WEGLAN POTASU, BHP KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ

1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Węglan potasu [węglan potasowy, potaż]

Wzór konstytucyjny: K₂CO₃

Wzór sumaryczny: CK₂O₃

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składniki stwarzające zagrożenie:

Nazwa chemiczna

% wag.

Nr CAS

Nr EINECS

Symbol ostrzegawczy

Symbole zagrożenia (R)

węglan potasu

584-08-7

209-529-3

22-36/37/38

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Substancja niepalna, żrąca. W ogniu powstają toksyczne pyły i szkodliwe gazy.

Zagrożenie toksykologiczne: Węglan potasu zaliczony został do substancji szkodliwych. Z białkami tworzy białczany, z tłuszczami mydła. Powoduje to powstanie martwiczych uszkodzeń w miejscu kontaktu z tkanką.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Węglan potasu działa żrąco w bezpośrednim kontakcie z organizmem zwierzęcia lub rośliną. Działanie węglanu potasu w wodzie uzależnione jest od stężenia.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego węglanem potasu środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	Zapewnić dopływ świeżego powietrza. Ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji półleżącej.
2.	Zapewnić pomoc lekarską.
Skażenie oczu:
1.	Oczy należy obficie i długo przemywać tylko zimną wodą, starając się wywijać powieki. Wpuścić 1-2 krople oleju rycynowego dla złagodzenia bólu. Oczy osłonić gazą.
2.	Zapewnić pomoc okulisty.
Zatrucie doustne:
1.	W zatruciach doustnych podać 5% roztwór kwasu octowego, sok cytrynowy, świeże białko jaj w ilości cztery białka jaj w pół litrze wody, mleko, roztwór albuminy, zawiesinę tlenku magnezu w dawce dwie łyżeczki na szklankę wody, a następnie ponownie podawać mleko.
2.	Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło.
Skażenie skóry:
1.	Oparzenia skóry zmywać obficie wodą, a następnie 5% roztworem kwasu octowego oraz opatrzyć gazą z maścią borną lub zwilżoną 6% roztworem taniny.
2.	W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Szczególne zagrożenia:	Substancja niepalna. W przypadku przekraczania temperatury powyżej 1000^oC następuje rozkład na tlenek potasu i ditlenek węgla.
Środki gaśnicze:	Zgodne z naturą pożaru sąsiednich obiektów.
Zalecenia szczegółowe:	Nie dopuścić do skażenia węglanem potasu kanalizacji.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku wydostania się do środowiska węglanu potasu, zebrać skażającą substancję wraz z zanieczyszczonym podłożem do beczek lub worków z tworzyw sztucznych i wywieźć do miejsca zagospodarowania lub, w ostateczności, składowania na wyznaczonym wysypisku. W przypadku przedostania się węglanu potasu do kanalizacji, istnieje zagrożenie zanieczyszczenia wód powierzchniowych.
Środki ochrony osobistej:	Odzież robocza ze zbitej tkaniny, ochrony dróg oddechowych (maseczki tkaninowe lub ochrony z filtrem cząsteczkowym P2), szczelne okulary ochronne, rękawice ochronne.
Zalecenia szczegółowe:	W przypadku przedostania się węglanu potasu do wód powierzchniowych, ostrzec jej użytkowników. W przypadku rozlania roztworu, zbieranie dokonywane jest mechanicznie oraz za pomocą substancji sorbujących (słoma, siano, trociny, wysuszony torf i in.).
Zabezpieczenie środowiska:	Dokładnie zebrać rozsypany węglan potasu lub rozlany roztwór. Starać się nie dopuścić do skażenia gleby i wody. Powiadomić odpowiednie władze sanitarne i ochrony środowiska.
Metody utylizacji:	Składowanie na wyznaczonym wysypisku - zgodnie z obowiązującymi przepisami.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania węglanu potasu nie jeść, nie pić, nie zażywać leków, unikać bezpośrednich kontaktów organizmu z węglanem potasu, unikać wdychania pyłów i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanych pomieszczeniach. Przechowywać w zamknięciu.
Zapobieganie pożarom/wybuchom:	Nie jest wymagane przestrzeganie szczególnych zasad ochrony przeciwpożarowej. Chronić opakowania przed ciepłem i nagrzaniem.
Magazynowanie:	W oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach (w beczkach drewnianych wyłożonych papierem, workach plastikowych), w suchych pomieszczeniach, w temp. 10-14^oC i wilgotności 40-60%, w oddzieleniu od kwasów. Węglan potasu jest substancją higroskopijną i ma skłonności do zbrylania się. Chronić przed wilgocią. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Metody postępowania z odpadami:	Za odpad można uznać węglan potasu, który w żadnej postaci nie nadaje się do zagospodarowania. Odpadowy węglan potasu może być składowany na wyznaczonych wysypiskach.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy:

