewidencja i rozliczanie”, Gdańsk 2007.

17. Wołczyńska A., Zasady i system zarządzania środkami strukturalnymi przeznaczonymi na rozwój regionalny, Edukacja Prawnicza, 2007, nr 1.

18. www.funduszestrukturalne.gov.pl.

19. Żywioł M., Zmiany w przepisach Unii Europejskiej dotyczących funduszy strukturalnych w nowym okresie programowania 2007 - 2013, Samorząd Terytorialny, 2007, nr 4.

R. Bednarski, Polityka strukturalna Unii Europejskiej a szanse wyrównywania poziomów między regionami, [w:] Szanse i zagrożenia procesu konsolidacji systemu politycznego III Rzeczypospolitej Polskiej, red. J. Kuciński, Warszawa 2005, s. 407.

B. Oliwkiewicz, Fundusze strukturalne i Fundusz Spójności (Kohezji) - pomoc finansowa Unii Europejskiej dla krajów członkowskich, Państwo i Społeczeństwo, 2003, nr 2, s. 215.

M. Proniewski, A. Niedźwiecki, Polityka regionalna [w:] Obszary integracji Unii Europejskiej. Wybrane zagadnienia, red. E. Sulima, Białystok 2006, s. 150 - 152.

Dz. Urz. UE L Nr 210 z 31.07.2006r. s. 25 - 78.

www.funduszestrukturalne.gov.pl/Podstawowe+informacje/.

Regionalizm, polityka regionalna i Fundusze Strukturalne w Unii Europejskiej, red. A. Adamczyk, J. Borkowski, Warszawa 2005, s. 70.

A. Kopczyk, M. Proniewski, Pomoc finansowa Unii Europejskiej dla Polski. Doświadczenia i perspektywy, Białystok 2006, s. 390 - 392.

M. Żywioł, Zmiany w przepisach Unii Europejskiej dotyczących funduszy strukturalnych w nowym okresie programowania 2007 - 2013, Samorząd Terytorialny, 2007 nr 4, s. 48.

I. Pietrzyk, Polityka regionalna Unii Europejskiej i regiony w państwach członkowskich, Warszawa 2001, s. 78 - 79.

K. Gawlikowska - Hueckel, Polityka regionalna - rozwój, finansowanie i przyszłość, [w:] Regiony, red. Z. Brodecki, Warszawa 2005, s. 51 - 52.

Dz. Urz. UE L Nr 210 z 31.07.2006r. s. 1 - 11.

Komentarz do aktów prawnych Wspólnot Europejskich w zakresie funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności na lata 2007 - 2013, Warszawa 2006, s. 118 - 119.

Komentarz…, op. cit., s.119.

A. Młynarczyk, Zasady finansowania zadań jednostek samorządu terytorialnego ze środków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności Unii Europejskiej, Finanse Komunalne, 2004, nr 1, s. 6.

A. Wojczyńska, Zasady i system zarządzania środkami strukturalnymi przeznaczonymi na rozwój regionalny, Edukacja Prawnicza, 2007, nr 1, s. 32.

Komentarz…, op. cit., s. 123 - 125.

Komentarz…, op. cit., s.10.

A. Stefanicka, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego wspierający działania w przedmiocie „Rozwój społeczeństwa informacyjnego”, Prawo i Podatki Unii Europejskiej, 2005, Nr 6, s.11.

Por. J. Skrzypek, Jak korzystać z Funduszy Strukturalnych UE. Programy operacyjne dla przedsiębiorstw w praktyce, Warszawa 2004, s. 18 -22, J. Uryga, W. Jagielski, I. Bienias, „Środki unijne - klasyfikacja, funkcjonowanie, ewidencja i rozliczanie”, Gdańsk 2007, s. 15.

A. Wołczyńska, op. cit., s. 32.

Zob. szerzej: T.G. Grosse, Polityka regionalna Unii Europejskiej. Przykład Grecji, Włoch, Irlandii i Polski, Warszawa 2004, s. 69.

A. Młynarczyk, op. cit., s. 5 - 6.

K. Ryszard, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Prawo Unii Europejskiej, 2004, nr 1, s. 56.

5

11

---