Jak dla nietrujących pyłów przemysłowych: 10 mg/m³.

Rozwiązania techniczne: Wentylacja na stanowiskach pracy i w magazynach.

Ochrony osobiste:

Drogi oddechowe:	Maski tkaninowe lub maski ochronne z filtrem cząsteczkowym P2.
Ręce:	Rękawice ochronne.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie.
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zbitej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z węglanem potasu. Nie jeść, nie pić, nie zażywać lekarstw podczas pracy. Nie wdychać pyłów i aerozoli. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała. Przemyć oczy.

Metody oceny narażenia w środowisku pracy:

Metody oceny narażenia opierają się na oznaczaniu zawartości pyłów węglanu potasu w atmosferze miejsca pracy.

PN-481:1998

Atmosfera miejsca pracy. Określenie składu ziarnowego dla pomiaru cząstek zawieszonych w powietrzu.

PN-89/Z-01001.06

Ochrona czystości powietrza. Terminologia i jednostki. Terminologia dotycząca badań jakości powietrza na stanowiskach pracy.

Zmiany 1. BI 11/91 poz. 73.

PN-89/Z-04008.07

Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Zasady pobierania próbek powietrza w środowisku pracy i interpretacji wyników.

PN-84/Z-04030.02

Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości pyłu zawieszonego w powietrzu atmosferycznym (imisja) metodą wagową.

Poprawki 1. BI 12/87 poz.113.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa: 138,21 g/mol.
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach: Ciało stałe, bezbarwne, drobnokrystaliczne, o słabym zapachu i ostrym smaku. Higroskopijne.
9.3	Temperatura topnienia: 898^oC
9.4	Temperatura wrzenia: Rozkład.
9.5	Gęstość: 2,43 g/cm³ (20^oC)
9.6	Gęstość nasypowa: ok. 750 kg/m³
9.7	Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Węglan potasu bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie (1120 g/l w 20^oC, 1560 g/l w 100^oC).
9.8	Wartość ph roztworu wodnego (50 g/l, 20^oC): 11,5-12,5 (roztwór alkaliczny)
9.9	Zawartość K₂CO₃, min.: 99,00%.
9.10	Zawartość sodu w przeliczeniu na Na₂CO₃, max: 0,40%
9.11	Zawartość chlorków w przeliczeniu na Cl₂, max: 0,30%
9.12	Zawartość siarczków w przeliczeniu na SO₂, max: 0,35%
9.13	Zawartość glinu w przeliczeniu na Al₂O₃, max: 0,10%
9.14	Zawartość chromu w przeliczeniu na Cr₂O₃, max: 0,0015%
9.15	Zawartość żelaza w przeliczeniu na Fe₂O₃, max: 0,0005%
9.16	Części nierozpuszczalne w H₂O, max: 0,015%

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Stabilność i reaktywność:	W warunkach normalnych węglan potasu, prawidłowo przechowywany, jest chemicznie stabilną substancją.
Właściwości korozyjne:	Substancja działająca żrąco.

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie pyłów, spożycie, kontakt pyłu z oczami i skórą.

Informacja ogólna: Węglan potasu jest substancją żrącą i szkodliwą. Działa tak zarówno jako substancja stała, jak i w postaci roztworu. Z białkami tworzy białczany, z tłuszczami mydła. Powoduje to powstanie głębokich, miękkich, martwiczych uszkodzeń w miejscu kontaktu z tkanką. Rozpuszczalność węglanu potasu ułatwia penetrację, która może trwać kilka dni. Silny efekt drażniący węglanu potasu powoduje utratę napięcia naczyń krwionośnych. Przybliżona dawka śmiertelna węglanu potasu dla człowieka szacowana jest na 30 g, zaś działanie żrące zaczyna się od dawki ok. 3 g.

Dane toksykologiczne:

DL50 (doustnie, szczur) = 1870 mg/kg.

Działanie miejscowe:

Wdychanie pyłów: W łagodniejszych przypadkach może wystąpić skrócenie oddechu, uczucie ściskania w klatce piersiowej, kaszel i pobolewanie gardła. Przy wyższych natężeniach pojawia się groźny bezdech z pieniącą się śliną (objawy obrzęku płuc). Następnie może powstać zapaść krążeniowa z utratą przytomności. Rozpylone w powietrzu pyły węglanu potasu mogą drażnić oczy i drogi oddechowe, powodując między innymi nadżerki przegrody nosowej. Mają one jednak wtórne znaczenie w toksykologii przemysłowej.

Kontakt ze skórą: Wystąpi podrażnienie z zaczerwienieniem. Może nastąpić uszkodzenie i głęboka penetracja tkanki skórnej.

Kontakt z oczami: Wystąpi podrażnienie z zaczerwienieniem i łzawieniem. Może nastąpić uszkodzenie wzroku.

Spożycie: Powstają nudności i pobolewanie gardła oraz trudności z połykaniem. W groźniejszych przypadkach w wymiocinach może znajdować się krew. Zdarzają się wypadki przedziurawienia jelit. Pacjent odczuwa ostry ból, nawet gdy nie nastąpiła jeszcze perforacja jelit. Uszkodzenia ścian przełyku są głębokie i powodują często silny ból w klatce piersiowej.

Skutki zdrowotne narażenia: Osoby, które chronicznie narażone są na oddychanie powietrzem z zawartością pyłu węglanu potasu, mogą uskarżać się na podrażnienia błon śluzowych oczu i dróg oddechowych, bóle i zawroty głowy, swędzenie skóry. Mogą występować odczyny uczuleniowe na skórze.

Uwaga: Wskutek spożycia, przybliżona dawka śmiertelna węglanu potasu dla człowieka szacowana jest na 40 g, zaś działanie żrące zaczyna się od dawki ok. 3,5 g.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Wskaźnik oceny ostrej toksyczności: wobec, ssaków - -

wobec ryb - 3,4,

wobec bakterii -. -

Stopień zagrożenia wód: mały.

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Zawartość opakowania wg:

rodzaju 06 03 99 - inne, niewymienione odpady.

Sposób likwidacji A1: Proces spalania odpadów niebezpiecznych.

Opakowania wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 02 - opakowania z metali,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

Węglan potasu nie podlega klasyfikacjom w ramach przepisów ADR, RID, IMDG-Kod oraz IATA, a tym samym ograniczeniom związanym z tymi przepisami.

Inne informacje:

14.1	Symbole niebezpieczeństwa (R):	22-36/37/38
14.2	Symbole bezpieczeństwa (S):	2-22-26

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Karta sporządzona zgodnie z dyrektywami UE Nr 67/548 EEC oraz 88/379/EEC.
Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).
Normą PN-ISO 11014-1:1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.
Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
Rozporządzeniem MziOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.
Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.
Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Klasyfikacją materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2001 r.).

Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi węglanu potasu bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.
Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony dostawcy węglanu potasu. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.
Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy zamieścić następujące informacje:

Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:
Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:		„Substancja szkodliwa.”
Symbole zagrożenia
R 22	Działa szkodliwie po połknięciu.
R 36/37/38	Działa drażniąco na oczy, drogi oddechowe i skórę.
Symbole bezpieczeństwa
S 2	Chronić przed dziećmi.
S 22	Nie wdychać pyłu.
S 26	Zanieczyszczone oczy przemyć natychmiast dużą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza.

16. INNE INFORMACJE

Chemiczne określenie produktu: Węglan potasu
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
Xn	Substancja szkodliwa.

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI

Wydanie: I

Data wydania: 12.12.02

Strona/stron 5/7

Nazwa:

WĘGLAN POTASU

Węglan potasu